လူမ်ဳိးတုံး သတ္ျဖတ္မႈ ဟန္႕တားေရး ကုလအႀကံေပး ရိုဟင္ဂ်ာအေရး စိုးရိမ္

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ႀကီးမားျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြအတြက္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို ICC ခံုရံုး ဒါမွမဟုတ္ အျခား ႏိုင္ငံတကာ တရားစီရင္မႈဆိုင္ရာ တရားရံုးကေန စီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ သူ႕အေနနဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ ဟန္႕တားေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ Adama Dieng က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။

လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ ဟန္႔တားကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ အႏွစ္ (၇၀) ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္ အခမ္းအနား မတိုင္ခင္ နယူးေရာက္ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ မေန႕က အထူးသတင္းစာရွင္းလင္းပဲြမွာ သူက အဲဒီလို ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။

မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို ဆက္ၿပီး တင္ျပမွာပါ။

၁၉၄၈ ခုနွစ္က ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ လူမ်ဳိးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ဟန္႕တားေရးဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္မွာ ျမန္မာအပါအ၀င္ သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၄၉ ႏိုင္ငံရွိေနၿပီး လက္မွတ္မထိုးရေသးတဲ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၄၅ ႏိုင္ငံ ရွိေနတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကုလသမဂၢအဖဲြ႔၀င္ႏိုင္ငံ အားလံုး လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ စာခ်ဳပ္ႀကီး တခုျဖစ္လာဖို႔ စက္တင္ဘာလ (၁၉)ရက္ေန႕ ဗုဒၶဟူးေန႔က ျပဳလုပ္တဲ့ အထူး သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြမွာ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္ Adama Dieng က ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ပါတယ္။

လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕လည္း ျပဌာန္းခ်က္ေတြအတိုင္း လိုက္နာ အေကာင္အထည္ေဖၚဖို႔ လည္း သူက တိုက္တြန္းသြားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကုလသမဂၢအဖဲြ႔၀င္လည္းျဖစ္၊ စာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံဘက္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္တဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ ဖိႏိွပ္မႈေတြကို စံုးစမ္းခဲ့တဲ့ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး အဖဲြ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံစာကို Adama Dieng က အခုလို နမူနာ ေပးေျပာဆိုသြားပါတယ္။

“လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက ခန္႔အပ္တဲ့ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖဲြ႔ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစီရင္ခံစာကို ဒီကေန႕ က်ေနာ္တို႔ လက္ခံရရွိပါတယ္။ သူတို႔ ၿခံဳငံုသံုးသပ္ခ်က္ ဘယ္လို ခ်ခဲ့သလဲ ဆိုတာကိုလည္း သိၿပီးသာျဖစ္မွာပါ။ အဲဒီမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာကို လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈလို႕ သူတို႔က ေျပာထားပါတယ္။ ဒါကို တေန႕က်ရင္ ICC ဒါမွမဟုတ္ တျခား ႏိုင္ငံတကာ တရားရံုးက စစ္ေဆးၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ဒီျပစ္မႈေတြအတြက္ ဥပေဒအရ သတ္မွတ္ေခၚဆိုေပးႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”

ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensodu ကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အတင္းအၾကပ္ေမာင္းထုတ္ခံတယ္ဆိုတဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈေတြကို စတင္ ေလ့လာသံုးသပ္ေတာ့မွာျဖစ္တယ္လို႔ အဂၤါေန႔က ေျပာၾကားခ့ဲပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ARSA ရိုဟင္ဂ်ာအၾကမ္းဖက္ အဖဲြ႔က ၂၀၁၇ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လက နယ္စပ္လံုၿခံဳေရးစခန္းေတြကို ၀င္ေရာက္တုိုက္ခိုက္ၿပီးေနာက္ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ တန္ျပန္နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈ စစ္ဆင္ေရးအတြင္း ရိုဟင္ဂ်ာ ရြာေတြကို မီးရွဳိ႕တာ၊ အရပ္သားေတြကို အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္၊ အတင္းအဓမၼျပဳက်င့္တာ၊ ေနရပ္ကေန အတင္းအၾကပ္ ေမာင္းထုတ္တာ စတဲ့ ႀကီးမားျပင္းထန္လွတဲ့ ဖိႏွိပ္မႈေတြရွိခဲ့ေၾကာင္း စြပ္စဲြခ်က္ေတြရွိခဲ့ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္းေက်ာ္ တဖက္ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။

ဒီအေျခအေနဟာ ေဒသတြင္းအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ လံုၿခံဳေရးနဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းကို ထိခိုက္ေစခဲ့တဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ဥပမာအျဖစ္ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္က သတင္းေထာက္ေတြကို အခုလိုေျပာပါတယ္။

“ ႏိုင္ငံတကာၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုၿခံဳေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္ရာ ေရာက္ေစတယ္လို႔ ေျပာရမွာ မၾကာေသးခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ခဲ့ရတာဟာ ႏိုင္ငံတကာၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုၿခံဳေရးကို အႏၱရာယ္ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူေတြ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဘက္ ထြက္ေျပးခိုလႈံခဲ့ၾကတာပါ။ အခုလည္း ဆက္လက္ထြက္ေျပးေနၾကဆဲပါ။ အခုအေျခအေနမွာ အရင္ကထက္ အၾကမ္းဖက္မႈ ေလ်ာ့သြားတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႕ ဒီလိုမ်ဳိး ျဖစ္ရပ္ေတြကို ဟန္႕တားဖို႔ ေပးထားတဲ့ ကတိေတြကို မတည္ႏုိင္ခဲ့ဘူးလို႕ ဆိုရမွာပါ။ ေနာင္ဘယ္ေတာ့မွ မျဖစ္ေစရဘူးလို႔ ဆိုခဲ့ေပမယ့္ ထပ္ခါထပ္ခါ ျဖစ္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။”

ဒါအျပင္ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈေတြျဖစ္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အေရးနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ တာ၀န္ရွိတဲ့ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို ICC ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံုရံုးမွာ စစ္ေဆးဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးရတဲ့ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ အခန္းက႑ကိုလည္း လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ ဟန္႕တားေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ အထူးကိုယ္စားလွယ္က ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရး ေကာင္စီဟာ ဗီတိုအာဏာရွိေနတဲ့ အၿမဲတမ္း အဖဲြ႔၀င္ႏိုင္ငံႀကီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအရ အသံုးခ်ခံေနရတဲ့ အဖဲြ႕အစည္းျဖစ္ေနတယ္လို႔လည္း သူကေျပာပါတယ္။ ျမန္မာအေရးဆိုရင္လည္း လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအေနနဲ႕ အခုခ်ိန္ထိ ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ Adama Dieng ကဆိုပါတယ္။

“ဥပမာ ျမန္မာ့အေရးနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအေနနဲ႔အေသအခ်ာ ကိုင္တြယ္သင့္ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ ပထမဆံုး အႀကိမ္ သူ႕ရဲ႕အဖဲြ႕၀င္ႏိုင္ငံေတြပါ၀င္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ကို ျမန္မာနဲ႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံေတြဆီကို ေစလႊတ္ခဲ့ၿပီး ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီက ျပန္လာၿပီး ကိုယ္စားလွယ္အမ်ားစုက သိပ္ကို အံ့ၾသသင့္ တုန္လႈပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုထိ ဘယ္လိုမွ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို အျပစ္ေပး အေရးယူျခင္း မရွိေသးပါဘူး။”

၁၉၄၅ ခုနွစ္ ကုလသမဂၢ စတင္ဖဲြ႕စည္းၿပီး သံုးႏွစ္အၾကာ ၁၉၄၈ ခုနွစ္မွာ ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ခဲ့တဲ့ အေရးပါးဆံုး စာခ်ဳပ္ေတြျဖစ္တဲ့ ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေ၇း ေၾကညာစာတမ္း သေဘာတူညီခ်က္ နဲ႕ လူမ်ဳိးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ဟန္႔တားကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။

အႏွစ္ (၇၀) ျပည့္ လူမ်ဳိးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ဟန္႔တားကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ အထိမ္းအမွတ္ အခမ္းအနားကိုစက္တင္ဘာလ ၂၅-၂၈ ရက္ေန႕အထိ နယူးေရာက္ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ က်င္းပေနတဲ့ (၇၃)ႀကိမ္ေျမာက္ အေထြေထြညီလာခံမွာ ျပဳလုပ္မွာျဖစ္ပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com