ျမန္မာေျမရွားသတၱဳကို တ႐ုတ္ အဝင္မခံေတာ့တာ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ

 ေျမရွားအထုတ္ဆုံး ႏိုင္ငံေတြထဲ တ႐ုတ္က ပထမ၊ ျမန္မာက စတုတၱ

ေျမရွားသတၱဳ Rare Earth ကို ပမာဏ အမ်ားဆုံး ထုတ္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲ ျမန္မာဟာ တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္နဲ႔ ဩစေၾတးလ်တို႔ေနာက္ စတုတၱေျမာက္ ရွိေနတယ္လို႔ အေမရိကန္ အစိုးရရဲ႕ ဘူမိေလ့လာေရး အသင္း USGS က ဆိုပါတယ္။

၂ဝ၁၈ ထဲမွာဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေျမရွားသတၱဳ တန္ ငါးေထာင္ ထုတ္ခဲ့တယ္လို႔ USGS ရဲ႕ စရင္းယားေတြက ေဖာ္ျပ ေနပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ျမန္မာဟာ ေျမရွားသတၱဳ စတုတၱေျမာက္ အမ်ားဆုံး ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံ ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္မ်ိဳးေတာ့ မရွိပါဘူး။

ဥပမာ ဘရာဇီးနဲ႔ အိႏၵိယလို ႏိုင္ငံေတြမွာ ဆိုရင္ မထုတ္ယူပဲ ထားတဲ့ ပမာဏ မက္ထရစ္ တန္ခ်ိန္ေပါင္း သိန္းရာနဲ႔ခ်ီ ရွိေပမယ့္ တစ္ႏွစ္မွာ တန္ခ်ိန္ တစ္ေထာင္ ကေန ႏွစ္ေထာင္ ၾကားသာ တကယ္တမ္း ထုတ္ယူၾကပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ ေျမေအာက္ထဲ ေျမရွားသတၱဳ ဘယ္ေလာက္ ပမာဏ ရွိေနႏိုင္တယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ USGS က တိတိက်က် မေျပာဆို ႏိုင္ပါဘူး။

ေျမရွားသတၱဳ ဆိုတာ ဘာလဲ

ေျမရွားသတၱဳ Rare Earth အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ျဒပ္စင္ ၁၇ မ်ိဳး အုပ္စု ရွိပါတယ္။ အဲဒီ ျဒပ္စင္ေတြဟာ နည္းပညာ အသုံးျပဳ ကုန္ပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္ရာမွာ အင္မတန္ အသုံးဝင္ပါတယ္။

ျပည့္ၿဖိဳးၿမဲ စြမ္းအင္လို႔ ေခၚၾကတဲ့ ႐ုပ္ႂကြင္းေလာင္စာ အေပၚ မမွီခိုတဲ့ စြမ္းအင္မ်ိဳး ထုတ္လုပ္တဲ့ နည္းပညာ (အထူးသျဖင့္ လွ်ပ္စစ္ကား ဘက္ထရီ)မွာ အသုံးခ်တာကစလို႔ ၊ ေရနံခ်က္တဲ့ လုပ္ငန္းအထိ၊ တခါ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္း ကိရိယာ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ဖန္ထည္မွန္ထည္ ထုတ္တဲ့ လုပ္ငန္း စတဲ့ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္း အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အသုံးျပဳ ေနပါတယ္။

နည္းပညာ အသုံးျပဳ ကုန္ပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္ရာမွာ အင္မတန္ အသုံးဝင္

လွ်ပ္စစ္ ပစၥည္းေတြ အ႐ြယ္အစား ႀကီးစရာ မလိုေတာ့ပဲ စြမ္းေဆာင္မႈ ပိုျမင့္ေအာင္ လုပ္လာႏိုင္တာလည္း ေျမရွားသတၱဳကို အသုံးခ်လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ကိုင္မိုဘိုင္းဖုန္းေတြ၊ တက္ဘ္လက္ျပားေတြရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း အေတာ္မ်ားမ်ား ထုတ္ရာမွာလည္း ေျမရွားသတၱဳေတြ အသုံးျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

နာမည္ထဲ "ရွား" ဆိုတဲ့ စကားလုံး ပါဝင္ေနလို႔ အင္မတန္ ရွားတဲ့ ပစၥည္းေတြလို႔ ယူဆမိတတ္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကမာၻ႔ေျမသားထု အတြင္းပိုင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး မ်ားမ်ားစားစား ရွိေနတယ္လို႔ USGS က ဆိုပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ကမာၻေပၚ ေျမရွားသတၱဳ ထုတ္ယူတဲ့ ေနရာေတြကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး နည္းပါးပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ တူးရတဲ့ လုပ္ငန္း ခက္ခဲသလို၊ သဘာဝ ဝန္းက်င္ ထိခိုက္ ပ်က္စီးတဲ့ အႏၲရာယ္လည္း ရွိပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အရံပမာဏ တန္ခ်ိန္ သိန္းရာခ်ီေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြဟာ တကယ္တမ္း ထုတ္ေတာ့ တန္ တစ္ေထာင္ ဝန္းက်င္ေလာက္ပဲ ထုတ္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေျမရွားသတၱဳ အစိုင္အခဲ အတုံးေတြကေန လုပ္ငန္းသုံး ေအာက္ဆိုဒ္ ျဒပ္ေပါင္း အေျခအေနထိ သန္႔စင္မႈ အလုပ္ခဲ့ဆုံး ႏိုင္ငံဟာ တ႐ုတ္ျဖစ္ၿပီး၊ မႏွစ္ကဆိုရင္ ၉ဝ % နီးပါး တ႐ုတ္က ျပဳလုပ္ ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ ေျမရွားသတၱဳ ေအာက္ဆိုဒ္ ျဒပ္ေပါင္းေတြကိုေတာ့ မေလးရွားမွာ အေျခခ်ထားတဲ့ ဩစေၾတးလ် ကုမၸဏီက ျပဳလုပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ပန္ဝါေဒသက သတၱဳလုပ္ကြက္

တ႐ုတ္ဝယ္လက္နဲ႔ ျမန္မာေျမရွားသတၱဳ

ျမန္မာျပည္ဟာ ေျမရွားသတၱဳထုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲ ထိပ္ဆုံး ၄ ႏိုင္ငံထဲ ပါေအာင္ကို ထုတ္လုပ္တဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့ ထုတ္သမွ်ကို တ႐ုတ္က ဝယ္တဲ့ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ အခုႏွစ္ ၂ဝ၁၉ ေမလလယ္မွာ တ႐ုတ္က မူဝါဒေျပာင္းၿပီး သူတို႔ ႏိုင္ငံထဲ ျမန္မာဘက္က ေျမရွားသတၱဳ သြင္းတာကို ပိတ္ပင္လိုက္တဲ့ အခါ ျမန္မာျပည္ထဲ က ထုတ္လုပ္သူေတြ အေနနဲ႔ ဝယ္လက္သစ္ ရွာရေတာ့မယ္လို႔ USGS က ေျပာပါတယ္။

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ေျမရွားသတၱဳ အရံပမာဏ အမ်ားဆုံး ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံ၊ ထုတ္လုပ္မႈ ပမာဏ အမ်ားဆုံး ႏိုင္ငံ ျဖစ္သလို ျပည္ပကို အတင္ပို႔ဆုံး ႏိုင္ငံလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အေမရိကန္ထဲ ဝင္လာသမွ် ေျမရွားသတၱဳ အားလုံးရဲ႕ ၈ဝ% ဟာ တ႐ုတ္က ျဖစ္တယ္ဆိုတာ အေမရိက အစိုးရရဲ႕ တရားဝင္ ကိန္းဂဏန္းေတြက ေဖာ္ျပေနပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း၊ သူတို႔ ျပည္တြင္း ကုန္ပစၥည္း ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားမွာ သုံးဖို႔ အိမ္နီးခ်င္း ျမန္မာဆီကေန ေျမရွားသတၱဳေတြ ျပန္သြင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ ေစ်းကြက္ စစ္တမ္းေတြအရ ၂ဝ၁၇ က စၿပီး ျမန္မာေျမရွားသတၱဳကို အေတာ္ေလး အသုံးျပဳလာၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ ဘယ္ေနရာေတြမွာ ေျမရွားထုတ္ေနလဲ

ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္း မဖြံ႕ၿဖိဳးတဲ့ ျမန္မာျပည္ထဲမွာေတာ့ ေျမရွားသတၱဳနဲ႔ အေၾကာင္း အေျပာနည္းၿပီး ဘယ္ေနရာေတြမွာ ထြက္တယ္၊ ဘယ္သူေတြက ထုတ္လုပ္တယ္ စတဲ့ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြလည္း တိတိက်က် သိရတာ နည္းပါတယ္။

အခု ေမလလယ္တုန္းကေတာ့ ကခ်င္ျပည္နယ္ ခ်ီေဖြ ၿမိဳ႕နယ္ ၊ ပန္ဝါ ေဒသထဲမွာ ရွိတဲ့ ျမန္မာ မ်ိဳးကိုကို ကုမၸဏီရဲ႕ ခြင့္ျပဳမိန္႔ရ ေျမရွားသတၱဳ လုပ္ကြက္ေတြ၊ ဆန္းလင္း ကုမၸဏီရဲ႕ သံသတၱဳ သန္႔စင္စက္ေတြကို ေဒသႏၲရာ အာဏာပိုင္ေတြ ကြင္းဆင္း စစ္ေဆးတာေတြ လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အစိုးရရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ပန္ဝါမွာ ေျမရွားသတၱဳ လုပ္ကြက္ေတြရွိ

သြားေရာက္ စစ္ေဆးရတဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့ သတၱဳလုပ္ကြက္ေတြက စြန္႔တဲ့ ေရဆိုးေတြေၾကာင့္ အိမ္ေမြး တိရိစာၦန္ေတြ အဆိပ္သင့္ေနတယ္ ဆိုၿပီး ေဒသခံေတြက တိုင္တဲ့ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ စစ္ေဆးတဲ့ လုပ္ကြက္ေတြဟာ အစိုးရထံမွာ တရားဝင္ မွတ္ပုံတင္ ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းၿပီး လုပ္ကိုင္ၾကတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ အျဖစ္ နားလည္ရပါတယ္။ အဲဒီ ေဒသမွာ ေျမရွားသတၱဳ ၊ ခဲမျဖဴနဲ႔ သံ ေတြ ထြက္ၿပီး တူးေဖာ္ေရးလုပ္တဲ့ ကုမၸဏီ အနည္းဆုံး ေျခာက္ခု ရွိပါတယ္။

အဲဒီ ပန္ဝါေဒသဟာ ကခ်င္ အထူး ေဒသ ၁ ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေနရာ ျဖစ္ပါတယ္။ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ အျဖစ္ ေျပာင္းထားတဲ့ ဇခုံတိန္႔ယန္း ဦးေဆာင္တဲ့ ကခ်င္ ဒီမိုကေရစီ တပ္မေတာ္ NDA-K အေျခစိုက္ရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း ပန္ဝါနဲ႔ ခ်ီေဖြၾကား ေဒသမွာ ေျမရွားသတၱဳလုပ္ကြက္ေတြ ရွိၿပီး တ႐ုတ္ဘက္ကသူေတြ ဦးေဆာင္လုပ္ေနၾကတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဒသခံ သတင္းေတြက ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။

တ႐ုတ္နဲ႔ နယ္စပ္ ကခ်င္ေဒသေတြ ျဖစ္တဲ့ ပန္ဝါ၊ ခ်ီေဖြ ၊ ကန္ပိုင္တီလို ေနရာေတြမွာ သတၱဳတြင္း လုပ္ငန္းေတြ ရွိလာတာ ၁၉၉ဝ ျပည့္ေက်ာ္ ႏွစ္ေတြ ကတည္းက ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုေပမယ့္ အဲဒီ အခ်ိန္ကတည္းက ေျမရွားသတၱဳလုပ္ကြက္ေတြ ရွိလာၿပီလား ဆိုတာေတာ့ မေသခ်ာပါဘူး။

တခါ၊ ဝေဒသထဲ ေရာက္ဖူးတဲ့ သတင္းရင္းျမစ္ေတြ အရလည္း အဲဒီ ေဒသမွာ ေျမရွားသတၱဳ ထုတ္တဲ့ လုပ္ကြက္ေတြ ရွိတယ္လို႔ ေျပာေပမယ့္ ဘီဘီစီ အေနနဲ႔ေတာ့ သီးျခား အတည္ျပဳ ႏိုင္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထဲ ဖုန္းေတြ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ သုံးဖို႔ ပို႔ရတယ္ ဆိုၿပီး တူးထားတဲ့ ေျမႀကီးခဲေတြကို တခ်ိဳ႕က ျပသတယ္လို႔ ႀကဳံဖူးသူတခ်ိဳ႕က ဆိုပါတယ္။

 ဩစေၾတးလ်က ေျမရွားေတြကို မေလးရွားမွာ သန္႔စင္ဖို႔ ပို႔ပါတယ္။

တ႐ုတ္က ျမန္မာေျမရွားသတၱဳကို ဘာလို႔ အသြင္းမခံေတာ့တာလဲ

ေျမရွားသတၱဳ တူးေဖာ္တဲ့ လုပ္ငန္း ျမန္မာျပည္ထဲ တြင္က်ယ္လာတဲ့ ၂ ႏွစ္ ေက်ာ္ေက်ာ္ ဝန္းက်င္ပဲ ရွိႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ယူဆခ်က္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ၂ဝ၁၆ မွာ ျမန္မာနဲ႔ ကပ္ရက္ ယူနန္ အပါအဝင္ တ႐ုတ္ျပည္ေတာင္ပိုင္းမွာ သဘာဝဝန္းက်င္ ကာကြယ္ေရးမူေတြ တင္းက်ပ္ လာပါတယ္။

ဒီအခါ ေျမရွားသတၱဳ တူးတဲ့ တ႐ုတ္လုပ္ငန္းေတြ ျမန္မာထဲ ဝင္လာပါတယ္။ ကြမ္က်ိဳးနဲ႔ က်န္းရွီးနယ္ထဲက လူ တစ္ေသာင္းခြဲေလာက္ ျမန္မာဘက္ ေရာက္လာ ခဲ့ၾကတယ္လို႔ တ႐ုတ္ျပည္ကလာတဲ့ သတင္းေတြက ဆိုပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ထဲကေန သူတို႔ တူးရတဲ့ ေျမရွားသတၱဳေတြဟာ တ႐ုတ္ျပည္ထဲ ပုံမွန္လမ္းေၾကာင္းကေန မဝင္ပဲ ေမွာင္ခို ေစ်းကြက္ထဲပဲ အဓိက ဝင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျပည္တြင္း ထုတ္လုပ္သူေတြဘက္က ေဝဖန္သံေတြ က်ယ္ေလာင္လာတဲ့ အတြက္ ဒီလို ေမွာင္ခိုေစ်းကြက္ထဲ ေရာက္လာတဲ့ ေျမရွားသတၱဳေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ လိုတယ္ဆိုၿပီး ၂ဝ၁၈ ႏွစ္လယ္ပိုင္းေလာက္ကတည္းက ေဘဂ်င္းမွာ ရွိတဲ့ တ႐ုတ္ ဗဟိုအစိုးရက စဥ္းစား ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ အေနနဲ႔ ၂ဝ၁၉ ေမလထဲမွာေတာ့ ျမန္မာဘက္ကေန ေျမရွားသတၱဳေတြ အဝင္ မခံေတာ့ပဲ ပိတ္ပင္လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

 ျမန္မာေျမရွားေတြ အဝင္မခံေတာ့တဲ့ ထိန္ခ်ဳံး

ဒါ့အျပင္ ထိန္ခ်ဳံးမွာ ရွိတဲ့ ယူနန္ ျမန္မာ ဝင္ေပါက္ ထြက္ေပါက္ ဆိပ္ကမ္းကိုပါ ပိတ္ထားပါတယ္။ အဲဒီကေန ျမန္မာဘက္က ေျမရွားသတၱဳေတြ အဓိက ဝင္တာလို႔ တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြ ယူဆလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုပိတ္ပင္ၿပီး ရက္ပိုင္းမွာပဲ တ႐ုတ္ျပည္တြင္း ေစ်းကြက္မွာ ေျမရွားသတၱဳဝင္ ဒိုင္ပ႐ိုဆီယမ္ ေအာက္ဆိုဒ္၊ တာဘီယမ္ ေအာက္ဆိုဒ္ ေစ်းေတြ ျမင့္တက္ခဲ့တာ ေတြ႕ရပါတယ္။

လက္ရွိ ကမာၻ႔ ကုန္သြယ္ေရး အေျခအေနကို ၾကည့္ရင္ အေမရိကန္နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ ျဖစ္ေနတဲ့ တ႐ုတ္ဟာ အေမရိကန္ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းေတြ ထိခိုက္သြားႏိုင္တဲ့ ေျခလွမ္းမ်ိဳး အျဖစ္ ေျမရွားသတၱဳေတြ အေမရိကန္ကို တင္ပို႔မႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေကာင္း ထိန္းခ်ဳပ္မယ္ ဆိုၿပီး ေလသံပစ္ေနပါတယ္။ အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလို အေမရိကန္ထဲ ဝင္သမွ် ေျမရွားသတၱဳ ပမာဏ ၅ ပုံ ၄ပုံဟာ တ႐ုတ္ကေန လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရး စစ္မွာ အခုလို ေျမရွားသတၱဳကို ႏိုင္ဖဲသဖြယ္ တ႐ုတ္က သုံးလာႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ ျမန္မာရဲ႕ ေျမရွားသတၱဳေတြကို တ႐ုတ္ထဲ အဝင္မခံေတာ့တဲ့ လုပ္ရပ္ဟာ ဆက္စပ္မႈ ရွိ မရွိ အေသအခ်ာ မေျပာႏိုင္ေသးပါဘူး။ အေမရိကန္ကို တကယ္ပဲ ေျမရွားသတၱဳေတြ မသြင္းေတာ့ဘူးဆိုရင္ တ႐ုတ္ ျပည္တြင္း စုပုံေနမွာကို ႀကိဳတင္ဟန္႔တားတဲ့ အေနနဲ႔ ျမန္မာ ေျမရွားသတၱဳေတြကို ပိတ္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ယူဆခ်က္မ်ိဳးေတာ့ ရွိေနပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com