မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္မရွိဘူးလို႔ ေ၀ဖန္တာေတြ လက္မခံေၾကာင္းနဲ႔ ဘက္လိုက္မႈရွိေၾကာင္း ၀န္ႀကီးေျပာ

ျပန္ၾကားေရး ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာ ေဖျမင့္ ကို ၂၀၁၈၊ ဒီဇင္ဘာ ၅ ရက္ေန႔က က်ငး္ပတဲ့ မီဒီယာဖိုရမ္မွာ ေတြ႔ရစဥ္ / Photo: Win Ko Ko Latt/ RFA

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္မရွိဘူးလို႔ ေ၀ဖန္ေနတာေတြကို လက္မခံေၾကာင္း၊ သတင္းမီဒီယာ အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ေငြေၾကးပံ့ပိုးသူေတြရဲ႕ သေဘာထားနဲ႔ ၾသဇာအတိုင္း ရပ္တည္ေနရၿပီး ဘက္လိုက္မႈရွိေၾကာင္း ျပန္ၾကားေရး ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာ ေဖျမင့္က ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။

ေနျပည္ေတာ္မွာ ဒီေန႔ က်င္းပတဲ့ မီဒီယာဖိုရမ္မွာ ေဒါက္တာ ေဖျမင့္က အဲဒီလိုေျပာၾကားလိုက္တာျဖစ္ၿပီး သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အဆင့္အတန္း သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္ေနတဲ့ Freedom House အဖြဲ႕နဲ႔ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအသင္းေတြဟာလည္း ေငြေၾကးေထာက္ပံ့တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ၾသဇာမကင္းတဲ့အေၾကာင္း၊ သတင္းေထာက္ေတြ၊ အယ္ဒီတာေတြအေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိမလဲဆုိၿပီး ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေဖျမင့္ရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္အေပၚ အခမ္းအနားတက္ေရာက္လာတဲ့ သတင္းမီဒီယာသမားေတြက ေက်နပ္မႈ မရွိၾကပါဘူး။

၀န္ႀကီးရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္အၿပီး ေန႔ခ်င္းမွာပဲ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ ျမန္မာဂ်ာနယ္လစ္ကြန္ရက္၊ ပဲန္ျမန္မာ (Pen Myanmar)၊ ျမန္မာသတင္းသမားမ်ား ကာကြယ္ေရး ေကာ္မတီ နဲ႔ Article 19 စတဲ့ မီဒီယာအဖြဲ႕အစည္း ၁၆ ခုက ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ကန္႔ကြက္လိုက္ပါတယ္။

အဲဒီထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာ အစိုးရပိုင္ မီဒီယာဆိုတာ ဘယ္အစိုးရ တက္တက္ ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ ဆက္ၿပီး တည္ရွိသြားမယ္လို႔ ယံုၾကည္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခ်က္ဟာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ တစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ စရိုက္လကၡဏာနဲ႔ ညီညြတ္မႈမရွိေၾကာင္း၊ ထုတ္ေ၀သူ အပါအ၀င္ ေငြေၾကး စိုက္ထုတ္သူေတြရဲ႕ ၾသဇာ လႊမ္းမိုးမႈေၾကာင့္ ပုဂၢလိက မီဒီယာလုပ္ငန္းေတြမွာ အယ္ဒီတာ လြတ္လပ္ခြင့္ ရွိမရွိ၊ ေငြရွင္ေတြရဲ႕ ၾသဇာကို လြန္ဆန္ႏုိင္စြမ္း ရွိမရွိ ေမးခြန္းထုုတ္တာဟာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ ဘ႑ာကို အသံုးျပဳၿပီး တည္ဆဲ အစိုးရနဲ႔ တပ္မေတာ္ရဲ႕ ၾသဇာကို ခံေနရတဲ့ ၀ါဒျဖန္ ႔မီဒီယာေတြ ရွိေနတာကို စိုးရိမ္ေၾကာင္း ထည့္ေျပာမွ မွန္ကန္မယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

သတင္းမီဒီယာသမားေတြဟာ ျပည္သူကုိ မွန္ကန္တဲ့ အခ်က္အလက္ေပးဖို႔ တာ၀န္ရွိသလို ႏုိင္ငံသားတစ္ဦးအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံခ်စ္စိတ္၊ ႏုိင္ငံကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္လုိစိတ္ ရွိရမယ္လို႔ ျပန္ၾကားေရး ၀န္ႀကီးက ေျပာပါတယ္။

ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီး ေဒါက္တာ ေဖျမင့္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ကင္းမဲ့သေယာင္ သိမ္းက်ဳံးေျပာမယ့္ အစား တိတိက်က်ေျပာဖုိ႔ အခုလိုေျပာပါတယ္။

"က်ေနာ္တုိ႔ နုိင္ငံမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ ကင္းမဲ့ေနသေယာင္ အထူးသျဖင့္ အခုေနာက္ပုိင္းမွာ ပုိၿပီးေတာ့ ေျပာဆုိလာတာက အရင္ကထက္ေတာင္ ပုိၿပီးေတာ့ ဆုိးေနသေယာင္ ေျပာဆုိတာေတြလည္း ၾကားရေလ့ ရွိပါတယ္၊ အဲလုိေျပာဆုိၾကသူမ်ားကုိ က်ေနာ္ အၾကံတစ္ခု ေပးခ်င္ပါတယ္၊ အျပစ္တင္ရရင္ၿပီးေရာဆုိတဲ့ ပုံစံမ်ိဳး ေျပာဆုိတာေတာ့ မလုပ္ပါနဲ႔ အဲဒီအခါမွလည္း က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က စဥ္းစားဆင္ျခင္စရာေတြ ရပါလိမ့္မယ္လုိ႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္"

၂၀၁၂ ခုနွစ္မွာ စာေပစိစစ္ေပး ဖ်က္သိမ္းေပးခဲ့သလို ၂၀၁၃ ခုနွစ္မွာလည္း ပုဂၢလိက မီဒီယာေတြ ထုတ္ေ၀ခြင့္ေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ ႏုိင္ငံတကာေကာ မီဒီယာအဖြဲ႕အစည္းေတြက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခ်င္ပါတယ္ ေျပာေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခြင့္ မရဘူးလို႔လည္း ေျပာပါတယ္။

မီဒီယာေတြကုိ သင္တန္းေပးေနတဲ့ သတင္းစာဆရာ ဦးစိန္၀င္းကေတာ့ ၀န္ႀကီးရဲ႕ ေျပာၾကားခ်က္ဟာ မီဒီယာဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ အေျဖမဟုတ္ဘူးလို႔ အခုလိုေျပာပါတယ္။

"မီဒီယာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုိ႔ေျပာတဲ့အခါမွာ သတင္းေထာက္ေတြႀကီးပဲ မဟုတ္ဘူး၊ အစုိးရႀကီပဲလည္း မဟုတ္ဘူး၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းေတြေရာ အားလုံးပါဝင္ၿပီးေတာ့ ပုိေကာင္းသထက္ ေကာင္းေအာင္လုပ္ရမွာ အဲလုိဟာကုိ သူက အဲလုိမစဥ္းစားဘဲနဲ႔ ငါ့ကုိ လက္ညႇိဳးလာမထုိးနဲ႔ မင္းတုိ႔ကေရာ ဘယ္ေလာက္ဖုန္ေတြ ေျပာင္ေနလုိ႔လည္းဟာ မ်ိဳးျဖစ္ေနတယ္၊ အဲဒီဟာက အေျဖရွာတာမဟုတ္ဘူးေလ"

Pen International ရဲ႕ ဒါရုိက္တာ စာေရးဆရာမ မသီတာ(စမ္းေခ်ာင္း)ကေတာ့ မီဒီယာသမားေတြဘက္ကလည္း က်င့္၀တ္ကုိ ခါး၀တ္ပုဆုိးလို ျမဲေအာင္ က်င့္သုံးသင့္တယ္လုိ႕ အခုလိုေျပာပါတယ္။

"သတင္းမီဒီယာေကာင္စီသည္ ဘယ္သူက သတင္းေထာက္လည္း ဆုိတာအပါအဝင္ တျခားကိစၥေတြကုိ သူက လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဆုံးျဖတ္ပုိင္ခြင့္ ရွိတာမ်ိဳးျဖစ္ေစခ်င္တယ္၊ တက္လာတဲ့ အစုိးရရဲ႕ လမ္းညႊန္ခ်က္ကုိ ယူၿပီးေတာ့ လႈပ္ရွားရတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳးေတာ့ မျဖစ္ေစခ်င္တာ အမွန္ပဲ၊ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္မုိ႔လုိ႔ သတင္းမီဒီယာသမားေတြဟာ ကုိယ့္ကုိပုိၿပီးေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳေစခ်င္တယ္၊ ကုိယ့္ကုိပိုၿပီးေတာ့ မွန္တဲ့အတုိင္း သုံးသပ္ေစခ်င္တယ္ဆုိရင္ ကုိယ့္ရဲ႕ က်င့္ဝတ္ေတြကို ခါးဝတ္ပုဆိုးလုိ ကုိင္ဆြဲၿပီးေတာ့ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ရင္ဆုိင္ေစခ်င္တယ္၊ ဒါဆုိရင္ေတာ့ အစုိးရဘက္မွာေရာ မီဒီယာဘက္မွာပါ နားလည္မႈ ယုံၾကည္မႈ ပုိတုိးတက္လာမယ္လို႔ ယုံၾကည္ပါတယ္"

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ မီဒီယာလြတ္လပ္မႈဟာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္မွာ ၁၃၁ ၊ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္မွာ ၁၃၇ ရွိေနၿပီး သတင္းသမားေတြ ဖမ္းဆီးခံရမႈေတြ မ်ားလာတယ္လို႕လည္းေ၀ဖန္ခံေနရတာပါ။

ဒီမုိကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံ DVB က Operation Director ဦးတုိးေဇာ္လတ္က ေနာ္ေ၀က ေထာက္ပံ့ေပမယ့္ သတင္းတည္းျဖတ္တဲ့ အယ္ဒီတုိရီယယ္ဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ အခုလုိေျပာပါတယ္။

"က်ေနာ္တုိ႔ DVB က ေနာ္ေဝနုိင္ငံက အေထာက္အပံ့ယူတာ ၂၆ ႏွစ္ ရွိၿပီေပါ့ေနာ္၊ အားလုံးသိပါတယ္၊ အဲ့လုိယူတဲ့အထဲမွာ အယ္ဒီတုိရီရယ္အရ ဘာကုိယူရမယ္၊ ဘာကုိ မယူရဘူးဆုိတာ မရွိပါဘူး၊ စြက္ဖက္လာမယ္ဆုိရင္လည္း က်ေနာ္တုိ႔က လက္မခံပါဘူး၊ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ ႔ အယ္ဒီတာအရ လြတ္လပ္စြာ ဆုံးျဖတ္ပုိင္ခြင့္ရွိတယ္၊ စြက္ဖက္လာတာလည္း မရွိပါဘူး"

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မီဒီယာဖုိရမ္ကုိ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကစတင္က်င္းပခဲ့ၿပီး ဒီနွစ္ဟာ ၇ ႀကိမ္ေျမာက္ က်င္းပတာျဖစ္ပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။

ဒီသတင္းကို RFA သတင္းေထာက္ ကိုဝင္းကိုကိုလတ္ ေပးပို႔တာပါ။

RFA Burmese
https://www.rfa.org/burmese