Caterpillar, Komatsu , Volvo နဲ႔ ကခ်င္ေက်ာက္စိမ္းတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ

ဆြီဒင္အေျခစိုက္ Swedwatch လူ႔အခြင့္ေရးအဖြဲ႔

ကခ်င္ျပည္နယ္ ဖားကန္႔ေဒသမွာ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖၚမႈကေန လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြနဲ႔ သဘာဝဝန္းက်င္ ပ်က္စီးဆုတ္ယုတ္မႈ ေတြက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေပၚေနၿပီး အခုလိုျဖစ္ေနတာဟာ တူးေဖၚေရးလုပ္ငန္းသံုး ပစၥည္းထုတ္ ကုမၸဏီေတြမွာ တာဝန္ရွိတယ္လို႔ ဆြီဒင္အေျခစိုက္ Swedwatch လူ႔အခြင့္ေရးအဖြဲ႔က ဇြန္လ ၂၀ ရက္ေန႔မွာ အစီရင္ခံစာ တေစာင္ထုတ္ျပန္လိုက္ပါတယ္။

Caterpillar ၊ Komatsu နဲ႔ Volvo CE ကုမၸဏီထုတ္ ပစၥည္းေတြကို အဲဒီေဒသမွာ အဓိကသံုးေနၾကတာမို႔ ဒီကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လူ႔အခြင့္ေရးအေျခေနကို အဆက္မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔လည္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

အျပည့္အစံုကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က ေျပာျပေပးမွာပါ။

“ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းတြင္းရဲ့ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြကို လုပ္ငန္းသံုးစက္ထုတ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြက ဂရုမစိုက္ဘူး” - Machinery Providers Fail to Recognize HR Risks in Mynamar’s Jade Mines ဆိုတဲ့အစီရင္ခံစာကို Swedwatch အဖြဲ႔က ဗုဒၶဟူးေန႔မွာ ထုတ္ျပန္လိုက္တာပါ။

ဖားကန္႔ေက်ာက္စိမ္းတြင္းေဒသမွာ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ျဖစ္ပြါးေနတာကို တင္ျပထားတဲ့ Global Witness အဖြဲ႔ရဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ တင္ျပထားတဲ့ပံုေတြကို ၾကည့္ရင္ ႀကီးမားတဲ့စက္ႀကီးေတြနဲ႔ တူးေဖၚေနတာကို ေတြ႔ရၿပီး ဒီစက္ေတြက ေဒသတြင္း သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္စီးမႈေတြ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြကို အားေပးတဲ့ သေဘာသက္ေရာက္ ေနတာမုိ႔ ဒီစက္ထုတ္လုပ္တဲ့ ကုမၸဏီႀကီးေတြ တာဝန္ခံ တာဝန္ယူမႈ ရွိလာေစဖို႔ သတိေပးတဲ့ အေနနဲ႔ အခုလို အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ၿပီး တိုက္တြန္းရတာ ျဖစ္ေၾကာင္း Swedwatch အဖြဲ႔ရဲ့ အစီရင္ခံစာ ေရးသားသူ Therese Sjostrom က VOA ကိုေျပာပါတယ္။

"ကခ်င္ျပည္နယ္ ဖားကန္႔ေဒသမွာ ေဒသခံေတြ ဒုကၡေရာက္ေနတာဟာ တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ဒီတို္က္ပြဲေတြ ျဖစ္ရတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းက စစ္တပ္အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ကုမၸဏီေတြႀကိဳးကိုင္ထားတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖၚေရာင္းဝယ္မႈေၾကာင့္ လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ဒီေက်ာက္စိမ္းတူးေဖၚမႈကို ႀကီးမားတြင္က်ယ္ေစတာက ေက်ာက္တူးေဖၚေရး လုပ္ငန္းသံုးစက္ကရိယာႀကီးေတြေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ဒီစက္ကရိယာေတြနဲ႔ တူးေဖၚမႈေၾကာင့္ သစ္ေတာေတြျပဳန္း၊ ေတာင္ေတြကြယ္ေပ်ာက္ရသလို ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ဥရုေခ်ာင္းအပါအဝင္ ေဒသတြင္း ေရႀကီးတာ ေျမၿပိဳတာေတြကို ေဒသခံေတြခံစားရတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။"

ဒါ့အျပင္ တာဝန္ခံ တာဝန္ယူမႈ မရွိပဲ ထုတ္ေနတဲ့ ဒီေက်ာက္စိမ္းတူးေဖၚတဲ့ လုပ္ငန္း တြင္က်ယ္ေလေလ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈေတြ မ်ားေလေလ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီမွာ သံုးေနတဲ့ လုပ္ငန္းသံုးပစၥည္းေတြဟာ ကုမၸဏီအမ်ားအျပားကလာေပမယ့္ အဓိကအသံုးျပဳေနၾကတဲ့ ပစၥည္းထုတ္ ကုမၸဏီကေတာ့ ၃ ခုရွိတယ္လုိ႔လည္း မစၥ Therese ကေျပာပါတယ္။

"စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ရာမွာ လူ႔အခြင့္ေရးဆိုင္ရာကို အေလးထားဖုိ႔ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ကုလသမဂၢက UNGP ေခၚ UN Guiding Principles မူဝါဒ လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ထားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဒါကို စီးပြါးေရးလုပ္ကိုင္တဲ့ ကုမၸဏီတိုင္း လုိက္နာရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ဒီကုမၸဏီႀကီးေတြက မလိုက္နာတဲ့အတြက္ အခုလုိ သတိေပးရတာျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေျပာပါတယ္။"

Swedwatch အဖြဲ႔အေနနဲ႔ ဒီေဒသမွာ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ကုမၸဏီေတြကို ဘယ္လို လုပ္ဖို႔ အႀကံေပးခ်င္ပါသလဲလို႔ ေမးတဲ့အခါ မစၥ Therese က-

"ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းဟာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ဘီလ်ံေပါင္းမ်ားစြာတန္ေၾကးရွိတဲ့ လုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၄ တႏွစ္ထဲမွာတင္ ရတဲ့ အျမတ္ေငြက ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလံေလာက္ ရွိေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ေဒသခံေတြေရာ တိုင္းျပည္ပါ အက်ိဳးသိပ္မခံစားရပဲ ရာခိုင္ႏႈန္း ၅၀ ကေန ၈၀ ၾကားက ျပည္ပကို ခိုးထုတ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘက္ဟိုးႀကီးေတြ ေျမတူးေျမသယ္စက္ေတြမရွိရင္ လုပ္ငန္းဟာ ဒီေလာက္ တြင္က်ယ္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ဖူးလို႔လည္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။"

ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္တဲ႔ လုပ္ငန္းေတြကေန ထြက္လာတဲ့ စြန္႔ပစ္ေျမစာပံုေတြ ၿပိဳက်မႈေၾကာင့္ ဖားကန္႔ေဒသမွာ မၾကာခဏ လူေသဆံုးမႈေတြ ျဖစ္ေနရတာပါ။ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ဆိုးက်ိဳးေတြလည္း သိပ္ႀကီးမားေနတာမို႔ လႊတ္ေတာ္က စံုစမ္းစစ္ေဆးေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုေနသလို အစိုးရ အဆက္ဆက္ စည္းကမ္းမဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္မႈေတြကို အစိုးရသစ္ အေနနဲ႔ စံနစ္တက် စည္းကမ္းမခ်ေပး ႏိုင္ခင္မွာ ေခတၱဆိုင္းငံ႔ထားဖို႔လည္း Global Witness အပါအ၀င္ သဘာ၀ဝန္းက်င္ အေရး လႈပ္ရွားတဲ့ အဖြဲ႔ေတြက ေတာင္းဆိုေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com