ဂမ္ဘီယာရဲ႕ တရားစြဲမႈကို ပယ္ဖ်က္ၿပီး ၾကားျဖတ္စီရင္ခြင့္ မေပးဖို႔ ျမန္မာဘက္က ေခ်ပ

(Zawgyi)⤵⤵⤵
ဂမ္ဘီယာဟာ အိုအိုင္စီ အေထာက္အပံ့နဲ႔ တရားစြဲတာ ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာအေပၚ တရားစြဲမႈကို ပယ္ဖ်က္ၿပီး ထုတ္ႏုတ္ ကိုးကားထားတဲ့ စြဲခ်က္ေတြဟာ ခိုင္မာမႈ မရွိတဲ့အတြက္ ၾကားျဖတ္ စီရင္ခြင့္ မေပးဖို႔ ျမန္မာဘက္က ေခ်ပသြားပါတယ္။

နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ သည္ဟိဂ္မွာ က်င္းပတဲ့ ျမန္မာနဲ႔ဂမ္ဘီယာၾကား ေနာက္ဆုံးအျပန္အလွန္ ၾကားနာမႈ ေနာက္ဆုံးေန႔အၿပီး နိဂုံးခ်ဳပ္ တင္ျပမႈမွာ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာသြားတာပါ။

အေနာက္အာဖရိကထဲက ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံဟာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၇ ႏိုင္ငံပါတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးအဖြဲ႕ အိုအိုင္စီ ကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး ဒီအမႈကို ဖြင့္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဒီဇင္ဘာ ၁ဝ ရက္ကေန ၁၂ ရက္ထိ ႏွစ္ဘက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ေတြကို ၃ ရက္တာ ၾကားနာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က ေရွ႕ေနေတြက ဒီဇင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔က ေလွ်ာက္လဲသြားတဲ့ အခ်က္ေတြကို လက္မလႊတ္ဘဲ အိုင္စီေဂ်မွာ ဂမ္ဘီယာ တရားစြဲတာ တရားမဝင္ေၾကာင္းနဲ႔ ဂမ္ဘီယာဘက္က စြဲဆိုထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈေတြကို က်ဳးလြန္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္ မရွိဘူး ဆိုတာကို ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ရက္ေန႔ အျပန္အလွန္ ေလွ်ာက္လဲမႈမွာ အဓိကထားၿပီး ဥပေဒ အကိုးအကားေတြနဲ႔ ရွင္းသြားပါတယ္။

 ခရစၥတိုဖာ စတိတ္ကာ

အိုင္စီေဂ် မွာ ဂမ္ဘီယာ ဟာ တရားရင္ဆိုင္ခြင့္ မရွိဘူးလို႔ ျမန္မာဘက္က ေရွ႕ေန ခရစၥတိုဖာ စတိက္ကာ က တရား႐ုံးမွာ ေလွ်ာက္လဲ သြားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဂမ္ဘီယာဘက္ ကစြဲဆိုထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြကို က်ဳးလြန္ခဲ့တယ္ ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေနာက္ဆုံးေန႔ အျပန္အလွန္ ၾကားနာမႈမွာ ျမန္မာေရွ႕ေန႔ေတြ ဒီအခ်က္နဲ႔ စတင္ေခ်ပ သြားပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာ ဟာအိုအိုင္စီ ကတာဝန္ေပးခဲ့ တာျဖစ္ၿပီး အိုအိုင္စီ အဖြဲ႕ဝင္ေတြ ကိုယ္စားတရားစြဲတာျဖစ္တယ္ လို႔ သူက အကိုးအကားနဲ႔ ဆက္ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ဂ်ီႏိုဆိုက္ ကြန္ဗန္းရွင္း အပိုဒ္၈ အရ ႏိုင္ငံတစ္ခု ကႏိုင္ငံ တစ္ခုေပၚမွာတရားစြဲခြင့္ရွိၿပီး အခုလို အိုအိုင္စီ ကိုယ္စားတရားစြဲဆိုတာ ဒီအခ်က္နဲ႔ လုံးဝ လုံးဝ ဆန္က်င္ တယ္လို႔ ခရစၥတိုဖာ စတိတ္ကာ က ေျပာသြားပါတယ္ ။

 ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဂ်ီႏိုဆိုက္ ရွိတယ္လို႔ ဘယ္တုန္းကမွ မေျပာခဲ့ပါဘူးလို႔လည္းေျပာ

လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ အႏၲရာယ္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆက္ရွိေနလို႔ ဆိုၿပီး provisional measures လို႔ေခၚတဲ့ ၾကားျဖတ္စီမံေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြ ျမန္မာဘက္က လုပ္ေဆာင္ေအာင္ အိုင္စီေဂ်က အမိန႔္ထုတ္ျပန္ေပးဖို႔ ဒီဇင္ဘာ၁၂ ရက္ ပထမပိုင္းၾကားနာမႈမွာ ဂမ္ဘီယာဘက္က ေလွ်ာက္ထားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္ ရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ တပ္မေတာ္ရဲ႕ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးလုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္႐ႊက္ ရာမွာ ဂ်ီႏိုဆိုက္ လို႔ေခၚတဲ့လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္ရန္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ရွိမရွိဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တိတိက်က် ေခ်ပျငင္းဆိုခဲ့တာ မရွိပါဘူးဆိုတာကို ေပါလ္ ႐ိုက္ကလာက ေျပာခဲ့တာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒီကိစၥဟာ ဥပေဒေၾကာင္းရ တင္ျပရမယ့္ကိစၥ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ တရား႐ုံးမွာ အျငင္းအခုံ လုပ္ရမယ့္ကိစၥ မဟုတ္ဘူးလို႔ လည္း ပါေမာကၡ ေရွဘတ္စ္က ေျပာပါတယ္ ။

အထူးသျဖင့္ ဂမ္ဘီယာဘက္က ကိုးကားတဲ့ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး အခ်က္ေတြ ကို ျမန္မာ ဘက္ က ျငင္းခဲ့ပါတယ္။

႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ အမုန္းစကားေတြကို အစိုးရက မထိန္းခ်ဳပ္ဘူးဆို တာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒါဟာ တကမာၻလုံးမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ကို ဘယ္ေလာက္ထိခိုက္ လဲဆိုတာကို သိရွိဖို႔လိုတယ္လည္းေျပာသြားပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာရဲ႕ တရားစြဲဆိုမႈအတြက္ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ မွာ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ေသတယ္ဆိုတာကို မေဖာ္ျပတဲ့ ပထမဆုံး ျပႆနာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ေျပာသြားၿပီး ဂမ္ဘီယာဘက္က တင္ျပမႈေတြဟာ ေသတဲ့ အေရအတြက္ တိတိက်က် မေဖာ္ျပတာေတြ ဘယ္ေနရာေတြ မွာ ျမဳပ္ထားတယ္ဆိုတာ အစီရင္ခံစာမွာ မေဖာ္ျပႏိုင္တာေတြကို ျပန္ၿပီး ေထာက္ျပသြားပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဂမ္ဘီယာဘက္က စြပ္စြဲ သလို ပါေမာကၡေရွဘတ္စ္က အယ္လ္ဂ်ားဇီးရားမွာ ေျဖခဲ့တာဟာ သူတို႔က နိမိတ္ျပေမးခြန္းေမးတာကို အဲဒီလို ဆိုရင္ေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာသြားတာျဖစ္ၿပီးေတာ့ သူအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဂ်ီႏိုဆိုက္ ရွိတယ္လို႔ ဘယ္တုန္းကမွ မေျပာခဲ့ပါဘူးလို႔လည္း ပါေမာကၡ ေရွဘတ္စ္က ေျပာသြားပါတယ္ ။

 ၾကားနာမႈ ဒုတိယေန႔မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေလွ်ာက္လဲခဲ့ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဟာေနာက္ဆုံးအဆုံးသတ္ နိဂုံးကို ခုႏွစ္မိနစ္ခန႔္ တိုတိုနဲ႔ လိုရင္းေလွ်ာက္ထားသြားၿပီး ဂမ္ဘီယာ စြဲဆိုမႈေတြဟာ ဥပေဒအေၾကာင္းရ ခိုင္မာမႈမရွိသလို ထုတ္ႏႈတ္ကိုးကားထားတဲ့ စြဲခ်က္ေတြဟာ ခိုင္မာမႈမရွိတဲ့အတြက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတရား႐ုံး အေနနဲ႔ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက စြဲခ်က္တင္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးေရး စာခ်ဳပ္ေဖာက္ဖ်က္မႈနဲ႔ တင္ထားတဲ့ စြဲခ်က္ကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔၊ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ေတာင္းဆိုထားတဲ့ ၾကားျဖတ္စီမံေဆာင္႐ြက္ခ်က္ Provisional Measure ကိုပယ္ခ်ေပးဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဒါအျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ၾကားျဖတ္စီမံေဆာင္႐ြက္ခ်က္ ေတြ ျပဳလုပ္မယိဆိုရင္လက္ရွိ အစိုးရဘက္ ကႀကိဳးစားေနတဲ့ ဖြံၿဖိဳးေရး အမ်ိဳးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ အေပၚသက္ေရာက္ႏိုင္မႈကို လည္းထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔ ေျပာသြားပါတယ္။

နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ သည္ဟိဂ္ ကို ေရာက္ေနတဲ့ ဘီဘီစီ သတင္းေထာက္ ေျပာတာကေတာ့ တရားသူႀကီးေတြဆီကေန ေမးျမန္းခ်က္အရ ဒီအမႈဟာ ဇန္နဝါရီလဆန္း ေလာက္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚ ၾကားျဖတ္စီမံေဆာင္႐ြက္ခ်က္ ခြင့္ျပဳမျပဳဆိုတာအဆုံးအျဖတ္ ထြက္ႏိုင္မယ္လို႔လည္းသိရပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com
-----------
(Unicode)⤵⤵⤵
ဂမ်ဘီယာရဲ့ တရားစွဲမှုကို ပယ်ဖျက်ပြီး ကြားဖြတ်စီရင်ခွင့် မပေးဖို့ မြန်မာဘက်က ချေပ

Image caption ဂမ်ဘီယာက တရားစွဲမှု ကို ပယ်ဖျက်ပြီး ကြားဖြတ်စီရင်ခွင့် မပေးဖို့ မြန်မာဘက်ကချေပ

ဂမ်ဘီယာဟာ အိုအိုင်စီ အထောက်အပံ့နဲ့ တရားစွဲတာ ဖြစ်ပြီး မြန်မာအပေါ် တရားစွဲမှုကို ပယ်ဖျက်ပြီး ထုတ်နုတ် ကိုးကားထားတဲ့ စွဲချက်တွေဟာ ခိုင်မာမှု မရှိတဲ့အတွက် ကြားဖြတ် စီရင်ခွင့် မပေးဖို့ မြန်မာဘက်က ချေပသွားပါတယ်။

နယ်သာလန်နိုင်ငံ သည်ဟိဂ်မှာ ကျင်းပတဲ့ မြန်မာနဲ့ဂမ်ဘီယာကြား နောက်ဆုံးအပြန်အလှန် ကြားနာမှု နောက်ဆုံးနေ့အပြီး နိဂုံးချုပ် တင်ပြမှုမှာ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောသွားတာပါ။

အနောက်အာဖရိကထဲက ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၅၇ နိုင်ငံပါတဲ့ အစ္စလာမ်မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ အိုအိုင်စီ ကို ကိုယ်စားပြုပြီး ဒီအမှုကို ဖွင့်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဒီဇင်ဘာ ၁ဝ ရက်ကနေ ၁၂ ရက်ထိ နှစ်ဘက်နိုင်ငံတွေရဲ့ လျှောက်ထားချက်တွေကို ၃ ရက်တာ ကြားနာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ရှေ့နေတွေက ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့က လျှောက်လဲသွားတဲ့ အချက်တွေကို လက်မလွှတ်ဘဲ အိုင်စီဂျေမှာ ဂမ်ဘီယာ တရားစွဲတာ တရားမဝင်ကြောင်းနဲ့ ဂမ်ဘီယာဘက်က စွဲဆိုထားတဲ့ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုတွေကို ကျုးလွန်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက် မရှိဘူး ဆိုတာကို ဒီဇင်ဘာလ ၁၂ရက်နေ့ အပြန်အလှန် လျှောက်လဲမှုမှာ အဓိကထားပြီး ဥပဒေ အကိုးအကားတွေနဲ့ ရှင်းသွားပါတယ်။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင် UN
Image caption ခရစ္စတိုဖာ စတိတ်ကာ

အိုင်စီဂျေ မှာ ဂမ်ဘီယာ ဟာ တရားရင်ဆိုင်ခွင့် မရှိဘူးလို့ မြန်မာဘက်က ရှေ့နေ ခရစ္စတိုဖာ စတိက်ကာ က တရားရုံးမှာ လျှောက်လဲ သွားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံကို ဂမ်ဘီယာဘက် ကစွဲဆိုထားတဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေကို ကျုးလွန်ခဲ့တယ် ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ နောက်ဆုံးနေ့ အပြန်အလှန် ကြားနာမှုမှာ မြန်မာရှေ့နေ့တွေ ဒီအချက်နဲ့ စတင်ချေပ သွားပါတယ်။

ဂမ်ဘီယာ ဟာအိုအိုင်စီ ကတာဝန်ပေးခဲ့ တာဖြစ်ပြီး အိုအိုင်စီ အဖွဲ့ဝင်တွေ ကိုယ်စားတရားစွဲတာဖြစ်တယ် လို့ သူက အကိုးအကားနဲ့ ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။

ဂျီနိုဆိုက် ကွန်ဗန်းရှင်း အပိုဒ်၈ အရ နိုင်ငံတစ်ခု ကနိုင်ငံ တစ်ခုပေါ်မှာတရားစွဲခွင့်ရှိပြီး အခုလို အိုအိုင်စီ ကိုယ်စားတရားစွဲဆိုတာ ဒီအချက်နဲ့ လုံးဝ လုံးဝ ဆန်ကျင် တယ်လို့ ခရစ္စတိုဖာ စတိတ်ကာ က ပြောသွားပါတယ် ။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင် AFP
Image caption မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဂျီနိုဆိုက် ရှိတယ်လို့ ဘယ်တုန်းကမှ မပြောခဲ့ပါဘူးလို့လည်းပြော

လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အန္တရာယ်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်ရှိနေလို့ ဆိုပြီး provisional measures လို့ခေါ်တဲ့ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက်တွေ မြန်မာဘက်က လုပ်ဆောင်အောင် အိုင်စီဂျေက အမိန့်ထုတ်ပြန်ပေးဖို့ ဒီဇင်ဘာ၁၂ ရက် ပထမပိုင်းကြားနာမှုမှာ ဂမ်ဘီယာဘက်က လျှောက်ထားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာ့ တပ်မတော် ရဲ့လုပ်ဆောင်ချက်တွေ တပ်မတော်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းတွေ ဆောင်ရွှက် ရာမှာ ဂျီနိုဆိုက် လို့ခေါ်တဲ့လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ရန် ရည်ရွယ်ချက် ရှိမရှိဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ တိတိကျကျ ချေပငြင်းဆိုခဲ့တာ မရှိပါဘူးဆိုတာကို ပေါလ် ရိုက်ကလာက ပြောခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒီကိစ္စဟာ ဥပဒေကြောင်းရ တင်ပြရမယ့်ကိစ္စ ဖြစ်ပြီးတော့ တရားရုံးမှာ အငြင်းအခုံ လုပ်ရမယ့်ကိစ္စ မဟုတ်ဘူးလို့ လည်း ပါမောက္ခ ရှေဘတ်စ်က ပြောပါတယ် ။

အထူးသဖြင့် ဂမ်ဘီယာဘက်က ကိုးကားတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက်ရှာဖွေရေး အချက်တွေ ကို မြန်မာ ဘက် က ငြင်းခဲ့ပါတယ်။

ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် အမုန်းစကားတွေကို အစိုးရက မထိန်းချုပ်ဘူးဆို တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒါဟာ တကမ္ဘာလုံးမှာ ဖြစ်နေတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပြီးတော့ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်ကို ဘယ်လောက်ထိခိုက် လဲဆိုတာကို သိရှိဖို့လိုတယ်လည်းပြောသွားပါတယ်။

ဂမ်ဘီယာရဲ့ တရားစွဲဆိုမှုအတွက် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မှာ ဘယ်နှစ်ယောက်သေတယ်ဆိုတာကို မဖော်ပြတဲ့ ပထမဆုံး ပြဿနာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြောသွားပြီး ဂမ်ဘီယာဘက်က တင်ပြမှုတွေဟာ သေတဲ့ အရေအတွက် တိတိကျကျ မဖော်ပြတာတွေ ဘယ်နေရာတွေ မှာ မြုပ်ထားတယ်ဆိုတာ အစီရင်ခံစာမှာ မဖော်ပြနိုင်တာတွေကို ပြန်ပြီး ထောက်ပြသွားပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဂမ်ဘီယာဘက်က စွပ်စွဲ သလို ပါမောက္ခရှေဘတ်စ်က အယ်လ်ဂျားဇီးရားမှာ ဖြေခဲ့တာဟာ သူတို့က နိမိတ်ပြမေးခွန်းမေးတာကို အဲဒီလို ဆိုရင်တော့ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောသွားတာဖြစ်ပြီးတော့ သူအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဂျီနိုဆိုက် ရှိတယ်လို့ ဘယ်တုန်းကမှ မပြောခဲ့ပါဘူးလို့လည်း ပါမောက္ခ ရှေဘတ်စ်က ပြောသွားပါတယ် ။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင် Getty Images
Image caption ကြားနာမှု ဒုတိယနေ့မှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လျှောက်လဲခဲ့ပါတယ်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဟာနောက်ဆုံးအဆုံးသတ် နိဂုံးကို ခုနှစ်မိနစ်ခန့် တိုတိုနဲ့ လိုရင်းလျှောက်ထားသွားပြီး ဂမ်ဘီယာ စွဲဆိုမှုတွေဟာ ဥပဒေအကြောင်းရ ခိုင်မာမှုမရှိသလို ထုတ်နှုတ်ကိုးကားထားတဲ့ စွဲချက်တွေဟာ ခိုင်မာမှုမရှိတဲ့အတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး အနေနဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက စွဲချက်တင်ထားတဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေး စာချုပ်ဖောက်ဖျက်မှုနဲ့ တင်ထားတဲ့ စွဲချက်ကို ပယ်ဖျက်ပေးဖို့၊ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက တောင်းဆိုထားတဲ့ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် Provisional Measure ကိုပယ်ချပေးဖို့ မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

ဒါအပြင် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် တွေ ပြုလုပ်မယိဆိုရင်လက်ရှိ အစိုးရဘက် ကကြိုးစားနေတဲ့ ဖွံဖြိုးရေး အမျိုးသားပြန်လည်ရင်ကြားစေ့ရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေ အပေါ်သက်ရောက်နိုင်မှုကို လည်းထည့်သွင်းစဉ်းစားဖို့ ပြောသွားပါတယ်။

နယ်သာလန်နိုင်ငံ သည်ဟိဂ် ကို ရောက်နေတဲ့ ဘီဘီစီ သတင်းထောက် ပြောတာကတော့ တရားသူကြီးတွေဆီကနေ မေးမြန်းချက်အရ ဒီအမှုဟာ ဇန်နဝါရီလဆန်း လောက်မှ မြန်မာနိုင်ငံ အပေါ် ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက် ခွင့်ပြုမပြုဆိုတာအဆုံးအဖြတ် ထွက်နိုင်မယ်လို့လည်းသိရပါတယ်။

BBC Burmese
https://www.bbc.com

ဂမ္ဘီယာ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ထဲက သတိထားကိုင္တြယ္ရမယ့္ အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္

 သည္ဟိဂ္ၿမိဳ႕ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရား႐ုံး အိုင္စီေဂ်

(Zawgyi)⤵⤵⤵
ျမန္မာ - ဂမ္ဘီယာ ဂ်ီႏိုဆိုက္အေရး ၾကားျဖတ္အစီအမံ ၾကားနာမႈ ေနာက္ဆုံးေန႔မွာ ဂမ္ဘီယာဘက္က ေျပာသြားတဲ့ အခ်က္ေတြထဲက ျမန္မာဘက္က သတိထားကိုင္တြယ္ရမယ့္ အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္က ျမန္မာမွာ ဆိုး႐ြားျပင္းထန္တဲ့ျပစ္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာကို ျမန္မာဘက္က ျငင္းမသြားဘူးဆိုတာကို ဂမ္ဘီယာက ေထာက္ျပသြားတဲ့အခ်က္ ျဖစ္တယ္လို႔ Legal Aid Network က လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေန ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာက ေျပာသြားတဲ့ အခ်က္က " ျမန္မာအစိုးရဘက္ကေနၿပီးေတာ့ ဒီလိုမ်ိဳး ဆိုး႐ြား ျပင္းထန္တဲ့ ျပစ္မႈႀကီးေတြကို ျငင္းမသြားဘူး။ ေလးေယာက္ တင္ျပခ်က္ထဲမွာ တစ္ေယာက္မွ ျငင္းမသြားဘူး။

အဲဒါဘာကို ေခၚလဲဆိုေတာ့ ဒီလို ျပစ္မႈႀကီးေတြ ျဖစ္ပြားက်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတာ ေသခ်ာတယ္။ အဲေတာ့ ဒီျပစ္မႈႀကီးေတြဟာ အခ်ိန္တိုေတာအတြင္းမွာ ျဖစ္သြားတာ ဘာကို ျပသလဲဆိုေတာ့ ဒါက ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ က်ဴးလြန္လို႔ ျဖစ္တာ ေရွာင္တခင္ျဖစ္တာ မဟုတ္ဘူး" ဆိုတဲ့ အခ်က္ျဖစ္တယ္လို႔ ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဂ်ီႏိုဆိုက္ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ပါတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ကို အစိုးရဘက္က လုံးဝမတင္ျပသြားႏိုင္ဘူး ဆိုၿပီး ဂမ္ဘီယာက ေထာက္ျပသြားတယ္လို႔လည္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာ ၁၀ ရက္ကေန ၁၂ ရက္ အထိ သုံးရက္တာ ၾကားျဖတ္အစီအမံ အမိန႔္ခ်ေပးေရး ဂမ္ဘီယာက ေတာင္းဆိုထားကို ၾကားနာတဲ့ ေနာက္ဆုံးေန႔ ပထမပိုင္းမွာ ဂမ္ဘီယာဘက္က အစိုးရ ကိုယ္စား တရားေရး ဝန္ႀကီးနဲ႔ ေရွ႕ေန သုံးေယာက္တို႔က ေလွ်ာက္လဲသြားတာပါ။

ဒီလို ေလွ်ာက္လဲသြားတဲ့အခါ ဂမ္ဘီယာဘက္က ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့ အခ်က္ ၇ ခ်က္နဲ႔ ေလွ်ာက္လဲသြားတယ္လို႔ ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

အဲဒီ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ ခုနစ္ခ်က္က -

၁ - စစ္တပ္က ႀကီးမား ျပင္းထန္တဲ့ အင္အားသုံးၿပီး ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို အျပတ္ရွင္းဖို႔လုပ္တယ္။ အဲဒါကို အစိုးရက မျငင္းဘူး။

၂ - စစ္တပ္ရဲ႕ ဖ်က္ဆီးမႈက စနစ္တက် စီစဥ္ၿပီးလုပ္တာ အဲဒါက ရည္႐ြယ္ခ်က္ကို ျပတာ။

၃- လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေစာ္ကားတာေတြကို ရည္႐ြယ္ခ်က္ရွိရွိလုပ္တယ္။

၄- အစိုးရ အာဏာပိုင္ေတြက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ႏွိမ့္ခ် ေစာ္ကားတဲ့ စကားေတြေျပာတယ္။ ဒါက ရည္႐ြယ္ခ်က္ကို ျပတာ။

၅- ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ လုပ္တယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာကေလးေတြ ေမြးစာရင္း ရဖို႔ မလြယ္ဘူး။ ႏိုင္ငံသားရဖို႔ လုပ္မေပးဘူး။ ဒါက ရည္႐ြယ္ခ်က္ကို ျပတာ

၆- ႐ိုဟင္ဂ်ာကို မုန္းတီးတဲ့ အသုံးအစြဲ၊ လႈံ႕ေဆာ္မႈေတြ ျဖစ္ေနတာကို အစိုးရက မတားဆီးဘူး။ ၿငိမ္ေနတယ္။

၇ - ဒီလို ျပစ္မႈႀကီးေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ ခံရတဲ့ ကိစၥအေပၚ အစိုးရက စုံစမ္းစစ္ေဆးတာ၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူကို အျပစ္မေပးဘူးဆိုၿပီး ေျပာတဲ့ အခ်က္ေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ျမန္မာကို ဂမ္ဘီယာက ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးမွာ တရားစြဲပိုင္ခြင့္ရွိ၊ မရွိ ႏွစ္ဘက္ အျပန္အလွန္ေလွ်ာက္လဲတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပထမေန႔မွာ ျမန္မာက ဂမ္ဘီယာက တရားစြဲခြင့္မရွိဘူးလို႔ ေခ်ပတာကို ဒီကေန႔မွာ ဂမ္ဘီယာက ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားမွာ အျငင္းပြားမႈ ရွိတယ္ဆိုတာကို ေနာက္တစ္ခါ အေထာက္အထားနဲ႔ ျပန္ေျပာသြားတာျဖစ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရး ေရွ႕ေန ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ပထမပိုင္းမွာ ဂမ္ဘီယာဘက္က တင္ျပသြားတဲ့အခ်က္ေတြအရ ၾကားျဖတ္အစီအမံခ်မွတ္ေရး အေျခအေနကေတာ့ တရား႐ုံးလက္ထဲမွာပဲ ရွိတယ္လို႔ ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

"ဥပေဒေၾကာင္းအရ ဆိုရင္ ဘက္ႏွစ္ဘက္က တင္ျပခ်က္ေတြက ဟိုဘက္က ၾကည့္ေတာ့လည္း သဘာဝက်တဲ့ အခ်က္ေတြ တင္သလို ဒီဘက္က ၾကည့္ေတာ့လည္း သဘာဝက်တဲ့အခ်က္ေတြ တင္တာ"

"သို႔ေသာ္လည္း ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေျပာမယ္ဆိုရင္ အခ်က္အလက္နဲ႔ Law နဲ႔ ေပါင္းစပ္ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘာနားလည္လို႔ရလည္း ဆိုေတာ့ ဒီ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကိုေတာ့ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ရွိရွိနဲ႔ကို ေခ်မႈန္းတယ္လို႔ပဲ နားလည္လို႔ရတယ္" လို႔ ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ၾကားျဖတ္အစီအမံ ၾကားနာမႈ သုံးရက္တာရဲ႕ ေနာက္ဆုံးေန႔ ဒုတိယပိုင္းမွာ ျမန္မာဘက္က ေလွ်ာက္လဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com
-------------
(Unicode)⤵⤵⤵
ဂမ်ဘီယာ လျှောက်လဲချက်ထဲက သတိထားကိုင်တွယ်ရမယ့် အရေးကြီးဆုံးအချက်


ဓာတ်ပုံ မူပိုင် Getty Images
Image caption သည်ဟိဂ်မြို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တရားရုံး အိုင်စီဂျေ

မြန်မာ - ဂမ်ဘီယာ ဂျီနိုဆိုက်အရေး ကြားဖြတ်အစီအမံ ကြားနာမှု နောက်ဆုံးနေ့မှာ ဂမ်ဘီယာဘက်က ပြောသွားတဲ့ အချက်တွေထဲက မြန်မာဘက်က သတိထားကိုင်တွယ်ရမယ့် အရေးကြီးဆုံးအချက်က မြန်မာမှာ ဆိုးရွားပြင်းထန်တဲ့ပြစ်မှုတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာကို မြန်မာဘက်က ငြင်းမသွားဘူးဆိုတာကို ဂမ်ဘီယာက ထောက်ပြသွားတဲ့အချက် ဖြစ်တယ်လို့ Legal Aid Network က လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေ ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

ဂမ်ဘီယာက ပြောသွားတဲ့ အချက်က " မြန်မာအစိုးရဘက်ကနေပြီးတော့ ဒီလိုမျိုး ဆိုးရွား ပြင်းထန်တဲ့ ပြစ်မှုကြီးတွေကို ငြင်းမသွားဘူး။ လေးယောက် တင်ပြချက်ထဲမှာ တစ်ယောက်မှ ငြင်းမသွားဘူး။

အဲဒါဘာကို ခေါ်လဲဆိုတော့ ဒီလို ပြစ်မှုကြီးတွေ ဖြစ်ပွားကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတာ သေချာတယ်။ အဲတော့ ဒီပြစ်မှုကြီးတွေဟာ အချိန်တိုတောအတွင်းမှာ ဖြစ်သွားတာ ဘာကို ပြသလဲဆိုတော့ ဒါက ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ကျူးလွန်လို့ ဖြစ်တာ ရှောင်တခင်ဖြစ်တာ မဟုတ်ဘူး" ဆိုတဲ့ အချက်ဖြစ်တယ်လို့ ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဂျီနိုဆိုက် မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပါတယ်ဆိုတဲ့ အချက်အလက်ကို အစိုးရဘက်က လုံးဝမတင်ပြသွားနိုင်ဘူး ဆိုပြီး ဂမ်ဘီယာက ထောက်ပြသွားတယ်လို့လည်း ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်ကနေ ၁၂ ရက် အထိ သုံးရက်တာ ကြားဖြတ်အစီအမံ အမိန့်ချပေးရေး ဂမ်ဘီယာက တောင်းဆိုထားကို ကြားနာတဲ့ နောက်ဆုံးနေ့ ပထမပိုင်းမှာ ဂမ်ဘီယာဘက်က အစိုးရ ကိုယ်စား တရားရေး ဝန်ကြီးနဲ့ ရှေ့နေ သုံးယောက်တို့က လျှောက်လဲသွားတာပါ။

ဒီလို လျှောက်လဲသွားတဲ့အခါ ဂမ်ဘီယာဘက်က မြန်မာနိုင်ငံဘက်က လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ဖော်ပြတဲ့ အချက် ၇ ချက်နဲ့ လျှောက်လဲသွားတယ်လို့ ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

အဲဒီ လျှောက်လဲချက် ခုနစ်ချက်က -

၁ - စစ်တပ်က ကြီးမား ပြင်းထန်တဲ့ အင်အားသုံးပြီး ရိုဟင်ဂျာတွေကို အပြတ်ရှင်းဖို့လုပ်တယ်။ အဲဒါကို အစိုးရက မငြင်းဘူး။

၂ - စစ်တပ်ရဲ့ ဖျက်ဆီးမှုက စနစ်တကျ စီစဉ်ပြီးလုပ်တာ အဲဒါက ရည်ရွယ်ချက်ကို ပြတာ။

၃- လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားတာတွေကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိလုပ်တယ်။

၄- အစိုးရ အာဏာပိုင်တွေက ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် နှိမ့်ချ စော်ကားတဲ့ စကားတွေပြောတယ်။ ဒါက ရည်ရွယ်ချက်ကို ပြတာ။

၅- ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေ လုပ်တယ်။ ရိုဟင်ဂျာကလေးတွေ မွေးစာရင်း ရဖို့ မလွယ်ဘူး။ နိုင်ငံသားရဖို့ လုပ်မပေးဘူး။ ဒါက ရည်ရွယ်ချက်ကို ပြတာ

၆- ရိုဟင်ဂျာကို မုန်းတီးတဲ့ အသုံးအစွဲ၊ လှုံ့ဆော်မှုတွေ ဖြစ်နေတာကို အစိုးရက မတားဆီးဘူး။ ငြိမ်နေတယ်။

၇ - ဒီလို ပြစ်မှုကြီးတွေ ဖြစ်ပြီးတော့ ရိုဟင်ဂျာတွေ ခံရတဲ့ ကိစ္စအပေါ် အစိုးရက စုံစမ်းစစ်ဆေးတာ၊ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူကို အပြစ်မပေးဘူးဆိုပြီး ပြောတဲ့ အချက်တွေ ဖြစ်တယ်လို့ ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် မြန်မာကို ဂမ်ဘီယာက နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ တရားစွဲပိုင်ခွင့်ရှိ၊ မရှိ နှစ်ဘက် အပြန်အလှန်လျှောက်လဲတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပထမနေ့မှာ မြန်မာက ဂမ်ဘီယာက တရားစွဲခွင့်မရှိဘူးလို့ ချေပတာကို ဒီကနေ့မှာ ဂမ်ဘီယာက နှစ်နိုင်ငံကြားမှာ အငြင်းပွားမှု ရှိတယ်ဆိုတာကို နောက်တစ်ခါ အထောက်အထားနဲ့ ပြန်ပြောသွားတာဖြစ်လို့ လူ့အခွင့်အရေး ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

ပထမပိုင်းမှာ ဂမ်ဘီယာဘက်က တင်ပြသွားတဲ့အချက်တွေအရ ကြားဖြတ်အစီအမံချမှတ်ရေး အခြေအနေကတော့ တရားရုံးလက်ထဲမှာပဲ ရှိတယ်လို့ ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

"ဥပဒေကြောင်းအရ ဆိုရင် ဘက်နှစ်ဘက်က တင်ပြချက်တွေက ဟိုဘက်က ကြည့်တော့လည်း သဘာဝကျတဲ့ အချက်တွေ တင်သလို ဒီဘက်က ကြည့်တော့လည်း သဘာဝကျတဲ့အချက်တွေ တင်တာ"

"သို့သော်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့် ပြောမယ်ဆိုရင် အချက်အလက်နဲ့ Law နဲ့ ပေါင်းစပ်ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ဘာနားလည်လို့ရလည်း ဆိုတော့ ဒီရိုဟင်ဂျာတွေကိုတော့ ရည်ရွယ်ချက် ရှိရှိနဲ့ကို ချေမှုန်းတယ်လို့ပဲ နားလည်လို့ရတယ်" လို့ ဦးအောင်ထူးက ပြောပါတယ်။

ကြားဖြတ်အစီအမံ ကြားနာမှု သုံးရက်တာရဲ့ နောက်ဆုံးနေ့ ဒုတိယပိုင်းမှာ မြန်မာဘက်က လျှောက်လဲမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

BBC Burmese
https://www.bbc.com

တ႐ုတၷဲ႔ေအမရိကႏ္အၾကား ကုႏ္ၾသယ္ေရးေအ်ခခံ ေသဘာတူခ္က္ညီရ

(Zawgyi/Unicode)

ေအမရိကႏ္်ပၫ္ေထာငၥဳနဲ႔ တ႐ုတၷုိင္ငံအၾကား ၁၇ လၾကာ တၫ္႐ြိလာခဲ့တဲ့ ကုႏ္ၾသယ္ေရးစျစၸဲ အဆုံးသတ္ေစမယ့္ ေအ်ခခံေသဘာတူညီခ္က္ ရလုိက္ၿပီ်ဖစ္ေၾကာင္း ေၾဆးေျႏးမႈေၾတနဲ႔ နီးစပၱဲ့အသုိင္း၀ုိင္းက ေ်ပာပါတယ္။

ေသဘာတူညီခ္က္ တစုံတရာမရခဲ့ရင္ လာမယ့္ ဒီဇငာၻ ၁၅ ရက္ေန႔မြာ ေအမရိကႏၠ တ႐ုတ္ၾသင္းကုႏ္ေၾတေအပၚ အျခႏၲဳိး်မင့္ေကာကၡံဖုိ႔ ႐ြိေေနပမယ့္ အဲဒီ အျခႏၲဳိး ေကာကၼယ့္အစီအစၪၠဳိ ေ႐ြာင္႐ြားႏုိငၹဳိ႔ သမၼတ Donald Trump က ၾကာသေပတးေန႔မြာ အဲဒီ ေအ်ခခံေသဘာတူညီခ္ကၠဳိ လကၼြတၳဳိးလုိက္ၿပီလုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ေသဘာတူညီခ္ကၸါ ေအသးစိတ္အခ္က္အလက္ေၾတကုိ ၫြိႏႈိင္းေနဆဲ်ဖစ္ေပမယ့္ ေသဘာတူညီခ္က္ေတာ့ ရထားၿပီလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေသဘာတူညီခ္ကၳဲမြာ ပါ၀ငၱဲ့ ေအသးစိတ္အခ္က္အလက္ေေၾတတာ့ မသိေရသးပါဘူး။

အခုလုိ ေသဘာတူညီခ္က္ရဖုိ႔အၾတက္ ေအမရိကႏၻကၠ လက္႐ြိ တ႐ုတ္ၾသင္းကုႏ္ေၾတေအပၚ ေကာကၡံေနတဲ့ အျခႏ္ေၾတကုိ ၅၀% ေလ္ာ့ခ္ေပးမြာ်ဖစၱဲ့အ်ပင္ လာမယ့္ တနေဂၤေျႏန႔မြာ စတင္ အသက္၀ငၼယ့္ ၾသင္းကုႏ္အျခႏ္ တုိး်မင့္ေကာကၡံမယ့္ အစီအစၪၠဳိလၫ္း ဆုိင္းငံ့ထားေပးမြာ်ဖစၱယႅဳိ႔ ေၾဆးေျႏးၿပဲေၾတနဲ႔နီစပ္သဴေၾတက ေ်ပာပါတယ္။

တကယႅဳိ႔ ေအမရိကႏၻကၠ တ႐ုတ္ၾသင္းကုႏ္ေၾတေအပၚ အျခႏၲဳိးေကာကၼယ့္ အစီအစၪၠဳိ ဆုိင္းငံ့ေမပးဘူးဆုိရင္ တ႐ုတၻကၠလၫ္း ေအမရိကႏ္ ၾသင္းကုႏ္ေၾတေအပၚ အျခႏၲဳိးေကာကၼယ့္အ်ပင္ ေအမရိကႏၷဲ႔ ်ပဳလုပ္ေနတဲ့ ကုႏ္ၾသယ္ေရး ေၾဆးေျႏးမႈေၾတကုိလၫ္း ၂၀၂၀ ေအမရိကႏ္သမၼတ ေျရးေကာၾကၸဲၿပီးတဲ့အထိ ဆုိင္းငံ့ထားႏုိငၱယႅဳိ႔ ကုႏ္ၾသယ္ေရးဆုိင္ရာ ကၽျမ္းက္င္သဴေၾတ ခႏ္႔မြႏ္းထားၾကပါတယ္။

..................

တ႐ုတ္နဲ႔အေမရိကန္အၾကား ကုန္သြယ္ေရးအေျခခံသေဘာတူခ်က္ညီရ

(Unicode)

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအၾကား ၁၇ လၾကာ တည္ရွိလာခဲ့တဲ့ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ အဆုံးသတ္ေစမယ့္ အေျခခံသေဘာတူညီခ်က္ ရလိုက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးမႈေတြနဲ႔ နီးစပ္တဲ့အသိုင္းဝိုင္းက ေျပာပါတယ္။

သေဘာတူညီခ်က္ တစုံတရာမရခဲ့ရင္ လာမယ့္ ဒီဇင္ဘာ ၁၅ ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္က တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးျမင့္ေကာက္ခံဖို႔ ရွိေနေပမယ့္ အဲဒီ အခြန္တိုး ေကာက္မယ့္အစီအစဥ္ကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ဖို႔ သမၼတ Donald Trump က ၾကာသပေတးေန႔မွာ အဲဒီ အေျခခံသေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ထိုးလိုက္ၿပီလို႔ ဆိုပါတယ္။

သေဘာတူညီခ်က္ပါ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေတြကို ညႇိႏႈိင္းေနဆဲျဖစ္ေပမယ့္ သေဘာတူညီခ်က္ေတာ့ ရထားၿပီလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သေဘာတူညီခ်က္ထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေတြေတာ့ မသိရေသးပါဘူး။

အခုလို သေဘာတူညီခ်က္ရဖို႔အတြက္ အေမရိကန္ဘက္က လက္ရွိ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ ေကာက္ခံေနတဲ့ အခြန္ေတြကို ၅၀% ေလ်ာ့ခ်ေပးမွာျဖစ္တဲ့အျပင္ လာမယ့္ တနဂၤေႏြေန႔မွာ စတင္ အသက္ဝင္မယ့္ သြင္းကုန္အခြန္ တိုးျမင့္ေကာက္ခံမယ့္ အစီအစဥ္ကိုလည္း ဆိုင္းငံ့ထားေပးမွာျဖစ္တယ္လို႔ ေဆြးေႏြးပြဲေတြနဲ႔နီစပ္သူေတြက ေျပာပါတယ္။

တကယ္လို႔ အေမရိကန္ဘက္က တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးေကာက္မယ့္ အစီအစဥ္ကို ဆိုင္းငံ့မေပးဘူးဆိုရင္ တ႐ုတ္ဘက္ကလည္း အေမရိကန္ သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးေကာက္မယ့္အျပင္ အေမရိကန္နဲ႔ ျပဳလုပ္ေနတဲ့ ကုန္သြယ္ေရး ေဆြးေႏြးမႈေတြကိုလည္း ၂၀၂၀ အေမရိကန္သမၼတ ေ႐ြးေကာက္ပြဲၿပီးတဲ့အထိ ဆိုင္းငံ့ထားႏိုင္တယ္လို႔ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္သူေတြ ခန႔္မွန္းထားၾကပါတယ္။

VOA Burmese
https://burmese.voanews.com

ICJ အမႈစာရင္းက ပယၹ္က္ေပးဖို႔ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫ္ ေလြ္ာကၳား

(Zawgyi/Unicode)

်မႏၼာႏုိင္ငံေအပၚ ၿစဲဆိုထားတဲ့အမႈကို ICJ အမႈစာရင္းထဲေကန ပယၹ္က္ေပးဖို႔ ်မႏၼာႏုိုင္ငံကိုယၥား ေလြ္ာကႅဲ တဲ့ ႏုိင္ငံ်ခားေရးဝႏ္ႀကီး ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ၾကားနာၿပဲေနာကၦံုးရက္ ၾကာသေပတးေန႔မြာ တင္်ပၾသားပါတယ္။ ်မႏၼာ ႏုိင္ငံက မတူႀကဲ်ပားတဲ့ လူမႈအဝႏ္းအဝိုင္းေၾတၾကား ႀကိဳးစားတၫ္ေဆာက္ေနတဲ့ ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရးကို ထိိိခိုက္ေစမယ့္လုပ္ရပ္ ေၾတကို ေ႐ြာငၹိဳ႕လၫ္း သတိေပးေ်ပာဆိုပါတယ္။ ICJ ေနာကၦံုးေန႔ ၾကားနာၿပဲအၾတင္း ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၷဲ႔ ေ႐ြ႕ေေနၾတရဲ႕ တင္်ပခ္က္ေၾတထဲက ေကာကၷုတ္ၿပီး ကိုေက္ာ္ေက္ာ္သိႏ္းက ေ်ပာ်ပပါမယ္။

်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ ႐ိုဟငၢ္ာ ျမတၦလင္ေၾတေအပၚ လူမ္ဳိးတံုးသတ္်ဖတၼႈ က္ဴးၾလႏၳားတဲ့အၾတက္ ဒီလုပ္ရပ္ေၾတ ဆက္ၿပီးမ်ဖစ္ေအာင္ တားဆီးေရး ်မႏၼာႏိုင္ငံက ၾကား်ဖတ္ လိုကၷာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ္က္ေၾတကို ခ္မြတ္ေပးဖို႔ အ်ပၫ္်ပၫၦဳိင္ရာ တရား ခံု႐ံုး ICJ မြာ ဂမၻီယာက ေလြ္ာကၳားတဲ့ေအပၚ ႏြစၻက္ အ်ပႏ္အလြႏ္ ေလြ္ာကႅဲတင္်ပခ္က္ေၾတကို တရားသူႀကီးေၾတ ၾကားနာတာ ၾကာသေပတးေန႔က ၿပီးဆံုးၾသားပါၿပီ။
႐ိုဟငၢ္ာလို႔ေခၚဆိုတာကို လကၼခံတဲ့ ်မႏၼာႏုိင္ငံကိုယၥား အခုၾကားနာၿပဲမြာ အဆံုးသတ္ ေလြ္ာကႅဲတင္်ပသူက ႏုိင္ငံေတာ္အတိုငၸငၡံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၸါ။

“ဒီဇငာၻလ ၁၀ ရက္ေန႔ေကန ၁၂ ရက္ေန႔အထိလုပၱဲ့ ၾကားနာၿပဲအၾတင္း တင္်ပၾသားတဲ့ ေအၾကာင္း်ပခ္က္ေၾတ၊ သင့္ေတာၱယႅဳိ႔ ႐ံုးေတာၠယူဆတဲ့ တ်ခားေအၾကာင္း်ပခ္က္ေၾတအၾတက္ တရား႐ံုး လုပၳံုးလုပၷၫ္း်ပဌာႏ္းခ္က္ ပုဒၼ ၆၀၊ စာပိုဒ္ ၂ နဲ႔အညီ ်မႏၼာႏုိ္င္ငံေအနနဲ႔ ႐ံုးေတာၠိဳ ပႏ္ၾကားလိုတာေကတာ့ ဒီအမႈကို ႐ံုးေတာၠၾကားနာမယ့္ အမႈစာရင္းထဲေကန ပယၹ္က္ေပးဖို႔၊ တ်ခားတနၫ္းေအနနဲ႔ဆိုရင္ ဂမၻီယာႏုိင္ငံက တင္ၾသင္းထားတဲ့ ၾကား်ဖတ္ေအရးယူ ေဆာင္ျရကၡ္က္ေၾတ ခ္မြတ္ေပးေရး ပႏ္ၾကားခ္ကၠိဳ ပယၡ္ေပးဖို႔်ဖစၸါတယ္။”

႐ံုးေတာၠခ္မြတၼယ့္ ဆံုး်ဖတၡ္က္ဟာ ႀကဲ်ပားမႈေၾတၾကားေကန ညီၫၾတၼႈတၫ္ေဆာကၷုိင္ေရး ေအထာက္အကူ်ဖစ္ေစဖို႔ ဆုေတာင္းပါေၾကာင္း ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠေ်ပာၿပီး ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရး ထိခိုက္ေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေၾတနဲ႔ပတ္သကႅိဳ႕ သတိေပးၾသားပါတယ္။

“ယံုၾကၫၼႈရဖို႔ရာ သိပ္ႀကီးခိုငၼာမႈမ႐ြိေလြသးတဲ့ ေအ်ခခံအုတ္်မစၠိဳ စတငၱၫ္ေဆာက္ေနတဲ့ လူမႈအဝႏ္းအဝိုင္း ေၾတၾကား သံသယ ်ဖစ္ေပၚေစမယ့္၊ မယံုၾကၫၼႈေၾတ ်ပႏ္႔ျပားေစမယ့္ ဒါမြမဟုတ္ ခံစားခ္က္်ဖစ္ေပၚေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေၾတဟာ ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစႏုိငၸါတယ္။ Arakan Army နဲ႔ ်မႏၼာကာၾကယ္ေရးတျပၹဲ႔ေၾတၾကား ဆက္်ဖစ္ေနတဲ့ လကၷကၠိဳငၸဋိပကၡ အဆံုးသတ္ေရးဟာ က္မတို႔ႏုိင္ငံအၾတက္ သိပၠိဳေအရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရခိုင္ေ်မာကၸိဳင္းမြာ ၂၀၁၆ ေကန ၂၀၁၇ ခုႏြစ္အထိ်ဖစၡဲ့တဲ့ ်ပၫၱျင္း လကၷကၠိဳငၸဋိပကၡမ္ဳိး်ဖစ္ေအာင္ ်ပႏ္ၿပီး မီးေမႊးတာမ္ဳိးကို ေ႐ြာင္႐ြားဖို႔ကလၫ္း တႏ္းတူေအရးႀကီးပါတယ္။”

လူမႈအဝႏ္းအဝိုင္းေၾတၾကား ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရးအၾတက္ လုပ္ေဆာင္ေနတာမြာ မၾကာေသးခငၠ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕မြာလုပၱဲ့ ေဘာလံုးၿပိဳျငၸဲတခုမြာ အဲဒီေဒသမြာေနထိုငၱဲ့ လူမ္ဳိးဘာသာေပါင္းစံုက အားကစားသမားေၾတ၊ ၿပဲၾကည့ၸရိသတ္ေၾတ ပါဝငၡဲ့တာ ကို နမူနာတခုအ်ဖစ္ ပံု်ပၿပီး ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ထၫ့္ၾသင္းေ်ပာဆိုၾသားပါတယ္။

ယူေကနဲ႔ ေအမရိကႏ္အပါအဝင္ တ်ခားႏုိင္ငံေၾတမြာလိုပဲ ်မႏၼာႏိုင္ငံမြာလၫ္း စစၻကၱရားစီရင္ေရးစနစ္ ႐ြိတဲ့ေအၾကာင္းနဲ႔ ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ ေအ်ခခံဥေပဒအရ ေဖာ္ေဆာငၱဲ့ ဒီမိုေကရစီနဲ႔ တရားဥေဒစိုးမိုးေရးကို ထူေထာငၹိဳ႕ ေအလးအနက္႐ြိတယၦိဳရင္ ်မႏၼာႏုိင္ငံရဲ႕ ေအ်ခခံဥေပဒကို လ္စႅ္ဴ႐ႈမထားႏုိင္ လ္စႅ္ဴ႐ႈမထားသင့ၻဴးဆိုတာ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ေထာက္်ပ ပါတယ္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္၊ ဂူတာ်ပင္ေက္းျရာမြာ ်ဖစၸ္ကၡ့ဲတာနဲ႔ပတ္သကႅိဳ႕ စစၡံု႐ံုးနဲ႔စစ္ေဆးေနၿပီး သီး်ခားၾလတႅပ္ေသာ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရးေကာၼ႐ြင္ (ICOE) ရဲ႕ ေနာကၦံုးအစီရငၡံစာ သီတင္းပတ္အနၫ္းငယ္အၾတင္း ၾထကႅာၿပီးရင္ ေနာကၳပ္ စစၡံု႐ံုး တငၥစ္ေဆးတာေၾတ ႐ြိလာမယၦိဳတာ အခုိ္င္အမာ ယံုၾကၫၱဲ့ေအၾကာင္းလၫ္း ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ေ်ပာပါတယ္။

်မႏၼာႏုိင္ငံဘကၠ ေ႐ြ႕ေနနဲ႔အႀကံေပးအၿဖဲ႔ဝငၱဦး်ဖစ္သဴ မစၥတာ Christopher Staker က ၾကာသေပတးေန႔မနကၸိဳင္း ဂမၻီ ယာႏုိင္ငံဘကၠ တင္်ပခ္ကၳဲမြာပါတဲ့ ဂမၻီယာက ်မႏၼာကို တရားၿစဲပိုျငၡင့ၦိဳင္ရာ၊ ICJ က ဒီအမႈကို လကၡံစီရငၸိဳျငၡင့္ ဆိုင္ရာနဲ႔ ်မႏၼာႏုိင္ငံေအနနဲ႔ ၾကား်ဖတ္ စီမံေဆာင္ျရက္ရမယ့္ လုပ္ေဆာငၡ္က္ေၾတကို ခ္မြတ္ေပးေရး ဂမၻီယာႏုိင္ငံက ပႏ္ၾကား ထားတာေၾတေအပၚ တခ္က္်ခင္း တုံ႔်ပႏ္ ေခ္ပၾသားပါတယ္။

အခုလိုတရားၿစဲတာမြာ ဂမၻီယာႏုိင္ငံဟာ လူမ္ဳိးတံုးသတ္်ဖတၼႈ တားဆီးကာၾကယ္ေရးဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံတကာ ေသဘာတူညီခ္က္ Genocide Convention ကို လကၼြတ္ေရးထိုးထားတဲ့ အၿဖဲ႔ဝငၷုိင္ငံတခုေအနနဲ႔ တရားၿစဲဆိုတာမဟုတၻဲ ႏုိ္င္ငံတကာ အၿဖဲ႔ အစၫ္းတခုရဲ႕ကိုယၥား တရားၿစဲဆိုတာ်ဖစၱယႅဳိ႔ မစၥတာ Staker က ေထာက္်ပၿပီး ဒီအခ္က္ေၾကာင့္ ဂမၻီယာက ်မႏၼာကို တရားၿစဲပိုျငၡင့ၼ႐ြိဘူးဆိုတာ ICJ ႐ံုးေတာၼြာ တင္်ပၾသာပါတယ္။ ဒီေနရာမြာ သူ အဓိက ထၫ့္ၾသင္းေဖာ္်ပၾသားတဲ့အၿဖဲ႔ေကတာ့ အစၥလာမၼစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ျရက္ေရးအၿဖဲ႔ (OIC) ်ဖစၸါတယ္။

“တရားၿစဲဆိုဖို႔ ေလြ္ာကၳားခ္ကၠိဳ ဂမၻီယာက သူ႔ႏုိင္ငံအမၫၷဲ႔ လကၼြတ္ေရးထိုး တင္်ပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေလြ္ာကၳားခ္ကၠိဳ OIC ကိုယၥားတင္်ပခဲ့တယ္၊ OIC ရႏၸံုေျငေကန ဘ႑ာေေျငၾကး ေထာကၸံ့တာ်ဖစၱယၦိဳတာ ေမန႔က က္ေနာၱင္်ပခဲ့တဲ့ ေအထာက္အထားေၾတမြာ ႐ြင္း႐ြင္းလင္းလင္း ေၾတ႔ရၿပီး်ဖစၸါတယ္။ ဒီေအထာက္အထားကို က္ေနာ္ ထပ္ၿပီး မတင္်ေပတာ့ပါဘူး။”

ပါေမာကၡ William Schabas ေကတာ့ ဂမၻီယာရဲ႕ ျစျပၥဲခ္က္ေၾတမြာ အဓိကကိုးကားထားတဲ့ ကုလသမဂၢ အခ္က္အလက္႐ြာေေျဖရးအၿဖဲ႔ရဲ႕ ၂၀၁၉ ခုႏြစ္ အစီရငၡံစာပါ အားနၫ္းခ္က္ေၾတကို ေထာက္်ပၿပီး အခုႏြစၸိဳင္းအၾတင္း ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ လူမ္ဳိးတံုး သတ္်ဖတၼႈဆိုင္ရာ ရၫၼြႏ္းခ္က္ေၾတ ပိုမ္ားလာတယၦိဳတဲ့ ေ်ပာဆိုခ္ကၠိဳ ပယၡ္ပါတယ္။
ဒါ့အ်ပင္ ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ အမုႏ္းတရား်ပႏ္႔ေအာင္ လုပ္ေနတယၦိဳတဲ့ ဂမၻီယာႏုိင္ငံရဲ႕ တင္်ပခ္က္ေအပၚမြာလၫ္း ပါေမာကၡ Schabas က အခုလို တုံ႔်ပႏၲင္်ပၾသားပါတယ္။

“႐ံုးေတာ္ သဘာပတိနဲ႔ အၿဖဲ႔ဝငၼ္ားခငၺ္ား၊ အမုႏ္းစကားဆိုတာ ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာမြ ်ဖစ္ေနတဲ့ကိစၥတခု မဟုတၸါဘူး။ ကမာၻ႔ေနရာ အမ္ားအ်ပားမြာ ႏုိင္ငံအမ္ားအ်ပားမြာ အမုႏ္းစကားေ်ပာဆိုတာေၾတ ႐ြိ႐ံုသာမကပါဘူး၊ ဒီကိစၥကို တရားဥေပဒအရ ဘယႅိဳ ကိုျငၱယႅဳပ္ေဆာင္သင့ၱယ္ ဆိုတဲ့ေအပၚ ေၾဆးေျႏး ်ငင္းခုႏၲာေၾတလၫ္း အ်ပင္းအထႏ္ ႐ြိေနတာပါ။ ဒီကိစၥဟာ ၾလတႅျပၥာ ထုတ္ေဖာ္ေ်ပာျခင့္ နဲ႔ ဆိုငၱယၦိဳၿပီး တခ္ဳိ႕ႏို္င္ငံေၾတက ေ်ပာၾကတာေတာင္႐ြိပါတယ္။”

်မႏၼာႏိုင္ငံမြာ အမုႏ္းစကား်ဖႏ္႔ေနတာ အစုိးရမဟုတၻဲ လူပုဂၢိဳလၱဦးခ္င္းစီရဲ႕လုပ္ရပ္ ်ဖစၱယၦိဳၿပီးေတာ့လၫ္း ပါေမာကၡ Schabas က ေထာက္်ပ ေ်ပာဆိုၾသားပါတယ္။
ICJ မြာ ဂမၻီယာနဲ႔ ်မႏၼာတို႔ သံုးရက္အၾတင္း ႏြစ္ႀကိမၥီ အသီးသီး တင္်ေပလြ္ာကႅဲၾကၿပီးတဲ့ေနာက္ ်မႏၼာႏုိင္ငံက ၾကား်ဖတ္ လိုကၷာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ္က္ေၾတကို ICJ က ဆံုး်ဖတ္ ခ္မြတ္ေပးေရး ဂမၻီယာက ေလြ္ာကၳားပႏ္ၾကားတဲ့ေအပၚ ၾကားနာ ၿပဲ ၿပီးဆံုးၾသားၿပီ်ဖစၸါတယ္။ ဂမၻီယာရဲဲ႕ ပႏ္ၾကားခ္က္ေအပၚ သတၼြတၡ္ိႏ္အၾတင္း ဆံုး်ဖတၡ္ကၡ္မြတ္ၿပီး အခုၾကားနာၿပဲလိုပဲ အမ္ား်ပၫ္သဴ တိုက္႐ိုက္သိ႐ြိႏုိ္ငၱဲ့ တရားျခငၼြာ ေၾကညာမယႅဳိ႔ အဆံုးသတၼြာ ICJ ခံု႐ံုးသဘာပတိက ေ်ပာၾသားပါတယ္။

...................

ICJ အမႈစာရင္းက ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေလွ်ာက္ထား
(Unicode)

ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ စြဲဆိုထားတဲ့အမႈကို ICJ အမႈစာရင္းထဲကေန ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စား ေလွ်ာက္လဲ တဲ့ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၾကားနာပြဲေနာက္ဆုံးရက္ ၾကာသပေတးေန႔မွာ တင္ျပသြားပါတယ္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံက မတူကြဲျပားတဲ့ လူမႈအဝန္းအဝိုင္းေတြၾကား ႀကိဳးစားတည္ေဆာက္ေနတဲ့ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစမယ့္လုပ္ရပ္ ေတြကို ေရွာင္ဖို႔လည္း သတိေပးေျပာဆိုပါတယ္။ ICJ ေနာက္ဆုံးေန႔ ၾကားနာပြဲအတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေရွ႕ေနေတြရဲ႕ တင္ျပခ်က္ေတြထဲက ေကာက္ႏုတ္ၿပီး ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက ေျပာျပပါမယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ထားတဲ့အတြက္ ဒီလုပ္ရပ္ေတြ ဆက္ၿပီးမျဖစ္ေအာင္ တားဆီးေရး ျမန္မာႏိုင္ငံက ၾကားျဖတ္ လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ်က္ေတြကို ခ်မွတ္ေပးဖို႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရား ခုံ႐ုံး ICJ မွာ ဂမ္ဘီယာက ေလွ်ာက္ထားတဲ့အေပၚ ႏွစ္ဘက္ အျပန္အလွန္ ေလွ်ာက္လဲတင္ျပခ်က္ေတြကို တရားသူႀကီးေတြ ၾကားနာတာ ၾကာသပေတးေန႔က ၿပီးဆုံးသြားပါၿပီ။
႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ေခၚဆိုတာကို လက္မခံတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စား အခုၾကားနာပြဲမွာ အဆုံးသတ္ ေလွ်ာက္လဲတင္ျပသူက ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပါ။

“ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္ေန႔ကေန ၁၂ ရက္ေန႔အထိလုပ္တဲ့ ၾကားနာပြဲအတြင္း တင္ျပသြားတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ၊ သင့္ေတာ္တယ္လို႔ ႐ုံးေတာ္ကယူဆတဲ့ တျခားအေၾကာင္းျပခ်က္ေတြအတြက္ တရား႐ုံး လုပ္ထုံးလုပ္နည္းျပဌာန္းခ်က္ ပုဒ္မ ၆၀၊ စာပိုဒ္ ၂ နဲ႔အညီ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ႐ုံးေတာ္ကို ပန္ၾကားလိုတာကေတာ့ ဒီအမႈကို ႐ုံးေတာ္ကၾကားနာမယ့္ အမႈစာရင္းထဲကေန ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔၊ တျခားတနည္းအေနနဲ႔ဆိုရင္ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက တင္သြင္းထားတဲ့ ၾကားျဖတ္အေရးယူ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ေပးေရး ပန္ၾကားခ်က္ကို ပယ္ခ်ေပးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။”

႐ုံးေတာ္ကခ်မွတ္မယ့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ ကြဲျပားမႈေတြၾကားကေန ညီၫြတ္မႈတည္ေဆာက္ႏိုင္ေရး အေထာက္အကူျဖစ္ေစဖို႔ ဆုေတာင္းပါေၾကာင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေျပာၿပီး ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ထိခိုက္ေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သတိေပးသြားပါတယ္။

“ယုံၾကည္မႈရဖို႔ရာ သိပ္ႀကီးခိုင္မာမႈမရွိလွေသးတဲ့ အေျခခံအုတ္ျမစ္ကို စတင္တည္ေဆာက္ေနတဲ့ လူမႈအဝန္းအဝိုင္း ေတြၾကား သံသယ ျဖစ္ေပၚေစမယ့္၊ မယုံၾကည္မႈေတြ ျပန႔္ပြားေစမယ့္ ဒါမွမဟုတ္ ခံစားခ်က္ျဖစ္ေပၚေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေတြဟာ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Arakan Army နဲ႔ ျမန္မာကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြၾကား ဆက္ျဖစ္ေနတဲ့ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ အဆုံးသတ္ေရးဟာ က်မတို႔ႏိုင္ငံအတြက္ သိပ္ကိုအေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ၂၀၁၆ ကေန ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အထိျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္း လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ျပန္ၿပီး မီးေမႊးတာမ်ိဳးကို ေရွာင္ရွားဖို႔ကလည္း တန္းတူအေရးႀကီးပါတယ္။”

လူမႈအဝန္းအဝိုင္းေတြၾကား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနတာမွာ မၾကာေသးခင္က ေမာင္ေတာၿမိဳ႕မွာလုပ္တဲ့ ေဘာလုံးၿပိဳင္ပြဲတခုမွာ အဲဒီေဒသမွာေနထိုင္တဲ့ လူမ်ိဳးဘာသာေပါင္းစုံက အားကစားသမားေတြ၊ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ေတြ ပါဝင္ခဲ့တာ ကို နမူနာတခုအျဖစ္ ပုံျပၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ထည့္သြင္းေျပာဆိုသြားပါတယ္။

ယူေကနဲ႔ အေမရိကန္အပါအဝင္ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း စစ္ဘက္တရားစီရင္ေရးစနစ္ ရွိတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျခခံဥပေဒအရ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ တရားဥေဒစိုးမိုးေရးကို ထူေထာင္ဖို႔ အေလးအနက္ရွိတယ္ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခခံဥပေဒကို လ်စ္လ်ဴရႈမထားႏိုင္ လ်စ္လ်ဴရႈမထားသင့္ဘူးဆိုတာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေထာက္ျပ ပါတယ္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္၊ ဂူတာျပင္ေက်း႐ြာမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ စစ္ခုံ႐ုံးနဲ႔စစ္ေဆးေနၿပီး သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ စုံစမ္း စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ (ICOE) ရဲ႕ ေနာက္ဆုံးအစီရင္ခံစာ သီတင္းပတ္အနည္းငယ္အတြင္း ထြက္လာၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ စစ္ခုံ႐ုံး တင္စစ္ေဆးတာေတြ ရွိလာမယ္ဆိုတာ အခိုင္အမာ ယုံၾကည္တဲ့အေၾကာင္းလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က ေရွ႕ေနနဲ႔အႀကံေပးအဖြဲ႕ဝင္တဦးျဖစ္သူ မစၥတာ Christopher Staker က ၾကာသပေတးေန႔မနက္ပိုင္း ဂမ္ဘီ ယာႏိုင္ငံဘက္က တင္ျပခ်က္ထဲမွာပါတဲ့ ဂမ္ဘီယာက ျမန္မာကို တရားစြဲပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ၊ ICJ က ဒီအမႈကို လက္ခံစီရင္ပိုင္ခြင့္ ဆိုင္ရာနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ၾကားျဖတ္ စီမံေဆာင္႐ြက္ရမယ့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ခ်မွတ္ေပးေရး ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ပန္ၾကား ထားတာေတြအေပၚ တခ်က္ျခင္း တုံ႔ျပန္ ေခ်ပသြားပါတယ္။

အခုလိုတရားစြဲတာမွာ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံဟာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ Genocide Convention ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံတခုအေနနဲ႔ တရားစြဲဆိုတာမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕ အစည္းတခုရဲ႕ကိုယ္စား တရားစြဲဆိုတာျဖစ္တယ္လို႔ မစၥတာ Staker က ေထာက္ျပၿပီး ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ ဂမ္ဘီယာက ျမန္မာကို တရားစြဲပိုင္ခြင့္မရွိဘူးဆိုတာ ICJ ႐ုံးေတာ္မွာ တင္ျပသြာပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သူ အဓိက ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသြားတဲ့အဖြဲ႕ကေတာ့ အစၥလာမ္မစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးအဖြဲ႕ (OIC) ျဖစ္ပါတယ္။

“တရားစြဲဆိုဖို႔ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို ဂမ္ဘီယာက သူ႔ႏိုင္ငံအမည္နဲ႔ လက္မွတ္ေရးထိုး တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို OIC ကိုယ္စားတင္ျပခဲ့တယ္၊ OIC ရန္ပုံေငြကေန ဘ႑ာေငြေၾကး ေထာက္ပံ့တာျဖစ္တယ္ဆိုတာ မေန႔က က်ေနာ္တင္ျပခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားေတြမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေတြ႕ရၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေထာက္အထားကို က်ေနာ္ ထပ္ၿပီး မတင္ျပေတာ့ပါဘူး။”

ပါေမာကၡ William Schabas ကေတာ့ ဂမ္ဘီယာရဲ႕ စြပ္စြဲခ်က္ေတြမွာ အဓိကကိုးကားထားတဲ့ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာပါ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပၿပီး အခုႏွစ္ပိုင္းအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတဲ့ ေျပာဆိုခ်က္ကို ပယ္ခ်ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမုန္းတရားျပန႔္ေအာင္ လုပ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံရဲ႕ တင္ျပခ်က္အေပၚမွာလည္း ပါေမာကၡ Schabas က အခုလို တုံ႔ျပန္တင္ျပသြားပါတယ္။

“႐ုံးေတာ္ သဘာပတိနဲ႔ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားခင္ဗ်ား၊ အမုန္းစကားဆိုတာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာမွ ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥတခု မဟုတ္ပါဘူး။ ကမာၻ႔ေနရာ အမ်ားအျပားမွာ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားမွာ အမုန္းစကားေျပာဆိုတာေတြ ရွိ႐ုံသာမကပါဘူး၊ ဒီကိစၥကို တရားဥပေဒအရ ဘယ္လို ကိုင္တြယ္လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့အေပၚ ေဆြးေႏြး ျငင္းခုန္တာေတြလည္း အျပင္းအထန္ ရွိေနတာပါ။ ဒီကိစၥဟာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာခြင့္ နဲ႔ ဆိုင္တယ္ဆိုၿပီး တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက ေျပာၾကတာေတာင္ရွိပါတယ္။”

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမုန္းစကားျဖန႔္ေနတာ အစိုးရမဟုတ္ဘဲ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီရဲ႕လုပ္ရပ္ ျဖစ္တယ္ဆိုၿပီးေတာ့လည္း ပါေမာကၡ Schabas က ေထာက္ျပ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
ICJ မွာ ဂမ္ဘီယာနဲ႔ ျမန္မာတို႔ သုံးရက္အတြင္း ႏွစ္ႀကိမ္စီ အသီးသီး တင္ျပေလွ်ာက္လဲၾကၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၾကားျဖတ္ လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ်က္ေတြကို ICJ က ဆုံးျဖတ္ ခ်မွတ္ေပးေရး ဂမ္ဘီယာက ေလွ်ာက္ထားပန္ၾကားတဲ့အေပၚ ၾကားနာ ပြဲ ၿပီးဆုံးသြားၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဂမ္ဘီယာရဲ႕ ပန္ၾကားခ်က္အေပၚ သတ္မွတ္ခ်ိန္အတြင္း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ၿပီး အခုၾကားနာပြဲလိုပဲ အမ်ားျပည္သူ တိုက္႐ိုက္သိရွိႏိုင္တဲ့ တရားခြင္မွာ ေၾကညာမယ္လို႔ အဆုံးသတ္မွာ ICJ ခုံ႐ုံးသဘာပတိက ေျပာသြားပါတယ္။

ေက္ာ္ေက္ာ္သိႏ္း/VOA Burmese
https://burmese.voanews.com

ဂမ္ဘီယာဘက္က ျမန္မာေရွ႕ေန႔ေတြ မျငင္းခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ ျပန္လည္ေခ်ပ

ဂမ္ဘီယာ ဘက္က ေရွ႕ေန ေပါလ္႐ိုက္ဂလာ

(Zawgyi)⤵⤵⤵
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဂမ္ဘီယာဘက္က စြဲဆိုထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြကို က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေနာက္ဆုံးေန႔ အျပန္အလွန္ ၾကားနာမႈမွာ ဒုတိယေန႔က ျမန္မာေရွ႕ေန႔ေတြ မျငင္းခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ စတင္ေခ်ပ သြားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြကို ရည္႐ြယ္ခ်က္ရွိရွိ စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္ ဆိုတာကို အေထာက္အထား သက္ေသေတြနဲ႔ တစ္ခ်က္ခ်င္း ရွင္းသြားခဲ့ပါတယ္။

လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ အႏၲရာယ္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆက္ရွိေနလို႔ ဆိုၿပီး provisional measures လို႔ေခၚတဲ့ ၾကားျဖတ္စီမံေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြ အိုင္စီေဂ်က အမိန႔္ထုတ္ျပန္ေပးဖို႔ ဒီေန႔ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္မွာ ဂမ္ဘီယာဘက္က ေလွ်ာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ဂမ္ဘီယာဘက္က ေလွ်ာက္လဲခဲ့တဲ့ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး မစ္ရွင္က အခ်က္ေတြ ကို ျမန္မာဘက္က မျငင္းခဲ့တာေတြကို အေမရိကန္ေရွ႕ေနအဖြဲ႕က ေခါင္းေဆာင္ ေရွ႕ေန ေပါလ္႐ိုက္ကလာ က တစ္ခ်က္ခ်င္းေခ်ပ သြားပါတယ္။

 ဂမ္ဘီယာဟာ အိုအိုင္စီလို႔ေခၚတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ေကာင္စီကို ဦးေဆာင္ဦး႐ြက္လုပ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဂမ္ဘီယာက တရားစြဲတာသာ ျဖစ္ေၾကာင္း

ျမန္မာဘက္က တပ္မေတာ္ဘက္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ၊ တပ္မေတာ္ရဲ႕ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္႐ြက္ရာမွာ ဂ်ီႏိုဆိုက္လို႔ေခၚတဲ့ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ရွိမရွိဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တိတိက်က် ေခ်ပျငင္းဆိုခဲ့တာ မရွိပါဘူးဆိုတာကို ေပါလ္ ႐ိုက္ကလာက စေျပာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ တပ္မေတာ္ရဲ႕ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာ လိင္ အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြ က်ဳးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တစ္လုံးမွ ျငင္းသြားတာ မရွိဘူးလို႔ ေရွ႕ေန ေပါလ္ ႐ိုက္ကလာက ေျပာပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာဘက္က ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ရက္ေန႔ က ေထာက္ျပသြားခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ တပ္မေတာ္ရဲ႕ စနစ္တက် ေခ်မႈန္းဖ်က္ဆီးေရး ေဆာင္႐ြက္ခဲ့မႈ၊ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး စစ္ဆင္ေရးေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ မိန္းကေလးေတြ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို က်ဴးလြန္ခဲ့မႈ၊ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး စစ္ဆင္ေရး အတြင္းနဲ႔ ေနာက္ပိုင္း ျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ျမန္မာ တာဝန္ရွိသူေတြက လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈ၊ ေစာ္ကားမႈေတြ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။

႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ျမန္မာ တာဝန္ရွိသူေတြက လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈ၊ ေစာ္ကားမူေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း ျမန္မာတပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္ရဲ႕ ေဖ့ဘုတ္စာမ်က္ႏွာမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မရွိဘူးဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေဖာ္ျပထားတာကို ကိုးကားသြားပါတယ္ ။

ဒါ့အျပင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ဒီဇင္ဘာလ၁၁ရက္ေန႔က က ေျပာဆိုသြားတဲ့ အထဲမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ ေျပာမသြားဘူး၊ ဒါဟာ အသိမွတ္မျပဳတာ၊ ေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ လုပ္တာပါလို႔လည္း ဂမ္ဘီယာေရွ႕ေနေတြက ေျပာသြားပါတယ္ ။

 ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ မေန႔က ေျပာဆိုသြားတဲ့ အထဲမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ ေျပာမသြားဘူး

ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံသားဥပေဒနဲ႔ ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကတ္ေတြဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြေပၚမွာ ခြဲျခားမႈေတြ ရွိတယ္ ဆိုၿပီးလည္း ေထာက္ျပသြားပါတယ္။

ျမန္မာတပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္နဲ႔ ဒုတိယ တပ္ခ်ဳပ္ အပါအဝင္ တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ ၄ ဦးကို ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ဟာ ရခိုင္၊ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေတြအပါအဝင္ ေဒသေတြမွာ လူမ်ိဳးစုေတြ အေပၚ ဆိုး႐ြားတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုၿပီး အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ဘ႑ာေရး ဝန္ႀကီးဌာန Office of Foreign Assets Control (OFAC) ျပည္ပပိုင္ဆိုင္မႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနကေန ဒီဇင္ဘာ ၁၀ ရက္ေန႔က ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ခ်မွတ္လိုက္တာ ကိုလည္း ကိုးကားသြားပါတယ္။

ဒီလို အေရးယူခဲ့တာဟာ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ အခ်က္ေတြကို ကိုးကားၿပီး ေျပာသြားတာ၊ ျမန္မာက ဒါကို ျငင္းမသြားခဲ့ဘူးလို႔ သူကေျပာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ႐ိုက္တာ သတင္းေထာက္ေတြ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ အင္းဒင္ ႐ြာလူသတ္မႈ နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သတင္းေထာက္ေတြ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တာကို ႏိုင္ငံေတာ္လွ်ိဳ႕ဝွက္ ဥပေဒနဲ႔ အေရးယူခဲ့ၿပီး တပ္မေတာ္ဘက္က အေရးယူမႈေတြမွာ ျပစ္ဒဏ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အနည္းငယ္သာ က်ခံၿပီးေတာ့ ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့တာကိုလည္း ေထာက္ျပသြားပါတယ္။

၂၀၁၇ ဩဂုတ္လ ၁၁ ရက္ေန႔ တိုက္ခိုက္မႈ မတိုင္မီ ႏွစ္ပတ္ အလိုကတည္းက တပ္မေတာ္က တပ္ရင္းႏွစ္ရင္းကို ရခိုင္ကို ပို႔ခဲ့တာကိုလည္း ေထာက္ျပသြားပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာ အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ အဘူဘာကာ တမ္ဘာဒူး

ျမန္မာဘက္က ဂမ္ဘီယာဟာ တရားစြဲခြင့္မရွိဘူးလို႔ မေန႔က ေလွ်ာက္လဲခဲ့တာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဂမ္ဘီယာက သူတို႔မွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတာကိုလည္း ဥပေဒေတြနဲ႔ ကိုးကား ေလွ်ာက္လဲသြားပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဂမ္ဘီယာဟာ အိုအိုင္စီလို႔ေခၚတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ေကာင္စီ ကို ဦးေဆာင္ဦး႐ြက္လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ဂမ္ဘီယာ က တရားစြဲတာသာျဖစ္ေၾကာင္း အိုအိုင္စီက ေထာက္ပံ့တာသာျဖစ္ေၾကာင္း ျပန္လည္ ေခ်ပသြားပါတယ္။

ျမန္မာဘက္က ေရွ႕ေနႀကီး ပေရာ္ဖက္ဆာ ေရွးဘတ္စ္က၂၀၁၃ ခုႏွစ္က အယ္ဂ်ားဇီးယား႐ုပ္သံ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခု မွာ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚကေလး ေမြးတာကို တားျမစ္တာ၊ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးရဲ႕ တည္ရွိမႈကို ျငင္းပယ္တာ၊ ေနထိုင္ေနရာေဒသမွာ ေနထိုင္ခြင့္ကို ျငင္းပယ္တာ စတဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ေတြ႕ရရင္ ဂ်ီႏိုဆိုက္ဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးတုံးေအာင္လုပ္တာဆိုတဲ့ အသုံးကို သုံးေကာင္းသုံး ႏိုင္တယ္လို႔ သူကိုယ္တိုင္ ေျပာခဲ့ဖူးတယ္ လို႔ ဂမ္ဘီယာဘက္က ေရွ႕ေန ပါေမာကၡ ဖီလစ္ပီ စန္းစ္က ေလွ်ာက္လဲခဲ့ပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာလ ၁၁ ရက္ က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေျပာခဲ့တဲ့ "ရခိုင္မွာေမြးတဲ့ ကေလးအားလုံးအတြက္ ေမြးစာရင္းထုတ္ေပးပါတယ္ ဆိုတဲ့ စကားနဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ လူသားေတြျဖစ္တယ္လို႔ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ကိုေတာ့ အသိအမွတ္ မျပဳတာကို ေလွ်ာက္လဲသြားခဲ့တယ္လို႔လည္း ျပန္လည္ေခ်ပ သြားပါတယ္။

အဆုံးအျဖတ္မဲေပးႏိုင္တဲ့ အိုင္စီေဂ် ဥကၠ႒ (အလယ္)

ဒီေန႔ ၾကားနာပြဲကို ဂမ္ဘီယာဘက္က နယ္သာလန္ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ မနက္ ၁၀ နာရီေလာက္မွာ စတင္ေခ်ပတာပါ။ ေရွ႕ေန ၃ ဦး က စတင္ေခ်ပၿပီးေတာ့ ဂမ္ဘီယာက တရားေရးဝန္ႀကီး နဲ႔ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ အဘူဘာကာ တမ္ဘာဒူးက ေနာက္ဆုံးမွာ ေခ်ပပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာ ေရွ႕ေနေတြဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာၾကားခ်က္ကို ျပန္လည္ ေခ်ပတဲ့ အခါမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္နဲ႔ပဲ နားေထာင္ေနခဲ့တယ္လို႔လည္း နယ္သာလန္က သည္ဟိဂ္ တရားခြင္ကို ေရာက္ေနတဲ့ ဘီဘီစီ သတင္းေထာက္က ေျပာပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာက တရားေရးဝန္ႀကီး နဲ႔ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ အဘူဘာကာ တမ္ဘာဒူးဟာ အိုင္စီေဂ် အေနနဲ႔ ေရွ႕ေနေတြ တင္ျပခဲ့သလို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဂ်ီႏိုဆိုက္လို႔ေခၚတဲ့ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈအတြက္ စိုးရိမ္စရာ အေျခအေန ေတြရွိတာေၾကာင့္ အခုလို ၾကားျဖတ္စီမံေဆာင္႐ြက္ခြင့္ကို ေတာင္းဆိုတာလို႔ ေျပာသြားပါတယ္ ။

ဒီေန႔ ညေနပိုင္းမွာေတာ့ ျမန္မာဘက္က ျပန္လည္ေခ်ပရမွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။

BBC Burmese
https://www.bbc.com
-------------
(Unicode)⤵⤵⤵
ဂမ်ဘီယာဘက်က မြန်မာရှေ့နေ့တွေ မငြင်းခဲ့တဲ့ အချက်တွေနဲ့ ပြန်လည်ချေပ

ဓာတ်ပုံ မူပိုင် UN
Image caption ဂမ်ဘီယာ ဘက်က ရှေ့နေ ပေါလ်ရိုက်ဂလာ

မြန်မာနိုင်ငံကို ဂမ်ဘီယာဘက်က စွဲဆိုထားတဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေကို ကျူးလွန်ခဲ့တယ် ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ နောက်ဆုံးနေ့ အပြန်အလှန် ကြားနာမှုမှာ ဒုတိယနေ့က မြန်မာရှေ့နေ့တွေ မငြင်းခဲ့တဲ့ အချက်တွေနဲ့ စတင်ချေပ သွားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ စနစ်တကျ လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ် ဆိုတာကို အထောက်အထား သက်သေတွေနဲ့ တစ်ချက်ချင်း ရှင်းသွားခဲ့ပါတယ်။

လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အန္တရာယ်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်ရှိနေလို့ ဆိုပြီး provisional measures လို့ခေါ်တဲ့ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက်တွေ အိုင်စီဂျေက အမိန့်ထုတ်ပြန်ပေးဖို့ ဒီနေ့ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်မှာ ဂမ်ဘီယာဘက်က လျှောက်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ဂမ်ဘီယာဘက်က လျှောက်လဲခဲ့တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက်ရှာဖွေရေး မစ်ရှင်က အချက်တွေ ကို မြန်မာဘက်က မငြင်းခဲ့တာတွေကို အမေရိကန်ရှေ့နေအဖွဲ့က ခေါင်းဆောင် ရှေ့နေ ပေါလ်ရိုက်ကလာ က တစ်ချက်ချင်းချေပ သွားပါတယ်။

ဓာတ်ပုံ မူပိုင် UN
Image caption ဂမ်ဘီယာဟာ အိုအိုင်စီလို့ခေါ်တဲ့ အစ္စလာမ်မစ်ကောင်စီကို ဦးဆောင်ဦးရွက်လုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဂမ်ဘီယာက တရားစွဲတာသာ ဖြစ်ကြောင်း

မြန်မာဘက်က တပ်မတော်ဘက်ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ၊ တပ်မတော်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး လုပ်ငန်းတွေ ဆောင်ရွက်ရာမှာ ဂျီနိုဆိုက်လို့ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက် ရှိမရှိဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ တိတိကျကျ ချေပငြင်းဆိုခဲ့တာ မရှိပါဘူးဆိုတာကို ပေါလ် ရိုက်ကလာက စပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် တပ်မတော်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်မှာ လိင် အကြမ်းဖက်မှု တွေ ကျုးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်လုံးမှ ငြင်းသွားတာ မရှိဘူးလို့ ရှေ့နေ ပေါလ် ရိုက်ကလာက ပြောပါတယ်။

ဂမ်ဘီယာဘက်က ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ရက်နေ့ က ထောက်ပြသွားခဲ့တဲ့ အချက်တွေထဲမှာ တပ်မတော်ရဲ့ စနစ်တကျ ချေမှုန်းဖျက်ဆီးရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့မှု၊ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ဆင်ရေးတွေမှာ အမျိုးသမီးနဲ့ မိန်းကလေးတွေ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ကျူးလွန်ခဲ့မှု၊ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ဆင်ရေး အတွင်းနဲ့ နောက်ပိုင်း ဖြစ်စဉ်တွေမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် မြန်မာ တာဝန်ရှိသူတွေက လူမျိုးရေး ခွဲခြား ဆက်ဆံမှု၊ စော်ကားမှုတွေ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။

ရိုဟင်ဂျာတွေ အပေါ် မြန်မာ တာဝန်ရှိသူတွေက လူမျိုးရေး ခွဲခြား ဆက်ဆံမှု၊ စော်ကားမူတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း မြန်မာတပ်မတော် ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ ဖေ့ဘုတ်စာမျက်နှာမှာ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုး မြန်မာနိုင်ငံမှာ မရှိဘူးဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဖော်ပြထားတာကို ကိုးကားသွားပါတယ် ။

ဒါ့အပြင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ ဒီဇင်ဘာလ၁၁ရက်နေ့က က ပြောဆိုသွားတဲ့ အထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ ပြောမသွားဘူး၊ ဒါဟာ အသိမှတ်မပြုတာ၊ ပျောက်ပျက်အောင် လုပ်တာပါလို့လည်း ဂမ်ဘီယာရှေ့နေတွေက ပြောသွားပါတယ် ။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင် UN
Image caption ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ မနေ့က ပြောဆိုသွားတဲ့ အထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာဆိုတာ ပြောမသွားဘူး

မြန်မာနိုင်ငံက နိုင်ငံသားဥပဒေနဲ့ နိုင်ငံသား စိစစ်ရေးကတ်တွေဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေပေါ်မှာ ခွဲခြားမှုတွေ ရှိတယ် ဆိုပြီးလည်း ထောက်ပြသွားပါတယ်။

မြန်မာတပ်မတော် ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ဒုတိယ တပ်ချုပ် အပါအဝင် တပ်မတော် ခေါင်းဆောင် ၄ ဦးကို မြန်မာ့တပ်မတော်ဟာ ရခိုင်၊ ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်တွေအပါအဝင် ဒေသတွေမှာ လူမျိုးစုတွေ အပေါ် ဆိုးရွားတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာန Office of Foreign Assets Control (OFAC) ပြည်ပပိုင်ဆိုင်မှု ထိန်းချုပ်ရေးဌာနကနေ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့က ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ ချမှတ်လိုက်တာ ကိုလည်း ကိုးကားသွားပါတယ်။

ဒီလို အရေးယူခဲ့တာဟာ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက်ရှာဖွေရေးအဖွဲ့ရဲ့ အချက်တွေကို ကိုးကားပြီး ပြောသွားတာ၊ မြန်မာက ဒါကို ငြင်းမသွားခဲ့ဘူးလို့ သူကပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ရိုက်တာ သတင်းထောက်တွေ ဖော်ထုတ်ခဲ့တဲ့ အင်းဒင် ရွာလူသတ်မှု နဲ့ပတ်သက်ပြီး သတင်းထောက်တွေ ဖော်ထုတ်ခဲ့တာကို နိုင်ငံတော်လျှို့ဝှက် ဥပဒေနဲ့ အရေးယူခဲ့ပြီး တပ်မတော်ဘက်က အရေးယူမှုတွေမှာ ပြစ်ဒဏ်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အနည်းငယ်သာ ကျခံပြီးတော့ ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့တာကိုလည်း ထောက်ပြသွားပါတယ်။

၂၀၁၇ ဩဂုတ်လ ၁၁ ရက်နေ့ တိုက်ခိုက်မှု မတိုင်မီ နှစ်ပတ် အလိုကတည်းက တပ်မတော်က တပ်ရင်းနှစ်ရင်းကို ရခိုင်ကို ပို့ခဲ့တာကိုလည်း ထောက်ပြသွားပါတယ်။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင် Getty Images
Image caption ဂမ်ဘီယာ အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် အဘူဘာကာ တမ်ဘာဒူး

မြန်မာဘက်က ဂမ်ဘီယာဟာ တရားစွဲခွင့်မရှိဘူးလို့ မနေ့က လျှောက်လဲခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဂမ်ဘီယာက သူတို့မှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်ဆိုတာကိုလည်း ဥပဒေတွေနဲ့ ကိုးကား လျှောက်လဲသွားပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဂမ်ဘီယာဟာ အိုအိုင်စီလို့ခေါ်တဲ့ အစ္စလာမ်မစ်ကောင်စီ ကို ဦးဆောင်ဦးရွက်လုပ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး ဂမ်ဘီယာ က တရားစွဲတာသာဖြစ်ကြောင်း အိုအိုင်စီက ထောက်ပံ့တာသာဖြစ်ကြောင်း ပြန်လည် ချေပသွားပါတယ်။

မြန်မာဘက်က ရှေ့နေကြီး ပရော်ဖက်ဆာ ရှေးဘတ်စ်က၂၀၁၃ ခုနှစ်က အယ်ဂျားဇီးယားရုပ်သံ အင်တာဗျူးတစ်ခု မှာ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းက ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ်ကလေး မွေးတာကို တားမြစ်တာ၊ လူမျိုးတစ်မျိုးရဲ့ တည်ရှိမှုကို ငြင်းပယ်တာ၊ နေထိုင်နေရာဒေသမှာ နေထိုင်ခွင့်ကို ငြင်းပယ်တာ စတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ တွေ့ရရင် ဂျီနိုဆိုက်ဆိုတဲ့ လူမျိုးတုံးအောင်လုပ်တာဆိုတဲ့ အသုံးကို သုံးကောင်းသုံး နိုင်တယ်လို့ သူကိုယ်တိုင် ပြောခဲ့ဖူးတယ် လို့ ဂမ်ဘီယာဘက်က ရှေ့နေ ပါမောက္ခ ဖီလစ်ပီ စန်းစ်က လျှောက်လဲခဲ့ပါတယ်။

ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ ရက် က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ပြောခဲ့တဲ့ "ရခိုင်မှာမွေးတဲ့ ကလေးအားလုံးအတွက် မွေးစာရင်းထုတ်ပေးပါတယ် ဆိုတဲ့ စကားနဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေဟာ လူသားတွေဖြစ်တယ်လို့ အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပေမယ့် သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကိုတော့ အသိအမှတ် မပြုတာကို လျှောက်လဲသွားခဲ့တယ်လို့လည်း ပြန်လည်ချေပ သွားပါတယ်။
ဓာတ်ပုံ မူပိုင် Getty Images
Image caption အဆုံးအဖြတ်မဲပေးနိုင်တဲ့ အိုင်စီဂျေ ဥက္ကဋ္ဌ (အလယ်)

ဒီနေ့ ကြားနာပွဲကို ဂမ်ဘီယာဘက်က နယ်သာလန် ဒေသစံတော်ချိန် မနက် ၁၀ နာရီလောက်မှာ စတင်ချေပတာပါ။ ရှေ့နေ ၃ ဦး က စတင်ချေပပြီးတော့ ဂမ်ဘီယာက တရားရေးဝန်ကြီး နဲ့ ရှေ့နေချုပ် အဘူဘာကာ တမ်ဘာဒူးက နောက်ဆုံးမှာ ချေပပါတယ်။

ဂမ်ဘီယာ ရှေ့နေတွေဟာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ပြောကြားချက်ကို ပြန်လည် ချေပတဲ့ အခါမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်နဲ့ပဲ နားထောင်နေခဲ့တယ်လို့လည်း နယ်သာလန်က သည်ဟိဂ် တရားခွင်ကို ရောက်နေတဲ့ ဘီဘီစီ သတင်းထောက်က ပြောပါတယ်။

ဂမ်ဘီယာက တရားရေးဝန်ကြီး နဲ့ ရှေ့နေချုပ် အဘူဘာကာ တမ်ဘာဒူးဟာ အိုင်စီဂျေ အနေနဲ့ ရှေ့နေတွေ တင်ပြခဲ့သလို မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဂျီနိုဆိုက်လို့ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုအတွက် စိုးရိမ်စရာ အခြေအနေ တွေရှိတာကြောင့် အခုလို ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ခွင့်ကို တောင်းဆိုတာလို့ ပြောသွားပါတယ် ။

ဒီနေ့ ညနေပိုင်းမှာတော့ မြန်မာဘက်က ပြန်လည်ချေပရမှာ ဖြစ်ပါတယ် ။

BBC Burmese
https://www.bbc.com

ေဒၚစု ေထာက္ခံပြဲလုပ္ဖို႔ စည္း႐ုံးေရးဆင္းတဲ့ ဘူးသီးေတာင္ NLD ဥကၠ႒ ေပ်ာက္ဆုံးေန

ဘူးသီးေတာင္မွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနတဲ့ လုံၿခဳံေရးရဲအရာရွိ တစ္ဦး

(Zawgyi)⤵⤵⤵
ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ NLD ပါတီ ဥကၠ႒ ဦးရဲသိန္းဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေထာက္ခံပြဲအတြက္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ထဲက ျပင္ရွည္႐ြာကို စည္း႐ုံးေရးဆင္းေဆာင္႐ြက္ဖို႔ သြားတဲ့လမ္းခရီးမွာ ေပ်ာက္ဆုံးေနတယ္လို႔ NLD ပါတီဗဟိုေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ေဒါက္တာမ်ိဳးၫြန႔္က ေျပာပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔ ေန႔လယ္ ၁၁ နာရီကတည္းက ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ခုထိ အဆက္အသြယ္မရေသးဘူးလို႔ ဦးရဲသိန္းရဲ႕ မိသားစုဝင္ေတြက ေျပာပါတယ္။

"ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္ေန႔ မနက္ မိုးလင္းမွ သိတာ၊ အဲ့ဒီေနရာက လက္နက္ႀကီးက်ည္ မၾကာခဏက်တာ၊ နယ္ေျမမေအးခ်မ္းဘူး၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔လည္း သြားလို႔မရဘူး" လို႔ ဦးရဲသိန္းရဲ႕ ညီျဖစ္သူ ဦးေအာင္ကိုေဆြက ေျပာပါတယ္။

NLD ပါတီဗဟိုေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ေဒါက္တာမ်ိဳးၫြန႔္ကေတာ့ "ဦးရဲသိန္းက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေထာက္ခံပြဲလုပ္ဖို႔ စည္း႐ုံးေရးသြားတာ အမွန္တကယ္ ဘာျဖစ္ခဲ့လဲ၊ သူနဲ႔ ေနာက္ဆုံးေတြ႕ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကို ေမးျမန္းၿပီး အေျခအေနကို စုံစမ္းေနပါတယ္" လို႔ ေျပာပါတယ္။

 ေအေအနဲ႔ တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွာ အရပ္သား ဖမ္းဆီးခံရမႈေတြ ျမင့္တက္ေန

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈဆိုင္ရာ ဂ်ီႏိုဆိုက္ ကြန္ဗန္းရွင္းကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လို႔ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက စြပ္စြဲထားတဲ့အေပၚ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဦးေဆာင္ေျဖရွင္းေနတာကို ဘူးသီးေတာင္မွာ ေထာက္ခံပြဲလုပ္ဖို႔ ဦးရဲသိန္းက ဦးေဆာင္စည္း႐ုံးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အခု သူေပ်ာက္ဆုံးေနတဲ့အတြက္ ဒီဇင္ဘာ ၁၂ ရက္ေန႔ ေနလယ္ပိုင္းမွာလုပ္မယ့္ ေထာက္ခံပြဲလည္း ပ်က္သြားတယ္လို႔ ဦးရဲသိန္းရဲ႕ ညီျဖစ္သူ ဦးေအာင္ကိုေဆြက ေျပာပါတယ္။

"ေထာက္ခံပြဲလည္း ပ်က္သြားတယ္၊ ကိုယ့္အစ္ကိုလည္း ေပ်ာက္တယ္ဆိုေတာ့ စိတ္ပူတာေပါ့၊ ဒီမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သြားခ်င္းတဲ့ေနရာ သြားလို႔မရဘူး၊ တိုင္းေရး ျပည္ေရးအေျခအေနကလည္း မေကာင္းဘူး၊ အစ္ကို ကိုပဲ ျပန္ေတြ႕ပါေစလို႔ ဆုေတာင္းတယ္" လို႔ ဦးေအာင္ကိုေဆြက ေျပာပါတယ္။

လက္ရွိမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတရား႐ုံး အိုင္စီေဂ်မွာ ဒီဇင္ဘာ ၁၀ ရက္ေန႔ကေန ၁၂ ရက္ေန႔အထိ ၃ ရက္ၾကာ ၾကားနာပြဲကို တက္ေရာက္ေနတာျဖစ္ၿပီး ဒီဇင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔တုန္းကေတာ့ ျမန္မာဘက္ကေန ေပးတဲ့ ေလွ်ာက္လဲမႈမွာ အဖြင့္မိန႔္ခြန္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com
--------------
(Unicode)⤵⤵⤵
ဒေါ်စု ထောက်ခံပွဲလုပ်ဖို့ စည်းရုံးရေးဆင်းတဲ့ ဘူးသီးတောင် NLD ဥက္ကဋ္ဌ ပျောက်ဆုံးနေ

ဓာတ်ပုံ မူပိုင် KHINE HTOO MRAT/AFP via Getty Images
Image caption ဘူးသီးတောင်မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ လုံခြုံရေးရဲအရာရှိ တစ်ဦး

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် NLD ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရဲသိန်းဟာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ထောက်ခံပွဲအတွက် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ထဲက ပြင်ရှည်ရွာကို စည်းရုံးရေးဆင်းဆောင်ရွက်ဖို့ သွားတဲ့လမ်းခရီးမှာ ပျောက်ဆုံးနေတယ်လို့ NLD ပါတီဗဟိုပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်က ပြောပါတယ်။

ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့ နေ့လယ် ၁၁ နာရီကတည်းက ပျောက်ဆုံးခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး ခုထိ အဆက်အသွယ်မရသေးဘူးလို့ ဦးရဲသိန်းရဲ့ မိသားစုဝင်တွေက ပြောပါတယ်။

"ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ မနက် မိုးလင်းမှ သိတာ၊ အဲ့ဒီနေရာက လက်နက်ကြီးကျည် မကြာခဏကျတာ၊ နယ်မြေမအေးချမ်းဘူး၊ ကျွန်တော်တို့လည်း သွားလို့မရဘူး" လို့ ဦးရဲသိန်းရဲ့ ညီဖြစ်သူ ဦးအောင်ကိုဆွေက ပြောပါတယ်။

NLD ပါတီဗဟိုပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒေါက်တာမျိုးညွန့်ကတော့ "ဦးရဲသိန်းက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ထောက်ခံပွဲလုပ်ဖို့ စည်းရုံးရေးသွားတာ အမှန်တကယ် ဘာဖြစ်ခဲ့လဲ၊ သူနဲ့ နောက်ဆုံးတွေ့ခဲ့တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ကို မေးမြန်းပြီး အခြေအနေကို စုံစမ်းနေပါတယ်" လို့ ပြောပါတယ်။
Image caption အေအေနဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ရခိုင်မြောက်ပိုင်းမှာ အရပ်သား ဖမ်းဆီးခံရမှုတွေ မြင့်တက်နေ

မြန်မာနိုင်ငံဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ဂျီနိုဆိုက် ကွန်ဗန်းရှင်းကို ချိုးဖောက်တယ်လို့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက စွပ်စွဲထားတဲ့အပေါ် နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ဦးဆောင်ဖြေရှင်းနေတာကို ဘူးသီးတောင်မှာ ထောက်ခံပွဲလုပ်ဖို့ ဦးရဲသိန်းက ဦးဆောင်စည်းရုံးခဲ့တာဖြစ်ပြီး အခု သူပျောက်ဆုံးနေတဲ့အတွက် ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့ နေလယ်ပိုင်းမှာလုပ်မယ့် ထောက်ခံပွဲလည်း ပျက်သွားတယ်လို့ ဦးရဲသိန်းရဲ့ ညီဖြစ်သူ ဦးအောင်ကိုဆွေက ပြောပါတယ်။

"ထောက်ခံပွဲလည်း ပျက်သွားတယ်၊ ကိုယ့်အစ်ကိုလည်း ပျောက်တယ်ဆိုတော့ စိတ်ပူတာပေါ့၊ ဒီမှာ ကျွန်တော်တို့ သွားချင်းတဲ့နေရာ သွားလို့မရဘူး၊ တိုင်းရေး ပြည်ရေးအခြေအနေကလည်း မကောင်းဘူး၊ အစ်ကို ကိုပဲ ပြန်တွေ့ပါစေလို့ ဆုတောင်းတယ်" လို့ ဦးအောင်ကိုဆွေက ပြောပါတယ်။

လက်ရှိမှာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး အိုင်စီဂျေမှာ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့ကနေ ၁၂ ရက်နေ့အထိ ၃ ရက်ကြာ ကြားနာပွဲကို တက်ရောက်နေတာဖြစ်ပြီး ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့တုန်းကတော့ မြန်မာဘက်ကနေ ပေးတဲ့ လျှောက်လဲမှုမှာ အဖွင့်မိန့်ခွန်း ပြောခဲ့ပါတယ်။

BBC Burmese
https://www.bbc.com

နမ့္စန္မွာ လူငယ္တစ္ဦး ႀကိဳးဆြဲခ်ေသဆုံး

(Zawgyi)⤵⤵⤵
ေတာင္ႀကီး၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၂

ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း၊ နမ့္စန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ကြက္(၄)မွာ ဒီကေန႔ ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ရက္၊ မနက္ပိုင္းအခ်ိန္က လူငယ္တစ္ဦးႀကိဳးဆြဲခ်ေသဆုံးမႈျဖစ္ပြားခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

နမ့္စန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ကြက္(၄)ရွိ ကန္ထ႐ိုက္တိုက္ေဆာက္လုပ္ေနတဲ့ ၿခံဝင္းအတြင္းမွာ
မိတၳီလာၿမိဳ႕မွ လာေရာက္အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနသူ ကိုမင္းထြန္း၊ အသက္(၂၃)ႏွစ္ဆိုသူက ျပင္ပဒဏ္ရာတစ္စုံတစ္ရာမေတြ႕ရဘဲ ႀကိဳးဆြဲခ်ေသဆုံးေနတာ ျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

"သူက မိတၳီလာကေန အလုပ္လာလုပ္ေနတာ။ သူ႔‌ေဆႊမ်ိဳးေတြကိုလည္း လွမ္းအေၾကာင္းၾကားေပးလိုက္ေတာ့ အခုထြက္လာေနၾကၿပီ။ မေန႔ညကေတာ့ အားလုံးကို ႏႈတ္ဆက္ပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္းေတြကို ႏႈတ္ဆက္ပါတယ္။ သူ႔ညီမ‌ေလးကို လိမ္လိမ္မာမာေနပါဆိုၿပီး ေဖ့စ္ဘုတ္မွာ တင္ထားေသးတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္တာလဲဆိုတာကိုေတာ့ မသိရဘူး"လို႔ အခင္းျဖစ္ပြားရာေနရာကို ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ ေ႐ႊႀတိဂံေဒသ သတင္းဌာနရဲ႕ သတင္းရင္းျမစ္တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။

အဲဒီျဖစ္စဥ္နဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး နမ့္စန္ၿမိဳ႕မရဲစခန္းမွာ ေသမႈေသခင္းအရ အမႈေရးဖြင့္ထားၿပီး အေလာင္းကို နမ့္စန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံကို ပို႔ေဆာင္ကာ အေသးစိတ္ကို စစ္ေဆးလ်က္ရွိတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။

သတင္း-ရဲရင့္ဇြဲ(ေ႐ႊႀတိဂံ)
ေရႊႀတိဂံေဒသသတင္းလႊာ
https://www.facebook.com/GoldenTriangleRegionalNews/
--------
(Unicode)⤵⤵⤵
နမ့်စန်မှာ လူငယ်တစ်ဦး ကြိုးဆွဲချသေဆုံး

တောင်ကြီး၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂

ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ နမ့်စန်မြို့နယ်၊ ရပ်ကွက်(၄)မှာ ဒီကနေ့ ဒီဇင်ဘာလ ၁၂ရက်၊ မနက်ပိုင်းအချိန်က လူငယ်တစ်ဦးကြိုးဆွဲချသေဆုံးမှုဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

နမ့်စန်မြို့နယ်၊ ရပ်ကွက်(၄)ရှိ ကန်ထရိုက်တိုက်ဆောက်လုပ်နေတဲ့ ခြံဝင်းအတွင်းမှာ
မိတ္ထီလာမြို့မှ လာရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသူ ကိုမင်းထွန်း၊ အသက်(၂၃)နှစ်ဆိုသူက ပြင်ပဒဏ်ရာတစ်စုံတစ်ရာမတွေ့ရဘဲ ကြိုးဆွဲချသေဆုံးနေတာ ဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

"သူက မိတ္ထီလာကနေ အလုပ်လာလုပ်နေတာ။ သူ့‌ဆွှေမျိုးတွေကိုလည်း လှမ်းအကြောင်းကြားပေးလိုက်တော့ အခုထွက်လာနေကြပြီ။ မနေ့ညကတော့ အားလုံးကို နှုတ်ဆက်ပါတယ်။ သူငယ်ချင်းတွေကို နှုတ်ဆက်ပါတယ်။ သူ့ညီမ‌လေးကို လိမ်လိမ်မာမာနေပါဆိုပြီး ဖေ့စ်ဘုတ်မှာ တင်ထားသေးတယ်။ ဘာကြောင့် ဖြစ်တာလဲဆိုတာကိုတော့ မသိရဘူး"လို့ အခင်းဖြစ်ပွားရာနေရာကို ရောက်ရှိခဲ့တဲ့ ရွှေတြိဂံဒေသ သတင်းဌာနရဲ့ သတင်းရင်းမြစ်တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

အဲဒီဖြစ်စဉ်နဲ့ ပါတ်သက်ပြီး နမ့်စန်မြို့မရဲစခန်းမှာ သေမှုသေခင်းအရ အမှုရေးဖွင့်ထားပြီး အလောင်းကို နမ့်စန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကို ပို့ဆောင်ကာ အသေးစိတ်ကို စစ်ဆေးလျက်ရှိတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

သတင်း-ရဲရင့်ဇွဲ(ရွှေတြိဂံ)
ရွှေတြိဂံဒေသသတင်းလွှာ
https://www.facebook.com/GoldenTriangleRegionalNews/

ICJ ေနာကၦံုးေန႔ ဂမၻီယာ ေလြ္ာကႅဲခ္က္

(Zawgyi/Unicode)

်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ ႐ိုဟငၢ္ာေၾတေအပၚ လူမ္ဳိးတုႏ္းသတ္်ဖတၹဳိ႔ရၫ္႐ၾယၡ္ကၷဲ႔ လုပၡဲ့တယၦဳိၿပီး ႏုိင္ငံတကာတရား႐ံုး ICJ မြာ တရားၿစဲထားတဲ့အမႈအၾတက္ ႏြစၹက္ ေတၾကာ့်ပႏ္ ေလြ္ာကၳားခ္က္ေၾတကို ဒီေကန႔ ေပးၾကပါတယ္။တရားၿစဲတဲ့ Gambia ႏိုင္ငံဖကၠ ေလြ္ာကၳားတင္်ပၿပီးၾသားပါၿပီ။ ်မႏၼာႏုိင္ငံေကတာ့ မၾကာခငၷာရီပိုင္းအခ္ိႏၼြာ ေပးမြာ်ဖစၸါတယ္။

ဒီေကန႔ Gambia ႏိုင္ငံဘကၠ တင္်ေပလြ္ာကၳားၾသားၾကတဲ့ ဥေပဒပညာ႐ြင္ေၾတက ေမန႔က ်မႏၼာႏိုင္ငံဘကၠ ေလြ္ာကႅဲခ္က္ေၾတကို ်ပႏႅၫ္ေခ္ပခဲ့ၾကသလို၊ ႐ုိဟငၢ္ာေၾတေအပၚ လူမ္ဳိးတုံး သတ္်ဖတၱဲ့ ေအ်ခေအနပိုဆိုးမလာေအာင္ ကာၾကယၱားဆီးမႈေၾတ တရား႐ံုးက ဆံုး်ဖတၡ္မြတၹဳိ႔ လိုအပၱယၦိဳတဲ့ အခ္က္ေၾတကို အဓိကထား ေလြ္ာကၳားၾသားၾကတာ်ဖစၸါတယ္။ ဒီေလြ္ာကၳားခ္က္ေၾတကို တရား႐ံုးထဲမြာ ကိုယၱဳိင္သတင္းယူခဲ့တယ္ VOA ်မႏၼာပိုင္းအယၵီတာ ဦးေက္ာၨံသာကို မစု်မၾတၼႏၠ တိုက္႐ိုကၦက္ၾသယ္ေမး်မႏ္းမြာ်ဖစၸါတယ္။

ေမး ။ ။ ဒီေကန႔ Gambia ဘကၠ ဘယႅိဳအခ္က္ေၾတနဲ႔ ေလြ္ာကၳားတင္်ပၾသားၾကသလဲဆုိတာကို ေ်ပာ်ပပါဦး ဦးေက္ာၨံသာ႐ြင္။

ဦးေက္ာၨံသာ။ ။ ပထမဦးဆံုးက ဂမၻီယာရဲ႕ ပထေမလြ္ာကၳားခ္ကၠိဳ ်မႏၼာႏိုင္ငံဘကၠ ေခ္ပတဲ့ေနရာမြာ သူ႔တို႔ေလြ္ာကၳားခ္ကၠိဳ အမြႏၲကယ္ ေမခ္ပႏိုငၡဲ့ဘူး ၊ မတံု႔်ပႏၷိုငၻဴးဆိုတာကို သူတို႔ သက္ေသ သာဓကနဲ႔ သူတို႔ တင္်ပပါတယ္။ ပထမေအနနဲ႔ေကတာ့ အခ္က္အလကၸိဳင္းဆိုင္ရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဂမၻီယာဘကၠ အဓိက ေလြ္ာကႅဲတဲ့ ေ႐ြ႕ေနခ္ဳပ္်ဖစၱဲ့ Paul Reichler က တင္်ပတယ္ အဲဒီမြာ ်မႏၼာအစိုးရဟာ ႐ိုဟငၢ္ာေၾတေအပၚ လူမ္ိဳးတံုးသတ္်ဖတၹိဳ႕ က္ဴးၾလႏၡဲ့တဲ့ intent ႐ြိတာကို သူတို႔ မဟႏ္႔တားႏိုငၡဲ့ဘူး။ က္ဴးၾလႏၹိဳ႕ ်ဖစၹိဳ႕ ကိေစၥၾတကို မဟႏ္႔တားႏိုငၻဴး ဆိုတာကို အဓိက ေ်ပာၾသားတာ ်ဖစၸါတယ္။ ်မႏၼာအစိုးရ ကိုယၱိဳငၠ အထူးသ်ဖင့္ ်မႏၼာစစၱပၠ လကၷကၠိဳငၱျပၹဲ႔ေၾတရဲ႕ ရကၥကၼႈ ၊ ဒီလူမ္ိဳးစုေၾတေအပၚ ရကၥကၼႈကို သူတို႔ မဟႏ္႔တားခဲ့ဘူး ဆိုတာကို အဲဒီလို ရကၥကၼႈေၾတ က္ဴးၾလႏၼႈေၾတ႐ြိတယၦိဳတာကို ေ်ပာၾသားတယ္၊ သူတို႔ မဟႏ္႔တားခဲ့ဘူး ဆိုတာကို ေအထာက္အထား နဲ႔ ေခ္ပၾသားတာကို ေၾတ႔ရတယ္ ၊ ပထမဆံုးေအနနဲ႔ေကတာ့။ အထူးသ်ဖင့္ သူတို႔အ်ငင္းျပားမႈေၾတကို ေမ်ပာဘူး ၊ ျရာေၾတဖ္ကၦီးခံရတာ၊ လိငၠိစၥ ေစာၠားခံရတာ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဗိုလၡ္ဳပၼြဴးႀကီး မင္းေအာငႅိႈင္ Facebook ထဲမြာ ဒီကိစၥကို က္ေနာၱဳိ႔ အ်ပတ္႐ြင္းေတာ့မယၦိဳတာေၾတ ေရးထားခဲ့တာနဲ႔ တၾက ေအထာက္အထားကို ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ သူ တကၱက္ၾၾကၾၾကတင္်ပၾသားပါတယ္ ဒါေကတာ့ ပထမဦးဆံုးတင္်ပတဲ့ ေ႐ြ႕ေနႀကီးတင္်ပခဲ့တာပါ။

ေမး။ ။ ဒီေန႔ ဂမၻီယာ ဘကၠ ဥေပဒပညာ႐ြင္ ၃ ေယာကၳဲက ပထဆံုး ေလြ္ာကၳား တင္်ပၾသားတဲ့ ဦးေက္ာၨံသာေ်ပာသလိုပဲ ဥေပဒပညာ႐ြင္ Paul Reichler ပါ။ ေနာက္ဥေပဒပညာ႐ြေငၱယာက္်ဖစၱဲ့ ပါေမာကၡ Pierre d’ Argent ေ်ပာၾသားတဲ့ထဲမြာေတာ့ ICJ မြာ အခုအမႈကိစၥ စီရငၸိဳျငၡင့္ ႐ြိသလားလို႔ ေမန႔က ်မႏၼာဖကၠ ေမးျခႏ္းထုတ္ၾသားတဲ့ အခ္ကၠိဳ ်ပႏ္ေခ္ပၾသားတာေၾတ႔ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ပါေမာကၡ ဒါေဂ္ာႏ္းရဲ႕ ေလြ္ာကၳားခ္က္ေၾတကိုလဲ ေ်ပာ်ပပါဦး ဦးေက္ာၨံသာ႐ြင့္။

ဦးေက္ာၨံသာ။ ။ ပါေမာကၡ Pierre d’ Argent ေလြ္ာကၳားတာေကတာ့ သူက အခ္က္အလက္ ဥေပေဒၾကာင္းအရ ဘာကို ေခ္ပသလဲဆိုရင္ ဒီကိစၥဟာ OIC နဲ႔ ်ဖစၱာမဟုတၻဴး Gambia ႏိုင္ငံနဲ႔ ်ဖစၱဲ့ အမႈ်ဖစၱယ္။ Gambia ႏိုင္ငံဟာ တရားၿစဲဆိုႏိုျငၡင့္႐ြိတယ္။ သူ႔မြာ ၿစဲဆိုဖို႔ အျခင့္အာဏာအ်ပၫ့္႐ြိတယ္ ဒါ proxy ေအနနဲ႔ လုပၱာမဟုတၻဴးဆိုတာ ေ်ပာပါတယ္။ သူဟာ ကုလ အၿဖဲ႔၀ငၷိုင္ငံတခုလၫ္း ်ဖစၱယ္ ဆိုေတာ့ Gambia ႏိုင္ငံဟာ OIC ရဲ႕ ၾသဇာအာဏာေအာကၠ လုပၱာမဟုတၻဴး ။ ကႏ္႔ၾကကၥရာမ႐ြိဘူးဆိုၿပီးေတာ့ သူေ်ပာၾသားပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ရကၠိဳ အ်ခား OIC အၿဖဲ႔၀ငၷုိင္ငံေၾတက ေထာကၡံသလိုပဲ ေကနဒါ နဲ႔ နယ္သလႏ္ ႏိုင္ငံေၾတကလၫ္း ေထာကၡံတယ္ က္ႏၲဲ့ႏိုင္ငံေၾတကလၫ္း ေထာကၡံလာမယႅိဳ႕ ေမြ္ာႅင့္တဲ့ေအၾကာင္း ေ်ပာၾသားပါတယ္။

ေမး။ ။ Gambia ဘကၠ ေလြ္ာကၳားတဲ့ ေနာကၦံုး ဥေပဒပညာ႐ြေငၠတာ့ ပါေမာေကၡ႐ြ႕ေနႀကီး Philippe Sands ်ဖစၸါတယ္။ ICJ တရား႐ံုးမြာ အရငၦံုး်ဖတၡဲ့ဖူးတဲ့ သာဓကတခုကိုလၫ္း သူေ်ပာၾသားတာေၾတ႔ပါတယ္။ ပါေမာေကၡ႐ြ႕ေနႀကီး Philippe Sands သူေ်ပာၾသားတဲ့ အခ္က္ေၾတကိုလၫ္း ဦးေက္ာၨံသာ ေ်ပာ်ပပါဦး႐ြင့္။

ဦးေက္ာၨံသာ။ ။ ဟုတၠဲ့ ၁၉၆၀ ႏြျစႅႏၲဳႏ္းက အာဖရိက ေတာငၸိဳင္းမြာ ်ဖစၡဲ့တဲ့ အီသီယိုးပီးယားတို႔ liberia တို႔ ႏိုင္ငံေၾတက ေတာင္ အာဖရိကႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေလြ္ာကၳားတဲ့ ကိစၥ်ဖစၸါတယ္ ။ အဲဒီတုႏ္းက Provisional Measure ထုတ္ေပးဖို႔ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တရားရံုးက လကၼခံခဲ့ပါဘူး။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေပၚၾလငၳင္႐ြား်ခင္းမ႐ြိလို႔ ငါတို႔ဟာ ဒါကို ပလပႅိဳကၱယၦိဳတဲ့ တရားစီရငၼႈ ႐ြိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစီရငၼႈကို ်မႏၼာဘကၠ ေထာက္်ပတယ္၊ အဲဒီတုႏ္းက ဒီလို႐ြိခဲ့တယ္ ဒီလိုကိစၥလၫ္း တရားရံုးက စီရငၷိုျငၡင့္မ႐ြိဘူး ဆိုတာ သူတို႔ ေလြ္ာကႅဲၾသားတဲ့အၾတက္ေၾကာင့္ အဲဒါကို သူက ်ပႏ္ေထာက္်ပပါတယ္။ အဲဒီအတိုင္း လုပၡဲ့တဲ့အၾတက္ေၾကာင့္ ေတာင္အာဖရိက ကိစၥမြာလၫ္း ပယၡ္ခဲ့တာ ႐ြိတယ္၊ အဲဒီလို ပယၡ္ခဲ့လို႔ တရားရံုးက ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေ၀ဖႏ္်ခင္းခံခဲ့ရတယ္။ အခုလၫ္း ဒီအမြားကို ဆက္ၿပီးေတာ့ က္ဴးၾလႏၼယၦိဳရင္ တရားရံုးလၫ္း သမိုင္းမလြ ်ဖစၼယၦိဳတာကို ေအထာက္အထားနဲ႔တၾက ေလြ္ာကႅဲၾသားပါတယ္။ သူက တကယ့္တမ္း ဒီေန႔ အားလံုး လႊမ္းၿခံဳၿပီးေတာ့ ေ်ပာရရင္ေတာ့ သူတို႔ ေလြ္ာကၳားခ္ေကၠတာ့ intent ႐ြိတယ္၊ စီရငၸိဳျငၡင့္႐ြိတယ္ တရားရံုးမြာ Gambia ဘကၠ ၿစဲဆိုပိုျငၡင့္ အ်ပၫ့္႐ြိတယ္ Provisional Measure လို႔ ေခၚတဲ့ လေကၱလာလိုကၷာရဖို႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ intent ႐ြိေေနသးတဲ့အၾတက္ ဒါကို ဟႏ္႔တားထားဖို႔ လိုတယ္။ ဒီအမိႏ္႔ကို ခ္မြတၹိဳ႕ လိုတယ္ ဆိုတာကို ေလြ္ာကႅဲၾသားတာပါ။ ဒါကို စၪ္းစားၿပီးေတာ့ ေနာကၷာရီပိုင္းအၾတင္းမြာ ်မႏၼာဘကၠ ဘယႅိဳ ဒုတိယအႀကိမ္ ခုခံေခ္ပ လာမလဲဆိုတာေကတာ့ က္ေနာၱိဳ႕ ေစာင့္ၾကည့ၹိဳ႕ အဆင္သင့္်ဖစ္ေနပါတယ္။

အခုလို Gambia ဘကၠ ဒီေကန႔ ေတၾကာ့်ပႏ္ေလြ္ာကၳားခ္က္ေၾတကိုၾကၫ့္ရင္ အဓိကက ႐ုိဟငၢ္ာေၾတေအပၚ လူမ္ဳိးတုႏ္းသတ္်ဖတၱဲ့ ေအ်ခေအန ပိုဆိုးမလာေအာင္ ကာၾကယၱားဆီးႏုိငၼယ့္ ေဆာင္႐ၾကၡ္က္ေၾတကုိ တရား႐ံုးေကန ခ္မြတ္ေပးဖုိ႔ လိုအပၱယၦဳိတာကို ဥေပဒပညာ႐ြင္ေၾတဖကၠ အခ္က္အလက္ေၾတနဲ႔ ပိုၿပီးခိုငၼာေအာင္ တင္်ပၾသားၾကတယႅိဳ႕ ေ်ပာႏိုငၱာေပါ့ ဦးေက္ာၨံသာ႐ြင့္။

ေမး။ ။ မၾကာခင္ နာရီပိုင္းအၾတင္းမြာ ်မႏၼာဘကၠလၫ္း ေလြ္ာကႅဲတင္်ပမယၦိဳေတာ့ ်မႏၼာဘကၠ ဘယႅိဳအခ္က္ေၾတကို ခုခံေခ္ပမယႅိဳ႕ ဦးေက္ာၨံသာေအနနဲ႔ ေမြ္ာႅင့္သလဲ႐ြင့္

ဦးေက္ာၨံသာ။ ။ ဒါေကတာ့ ႀကိဳတငၡႏ္႔မြႏ္းရခကၸါတယ္။ ်မႏၼာဘေကၠတာ့ အခ္က္အလကၸိဳင္း ေစာေစာေက်ပာထားတဲ့ ဟိုဘကၠ ေ်ပာတာ ဟႏ္႔တားဖို႔ မႀကိဳးစားခဲ့ဘူးဆိုတာ အဓိက ေ်ပာတယ္၊ စစၱပၻကၠ ရကၥကၠ္ဴးၾလႏၼႈေၾတတကယ္႐ြိခဲ့တယၦိဳတာကို ်မႏၼာဘကၠ ၀ႏၡံၿပီးသား်ဖစ္ေနပါလားဆိုတဲ့ေမးျခႏ္းေမးပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္ေလး အၾကကၠ္က္ေ်ပာၾသားတယႅိဳ႕ ဆိုရမြာပါ။ အခု်မႏၼာဘကၠ ဒါကို ဘယႅိဳ ေခ္ပလာမလဲဆိုတာ က္ေနာၱိဳ႕လၫ္း စိတ္၀ငၱစားေစာင့္ၾကည့္ေနတယႅိဳ႕ ေ်ပာရမြာပါ။

Netherlands ႏိုင္ငံ The Hague ၿမိဳ႕က ICJ တရား႐ံုးမြာ ေလြ္ာကၳားတင္်ပခ္က္ေၾတကို ကိုယၱိဳင္သတင္းယူေနတဲ့ ဦးေက္ာၨံသာ်ဖစၸါတယ္။

.........................

ICJ ေနာက္ဆုံးေန႔ ဂမ္ဘီယာ ေလွ်ာက္လဲခ်က္

(Unicode)

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ဖို႔ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုၿပီး ႏိုင္ငံတကာတရား႐ုံး ICJ မွာ တရားစြဲထားတဲ့အမႈအတြက္ ႏွစ္ဖက္ တေၾကာ့ျပန္ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ေတြကို ဒီကေန႔ ေပးၾကပါတယ္။တရားစြဲတဲ့ Gambia ႏိုင္ငံဖက္က ေလွ်ာက္ထားတင္ျပၿပီးသြားပါၿပီ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ မၾကာခင္နာရီပိုင္းအခ်ိန္မွာ ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီကေန႔ Gambia ႏိုင္ငံဘက္က တင္ျပေလွ်ာက္ထားသြားၾကတဲ့ ဥပေဒပညာရွင္ေတြက မေန႔က ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ေခ်ပခဲ့ၾကသလို၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္တဲ့ အေျခအေနပိုဆိုးမလာေအာင္ ကာကြယ္တားဆီးမႈေတြ တရား႐ုံးက ဆုံးျဖတ္ခ်မွတ္ဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို အဓိကထား ေလွ်ာက္ထားသြားၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလွ်ာက္ထားခ်က္ေတြကို တရား႐ုံးထဲမွာ ကိုယ္တိုင္သတင္းယူခဲ့တယ္ VOA ျမန္မာပိုင္းအယ္ဒီတာ ဦးေက်ာ္ဇံသာကို မစုျမတ္မြန္က တိုက္႐ိုက္ဆက္သြယ္ေမးျမန္းမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေမး ။ ။ ဒီကေန႔ Gambia ဘက္က ဘယ္လိုအခ်က္ေတြနဲ႔ ေလွ်ာက္ထားတင္ျပသြားၾကသလဲဆိုတာကို ေျပာျပပါဦး ဦးေက်ာ္ဇံသာရွင္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ပထမဦးဆုံးက ဂမ္ဘီယာရဲ႕ ပထမေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က ေခ်ပတဲ့ေနရာမွာ သူ႔တို႔ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို အမွန္တကယ္ မေခ်ပႏိုင္ခဲ့ဘူး ၊ မတုံ႔ျပန္ႏိုင္ဘူးဆိုတာကို သူတို႔ သက္ေသ သာဓကနဲ႔ သူတို႔ တင္ျပပါတယ္။ ပထမအေနနဲ႔ကေတာ့ အခ်က္အလက္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဂမ္ဘီယာဘက္က အဓိက ေလွ်ာက္လဲတဲ့ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ျဖစ္တဲ့ Paul Reichler က တင္ျပတယ္ အဲဒီမွာ ျမန္မာအစိုးရဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္ဖို႔ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ intent ရွိတာကို သူတို႔ မဟန႔္တားႏိုင္ခဲ့ဘူး။ က်ဴးလြန္ဖို႔ ျဖစ္ဖို႔ ကိစၥေတြကို မဟန႔္တားႏိုင္ဘူး ဆိုတာကို အဓိက ေျပာသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရ ကိုယ္တိုင္က အထူးသျဖင့္ ျမန္မာစစ္တပ္က လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ေတြရဲ႕ ရက္စက္မႈ ၊ ဒီလူမ်ိဳးစုေတြအေပၚ ရက္စက္မႈကို သူတို႔ မဟန႔္တားခဲ့ဘူး ဆိုတာကို အဲဒီလို ရက္စက္မႈေတြ က်ဴးလြန္မႈေတြရွိတယ္ဆိုတာကို ေျပာသြားတယ္၊ သူတို႔ မဟန႔္တားခဲ့ဘူး ဆိုတာကို အေထာက္အထား နဲ႔ ေခ်ပသြားတာကို ေတြ႕ရတယ္ ၊ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ကေတာ့။ အထူးသျဖင့္ သူတို႔အျငင္းပြားမႈေတြကို မေျပာဘူး ၊ ႐ြာေတြဖ်က္ဆီးခံရတာ၊ လိင္ကိစၥ ေစာ္ကားခံရတာ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္ Facebook ထဲမွာ ဒီကိစၥကို က်ေနာ္တို႔ အျပတ္ရွင္းေတာ့မယ္ဆိုတာေတြ ေရးထားခဲ့တာနဲ႔ တကြ အေထာက္အထားကို ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ သူ တက္တက္ႂကြႂကြတင္ျပသြားပါတယ္ ဒါကေတာ့ ပထမဦးဆုံးတင္ျပတဲ့ ေရွ႕ေနႀကီးတင္ျပခဲ့တာပါ။

ေမး။ ။ ဒီေန႔ ဂမ္ဘီယာ ဘက္က ဥပေဒပညာရွင္ ၃ ေယာက္ထဲက ပထဆုံး ေလွ်ာက္ထား တင္ျပသြားတဲ့ ဦးေက်ာ္ဇံသာေျပာသလိုပဲ ဥပေဒပညာရွင္ Paul Reichler ပါ။ ေနာက္ဥပေဒပညာရွင္တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ပါေမာကၡ Pierre d’ Argent ေျပာသြားတဲ့ထဲမွာေတာ့ ICJ မွာ အခုအမႈကိစၥ စီရင္ပိုင္ခြင့္ ရွိသလားလို႔ မေန႔က ျမန္မာဖက္က ေမးခြန္းထုတ္သြားတဲ့ အခ်က္ကို ျပန္ေခ်ပသြားတာေတြ႕ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ပါေမာကၡ ဒါေဂ်ာန္းရဲ႕ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ေတြကိုလဲ ေျပာျပပါဦး ဦးေက်ာ္ဇံသာရွင့္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ပါေမာကၡ Pierre d’ Argent ေလွ်ာက္ထားတာကေတာ့ သူက အခ်က္အလက္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ဘာကို ေခ်ပသလဲဆိုရင္ ဒီကိစၥဟာ OIC နဲ႔ ျဖစ္တာမဟုတ္ဘူး Gambia ႏိုင္ငံနဲ႔ ျဖစ္တဲ့ အမႈျဖစ္တယ္။ Gambia ႏိုင္ငံဟာ တရားစြဲဆိုႏိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ သူ႔မွာ စြဲဆိုဖို႔ အခြင့္အာဏာအျပည့္ရွိတယ္ ဒါ proxy အေနနဲ႔ လုပ္တာမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေျပာပါတယ္။ သူဟာ ကုလ အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံတခုလည္း ျဖစ္တယ္ ဆိုေတာ့ Gambia ႏိုင္ငံဟာ OIC ရဲ႕ ၾသဇာအာဏာေအာက္က လုပ္တာမဟုတ္ဘူး ။ ကန႔္ကြက္စရာမရွိဘူးဆိုၿပီးေတာ့ သူေျပာသြားပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ရက္ကို အျခား OIC အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံေတြက ေထာက္ခံသလိုပဲ ကေနဒါ နဲ႔ နယ္သလန္ ႏိုင္ငံေတြကလည္း ေထာက္ခံတယ္ က်န္တဲ့ႏိုင္ငံေတြကလည္း ေထာက္ခံလာမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာသြားပါတယ္။

ေမး။ ။ Gambia ဘက္က ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေနာက္ဆုံး ဥပေဒပညာရွင္ကေတာ့ ပါေမာကၡေရွ႕ေနႀကီး Philippe Sands ျဖစ္ပါတယ္။ ICJ တရား႐ုံးမွာ အရင္ဆုံးျဖတ္ခဲ့ဖူးတဲ့ သာဓကတခုကိုလည္း သူေျပာသြားတာေတြ႕ပါတယ္။ ပါေမာကၡေရွ႕ေနႀကီး Philippe Sands သူေျပာသြားတဲ့ အခ်က္ေတြကိုလည္း ဦးေက်ာ္ဇံသာ ေျပာျပပါဦးရွင့္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ၁၉၆၀ ႏွစ္လြန္တုန္းက အာဖရိက ေတာင္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အီသီယိုးပီးယားတို႔ liberia တို႔ ႏိုင္ငံေတြက ေတာင္ အာဖရိကႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒီတုန္းက Provisional Measure ထုတ္ေပးဖို႔ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တရား႐ုံးက လက္မခံခဲ့ပါဘူး။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေပၚလြင္ထင္ရွားျခင္းမရွိလို႔ ငါတို႔ဟာ ဒါကို ပလပ္လိုက္တယ္ဆိုတဲ့ တရားစီရင္မႈ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစီရင္မႈကို ျမန္မာဘက္က ေထာက္ျပတယ္၊ အဲဒီတုန္းက ဒီလိုရွိခဲ့တယ္ ဒီလိုကိစၥလည္း တရား႐ုံးက စီရင္ႏိုင္ခြင့္မရွိဘူး ဆိုတာ သူတို႔ ေလွ်ာက္လဲသြားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အဲဒါကို သူက ျပန္ေထာက္ျပပါတယ္။ အဲဒီအတိုင္း လုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေတာင္အာဖရိက ကိစၥမွာလည္း ပယ္ခ်ခဲ့တာ ရွိတယ္၊ အဲဒီလို ပယ္ခ်ခဲ့လို႔ တရား႐ုံးက ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေဝဖန္ျခင္းခံခဲ့ရတယ္။ အခုလည္း ဒီအမွားကို ဆက္ၿပီးေတာ့ က်ဴးလြန္မယ္ဆိုရင္ တရား႐ုံးလည္း သမိုင္းမလွ ျဖစ္မယ္ဆိုတာကို အေထာက္အထားနဲ႔တကြ ေလွ်ာက္လဲသြားပါတယ္။ သူက တကယ့္တမ္း ဒီေန႔ အားလုံး လႊမ္းၿခဳံၿပီးေတာ့ ေျပာရရင္ေတာ့ သူတို႔ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကေတာ့ intent ရွိတယ္၊ စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ တရား႐ုံးမွာ Gambia ဘက္က စြဲဆိုပိုင္ခြင့္ အျပည့္ရွိတယ္ Provisional Measure လို႔ ေခၚတဲ့ လက္တေလာလိုက္နာရဖို႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ intent ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ ဒါကို ဟန႔္တားထားဖို႔ လိုတယ္။ ဒီအမိန႔္ကို ခ်မွတ္ဖို႔ လိုတယ္ ဆိုတာကို ေလွ်ာက္လဲသြားတာပါ။ ဒါကို စဥ္းစားၿပီးေတာ့ ေနာက္နာရီပိုင္းအတြင္းမွာ ျမန္မာဘက္က ဘယ္လို ဒုတိယအႀကိမ္ ခုခံေခ်ပ လာမလဲဆိုတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနပါတယ္။

အခုလို Gambia ဘက္က ဒီကေန႔ တေၾကာ့ျပန္ေလွ်ာက္ထားခ်က္ေတြကိုၾကည့္ရင္ အဓိကက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္တဲ့ အေျခအေန ပိုဆိုးမလာေအာင္ ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္မယ့္ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြကို တရား႐ုံးကေန ခ်မွတ္ေပးဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကို ဥပေဒပညာရွင္ေတြဖက္က အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ ပိုၿပီးခိုင္မာေအာင္ တင္ျပသြားၾကတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တာေပါ့ ဦးေက်ာ္ဇံသာရွင့္။

ေမး။ ။ မၾကာခင္ နာရီပိုင္းအတြင္းမွာ ျမန္မာဘက္ကလည္း ေလွ်ာက္လဲတင္ျပမယ္ဆိုေတာ့ ျမန္မာဘက္က ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကို ခုခံေခ်ပမယ္လို႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာအေနနဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္သလဲရွင့္

ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ဒါကေတာ့ ႀကိဳတင္ခန႔္မွန္းရခက္ပါတယ္။ ျမန္မာဘက္ကေတာ့ အခ်က္အလက္ပိုင္း ေစာေစာကေျပာထားတဲ့ ဟိုဘက္က ေျပာတာ ဟန႔္တားဖို႔ မႀကိဳးစားခဲ့ဘူးဆိုတာ အဓိက ေျပာတယ္၊ စစ္တပ္ဘက္က ရက္စက္က်ဴးလြန္မႈေတြတကယ္ရွိခဲ့တယ္ဆိုတာကို ျမန္မာဘက္က ဝန္ခံၿပီးသားျဖစ္ေနပါလားဆိုတဲ့ေမးခြန္းေမးပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္ေလး အကြက္က်က်ေျပာသြားတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ အခုျမန္မာဘက္က ဒါကို ဘယ္လို ေခ်ပလာမလဲဆိုတာ က်ေနာ္တို႔လည္း စိတ္ဝင္တစားေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္လို႔ ေျပာရမွာပါ။

Netherlands ႏိုင္ငံ The Hague ၿမိဳ႕က ICJ တရား႐ုံးမွာ ေလွ်ာက္ထားတင္ျပခ်က္ေတြကို ကိုယ္တိုင္သတင္းယူေနတဲ့ ဦးေက်ာ္ဇံသာျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေက္ာၨံသာ/VOA Burmese
စု်မၾတၼႏ္/VOA Burmese
https://burmese.voanews.com

ၾကား်ဖတ္ေအရးေပၚအစီအစၪ္ လိုအပ္ေၾကာင္း ဂမၻီယာ ေလြ္ာကႅဲ

(Zawgyi/Unicode)

႐ုိဟငၢ္ာေၾတေအပၚ လူမ္ဳိးတုံး သတ္်ဖတၼႈ ျစပၥဲျခ္ကၷဲ႔ ်မႏၼာႏုိင္ငံေအပၚ တရားစဲႀဆဳိထားတဲ့ ICJ ႏုိင္ငံတကာ တရား႐ုံးမြာ ဒီေကန႔ တတိေယန႔နဲ႔ ေနာကၦဳံးေန႔အ်ဖစ္ ၂ ဘက္အ်ပႏ္အလြႏ္ ေလြ္ာကႅဲခ္က္ေၾတ တင္ၾသင္းေနၾကပါတယ္။

ICJ မြာ တရားလုိလုပ္ တရားစဲႀဆဳိခဲ့တဲ့ ဂမၻီယာႏုိင္ငံက ဥေပဒ အက္ဳိးေဆာင္ေၾတေကတာ့ ႐ုိဟငၢ္ာေၾတေအပၚ ႀကီးေလးတဲ့ ရာဇ၀တၼႈေၾတ က္ဳးၾလႏၡဲ့ေၾကာင္းနဲ႔ ဒါကုိလၫ္း ခုခံေခ္ပမယ့္ ်မႏၼာဘကၠ ကုိယၥားလြယ္အဖဲျ႔ကုိ ဦးေဆာငႅာတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ အတုိငၸငၡံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ေမန႔တုႏ္းက ေလြ္ာကႅဲခ္က္ေပးရာမြာ ်ငင္းဆႏၡဲ့တာ မ႐ြိေၾကာင္းလၫ္း ေ်ပာဆုိခဲ့တာပါ။

်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ ႐ုိဟငၢ္ာေၾတေအပၚ လူမ္ဳိးတုံး သတ္်ဖတၹဳိ႔ ရၫ္ျရယၡ္က္ ႐ြိခဲ့ေၾကာင္းလၫ္း ေအလးထား ထပၼံေ်ပာဆုိခဲ့သလုိ၊ ေအ်ခေအေနၾတကုိ ဟႏ္႔တားႏုိငၹဳိ႔ ေအရးေပၚ အစီအမံေၾတ လုိအပ္ေၾကာင္းလၫ္း ေလြ္ာကႅဲခဲ့ၾကပါတယ္။

ရခုိင္်ပၫၷယၼြာ ်ဖျစၸားခဲ့တဲ့ လူ႔အျခင့္ေအရး ခ္ဳိးေဖာကၼႈ ျစပၥဲျခ္က္ေၾတဟာ လူမ္ဳိးတုံး သတ္်ဖတၼႈ ေမ်မာက္ေၾကာင္း ေမန႔တုႏ္းကပဲ ICJ မြာ ေလြ္ာကႅဲခ္က္ေပးခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ အတုိငၸငၡံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠလၫ္း ဒီေကန႔ ၾကားနာပဲျ အဆုံးမသတၡငၼြာ ျစပၥဲျခ္က္ေၾတကုိ ေခ္ပလိမ့္မယႅဳိ႔လၫ္း ခႏ္႔မြႏ္းရပါတယ္။

၂၀၁၇ ခုႏြစၱဳႏ္းက ရခုိင္်ပၫၷယ္ေ်မာကၸဳိင္းမြာ႐ြိတဲ့ ရဲကင္းစခႏ္းေၾတကို ARSA ႐ုိဟငၢ္ာ အျစႏ္းေရာက္အဖဲျ႔က စီးနင္းတုိကၡဳိကၱာကို ်မႏၼာစစၱပၠ တုံ႔်ပႏ္ရာမြာ ႐ုိဟငၢ္ာျမတၦလင္ အမ္ားအ်ပား ေသဆုံးၿပီး အိမၷီးခ္င္း ဘဂလၤားေဒ့႐ြၷဳိင္ငံကို သိႏ္းနဲ႔ခ္ီ ၾထက္ေ်ပးခဲ့ၾကရတဲ့ေအပၚ တာ၀ႏ္႐ြိသူေၾတကုိ ေဖာၳဳတ္ ေအရးယူဖုိ႔ ကုလသမဂၢ တာ၀ႏ္႐ြိသူေၾတ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ႏ္းနဲ႔ လူ႔အျခင့္ေအရး လႈပ္႐ြားသူေၾတက တုိၾကၱႏ္းခဲ့ၾကသလုိ အခုေနာကၦဳံး ICJ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာ တရား႐ုံးေၾတမြာ ေအရးယူႏုိငၹဳိ႔အထိ ႀကိဳးပမ္းလာၾကတာပါ။

႐ုိဟငၢ္ာဆုိတဲ့ အသုံးအႏႈႏ္းကုိ လကၼခံတဲ့ ်မႏၼာအစုိးရေကတာ့ လူ႔အျခင့္ေအရး ခ္ဳိးေဖာကၼႈ ျစပၥဲျခ္က္ေၾတနဲ႔ ပတ္သကႅဳိ႔ စုံစမ္းေဖာၳဳတၡဲ့တာေၾတ၊ ေဖာၳဳတၹဳိ႔ ႀကိဳးစားေနတာေၾတ ႐ြိေနၿပီး ေအရးယူခဲ့တာေၾတ ႐ြိခဲ့ေၾကာင္းလၫ္း ေ်ပာဆုိထားတာပါ။

[Unicode Version]

႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ တရားစြဲဆိုထားတဲ့ ICJ ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးမွာ ဒီကေန႔ တတိယေန႔နဲ႔ ေနာက္ဆုံးေန႔အျဖစ္ ၂ ဘက္အျပန္အလွန္ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေတြ တင္သြင္းေနၾကပါတယ္။

ICJ မွာ တရားလိုလုပ္ တရားစြဲဆိုခဲ့တဲ့ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ဥပေဒ အက်ိဳးေဆာင္ေတြကေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ႀကီးေလးတဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြ က်ဳးလြန္ခဲ့ေၾကာင္းနဲ႔ ဒါကိုလည္း ခုခံေခ်ပမယ့္ ျမန္မာဘက္က ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က မေန႔တုန္းက ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေပးရာမွာ ျငင္းဆန္ခဲ့တာ မရွိေၾကာင္းလည္း ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ရွိခဲ့ေၾကာင္းလည္း အေလးထား ထပ္မံေျပာဆိုခဲ့သလို၊ အေျခအေနေတြကို ဟန႔္တားႏိုင္ဖို႔ အေရးေပၚ အစီအမံေတြ လိုအပ္ေၾကာင္းလည္း ေလွ်ာက္လဲခဲ့ၾကပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ စြပ္စြဲခ်က္ေတြဟာ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈ မေျမာက္ေၾကာင္း မေန႔တုန္းကပဲ ICJ မွာ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေပးခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ဒီကေန႔ ၾကားနာပြဲ အဆုံးမသတ္ခင္မွာ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ေခ်ပလိမ့္မယ္လို႔လည္း ခန႔္မွန္းရပါတယ္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္တုန္းက ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ ရဲကင္းစခန္းေတြကို ARSA ႐ိုဟင္ဂ်ာ အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕က စီးနင္းတိုက္ခိုက္တာကို ျမန္မာစစ္တပ္က တုံ႔ျပန္ရာမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာမြတ္ဆလင္ အမ်ားအျပား ေသဆုံးၿပီး အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကို သိန္းနဲ႔ခ်ီ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရတဲ့အေပၚ တာဝန္ရွိသူေတြကို ေဖာ္ထုတ္ အေရးယူဖို႔ ကုလသမဂၢ တာဝန္ရွိသူေတြ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝန္းနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြက တိုက္တြန္းခဲ့ၾကသလို အခုေနာက္ဆုံး ICJ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးေတြမွာ အေရးယူႏိုင္ဖို႔အထိ ႀကိဳးပမ္းလာၾကတာပါ။

႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကို လက္မခံတဲ့ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ စြပ္စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ခဲ့တာေတြ၊ ေဖာ္ထုတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနတာေတြ ရွိေနၿပီး အေရးယူခဲ့တာေတြ ရွိခဲ့ေၾကာင္းလည္း ေျပာဆိုထားတာပါ။

VOA Burmese
https://burmese.voanews.com

CJ ထိ ေရာက္လာတဲ့ AA အေရး

ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္ AA တပ္ဖြဲ႕ဝင္အခ်ိဳ႕ကို ေတြ႕ရစဥ္ / Photo: Arakan Army

(Zawgyi)⤵⤵⤵
ရခိုင့္တပ္ေတာ္ AA ဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္လြတ္လပ္ေရးရဖို႔ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရရွိဖို႔ ေဆာင္႐ြက္ ေနတယ္လို႔ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ICJ မွာ မေန႔ကေလွ်ာက္လဲခ်က္ ေပးတဲ့အထဲ ထည့္သြင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတရား႐ုံး ICJ မွာ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံဘက္က စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေပးတဲ့အခါမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ရခိုင့္တပ္ေတာ္ AA နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့တာပါ။

"ဥကၠဌႀကီးနဲ႔ တရားသူႀကီးမ်ားရွင့္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ အဲဒီေဒသမွာရွိတဲ့ ျပည္သူေတြ ႀကဳံေတြ႕ေနရတဲ့ ဒုကၡေတြဟာ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာကတည္းက တည္ရွိေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာေတာ့ ပိုမိုဆိုး႐ြား လာခဲ့တယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာလည္း အင္အား ၅၀၀၀ ေက်ာ္ရွိတဲ့ ရခိုင့္တပ္ေတာ္နဲ႔ တပ္မေတာ္တို႔ အၾကား မွာလည္း လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡေတြဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မေန႔တုန္းက ဂမ္ဘီယာဘက္က ေလွ်ာက္လဲၾကသူေတြရဲ႕  တင္သြင္းခ်က္ေတြမွာ ဒါေတြကို တစ္ခုမွေဖာ္ျပၾကတာမေတြ႕ရပါဘူး။ ရခိုင့္တပ္ေတာ္ ဟာ အတိတ္သမိုင္းမွာထင္ရွားခဲ့တဲ့ ရခိုင္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္ ျပန္လည္ေပၚေပါက္လာေရးအတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္ လြတ္လပ္ေရး ဒါမွမဟုတ္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရရွိေရးအတြက္ ေဆာင္႐ြက္ေနၾကပါတယ္။"

ဒီတိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ပဲ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ အရပ္သားေထာင္ခ်ီ အိုးအိမ္စြန႔္ခြာထြက္ေျပးေနရတာေတြ ျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္။ လုံၿခဳံေရးအရကန႔္သတ္မႈေတြ၊ ဥပမာ ညမထြက္ရအမိန္နဲ႔ စစ္ေဆးရဂိတ္ေတြ ခ်ထားတာေၾကာင့္ ေဒသတြင္းရွိတဲ့ ဘယ္အရပ္သားမဆို ဆိုးက်ိဳးေတြခံစားေနၾကရပါတယ္။

မေန႔က သူ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေပးေနတဲ့အခ်ိန္မွာပဲ ခ်င္းျပည္နယ္ ပလက္ဝၿမိဳ႕နားမွာရွိတဲ့ တပ္မေတာ္တပ္ရင္း တစ္ခုကို AA က အင္အား ၄၀၀ ဝန္းက်င္ေလာက္နဲ႔ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ေနတဲ့အျပင္ အင္အား ၂၀၀ ေလာက္ရွိတဲ့ ေနာက္ထပ္ AA တိုက္ခိုက္ေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြကလည္း ရခိုင္ျပည္နယ္ အမ္းၿမိဳ႕နားမွာရွိတဲ့ တပ္မေတာ္စစ္ေၾကာင္း တစ္ခုကို ဝန္းရံပိတ္ဆို႔တိုက္ခိုက္ေနတယ္လို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ထည့္သြင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ICJ တရား႐ုံးအေနနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ ၿငိမ္ခ်မ္းေရး၊ လုံၿခဳံေရးနဲ႔ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြကို ပိုမိုဆိုး႐ြားသြားေစမယ့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ိဳးကို  ေရွာင္ရွားေပးဖို႔လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည့္က ေမတၱာရပ္ခံ ခဲ့ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ေျပာခဲ့တဲ့အေပၚ ရခိုင့္တပ္ေတာ္ AA ကမျငင္းဆိုပါဘူး။

ရခိုင့္တပ္ေတာ္ AA  ျပန္ၾကားေရးတာဝန္ခံ ခိုင္သုခက ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ျပည္ထူေထာင္လိုစိတ္ရွိတာဟာ တကယ္ရွိခဲ့တာကို ေမွ်ာ္လင့္တာျဖစ္လို႔ တရားနည္းလမ္းက်တယ္လို႔ တုံ႔ျပန္ပါတယ္။

"ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ရခိုင္ျပည္သူေတြကေနၿပီးေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္တယ္ ေတာင့္တတယ္ဆိုတာကေတာ့ ဒါတကယ္ ရွိခဲ့တာကို တကယ္ေတာင့္တတာပဲျဖစ္တယ္ဗ်၊ အဲတာကေတာ့ ဒါ ရခိုင္ေတြအေနနဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္ေတာင့္တခြင့္ ရွိတာေပါ့ေနာ္၊ ဘယ္ႏိုင္ငံတကာစံႏႈန္းနဲ႔ပဲၾကည့္ၾကည့္ေပါ့ဗ်ာ၊ ရခိုင္ေတြအေနနဲ႔ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ေမွ်ာ္လင့္ တယ္ဆိုတဲ့ဟာက ဒါတရားနည္းလမ္းက်တဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္လို႔ ဒါကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ အဲလိုယူဆတာေပါ့၊ ဖိႏွိပ္ခံေနရတဲ့ လူမ်ိဳးတစ္ခုအေနနဲ႔ ဖိႏွိပ္ေနတဲ့အစိုးရကို ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္တယ္ဆိုတဲ့ဟာကေတာ့ ဒါကမာၻ႔နိယာမတရားပဲျဖစ္တယ္ဗ်၊ မေတာ္လွန္ေစခ်င္ရင္ မဖိႏွိပ္နဲ႔ေပါ့ဗ်ာ၊ ဖိႏွိပ္မႈရွိေနရင္ေတာ့ ေတာ္လွန္မႈက မုခ်ရွိမွာပဲ။"

ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ကို ၁၇၈၄ ခုႏွစ္မွာ ဗမာအရွင္ဘုရင္ ဘိုးေတာ္ေမာင္ဝိုင္းက တိုက္ခိုက္ၿပီး သိမ္းပိုက္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ခိုင္သုခကဆိုပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ICJ မွာမထြက္ဆိုခင္ ရက္ပိုင္းအလိုမွာ ရခိုင့္တပ္ေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ထြန္းျမတ္ႏိုင္က ဧရာဝတီသတင္းဌာန အင္တာဗ်ဴးမွာ လာမယ့္ ၂၀၂၀ ကစၿပီးေတာ့ ရခိုင္မွာရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ULA/ AA ကို အခြန္ေပးေဆာင္ရမယ္လို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း “ရခိုင္ျပည္သူ႔အာဏာပိုင္အဖြဲ႕” ကို ဖြဲ႕စည္းၿပီးေတာ့ အစိုးရသ႑ာန္ စတင္လိုက္တာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာခြင့္ရ ဦးခိုင္သုခက ေျပာပါတယ္။

"ကြၽန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ ရဲပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ဗ်ာေနာ္ ရခိုင္ျပည္မွာေနရင္ေတာ့ ရခိုင္ျပည္သူ႔အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕ရဲ႕ လက္ေအာက္မွာရွိကိုရွိရမွာျဖစ္တယ္ဗ်၊ အခုမေကာက္ရင္လည္း ေနာင္ေတာ့ ေကာက္ခံ သြားမွာျဖစ္တယ္၊ အခြန္ကေတာ့ ဒါမေပးလို႔မရဘူးဗ်ေနာ္၊ နည္းတာမ်ားတာနဲ႔မဆိုင္ဘူး၊ လုပ္ငန္းကိုမထိုက္ေစရ ဆိုတဲ့ဟာေတာ့ ရွိတာေပါ့ဗ်ာ၊ တဖက္မွာေတာ့ အခြန္ကိုေတာ့ မရရေအာင္ ထည့္ဝင္ရမွာေပါ့၊ အားလုံးပါလာေအာင္လည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔လုပ္ေဆာင္သြားမွာျဖစ္တယ္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ULA/ AA ရခိုင္ျပည္သူ႔အာဏာပိုင္အဖြဲ႕ရဲ႕ လုပ္ငန္း တာဝန္ေတြကို ဝင္ေရာက္ေႏွာင့္ယွက္လာတယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီရဲစခန္းေတြကို ဒီအတိုင္းၾကည့္ထားမွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။"

ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇြန္နဝါရီလတုန္းက ရခိုင့္တပ္ေတာ္ကို အျမစ္ျပတ္ရွင္းဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ တပ္မေတာ္ ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေျပာၾကားခဲ့တာရွိေၾကာင္း ႐ိုက္တာသတင္းဌာနမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။

ရခိုင့္ႏိုင္ငံေတာ္စီမံကိန္းအတိုင္း ဆက္သြားေနရင္ အေကာင္အထည္ေပၚမယ့္အစား တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ကျပည္သူေတြပဲ ဒုကၡေရာက္ႏိုင္တယ္လို႔ စစ္ေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူ စာေရးဆရာ ဦးသန္းစိုးႏိုင္က ေျပာပါတယ္။

"သမိုင္းနာက်င္မႈေတြကို ဒီေန႔ကာလမွာျပန္ေဖာ္ထုတ္ၿပီးေတာ့ ဒါေတြႀကိဳးပမ္းတယ္ဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးအရ သိပ္ၿပီးေတာ့ အဓိပၸာယ္မရွိဘူး၊ အလားအလာလည္းမရွိပါဘူး၊ တကယ္ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနလည္းမရွိပါဘူး၊ တကယ္ျဖစ္လာမွာကေတာ့ ရခိုင္ကတပ္အေနနဲ႔ အဲလိုလႈပ္ရွားမႈေတြ ပိုမ်ားလာေလေလ ရခိုင္ျပည္သူလူထုေတြ ဒုကၡေရာက္ေလေလပါ့၊ ဒီလုပ္ငန္းကိုဆက္ၿပီးေတာ့ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ ကံၾကမၼာက ဒီထက္ပိုၿပီးေတာ့ဆိုး႐ြားတဲ့ အေနေတြအထားေတြကို ႀကဳံရလိမ့္မယ္၊ ေနာက္တစ္ခုက ရခိုင္ျပည္ရဲ႕ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ တိုးတက္မႈကလည္း ပိုၿပီး ေနာက္က်လိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္၊ စစ္ေရး အရလည္း ဒါဟာျဖစ္ႏိုင္တဲ့အေၾကာင္းအခ်က္မရွိပါဘူး"

တပ္မေတာ္သတင္းမွန္ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမႉး ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ေဇာ္မင္းထြန္းကေတာ့ AA ရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး ကာလမွာ အစိုးရသ႑ာန္စတင္လိုက္တဲ့ကိစၥနဲ႔  ရခိုင့္ျပည္သူအာဏာပိုင္အဖြဲ႕လုပ္ဖို႔ အသက္သြင္းလိုက္တဲ့ ကိစၥေတြဟာအရင္ကတည္းကသူတို႔ေျပာထားတဲ့ကိစၥေတြပဲျဖစ္လို႔ ထူးထူးဆန္းဆန္းအေၾကာင္းအရာ မဟုတ္ဘူးလို႔ RFA ကို မေန႔ကေျပာပါတယ္။

"သူတို႔ကလည္း သူတို႔ရည္႐ြယ္ခ်က္ကို အရင္ကအတိုင္းေျပာပီးသားပါ၊ သူတို႔လုပ္ေနတာကိုက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားကို သူတို႔နဲ႔အစားထိုးဖို႔လုပ္ေနတယ္ဆိုၿပီး သူတို႔ရဲ႕ရည္႐ြယ္ခ်က္ကို ထုတ္ေဖာ္ၿပီး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီလိုမ်ိဳးလုပ္လာျခင္းဟာလည္း ဒါထူးထူးဆန္းဆန္းအေၾကာင္းအရာေတာ့ မဟုတ္ဘူး၊ ထုတ္ေျပာတာနဲ႔ ထုတ္မေျပာတာပဲရွိပါတယ္၊ အခုကေတာ့ ထုတ္ေျပာလာတဲ့သေဘာေပါ့ေလ၊ နဂို ရည္မွန္းခ်က္ကတည္းကလည္း ရွိၿပီးသားအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါတယ္။"

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာျဖစ္ပြားေနတဲ့ တပ္မေတာ္နဲ႔ ရခိုင့္တပ္ေတာ္ AA တို႔ရဲ႕ တိုက္ပြဲေတြဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္းနယ္စပ္ျဖစ္တဲ့  ေျမပုံၿမိဳ႕အပါအဝင္ ေတာင္းပိုင္းထဲမွာပါဝင္တဲ့ မအီၿမိဳ႕နဲ႔ ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕နယ္ေတြအထိပါ ကူးစက္လာေနပါတယ္။

လက္ရွိအခ်ိန္မွာ တစ္ႏွစ္နီးပါးၾကာျမင့္လာတဲ့ ရခိုင္တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ေနရပ္စြန႔္ခြာသူ ကိုးေသာင္းေက်ာ္အထိ ျမင့္တက္လာၿပီးေတာ့၊ အရပ္သားထိခိုက္ေသဆုံးမႈဟာ တစ္ရာေက်ာ္ထိရွိလာပါၿပီ။

တိုက္ပြဲေတြဟာလည္း ေန႔တိုင္းဆိုသလို ျဖစ္ပြားလွ်က္ရွိေနၿပီးေတာ့ တပ္မေတာ္ဘက္ကလည္း ၾကည္း၊ ေရ၊ ေလ သုံးမ်ိဳးစလုံးကို အသုံးျပဳၿပီး တိုက္ခိုက္ေနပါတယ္။

RFA Burmese
https://www.rfa.org
--------------
(Unicode)⤵⤵⤵
CJ ထိ ရောက်လာတဲ့ AA အရေး

ရက္ခိုင့်တပ်တော် AA တပ်ဖွဲ့ဝင်အချို့ကို တွေ့ရစဉ်
Photo: Arakan Army

ရခိုင့်တပ်တော် AA ဟာ ရခိုင်ပြည်နယ်လွတ်လပ်ရေးရဖို့ သို့မဟုတ် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရရှိဖို့ ဆောင်ရွက် နေတယ်လို့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ICJ မှာ မနေ့ကလျှောက်လဲချက် ပေးတဲ့အထဲ ထည့်သွင်းပြောခဲ့ပါတယ်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး ICJ မှာ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က စွပ်စွဲချက်တွေကို လျှောက်လဲချက်ပေးတဲ့အခါမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ရခိုင့်တပ်တော် AA နဲ့ပတ်သက်ပြီး ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့တာပါ။

"ဥက္ကဌကြီးနဲ့ တရားသူကြီးများရှင့်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ အဲဒီဒေသမှာရှိတဲ့ ပြည်သူတွေ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ဒုက္ခတွေဟာ ရာစုနှစ်များစွာကတည်းက တည်ရှိနေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာတော့ ပိုမိုဆိုးရွား လာခဲ့တယ်။ လက်ရှိအချိန်မှာလည်း အင်အား ၅၀၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ ရခိုင့်တပ်တော်နဲ့ တပ်မတော်တို့ အကြား မှာလည်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မနေ့တုန်းက ဂမ်ဘီယာဘက်က လျှောက်လဲကြသူတွေရဲ့  တင်သွင်းချက်တွေမှာ ဒါတွေကို တစ်ခုမှဖော်ပြကြတာမတွေ့ရပါဘူး။ ရခိုင့်တပ်တော် ဟာ အတိတ်သမိုင်းမှာထင်ရှားခဲ့တဲ့ ရခိုင်ဘုရင့်နိုင်ငံတော် ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာရေးအတွက် ရခိုင်ပြည်နယ် လွတ်လပ်ရေး ဒါမှမဟုတ် ရခိုင်ပြည်နယ် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရရှိရေးအတွက် ဆောင်ရွက်နေကြပါတယ်။"

ဒီတိုက်ပွဲတွေကြောင့်ပဲ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အရပ်သားထောင်ချီ အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးနေရတာတွေ ဖြစ်ပေါ် စေပါတယ်။ လုံခြုံရေးအရကန့်သတ်မှုတွေ၊ ဥပမာ ညမထွက်ရအမိန်နဲ့ စစ်ဆေးရဂိတ်တွေ ချထားတာကြောင့် ဒေသတွင်းရှိတဲ့ ဘယ်အရပ်သားမဆို ဆိုးကျိုးတွေခံစားနေကြရပါတယ်။

မနေ့က သူ လျှောက်လဲချက်ပေးနေတဲ့အချိန်မှာပဲ ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့နားမှာရှိတဲ့ တပ်မတော်တပ်ရင်း တစ်ခုကို AA က အင်အား ၄၀၀ ဝန်းကျင်လောက်နဲ့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နေတဲ့အပြင် အင်အား ၂၀၀ လောက်ရှိတဲ့ နောက်ထပ် AA တိုက်ခိုက်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကလည်း ရခိုင်ပြည်နယ် အမ်းမြို့နားမှာရှိတဲ့ တပ်မတော်စစ်ကြောင်း တစ်ခုကို ဝန်းရံပိတ်ဆို့တိုက်ခိုက်နေတယ်လို့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ထည့်သွင်းပြောခဲ့ပါတယ်။

ဒါကြောင့် ICJ တရားရုံးအနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့ ငြိမ်ချမ်းရေး၊ လုံခြုံရေးနဲ့ လက်ရှိဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေကို ပိုမိုဆိုးရွားသွားစေမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်မျိုးကို  ရှောင်ရှားပေးဖို့လည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည့်က မေတ္တာရပ်ခံ ခဲ့ပါတယ်။



နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်ပြောခဲ့တဲ့အပေါ် ရခိုင့်တပ်တော် AA ကမငြင်းဆိုပါဘူး။

ရခိုင့်တပ်တော် AA  ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ခိုင်သုခက ရခိုင်နိုင်ငံတော်ကို ပြည်ထူထောင်လိုစိတ်ရှိတာဟာ တကယ်ရှိခဲ့တာကို မျှော်လင့်တာဖြစ်လို့ တရားနည်းလမ်းကျတယ်လို့ တုံ့ပြန်ပါတယ်။

"ရခိုင်နိုင်ငံတော်ကို ရခိုင်ပြည်သူတွေကနေပြီးတော့ မျှော်လင့်တယ် တောင့်တတယ်ဆိုတာကတော့ ဒါတကယ် ရှိခဲ့တာကို တကယ်တောင့်တတာပဲဖြစ်တယ်ဗျ၊ အဲတာကတော့ ဒါ ရခိုင်တွေအနေနဲ့ မျှော်လင့်တောင့်တခွင့် ရှိတာပေါ့နော်၊ ဘယ်နိုင်ငံတကာစံနှုန်းနဲ့ပဲကြည့်ကြည့်ပေါ့ဗျာ၊ ရခိုင်တွေအနေနဲ့ ရခိုင်နိုင်ငံတော်ကို မျှော်လင့် တယ်ဆိုတဲ့ဟာက ဒါတရားနည်းလမ်းကျတဲ့ကိစ္စဖြစ်တယ်လို့ ဒါကျွန်တော်ကတော့ အဲလိုယူဆတာပေါ့၊ ဖိနှိပ်ခံနေရတဲ့ လူမျိုးတစ်ခုအနေနဲ့ ဖိနှိပ်နေတဲ့အစိုးရကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်တယ်ဆိုတဲ့ဟာကတော့ ဒါကမ္ဘာ့နိယာမတရားပဲဖြစ်တယ်ဗျ၊ မတော်လှန်စေချင်ရင် မဖိနှိပ်နဲ့ပေါ့ဗျာ၊ ဖိနှိပ်မှုရှိနေရင်တော့ တော်လှန်မှုက မုချရှိမှာပဲ။"

ရခိုင်နိုင်ငံတော်ကို ၁၇၈၄ ခုနှစ်မှာ ဗမာအရှင်ဘုရင် ဘိုးတော်မောင်ဝိုင်းက တိုက်ခိုက်ပြီး သိမ်းပိုက်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ခိုင်သုခကဆိုပါတယ်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ICJ မှာမထွက်ဆိုခင် ရက်ပိုင်းအလိုမှာ ရခိုင့်တပ်တော် စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် ထွန်းမြတ်နိုင်က ဧရာဝတီသတင်းဌာန အင်တာဗျူးမှာ လာမယ့် ၂၀၂၀ ကစပြီးတော့ ရခိုင်မှာရှိတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ ULA/ AA ကို အခွန်ပေးဆောင်ရမယ်လို့ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း “ရခိုင်ပြည်သူ့အာဏာပိုင်အဖွဲ့” ကို ဖွဲ့စည်းပြီးတော့ အစိုးရသဏ္ဍာန် စတင်လိုက်တာဖြစ်တယ်လို့ ပြောခွင့်ရ ဦးခိုင်သုခက ပြောပါတယ်။

"ကျွန်တော်တို့ကတော့ ရဲပဲဖြစ်ဖြစ် ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်ပေါ့ဗျာနော် ရခိုင်ပြည်မှာနေရင်တော့ ရခိုင်ပြည်သူ့အာဏာပိုင် အဖွဲ့ရဲ့ လက်အောက်မှာရှိကိုရှိရမှာဖြစ်တယ်ဗျ၊ အခုမကောက်ရင်လည်း နောင်တော့ ကောက်ခံ သွားမှာဖြစ်တယ်၊ အခွန်ကတော့ ဒါမပေးလို့မရဘူးဗျနော်၊ နည်းတာများတာနဲ့မဆိုင်ဘူး၊ လုပ်ငန်းကိုမထိုက်စေရ ဆိုတဲ့ဟာတော့ ရှိတာပေါ့ဗျာ၊ တဖက်မှာတော့ အခွန်ကိုတော့ မရရအောင် ထည့်ဝင်ရမှာပေါ့၊ အားလုံးပါလာအောင်လည်း ကျွန်တော်တို့လုပ်ဆောင်သွားမှာဖြစ်တယ်၊ ကျွန်တော်တို့ ULA/ AA ရခိုင်ပြည်သူ့အာဏာပိုင်အဖွဲ့ရဲ့ လုပ်ငန်း တာဝန်တွေကို ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်လာတယ်ဆိုရင်တော့ အဲဒီရဲစခန်းတွေကို ဒီအတိုင်းကြည့်ထားမှာတော့ မဟုတ်ဘူး။"

ပြီးခဲ့တဲ့ ဇွန်နဝါရီလတုန်းက ရခိုင့်တပ်တော်ကို အမြစ်ပြတ်ရှင်းဖို့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် တပ်မတော် ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်တွေကို ပြောကြားခဲ့တာရှိကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဌာနမှာ ဖော်ပြခဲ့ဖူးပါတယ်။

ရခိုင့်နိုင်ငံတော်စီမံကိန်းအတိုင်း ဆက်သွားနေရင် အကောင်အထည်ပေါ်မယ့်အစား တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်ကပြည်သူတွေပဲ ဒုက္ခရောက်နိုင်တယ်လို့ စစ်ရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူ စာရေးဆရာ ဦးသန်းစိုးနိုင်က ပြောပါတယ်။

"သမိုင်းနာကျင်မှုတွေကို ဒီနေ့ကာလမှာပြန်ဖော်ထုတ်ပြီးတော့ ဒါတွေကြိုးပမ်းတယ်ဆိုတာ နိုင်ငံရေးအရ သိပ်ပြီးတော့ အဓိပ္ပာယ်မရှိဘူး၊ အလားအလာလည်းမရှိပါဘူး၊ တကယ်ဖြစ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေလည်းမရှိပါဘူး၊ တကယ်ဖြစ်လာမှာကတော့ ရခိုင်ကတပ်အနေနဲ့ အဲလိုလှုပ်ရှားမှုတွေ ပိုများလာလေလေ ရခိုင်ပြည်သူလူထုတွေ ဒုက္ခရောက်လေလေပါ့၊ ဒီလုပ်ငန်းကိုဆက်ပြီးတော့ အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ကြိုးပမ်းမယ်ဆိုရင်တော့ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့ ကံကြမ္မာက ဒီထက်ပိုပြီးတော့ဆိုးရွားတဲ့ အနေတွေအထားတွေကို ကြုံရလိမ့်မယ်၊ နောက်တစ်ခုက ရခိုင်ပြည်ရဲ့ဖွံ့ဖြိုးမှု တိုးတက်မှုကလည်း ပိုပြီး နောက်ကျလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်၊ စစ်ရေး အရလည်း ဒါဟာဖြစ်နိုင်တဲ့အကြောင်းအချက်မရှိပါဘူး"

တပ်မတော်သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကတော့ AA ရဲ့ တော်လှန်ရေး ကာလမှာ အစိုးရသဏ္ဍာန်စတင်လိုက်တဲ့ကိစ္စနဲ့  ရခိုင့်ပြည်သူအာဏာပိုင်အဖွဲ့လုပ်ဖို့ အသက်သွင်းလိုက်တဲ့ ကိစ္စတွေဟာအရင်ကတည်းကသူတို့ပြောထားတဲ့ကိစ္စတွေပဲဖြစ်လို့ ထူးထူးဆန်းဆန်းအကြောင်းအရာ မဟုတ်ဘူးလို့ RFA ကို မနေ့ကပြောပါတယ်။

"သူတို့ကလည်း သူတို့ရည်ရွယ်ချက်ကို အရင်ကအတိုင်းပြောပီးသားပါ၊ သူတို့လုပ်နေတာကိုက နိုင်ငံတော်ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားကို သူတို့နဲ့အစားထိုးဖို့လုပ်နေတယ်ဆိုပြီး သူတို့ရဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကို ထုတ်ဖော်ပြီး ဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီလိုမျိုးလုပ်လာခြင်းဟာလည်း ဒါထူးထူးဆန်းဆန်းအကြောင်းအရာတော့ မဟုတ်ဘူး၊ ထုတ်ပြောတာနဲ့ ထုတ်မပြောတာပဲရှိပါတယ်၊ အခုကတော့ ထုတ်ပြောလာတဲ့သဘောပေါ့လေ၊ နဂို ရည်မှန်းချက်ကတည်းကလည်း ရှိပြီးသားအဖွဲ့အစည်းဖြစ်ပါတယ်။"

ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာဖြစ်ပွားနေတဲ့ တပ်မတော်နဲ့ ရခိုင့်တပ်တော် AA တို့ရဲ့ တိုက်ပွဲတွေဟာ ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပိုင်းနယ်စပ်ဖြစ်တဲ့  မြေပုံမြို့အပါအဝင် တောင်းပိုင်းထဲမှာပါဝင်တဲ့ မအီမြို့နဲ့ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်တွေအထိပါ ကူးစက်လာနေပါတယ်။

လက်ရှိအချိန်မှာ တစ်နှစ်နီးပါးကြာမြင့်လာတဲ့ ရခိုင်တိုက်ပွဲတွေကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာသူ ကိုးသောင်းကျော်အထိ မြင့်တက်လာပြီးတော့၊ အရပ်သားထိခိုက်သေဆုံးမှုဟာ တစ်ရာကျော်ထိရှိလာပါပြီ။

တိုက်ပွဲတွေဟာလည်း နေ့တိုင်းဆိုသလို ဖြစ်ပွားလျှက်ရှိနေပြီးတော့ တပ်မတော်ဘက်ကလည်း ကြည်း၊ ရေ၊ လေ သုံးမျိုးစလုံးကို အသုံးပြုပြီး တိုက်ခိုက်နေပါတယ်။

RFA Burmese
https://www.rfa.org