ဇင္ဘာေဘြရဲ႕ သက္တမ္းရွည္ ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း မူဂါဘီ ကြယ္လြန္

 ေရာဘတ္ မူဂါဘီ (၁၉၂၄-၂၀၁၉)

အာဖရိကတိုက္ ေတာင္ပိုင္းက ကုန္းတြင္းပိတ္ ႏိုင္ငံ တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ ဇင္ဘာေဘြ မွာ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီး ေနာက္ပိုင္း ပထမဆုံး ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ သက္တမ္း ရွည္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သူ ေရာဘတ္ မူဂါဘီဟာ အသက္ ၉၅ ႏွစ္ အ႐ြယ္မွာ အေထြေထြ ေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားေၾကာင္း မိသားစုက ဘီဘီစီကို အတည္ျပဳ ေျပာဆိုပါတယ္။

ဆယ္စုႏွစ္ ၃ ခု ေက်ာ္ ၾကာခဲ့တဲ့ မစၥတာ မူဂါဘီရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈဟာ ၂၀၁၇ ႏိုဝင္ဘာ မွာ စစ္အာဏာသိမ္းခံရၿပီး အဆုံးသတ္ခဲ့ပါတယ္။

သူ႔ကို ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၁ ရက္ေန႔မွာ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီ အျဖစ္ ရွိခဲ့တဲ့ ႐ိုဒီးရွား ႏိုင္ငံ (အခု ဇင္ဘာေဘြ) မွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ ဖခင္ျဖစ္သူက လက္သမား တစ္ဦး ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံမွာ အမ်ားစု ရွိတဲ့ ရႈိနာ ဘာသာစကားေျပာ မ်ိဳးႏြယ္စုဝင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုမန္ကက္သလစ္ မစ္ရွင္ ေက်ာင္းေတြမွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့သူ မစၥတာ မူဂါဘီဟာ ေက်ာင္းဆရာ တစ္ဦး လည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၆၄ ခုႏွစ္ မွာ အဲ့တုန္းက ႐ိုဒီးရွား အစိုးရ ကို ေဝဖန္မႈေၾကာင့္ တရား႐ုံးတင္ စစ္ေဆးမႈ မရွိဘဲ ဆယ္စုႏွစ္ တစ္ခု ေက်ာ္ ၾကာ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရပါတယ္။

သူ ေထာင္တြင္းမွာ ရွိေနတုန္း ၁၉၇၃ ခုႏွစ္မွာ သူ ထူေထာင္ခဲ့တဲ့ ဇင္ဘာေဘြ အာဖရိက အမ်ိဳးသား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဇာႏူး) ရဲ႕ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။

မစၥတာ မူဂါဘီဟာ လြတ္လပ္ေရး သူရဲေကာင္း အျဖစ္ ၾသဇာ ရွိခဲ့ၿပီး ဇင္ဘာေဘြရဲ႕ ပထမဆုံး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ နဲ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ သမၼတ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

လြတ္လပ္ေရး ယူခဲ့တဲ့ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွာ ဒီမိုကေရစီ နဲ႔ အမ်ိဳးသား ရင္ၾကားေစ့ေရး အတြက္ မူဂါဘီက ကတိျပဳခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာ့ ဇင္ဘာေဘြ ျပည္သူေတြဟာ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈ၊ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈနဲ႔ စီးပြားေရး ကပ္ဆိုက္မႈ ေတြ ႀကဳံေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

မူဂါဘီ လက္ထက္ အေစာပိုင္း ကာလေတြမွာ အမ်ားစု လူမည္း အမ်ိဳးသားေတြေတြ အတြက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈ အသုံးခ်ႏိုင္ခြင့္ တိုးတက္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ေပးႏိုင္ခဲ့လို႔ လူထုရဲ႕ ေထာက္ခံ မႈ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ေတြမွာေတာ့ သူ႔ရဲ႕ အျငင္းပြားဖြယ္ ေျမယာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး စီမံကိန္း ေၾကာင့္ ဇင္ဘာေဘြရဲ႕ စီးပြားေရး ၿပိဳလဲခဲ့ပါတယ္။

သမၼတ မူဂါဘီဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္ ေလ့ ရွိခဲ့ၿပီး အထူးသျဖင့္ အရင္က ကိုလိုနီ အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ၿဗိတိန္ကို အၿမဲ တိုက္ခိုက္ ေျပာဆိုခဲ့ကာ ရန္သူ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ ရႈတ္ခ် ေျပာဆိုေလ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။

လြတ္လပ္ေရး မရခင္ အလားအလာ ေကာင္းေတြ ရွိခဲ့တဲ့ ဇင္ဘာေဘြ ရဲ႕ စီးပြားေရး က႑မွာ စီမံခန႔္ခြဲမႈ မွားယြင္းခဲ့တာနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး ၿပိဳင္ဘက္ေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တာ ေတြ ရွိခဲ့ေပမယ့္ အာဖရိက ႏိုင္ငံေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈကိုေတာ့ မူဂါဘီက ရရွိခဲ့ပါတယ္။

အာဖရိကတိုက္ရဲ႕ ကိုလိုနီ စနစ္ ဆန႔္က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈ သူရဲေကာင္း အျဖစ္ ကေန ေနာက္ပိုင္းမွာ အာဏာရွင္ အျဖစ္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ ေတြ လုပ္ခဲ့ၿပီး စီးပြားေရးမွာလည္း တိုင္းျပည္ကို ဆင္းရဲ တြင္းထဲ နစ္ေစခဲ့တဲ့ မစၥတာ မူဂါဘီရဲ႕ သမိုင္း အေမြက ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္မ်ားစြာ ဆက္လက္ က်န္ရွိေနဦးမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက သုံးသပ္ၾကပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com