စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ အေျခအေနမွန္ စံုစမ္းႏိုင္ကိန္း ဘယ္ေလာက္ရွိ

လြတ္လပ္ေသာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ နဲ႔အဖြဲ႔ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ခံေတြကို သြားေရာက္ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းစဥ္။ (ဓာတ္ပံု-MOI)

အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈေတြျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ ကို လြတ္လပ္ေသာ စုံစမ္း စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ နဲ႔အဖြဲ႔ သြားေရာက္ၿပီး အဲ့ဒီ့ေဒသထဲ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ရွိ-မရွိ ေဒသခံေတြ ကို သီးသန္႔ ေမးျမန္းစံုစမ္းခဲ့တယ္လို႔ အတူလိုက္ပါသြားတဲ့ လူမႈဝန္ထမ္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးဝန္ႀကီးဌာန ဒုတိယဝန္ႀကီးကေျပာပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ အၾကီးအက်ယ္ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ တာဝန္ရွိသူေတြကို ႏုိင္ငံတကာ ဥပေဒနဲ႔ အညီ စံုစမ္းအေရးယူအျပစ္ေပးဖို႔ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ကုလကေန တိုက္တြန္းေနခ်ိန္မွာပဲ အခုလိုအစိုးရကဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ ရခိုင္ေမာင္ေတာကို ပထမဆံုးအၾကိမ္ သြားေရာက္ခဲ့ၾကတာပါ။ လံုျခံဳေရးအတြက္ စိုးရိမ္ေနၾကဆဲမို႔လို႔ ေဒသခံေတြက အျဖစ္မွန္ေတြကို ရဲရဲတင္းတင္း မေျပာရဲၾကဘူးလို႔ ေမာင္ေတာေဒသခံကေျပာပါတယ္။ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားတဲ့ မဆုမြန္ က အျပည့္အစံု တင္ျပေပးထားပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ARSA အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈအၿပီး ျမန္မာအစိုးရတပ္ေတြနဲ႔ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြဘက္က နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္ရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ အၾကီးအက်ယ္ရွိခဲ့တယ္လို႔ ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြနဲ႔ ဖိအားေပးေျပာဆိုလာခ်ိန္မွာပဲ ဒီ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ဖို႔ဆိုၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင္လ ၃၀ရက္ေန႔က ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက ဒု ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီးေဟာင္း သံအမတ္ၾကီး ရိုဆာရီယို မယ္နာလို ဦးေဆာင္တဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ကို ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက ဖြဲ႔စည္းေပးလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ စံုစမ္းစစ္ေေဆးေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔စည္းၿပီး တလၾကာျမင့္ခ်ိန္ မေန႔ ၾသဂုတ္လ ၃၁ရက္ေန႔မွာ အဲ့ဒီ့ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ပထမဆံုးအၾကိမ္ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

လြတ္လပ္ေသာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ ကိုယ္တုိင္ဦးေဆာင္တဲ့အဖြဲ႔ရဲ႕ ေမာင္ေတာခရီးစဥ္မွာ ေမာင္ေတာေဒသခံျပည္သူေတြျဖစ္တဲ့ မူဆလင္၊ ရခိုင္ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ေတြနဲ႔ ဌာေနတုိင္းရင္းသားေတြကို ေတြ႔ဆံုခဲ့တာပါ။ခရီးစဥ္မွာ အတူလုိက္ပါသြားခဲ့တဲ့ လူမႈဝန္ထမ္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးဝန္ႀကီးဌာန ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးစိုးေအာင္က ဗီြအိုေအျမန္မာပိုင္းကို ဒီခရီးစဥ္အေၾကာင္း အခုလိုေျပာျပပါတယ္။

“မေန႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီေကာ္မရွင္အဖြဲ႔နဲ႔ စစ္ေတြကေနၿပီးေတာ့မွ ငါးခူရကိုသြားတယ္။ ငါးခူရ ျပန္လည္ လက္ခံေရးစခန္းေလ ၊ျပန္လည္လက္ခံေရးကိစၥေတြကို ဝန္ႀကီးဌာန အသီးသီး ကေနၿပီးေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္ထားတဲ့ အေျခအေနေတြကို က်ေနာ္တို႔ကို ရွင္းျပတယ္။ လဝကရွိတယ္၊ ေထြအုပ္ရွိတယ္။ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ႔ရွိတယ္ စသည္ျဖင့္ေပါ့ေလ၊ ရွင္းျပၿပီးတာနဲ႔ အဲဒီအဖြဲ႔က ငါးခူရေက်းရြာမွာရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး႐ံုးမွာ ငါးခူရေက်းရြာမွာ ေနထုိင္ေနတဲ့ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားေတြရယ္၊ မြတ္ဆလင္ရယ္၊ ဟိႏၵဴရယ္- အသိုက္အဝန္း သံုးခုနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ပါတယ္။ ေတြ႔ၿပီးေတာ့မွ အတူ ပူးေပါင္း ယွဥ္တြဲေနထိုင္ရတဲ့ အေနအထားေတြရယ္၊ လက္ရွိ ဘယ္လို အေနအထားမ်ဳိးရွိသလဲေပါ့။ လက္ရွိ ေနရထိုင္ရတာ၊ လုပ္ရကိုင္ရတာ- ဒါေတြကို က်ေနာ္တို႔ သူတို႔ကို စံုစမ္းတယ္၊ ေမးျမန္းတယ္။ ေနာက္တခုက ေမးျမန္းတဲ့အခါမွာလည္း လူ႔အခြင့္အေရးေတြ ခ်ဳိးေဖာက္ခံရမႈ ရွိသလားေပါ့၊ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔လည္း က်ေနာ္တို႔ေမးပါတယ္။ စံုစမ္းပါတယ္။”

စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ဟာ ငါးခူရျပန္လည္လက္ခံေရးစခန္း၊ ငါးခူရ ျပန္လည္လက္ခံေရးစခန္း ျပင္ဆင္ထားရွိတဲ့အေျခအေန၊ ေနာက္ ငါးခူရေက်းရြာ ေဒသခံ ရြာသူ၊ ရြာသားေတြနဲ႔ေတြ႔ဆံုခဲ့သလို ကိုင္းႀကီး(ၿမိဳ) ေက်းရြာ၊ ေရႊဇားေက်းရြာ၊ ပန္းေတာျပင္ေက်းရြာေတြကိုလည္း သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး ေဒသခံျပည္သူေတြကို ေတြ႔ဆံုခဲ့ၾကတာပါ။ ARSA ရဲ႕ တုိက္ခိုက္မႈေနာက္ပိုင္း နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈေတြအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ရွိ-မရွိ ဆိုတာကိုလည္း ေကာ္မရွင္က သီးသန္႔ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့တယ္လို႔ လူကယ္ျပန္ဒုဝန္ၾကီး ဦးစိုးေအာင္ကေျပာျပပါတယ္။

“လြတ္လြတ္လပ္လပ္ နဲ႔ စံုစမ္းေမးျမန္းၾကတယ္။ သူတို႔ - ပါလာတဲ့ ေလးေယာက္စလံုးက လိုအပ္ခ်က္ေတြေမးတယ္၊ ခံစားမႈေတြကို ေျပာျပခုိင္းတယ္။ ဒီေဒသခံျပည္သူေတြက ေနၿပီးမွ အဲဒီမွာေနထုိင္တဲ့သူေတြက ေနၿပီးေတာ့မွ သူတို႔ရဲ႕ ရင္ထဲမွာျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေနအထားေတြကို ရွင္းျပတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘာျဖစ္သလဲ ဆိုလို႔ရွိရင္ သူတို႔အေနနဲ႔ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔ေတြရဲ႕ ညႇင္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈေတြ၊ ခ်ဳိး ေဖာက္မႈေတြရွိသလားလို႔ ေမးတဲ့အခါမွာ သူတို႔ဆီမွာေတာ့ မရွိဘူးလို႔ ေျဖတယ္။ ေနာက္ အဲ့ဒီ့ ဥကၠ႒လုပ္တဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ သံအမတ္ႀကီး ေဟာင္းကလည္း ၊ အဲဒီအမ်ဳိးသမီးႀကီးကလည္း သူက အရင္က ဆီေဒါ မွာ လုပ္ခဲ့တာကိုးဗ်။ အဲဒီေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ရွိရင္လည္း သူလည္း ဒါ သိတဲ့အခါက်ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ အေပၚမွာ Abuse လုပ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔လည္း ေမးပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ တပ္မေတာ္နဲ႔ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔ဝင္ေတြက လုပ္သလား၊ ဆိုတာေမးတယ္။ အသက္ဆုံုး႐ံႈးသြားတဲ့ က်န္ရစ္တဲ့မိသားစုဝင္ေတြနဲ႔လည္း က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ တယ္။ ေတြ႔ေတာ့ အလုပ္ခံရတာေတြ သူတို႔ ေျပာျပတာေပါ့ဗ်ာ။ တႏွစ္ျပည့္သြားတဲ့ အခ်ိန္တုန္း ကလည္း၊ တႏွစ္ျပည့္ခါနီးအခ်ိန္တုန္းကလည္း- လာအံုးမယ္ဟ- အဲဒီအေနအထားေလးေတြ ၾကားရတယ္၊ အဲလိုဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ သူတို႔မွာက စိုးရိမ္စိတ္ကေတာ့ ရွိေနတာကိုး။ ဘယ္ေနရာ ကေန ထြက္ေပၚလာမလဲ ဆိုတာ မသိဘူးျဖစ္ေနတာေပါ့။ ”

ဒီလိုစစ္တပ္နဲ႔ ရဲလံုျခံဳေရးေတြဘက္က နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈေတြမွာ မူဆလင္ ေက်းရြာေပါင္းမ်ားစြာ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရတာေတြ သတ္ျဖတ္ခံရတာေတြေဒသခံေတြ အသက္လု ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရ တာေတြကို ကိုယ္တုိင္မ်က္ျမင္ၾကံဳေတြခဲ့ရသူ သက္ေသေတြ မ်ားစြာက်န္ရွိေသးပါတယ္လို႔လည္း ေမာင္ေတာေန မူဆလင္ေတြကေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လို႔ ဒီလိုစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္- ေကာ္မတီေတြ လာေရာက္ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းခ်ိန္မွာေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ လံုျခံဳေရးအတြက္ စိုးရိမ္စရာအေျခအေနမွာရွိလို႔ အေျခအေနမွန္ကို အမ်ားစုက မေျပာရဲၾကဘူးလို႔ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕က ၿမိဳ႕သူၾကီး ေက်းရြာသား ဦးလွထြန္းကေျပာျပပါတယ္။

“လာၿပီးလို႔ သူတို႔ ျပန္သြားမွပဲ သိရတယ္။ ၿပီးေတာ့သူတို႔ သြားတဲ့ေနရာေတြမွာလည္း က်ေနာ္တို႔ လူေတြ သိပ္ရွိတာမဟုတ္ဘူး၊ ရွိတဲ့လူေတြကလည္း ေရွ႕ထြက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္သူမွ မေျပာရဲဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီမွာက ေကာ္မရွင္ ေတြ႔တုိင္း ေတြ႔တုိင္း အဲ့ဒီ့ေကာ္မရွင္နဲ႔အတူ အစိုးရကလူေတြပါလာတယ္။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕အေရွ႕မွာ ဘယ္သူမွ ကိုယ္ခံရတဲ့ဟာေတြကို ထုတ္မေျပာရဲဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေကာ္မရွင္က ေမးၿပီးေတာ့ ျပန္သြားမယ္၊ ဒီမွာ အမွန္တရားကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာတဲ့လူက ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးေတြ အမ်ားႀကီး ခံရႏိုင္တယ္။ အရင္ကလည္း အဲလိုေျပာလို႔ ဒီႏိုင္ငံထဲကေန ထြက္ေျပးရတဲ့လူေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္၊ က်ေနာ္တို႔မွာ။ ဆိုေတာ့ ဘယ္သူပဲလာလာ က်ေနာ္တို႔က ေတြ႔ၿပီးေတာ့ မေျပာရဲဘူး။”

ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ကုလသမဂၢက ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြလို႔ေခၚေဝၚၿပီး အစိုးရက မူဆလင္ ဒုကၡသည္ေတြလို႔ သံုးႏႈန္းတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြအေရး ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးႏုိင္ဖို႔ဆိုၿပီး ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္း လြတ္လပ္တဲ့စံုစမ္းေရးအဖြဲ႔ေတြ ဝင္ေရာက္ခြင့္ရဖို႔ ေတာင္းဆိုေနၾကေပမဲ့ အစိုးရကေတာ့ ျငင္းဆန္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ သြားေရာက္ခြင့္ရတဲ့ အစိုးရကဖြဲ႔ေပးထားတဲ့ ေကာ္မရွင္အဖဲြ႔ဟာ ရခိုင္ခရီးစဥ္ မစတင္ခင္ ၾကာသပေတးေန႔တုန္းက ႏိုင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေတြဆံုခဲ့သလို ဗုဒၶဟူးေန႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံရံုး၀န္ၾကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု၀န္ၾကီးဦးေက်ာ္တင့္ေဆြ၊ ဒုတပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္မႈးၾကီး စိုး၀င္းတို႔နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ဖြဲ႔စည္းေပးလိုက္တဲ့ လြတ္လပ္ေသာစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ႔မွာ ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ ဂ်ပန္အၿမဲတမ္း ကိုယ္စားလွယ္ေဟာင္း သံအမတ္ၾကီး ကင္ဇိုအိုရီွမား၊ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ဆုိင္ရာ ခံုရံုး ဥကၠဌေဟာင္း ဦးျမသိန္းနဲ႔ ယူနီဆက္ဖ္နဲ႔ ကုလသမဂၢ၀န္ထမ္း ေကာလိပ္ ေက်ာင္းအုပ္ၾကီးေဟာင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္တုိ႔နဲ႔ ပါ၀င္ဖဲြ႔စည္းထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

မဆုမြန္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com