အီဂ်စ္နဲ႔အီသီယိုပီးယား ႏိုင္းျမစ္ေရ ျပႆနာ႐ွိ

အာဖရိကတုိက္ကို ျဖတ္စီးေနတဲ့၊ ကမၻာ့အရွည္ဆုံးျမစ္ တစင္းျဖစ္တဲ့ Nile ျမစ္ႀကီးေပၚမွာ အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံက ေရကာတာတည္ေဆာက္မႈ

အာဖရိကတုိက္ကို ျဖတ္စီးေနတဲ့၊ ကမၻာ့အရွည္ဆုံးျမစ္တစင္းျဖစ္တဲ့ Nile ျမစ္ႀကီးေပၚမွာ အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံက ေရကာတာတည္ေဆာက္ေနတာ ငါးႏွစ္ၾကာၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းမွာတည္ရွိတဲ့ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဆူဒန္ႏုိင္ငံတို႔က ေရကာတာေၾကာင့္ ျမစ္ေရက်ၿပီး စိုက္ပိ်ဳးေရးအေပၚ သက္ေရာက္မႈေတြရွိလာမွာကို စိုးရိမ္လာေနၾကပါတယ္။ ျမစ္ေရ သုံးစြဲမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဆက္ဆံေရးမပ်က္ သေဘာတူညီမႈ တရပ္ရရွိေရးအတြက္ ညႈိႏႈိင္းေနၾကတဲ့အေၾကာင္း VOA သတင္းေထာက္ Edward Yeranian ကိုင္႐ိုၿမိဳ႔ကေန ေပးပို႔လာတဲ့ သတင္းေဆာင္းပါးကိုေတာ့ နန္းေလာင္၀္ ကတင္ျပထားပါတယ္။

အီဂ်စ္ႏုိင္ငံကို ႏိုင္းျမစ္ႀကီးရဲ့ လက္ေဆာင္ဆိုၿပီး ေရွးဂရိသမိုင္းပညာရွင္ Herodotus ကတင္စားေခၚေ၀ၚခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၂ ေထာင္ၾကာ ဒီကေန႔ေခတ္မွာေတာ့ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံရဲ့ ေရရရွိေရးဟာ ၿခိမ္းေခ်ာက္မႈေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါၿပီ ႏိုင္းျမစ္ရဲ့ ျမစ္လက္တက္ တခုေပၚမွာ အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံက ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ကစၿပီး ေရကာတာ တည္ေဆာက္ေနတာ ၿပီးစီးလုနီးေနပါၿပီ။၁၉၂၉ ႏုိင္ငံတကာသေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ႏုိင္းျမစ္ေရကို ေ၀မွ် သုံးစြဲေနတဲ့ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံက အီသီယိုးပီးယားရဲ့ ေရကာတာသစ္ေၾကာင့္ ေရေတြအလုံအေလာက္မရေတာ့မွာကို စိုးရိမ္လာေနတာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြတုန္းက အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံၿမိဳ ႔ေတာ္ Addis Abeba ကိုလာေရာက္လည္ပတ္ခဲ့တဲ့ အီဂ်စ္သမၼတ Abdel Fattah el Sissi က သူ႔ရ့ဲ စိုးရိ္မ္ခ်က္ေတြကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းနဲ႔ ေအးေအးေဆးေဆး ခုလိုခ်ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။

"ေရကာတာတည္ေဆာက္လိုက္ျခင္းအားျဖင့္ အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ ေအာင္ျမင္လာမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံသားေတြ ကလည္း ႏုိင္းျမစ္ထဲက လာတဲ့ေရကိုသာလွ်င္ အမွီျပဳၿပီး အသက္ရွင္သန္ေနၾကတယ္ဆိုတာ သတိျပဳၾကေစခ်င္ပါတယ္။"

ဒါဟာ စိုးရိ္မ္စရာေကာင္းတဲ့အခ်က္ျဖစ္တယ္လို႔ ေရအေရး ကၽြမ္းက်င္ သူေတြကေျပာပါတယ္။ ၿဗိတိန္နုိင္ငံက BRITISH OVERSEAS DEVELOPMENT INSTITUTEက ကၽြမ္းက်င္သူ GUY JOBBINS ကေတာ့ခုလိုသုံးသပ္ ပါတယ္။

"အီဂ်စ္ႏုိင္ငံရဲ့ ေသာက္သုံးေရ ၉၉ ရာခိုင္ႏႈန္းက ႏုိင္းျမစ္ကလာတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံရဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ စက္ရုံလုပ္ငန္းနဲ႔ ေသာက္သုံးေရ ရရွိမႈအေပၚ သက္ေရာက္မႈေတြရွိပါတယ္။ ႏုိင္းျမစ္က စီးဆင္းလာမယ့္ ေရပမာဏ အေျပာင္းအလဲျဖစ္မယ့္ ကိစၥရပ္မ်ိဳး၊ ဒါမွမဟုတ္လည္း အဲဒီေရေတြ ဖြင့္ခ်ေပးမယ့္ အခ်ိန္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဘယ္လိုကိစၥမ်ိဳးကိုမဆို အီဂ်စ္ဘက္က အေတာ္ စိုးရိမ္မႈရွိေနပါတယ္။"

အီသီယိုးပီးယားရဲ့ ေရကာတာသစ္ေၾကာင့္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံရဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ ေန႔စဥ္လူမႈဘ၀ေတြအေပၚ ဘယ္လိုသက္ေရာက္မႈေတြရွိလာမလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ဘယ္သူကမွ အေသအခ်ာမေျပာႏုိင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း အီဂ်စ္ရဲ့ ကိုယ္ပိုင္ Aswan High Dam ေရကာတာမွာေတာ့ အေျပာင္းအလဲေတြ စၿပီးေတြ႔လာေနပါၿပီ။ အဲဒီေရကာတာကို ဆိုဗီယက္ယူနီယံ တို႔ ၁၉၇၁ခုႏွစ္မွာ ကူညီ တည္ေဆာက္ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ျမစ္ေရခမ္းေျခာက္တဲ့ေနရာေတြတိုးလာေနတဲ့အတြက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ သက္ေရာက္မႈေတြရွိလာေနၿပီလို႔အခ်ိဳ႔က သတိေပးပါတယ္။GUY JOBBINS ကပဲ ခုလို ေျပာပါတယ္။

"ႏုိင္းျမစ္ကေန အီဂ်စ္ႏုိင္ငံစီး၀င္လာတဲ့ေရေတြ နည္းသြားမယ္ဆိုရင္ ဒီေဒသကို ေက်ာ္ၿပီး ပင္လယ္ထဲ စီး၀င္သြားမယ့္ ျမစ္ေရေတြလည္း နည္းသြားပါလိမ့္မယ္။"

ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သေဘာတူညီမႈရေအာင္ဆက္ၿပီးေဆြးေႏြးေနၾကပါတယ္။ အီဂ်စ္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Sameh Shoukri နဲ႔ အီသီယိုးပီးယား နဲ႔ ဆူဒန္ အရာရွိတို႔ အာဖရိကန္ယူနီယံ ထိပ္သီးညီလာခံမွာ ဇန္န၀ါရီလက ေတြ႔ဆုံခဲ့ပါတယ္။ အဓိက အျငင္းပါြးေနတဲ့အေၾကာင္းအရာကေတာ့ အီသီယိုးပီးယားအေနနဲ႔ သူ႔ရဲ့ေရေလွာင္ကန္ႀကီးထဲကို ၁၂ ႏွစ္တႀကိမ္ေရျဖည့္မလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ၃ ႏွစ္တႀကိမ္ေရျဖည့္မလားဆိုတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒီကိစၥက အီဂ်စ္ႏုိင္ငံရဲ့ ေရသုံးစြဲမႈအေပၚ အကန္႔အသတ္ေတြျဖစ္လာေစႏုိင္တယ္လို႔ သတင္းေထာက္ Hisham Kassem ကေျပာပါတယ္။

"တကယ္လို႔ သေဘာတူညီမႈ မရခဲ့ဘူးဆိုရင္ အေျခအေနေတြ အေတာ္ဆိုးရြား သြားႏုိင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံက လက္ရွိစိုက္ပ်ိဳးေျမေတြအေတာ္မ်ားမ်ား ေရရေတာ့မွာမဟုတ္သလို မိုးေခါင္ေရရွားၿပီး ျပင္းထန္ဆိုးရြားတဲ့သက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။"

အီသီယိုးပီးယားဘက္က ႏုိင္းျမစ္ေပၚ တည္ေဆာက္မယ့္ ဘယ္လို ေရကာတာကိုမဆို ဖ်က္ဆီးပစ္မယ္ဆိုၿပီး တခ်ိန္ကသတိေပးခဲ့တဲ့ သမၼတေဟာင္း Hosni Mubarakလက္ထက္က စစ္ျဖစ္လုနီးထိ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈေတာ့မဟုတ္ဘူးလို႔ သတင္းေထာက္ Hisham Kassem ကေျပာပါတယ္။

"တကယ္လို႔မ်ား သံတမန္ေရး လုပ္ငန္းေတြ မေအာင္မျမင္ျဖစ္သြားၿပီး အီဂ်စ္ဘက္က စစ္ေရးအင္အားကိုအသုံးျပဳလာမယ္ဆိုရင္ ဒါဟာအီဂ်စ္သမုိင္းမွာ အႀကီးမားဆုံးသံတမန္ေရး က်ဆုံးမႈသာျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ၿပီး အီဂ်စ္ရဲ့ စစ္လက္နက္ပစၥည္္း ရရွိေရးအေပၚ သက္ေရာက္မႈေတြလည္း ျဖစ္သြားေစမွာပါ။"

တခ်ိန္ထဲမွာပဲ အီဂ်စ္ သမၼတ Abdel Fattah el Sissiကလည္း ဒီကိစၥကို သံတမန္ေရးနည္းလမ္းနဲ႔ ဆက္ၿပီးေျပာဆိုေဆြးေႏြးသြားမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

နန္းေလာင္၀္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com