ရုိဟင္ဂ်ာအေရး ICC ပဏာမ ေလ့လာသုံးသပ္မႈ စတင္ေတာ့မည္

ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ အတင္းအက်ပ္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့မႈ စဲြခ်က္အတြက္ စတင္ ေလ့လာ စံုစမ္းေတာ့မွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensouda ဗီြဒီယိုကတဆင့္ ေျပာၾကားေနစဥ္ (စက္တင္ဘာလ ၁၈၊ ၂၀၁၈)

ICC ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံုရံုး ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ အေနနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္ အတင္းအက်ပ္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့မႈ စဲြခ်က္အတြက္ အခ်က္အလက္ေတြကို စတင္ ေလ့လာ စံုစမ္းေတာ့မွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensouda က မေန႔ အဂၤါေန႔က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။

ျမန္မာဘက္ကေန ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဘက္ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တဲ့ ဆိုတဲ့ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈကို တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း အမႈမစစ္မွီႀကိဳတင္ၾကားနာတဲ့ ICC တရားသူႀကီးအဖဲြ႔ရံုးက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့တဲ့အတြက္ သူ႕အေနနဲ႕ ေရွ႕ဆက္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ေတာ့မယ့္အေၾကာင္း အမ်ားျပည္သူေအာင္ သိေအာင္ ဗီြဒီယိုကေန တဆင့္ Fatou Bensouda က ေၾကညာခဲ့တာပါ။

မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံု တင္ျပမွာပါ။

ျမန္မာႏို္င္ငံမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ သတ္ျဖတ္ ညွမ္းပမ္း ဖိႏွိပ္မႈေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းၾကား ဆက္သြယ္မႈေတြနဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြကို ၂၀၁၇ခုနွစ္ အကုန္ပိုင္းကတည္းက ICC ခံုရံုးရဲ႕ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရံုးအေနနဲ႕ လက္ခံရရွိခဲ့ေၾကာင္း ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensouda ကေျပာပါတယ္။ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရံုးရဲ႕ ပဏာမ ေလ့လာသံုးသပ္မႈ ပထမအဆင့္ အျဖစ္ အဲဒီအစီရင္ခံစာေတြကို သူတို႔ သံုးသပ္ခဲ့ေၾကာင္း Bensouda ကဆိုပါတယ္။

ဒီသံုးသပ္ခ်က္ေတြအရ ပဏာမ ဥပေဒဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြအျဖစ္ ကိုင္တြယ္ဖို႔ အေထာက္အထားေတြ ေတြ႕ရွိခဲ့ တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ICC ခံုရံုးအေနနဲ႕ စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိဖို႔ ICC တရားသူႀကီးေတြစီ သူအစီရင္ခံတင္ျပခဲ့တယ္လို႔ Bensouda ကဆိုပါတယ္။ ျမန္မာဘက္ျခမ္းကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေမာင္းထုတ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ျပစ္မႈ အပါအ၀င္ Rome Statute ေအာက္မွာ အျခား ျပစ္မႈေတြကိုပါ က်ဴးလြန္မႈေတြ ရွိႏိုင္တဲ့ အလားအလာ အေပၚမွာ ICC ခံုရံုးအေနနဲ႕ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း အမႈမစစ္မွီႀကိဳတင္ၾကားနာတဲ့ ICC တရားသူႀကီးအဖဲြ႔ရံုးက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့တဲ့အတြက္ တရားလိုေရွ႕ေနအေနနဲ႕ ေရွ႕ဆက္ ေဆာင္ရြက္ေတာ့မယ့္အေၾကာင္း Fatou Bensouda ကေျပာပါတယ္။

“ က်မအေနနဲ႔ ICC ခံုရံုးတင္ေရး ေနာက္တဆင့္ကို ဆက္ၿပီးလုပ္ေဆာင္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါၿပီ။ အဲဒါကေတာ့ လက္ရွိအေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အျပည့္အ၀ ပဏာမေလ့လာသံုးသပ္မႈ ျပဳလုပ္သြားဖို႔ပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ Rome Statue စာခ်ဳပ္ ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေပမယ့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က အဖြဲ႔၀င္ပါ။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေျမမွာ တစိတ္တပိုင္းျဖစ္ပြားခဲ့တာေၾကာင့္ ICC တရားရံုးက တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြေအာက္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အတင္းအဓမၼေနရပ္ေရြ႕ေျပာင္းေစခဲ့ၿပီး အိုးအိမ္မဲ့ျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ အတင္းအဓမၼလုပ္ရက္ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ပဏာမ စစ္ေဆးဖို႔ပါပဲ။ ဒီလိုစစ္ေဆးရာမွာ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရံႈးခဲ့တဲ့ သတ္ျဖတ္မႈေတြ ၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ အဓမၼျပန္ေပးဆြဲမႈေတြ ဖ်က္ဆီးမႈေတြနဲ႔ လုယက္ခိုးယူမႈေတြပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ Rome Statue စာခ်ဳပ္ အပိုး္ ၇ ေအာက္မွာ အႀကံဳး၀င္တဲ့ ျပစ္မႈေတြနဲ႔ တျခားလူမဆန္တဲ့လုပ္ရက္ေတြ က်ဴးလြန္မႈ ရွိမရွိကိုလည္း က်မတုိ႔ ရံုးက ေလ့လာသံုးသပ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။”

ဒါအျပင္ သူအခု စတင္မယ့္ preliminary examination ပဏာမ ေလ့လာသံုးသပ္မႈ ဆိုတာ investigation စံုစမ္းစစ္ေဆးတဲ့ အဆင့္မဟုတ္ေသးဘူးလို႔ လည္း သူက ဗီြဒီယိုက တဆင့္ အခုလို ရွင္းျပသြားပါတယ္။

“ဒီပဏာမ ေလ့လာစစ္ေဆးမႈေတြက စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအဆင့္မဟုတ္ေသးပါဘူး။ လက္ရွိ ရႏိုင္တဲ့အခ်က္ေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္ၿပီး Rome Statute စာခ်ဳပ္အရ ခ်မွတ္ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြနဲ႔ အႀကံဳး၀င္ျခင္းရွိ မရွိဆိုတဲ့အခ်က္ကိုေလ့လာသံုးသပ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ Rome Statute စာခ်ဳပ္ရဲ႕ အပိုဒ္ ၅၃ အရ က်မက တရားလိုေရွ႕ေနတဦးအေနနဲ႔ ဥပေဒေဘာင္ အႀကံဳး၀င္မႈ ၊ တရားရံုးေတာ္ကို တင္သြင္းႏိုင္တဲ့ ခိုင္လံုမႈနဲ႔ တရားမွ်တမႈကို ေရွးရႈၿပီးေတာ့ စဥ္းစားသြားရမွာပါ။”

ပဏာမ စစ္ေဆးမႈအတြက္လည္း ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ ရံုးအေနနဲ႕ ရႏိုင္သေလာက္ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြအေပၚမွာ တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ဆန္းစစ္မယ္လို႔ Fatou Bensouda ကဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္းဒီစစ္ေဆးမႈ အစအဆံုးကို အေၾကာင္းအရာ အရေရာ၊ ဥပေဒဆိုင္ရာ အရပါ အျပန္အလွန္ စိစစ္တဲ့အျပင္ Rome Statue ပါ ျပဌာန္းခ်က္နဲ႕ အညီ အကဲျဖတ္ စစ္ေဆးေၾကာင္း ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္က ေျပာပါတယ္။

အနည္းဆံုးေတာ့ ညွမ္းပမ္းႏွိပ္စက္ခံရတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ ICC ခံုရံုးအေနနဲ႕ ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ့္ တာ၀န္၀တၱရားျဖစ္တယ္လို႔ လည္း Fatou Bensouda ကေျပာပါတယ္။ ပဏာမ ေလ့လာသံုးသပ္မႈလုပ္ေနတဲ့ ကာလမွာ သူ႔ရံုးအေနနဲ႕လည္း တင္သြင္းထားတဲ့ အစီရင္ခံစာ အခ်က္အလက္ေတြ အားလံုးကို အေသအခ်ာ သံုးသပ္ၾကည့္ရွဳမွာျဖစ္သလို Rome Statute ပါ ျပဌာန္းခ်က္ေတြအတိုင္း တေသြမတိမ္း ေဆာင္ရြက္မွာျဖစ္တယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ ဒါဟာလည္း ပဏာမေလ့လာသံုးသပ္မႈ ျဖစ္စဥ္ တခုခ်င္းအတြက္ လြပ္လပ္ၿပီး သမာသမတ္က်တဲ့ ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရံုးရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ နဲ႕အညီ ေဆာင္ရြက္တာျဖစ္တယ္လို႔လည္း Fatou Bensouda ကေျပာပါတယ္။

ဒါအျပင္ Rome Statue အရ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြကို စစ္ေဆးဖို႕၊ တာ၀န္ရွိသူေတြ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈေတြအတြက္ တရားစဲြဖို႔ ႏိုင္ငံတြင္း တရားစီရင္မႈဟာ မူလ တာ၀န္ျဖစ္တယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။

“Rome Statute စာခ်ဳပ္နဲ႔အညီ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအရ ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ က်မရံုးကဆက္သြယ္ၿပီး အဲဒီသက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြအဆင့္မွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့အေပၚ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ အေရးယူမႈေတြအေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးၿပီး အကဲျဖတ္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။”

အခုလို ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရဲ႕ ဗီြဒီယို ကတဆင့္ ေၾကညာခ်က္ဟာ ကုလသမဂၢက ဖဲြ႔စည္းထားတဲ့ အဖဲြ႔၀င္ သံုးဦးပါတဲ့လြတ္လပ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖဲြ႕ က ဂ်ီနီဗာမွာ က်င္းပေနတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီ ညီလာခံမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာ အျပည့္အစံုကို တင္သြင္းတဲ့ ေန႕နဲ႕ တေန႕တည္းျဖစ္ေနပါတယ္။

၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လက ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာလံံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈအတြင္းရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ၊ လူသားထု အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈနဲ႕ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ စတာေတြအတြက္ တာ၀န္ရွိသူေတြအျဖစ္ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္၊ ဒုတိယ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး စိုး၀င္းအပါအ၀င္ အျခား တပ္မေတာ္ ထိပ္ပိုင္း တာ၀န္ရွိသူ ေလးဦးတို႔ကို ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒေတြနဲ႕အညီ စစ္ေဆးအေရးယူဖို႔ ႏိုင္ငံတကာအခ်က္ အလက္ရွာေဖြေရးအဖဲြ႔က မေန႕က အစီရင္ခံစာတင္သြင္းရာမွာ ထပ္ၿပီး ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com