ကန္-တူရကီ ဆက္ဆံေရးနိမ့္က်မႈ NATO အတြက္စုိးရိမ္ဖြယ္

တူရကီ သမၼတ Recep Tayyip Erdogan (NOV, 2017)

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ဆီးရီးယားဆိုင္ရာ မူ၀ါဒနဲ႔ IS တို႔ကို တိုက္ခိုက္ေနၾကတဲ႔ ဆီးရီးယန္းကဒ္ ျပည္သူ႔စစ္ေတြကို ေထာက္ခံအားေပး ေနတဲ့အတြက္ တူရကီသမၼတက အျပင္းအထန္ ေ၀ဖန္တိုက္ခိုက္ လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီ ျပည္သူ႔စစ္ေတြဟာ တူရကီႏိုင္ငံတြင္းက ကဒ္ေသာင္းက်န္း သူေတြကို ပံ့ပိုးေနသူေတြ ျဖစ္တယ္လို႔လဲ စြပ္စြဲထားတာပါ။ ဒီအေရးေၾကာင္႔ NATO အဖြဲ႔၀င္ ၂ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ႔ အေမရိကန္နဲ႔ တူရကီတို႔ရဲ႕ ဆက္ဆံေရး ယိုယြင္းစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ VOA သတင္းေးထာက္ Dorian Jones အစၥတန္ဘူးၿမိဳ႕က ေပးပို႔တဲ့ သတင္းလႊာကို ဦးေက်ာ္ဇံသာက တင္ျပပါမယ္။

တူရကီသမၼတ အာဒို၀န္ဟာ ပါတီ၀င္အရာ႐ွိေတြကို ေသာၾကာေန႔က မိန္႔ခြန္းေျပာရင္း အေမရိကန္ရဲ႕ ဆီးရီးယားဆိုင္ရာ မူ၀ါဒကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိုးႏွက္ တိုက္ခိုက္လိုက္ပါတယ္။ ဆီရီးယားမွာ အေမရိကန္ေတြ ဆီးရီးယားမွာ ပါ၀င္စြက္ဖက္ ေနသလဲဆိုၿပီး ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေမးခြန္းထုတ္ လိုက္ပါတယ္။

“ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဟာ သူတို႔နဲ႔ ကီလိုမီတာ ၁၂,၀၀၀ ေ၀းတဲ႔ ႏိုင္ငံတခုမွာ ဘာေၾကာင္႔ လာေရာက္ ပတ္သက္ေန ရတာလဲ၊ ဒီေမးခြန္းကို ေဒသတြင္း လူအမ်ားအျပား ေမးၾကပါတယ္၊ အခု က်ေနာ္တို႔က ေမးပါရေစ။”

ဒါ႔အျပင္ အေမရိကန္ဟာ သူ႔ရဲ႕တာ၀န္ယူမႈေတြ ကတိေတြကို ေဖာက္ဖ်က္တယ္၊ သူအေပၚ လွည့္စားဖို႔ ႀကိဳစားေနတယ္လို႔လဲ ဆိုပါတယ္။ အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႔ IS ေတြကို တိုက္ခိုက္ရာမွာ PYD ေခၚ ဆီရီးယားႏိုင္ငံထဲက Kurds ကဒ္ေတြကို လက္နက္ေထာက္ပံ့ ေနတဲ့ အတြက္ တူရကီနဲ႔ ဆက္ဆံေရး အဖုအထစ္ ျဖစ္လာေနတာပါ။ PYD ေတြဟာ တူရကီႏိုင္ငံထဲက ကဒ္ေသာင္းက်န္း သူေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေန တယ္လို႔လဲ စြပ္စြဲထားပါတယ္။

ဒီအျငင္းပြါးမႈေၾကာင့္ ယံုၾကည္မႈကင္းမဲ႔မႈ ဘယ္အဆင့္ထိေရာက္သြားသလဲဆိုရင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဟာ IS တို႔ဆီကို ေငြသား အေျမာက္အမ်ား ေပးပို႔ေနတယ္လို႔ေတာင္ သမၼတ Erdogan က စြပ္စြဲလာတဲ့ အထိပါပဲ။

“ IS ေတြကို လက္နက္တပ္ဆင္ ေပးထားသူေတြဟာ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ကို တိုက္ခိုက္ ေနတယ္ဆိုတဲ႔ သူေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။”

IS ေတြအေပၚဆင္ႏြဲတဲ့ ထိုးစစ္ေတြကိုအေမရိကန္က ဖ်က္လိုဖ်က္ဆီးေႏွာက္ယွက္တယ္၊ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္တဲ႔ အၾကမ္းဖက္သမားေတြကို ဖန္တီးေပးတဲ႔သူေတြ PYD Kurd ေသာင္းက်န္းမႈကိုလဲ ဖန္တီးေပးထားတယ္လို႔လဲ Erdogan ကဆက္ေျပာပါတယ္။ တူရကီအစိုးရကို ေထာက္ခံတဲ႔ မီဒီယာေတြမွာေတာ႔ IS ေတြရဲ႕ေနာက္မွာ အေမရိကန္အစိုးရ ရွိေနတယ္လို႔ ထပ္ကာတလဲလဲ စြပ္စြဲေနတာပါ။ ၀ိုင္းပိတ္မိထားတဲ႔ Raqqa ၿမိဳ႕က IS တိုက္ခိုက္ေရးသမား ရာေပါင္းမ်ားစြာကို သူတို႔ မိသားစုေတြနဲ႔အတူ ထြက္ခြာႏိုင္ငံေအာင္ Syria-Kurds ျပည္သူ႔စစ္ေတြနဲ႔ အေမရိကန္ တပ္ဖြဲေတြက ခြင့္ျပဳလိုက္တဲ႔ အတြက္လဲ ဒီလို ေတြးဆမႈေတြ အားေကာင္းလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးပါေမာကၡ Huseyin Bagci ကေတာ႔ အေမရိကန္အေပၚ တူရကီသေဘာထား ပိုမိုတင္းမာလာတာဟာ အက်ိဳးဆက္ေတြ ႐ွိလာႏိုင္တယ္လို႔ သတိေပးထားပါတယ္။

“ အေမရိကန္ဟာ တူရကီအစိုးရအေပၚ ဖိအားပိုေပးလာလိမ္႔မယ္ ဆိုတာေတြ႔ေန ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ သမၼတ Erdogan က ဒါကို ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ တု႔ံျပန္ႏိုင္မလဲ ဆိုတာေတာ႔ ေမးစရာပါပဲ။”

တူရကီနယ္စပ္က ဆီးရီးယားနယ္ေျမ Afrin မွာ႐ွိေနတဲ႔ Syrian-Kurds တပ္ဖြဲ႔ေတြ ဖယ္႐ွားေပးဖို႔ ေသာၾကာေန႔မွာ သမၼတ Erdogan က ထပ္မံေတာင္းဆိုလိုက္တဲ့ အတြက္လည္း တူရကီ-အေမရိကန္ ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရး ပိုတင္းမာ လာႏိုင္ပါတယ္။ Afrin ကို ထိုးစစ္ဆင္ မယ္လို႔လည္း Erdogan က မၾကာခဏ သတိေပးေနတာပါ။

ဒါေပမဲ႔ ဒီလိုထိုးစစ္ဆင္မယ္ဆိုရင္ ႐ု႐ွားရဲ ႔သေဘာတူညီခ်က္ လိုအပ္လိမ္႔မယ္လို႔ သံုးသပ္သူေတြက ဆိုပါတယ္။ စစ္သားေတြလဲ အဲဒီမွာ ႐ွိေနပါတယ္။ သမၼတ Erdogan ကေတာ႔ ဒီကိစၥအတြက္ သူဟာ ႐ု႐ွားသမၼတ Vladimir Putin နဲ႔ ဖုန္းဆက္စကား ေျပာခဲ့ၿပီလို႔ ဆိုပါတယ္။ အက်ိဳး႐ွိတဲ့ ေဆြးေႏြးမႈလို႔ ဆိုပါတယ္။

ေနာက္အပတ္က်ရင္ သမၼတ Erdogan ၊ ႐ု႐ွားသမၼတ Putin နဲ႔ အီရန္သမၼတတို႔ ထိပ္သီး ၃ ဦး ဆီးရီးယားအေရး ေဆြးေႏြးၾကဖို႔ ႐ွိေနပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ဒီ ၃ ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရး သိသိသာသာ တိုးတက္လာတာဟာ တူရကီရဲ႕ ေနတိုးမဟာမိတ္ ေတြအတြက္ စိုးရိမ္စရာႀကီးပါ။

ဒါ႔အျပင္ NATO စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈကေန တူရကီတပ္ဖြဲ႔ေတြ ႏႈတ္ထြက္မယ္လုိ႔လဲ သမၼတ Erdogan က ေၾကညာ လိုက္ပါေသးတယ္။ စစ္ေရးေလ႔က်င့္ရာမွာ ပါ၀င္တဲ႔ တျခားႏိုင္ငံက စစ္သားေတြ သူနဲ႔ တူရကီႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ခဲ႔သူ Mustafa Kemal Ataturk ကို မေလးမစား လုပ္တဲ့အတြက္ တံု႔ျပန္တာလို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါမ်ိဳး လုပ္ရင္ေတာ႔ မဟာမိတ္ဆိုတာ ႐ွိေတာ႔မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔လဲ သတိေပး လိုက္ေၾကာင္းပါခင္ဗ်ား။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com