ၾသစေၾတးလ်၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ရခိုင္အေရး ေဒၚစုႏွင့္ ေဆြးေႏြးမည္

၂၀၁၆ ခုႏွစ္တုန္းက Laos ASEAN ထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲတြင္ Australia ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေတြ႔ဆံုစဥ္

ဒီကေန႔စတင္တဲ့ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွ ASEAN အဖြဲ႔နဲ႔ ၾသစေၾတးလ် ႏိုင္ငံၾကား ထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲကို လာၾကတဲ့ ျမန္မာအပါအဝင္ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္တခ်ဳိ႕မွာ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေဝဖန္စရာအေျခအေနေတြ႐ွိေနတဲ့အတြက္ ဆႏၵျပကန္႔ကြက္မႈေတြ႐ွိေနပါတယ္။

႐ုိဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အထူးထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲမွာ ေဆြးေႏြးမယ္လို႔ Australia ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က အာမ မခံေပမဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သီးျခားေတြ႔ဆံုတဲ့အခါ ေဆြးေႏြးမယ္လို႔ေျပာၾကားထားပါတယ္။ Australia နဲ႔ ASEAN ၾကား ပထမဆံုးျပဳလုပ္တဲ့ ထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲမွာ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥက မီးေမာင္းထုိးျပစရာျဖစ္ေနတဲ့အေၾကာင္း မစုျမတ္မြန္က ဆက္ေျပာျပပါလိမ့္မယ္။

Australia ႏိုင္ငံဟာ ASEAN အဖဲြ႔ဝင္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေပမဲ့ ပထမဆံုး Australia ASEAN အထူးထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲကို အိမ္႐ွင္အျဖစ္က်င္းပေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသတြင္းမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈကို ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိတဲ့အေနနဲ႔ေရာ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြန႔ဲ ႏိုင္ငံေရး။ ကုန္သြယ္ေရးမွာ ပိုၿပီးနီးကပ္တဲ့ ဆက္ဆံေရးရႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ပါ ခုလို ပထမဆံုး Australia ASEAN အထူးထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲကို ျပဳလုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ Sydney ၿမိဳ႕မွာ စေန၊ တနဂၤေႏြ ၂ရက္က်င္းပမယ့္ ထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲကို တက္ေရာက္ၾကတဲ့ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္တခ်ဳိ႕မွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပါတ္သက္လုိ႔ ေဝဖန္စရာေတြ႐ွိေနခ်ိန္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Malcolm Turnbull က Australia ႏိုင္ငံကို ဖိတ္ၾကားတဲ့အတြက္ ကန္႔ကြက္ေဝဖန္မႈေတြလည္း႐ွိေနပါတယ္။

ကုန္သြယ္ေရး၊ အၾကမ္းဖက္မႈ တိုက္ဖ်က္ေရးတို႔ကုိ အာ႐ံုစိုက္တဲ့ တခ်ိန္ထဲမွာ လူ႔အခြင့္အေရးကိုလည္း ဦးစားေပးဖို႔ တိုက္တြန္းေနၾကတာပါ။ ဖိလစ္ပိုင္မွာ သမၼတ Rodrigo Duterte ရဲ႕မူးယစ္ေဆးဝါး တိုက္ဖ်က္ႏွိမ္ႏွင္းတဲ့ စီမံကိန္းအတြင္း လူေပါင္းရာနဲ႔ခ်ီ ဥပေဒမဲ့ သတ္ျဖတ္ခံရတဲ့ကိစၥ။ ကေမာၻဒီယားႏုိင္ငံမွာ July လက်င္းပမယ့္ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Hun Sen က ႏို္င္ငံေရးအတိုက္အခံေတြ အစိုးရဆန္႔က်င္သူေတြကို ႏွိမ္ႏွင္းဖမ္းဆီးေနသလို သတင္းမီဒီယာေတြကို ဖိႏွိပ္ေနတဲ့ကိစၥ၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကေန ႐ုိဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္းေလာက္ထြက္သြားတဲ့ကိစၥေတြက လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္႐ွားသူေတြအတြက္ ေထာက္ျပစရာျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒီလိုေခါင္းေဆာင္ေတြကို လက္ခံတဲ့အတြက္ Australia ႏိုင္ငံက သူတုိ႔လုပ္ရပ္ေတြကို ေထာက္ခံရာ မေရာက္ဘူးလားလို႔ သတင္းေထာက္ေတြကလည္း ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ Australia ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Malcolm Turnbull ကေတာ့ ေဒသတြင္းႏိုင္ငံေတြန႔ဲ Australia ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးဟာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာဆိုဆက္ဆံတဲ့ ဆက္ဆံေရးမ်ဳိးျဖစ္တယ္လို႔ ေသာၾကာေန႔က သတင္းစာ႐ွင္းပြဲမွာ ေျပာၾကားသြားပါတယ္။

"အာဆီယံကို Australia ကေလးစားမႈနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာကို ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေဒသထဲမွာ ASEAN ရဲ႕အေရးပါမႈကို အေလးထားပါတယ္။ အဖဲြ႔ဝင္ႏိုင္ငံေတြအားလံုးသေဘာတူညီမွ ဆံုးျဖတ္တဲ့ ASEAN ရဲ႕ပံုစံကို ေလးစားပါတယ္။ အခုအထူးထိပ္သီးစည္းေဝးပဲြအတြင္းမွာ စီးပြားေရး၊ မဟာျဗဴဟာ၊ လူ႔အခြင့္အေရးစတဲ့ အေၾကာင္းအရာမ်ဳိးစံုကို ေဆြးေႏြးသြားမွာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရခိုင္ျပည္နယ္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း ႏိုင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ေတြ႔ဆံုတဲ့အခါ ေဆြးေႏြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။"

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သီးျခားေတြ႔ဆံုတဲ့အခါ ေဆြးေႏြးမယ္လို႔ Australia ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကေျပာေပမဲ့။ ႐ုိဟင္ဂ်ာျပႆနာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Australia ASEAN အထူးထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲအတြင္း ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးမယ္လို႔ အာမ မခံပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အင္ဒိုနီး႐ွားသမၼတ Joko Widodo ကေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြအေရးကို Sydney မွာတင္ျပေဆြးေႏြးမယ္လို႔ Australia သတင္းမီဒီယာတခုနဲ႔ ေမးျမန္းခန္းမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဘဂၤလားေဒ႐ွ္႕က ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို သြားေရာက္ေလ့လာခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီး႐ွားသမၼတက ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ျပႆနာကို ျမန္မာအပါအဝင္ ASEAN ေခါင္းေဆာင္ေတြ။ Australia ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ဝိုင္းဝန္းေျဖ႐ွင္းနိုင္ဖုိ႔အတြက္ သူ႔ဖက္က အစျပဳေဆြးေႏြးမယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကေန ဒုကၡသည္ ၇ သိန္းနီးပါးထြက္ေျပးရေလာက္ေအာင္ ျမန္မာလက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႔ေတြက ဆိုးဆိုးဝါးဝါး လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲမႈေတြ႐ွိေနပါတယ္။ စစ္တပ္ရဲ႕လုပ္ရပ္ကို ျပတ္ျပတ္သားသား ျပစ္တင္ ရႈံခ်ျခင္းမ႐ွိတဲ့အတြက္လို႔ဆိုၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုလည္း ဝိုင္းၿပီးအျပစ္တင္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Malcolm Turnbull က ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး Julie Bishop တို႔အေနနဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို တြန္းတြန္းတိုက္တိုက္ေျပာဖို႔ အခြင့္ေကာင္းပဲလို႔လည္း လူ႔အခြင့္အေရးဖဲြ႔ေတြက ေျပာေနပါတယ္။ လူမ်ဳိးစုလိုက္႐ွင္းလင္းဖယ္႐ွားမႈေတြရပ္ပါလို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ “Myanmar Stop Ethnic Cleansing” ဆိုတဲ့ ဆိုင္းပုဒ္ကို ခ်ိတ္ဆဲြၿပီး Sydney ၿမိဳ႕လယ္က အထင္ကရ Sydney Opera House ကဇာတ္႐ံုေ႐ွ႕ ေရျပင္မွာ Amnesty International အဖဲြ႔ဝင္တခ်ဳိ႕က ေသာၾကာေန႔က သေဘၤာနဲ႔ ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။

"Australia က ျမန္မာစစ္တပ္ကို ဆက္ၿပီးေထာက္ခံေနတာက ကမာၻ႔အလယ္မွာ စည္းေက်ာ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ Amnesty International ရဲ႕ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ ျမန္မာစစ္တပ္က ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျပစ္မွတ္ထားၿပီး စနစ္တက် လူမ်ဳိးစုလိုက္ ႐ွင္းလင္းဖယ္႐ွားတဲ့လုပ္ရပ္ေတြ လုပ္ေနတယ္ဆိုတာ သိရပါတယ္။ ျမန္မာနဲ႔ စစ္ေရးအရဆက္ဆံမႈကို ျဖတ္ေတာက္ၿပီး Australia အစိုးရ Malcolm Turnbull တုိ႔ရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈကို ျပသဖုိ႔လိုပါတယ္။"

ျမန္မာစစ္တပ္ကို သင္တန္းေပးဖို႔နဲ႔ တပ္ဖဲြ႔ဝင္ေတြကို အဂၤလိပ္စာသင္ၾကားေပးဖုိ႔ Australia ကာကြယ္ေရး ဌာနက ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြင္း Australian ေဒၚလာ ၄ သိန္းေလာက္ သံုးစြဲလိမ့္မယ္လို႔ ABC သတင္း မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ Australia နဲ႔ ASEAN ေခါင္းေဆာင္ေတြၾကား Sydney ၿမိဳ႕မွာ မတ္လ ၁၇ ရက္နဲ႔ ၁၈ ရက္ ၂ ရက္က်င္းပမဲ့ အထူးထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲဟာ ၂ ဖက္ဆက္ဆံေရး ေခတ္သစ္ကို စတင္လိုက္တာျဖစ္တယ္လို႔ Australia အစိုးရက ေျပာၾကားထားပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ Vietnam ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္တုိ႔ကေတာ့ အထူးထိပ္သီးစည္းေဝးပြဲအျပင္ Australia အစိုးရနဲ႔ ၂ ဖက္ သီးသန္႔ေဆြးေႏြးဖို႔ အထူးဧည့္သည္ေတြအေနနဲ႔ ဖိတ္ၾကားခံရတာျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ထဲကစလို႔ ASEAN အဖဲြ႔ႀကီးအတြင္း Australia ႏိုင္ငံရဲ႕ ညႈိႏိႈ္င္းေရးမွဴးအျဖစ္ ျမန္မာကေဆာင္႐ြက္ေပးခဲ့တဲ့အေပၚ ေက်းဇူးတင္ အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Turnbull ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ Sydney ၿမိဳ႕မွာေရာက္ေနတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ မတ္လ ၁၉ ရက္ တနလၤာေန႔က်ရင္ Canberra ၿမိဳ႕မွာ ျမန္မာသံ႐ံုးရဲ႕ စီစဥ္မႈနဲ႔ Australia ေရာက္ျမန္မာမိသားစုေတြနဲ႔ ေတ႔ြဆံုမွာျဖစ္ပါတယ္။

စုျမတ္မြန္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com