လွတ်လပ်စွာနာမည် အသုံးပြုခွင့်ပေးဖို့အရေး အာဖဂန်အမျိုးသမီးတွေရဲ့လှုပ်ရှားမှု

လှုပ်ရှားမှုစကတည်းက အားပေးပါဝင်ခဲ့တဲ့ ဆွီဒင်ရောက် အာဖဂန်ဒုက္ခသည် ဆာဟာ ဆာမက်

ရာဘီယာလို့ ကျွန်တော်တို့ခေါ်ကြမယ့် အာဖဂနစ္စတန်က အမျိုးသမီးတစ်ယောက် အရမ်းဖျားလို့ ဆရာဝန်သွားပြတော့ သူ့မှာ ကိုဗစ်၁၉ ရှိနေပြီဆိုတာ သိလိုက်ရပါတယ်။

အဲဒါနဲ့ အရမ်းဖျားနေတဲ့ ရာဘီယာ အိမ်ကိုပြန်လာပြီး ဆရာဝန်ပေးလိုက်တဲ့ ဆေးစာကို သူ့ အတွက် ဆေးဝယ်ပေးဖို့ သူ့ယောက်ျားကို ပေးလိုက်ပါတယ်။ အဲ့ဒီဆေးစာမှာ သူ့နာမည်ရေးထားတာ တွေ့လို့ သူစိမ်းတယောက်ကို နာမည်ပေးသိရမလားဆိုပြီး သူ့ ယောက်ျားက သူ့ကိုရိုက်ပါတယ်။

သူ့ သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်ကတစ်ဆင့် ဘီဘီစီက သိလိုက်ရတဲ့ ဒီဇာတ်လမ်းမျိုးက အဲ့ဒီမှာတော့အထူး အဆန်းမဟုတ်ပါဘူး။အာဖဂန်နစ္စတန်က မိသားစုအများစုဟာ သူတို့မိသားစုထဲက အမျိုးသမီးတွေရဲ့ နာမည်ကိုလျှို့ဝှက်ထားတတ်ကြပြီး မိသားစုအပြင်ဖက်ကလူတွေအပြင် ဆရာဝန်တွေကိုတောင် အသိပေးလေ့မရှိပါဘူး။

အမျိုးသမီးတစ်ယောက်နာမည်ကို လူကြားထဲထုတ်ပြောတာ မသင့်တော်ဘူးဆိုတာအပြင် အဲ့ဒီလို လုပ်တာက စော်ကားမှုတခုလို့တောင် တွေးတတ်ကြပါတယ်။ ပြီးတော့ လူတွေကြားထဲ အမေတွေ မိန်းမတွေနဲ့ ညီမ အစ်မတွေရဲ့ နာမည်ကို ထုတ်ပြောရတာကိုလည်း အာဖဂန်အမျိုးသားအများစုက အင်တင်တင်နဲ့ ဝန်လေးတတ်ကြပါတယ်။

အမျိုးသမီးတွေကို နာမည်တပ်မခေါ်ကြဘဲ အမေ၊ သမီး၊ ဒါမဟုတ် အကြီးဆုံးသားရဲ့ အစ်မဆိုပြီး ခေါ် လေ့ရှိပါတယ်။ ပြီးတော့ မွေးစာရင်းတွေထဲမှာလည်း အဖေ့နာမည်တစ်ခုကိုပဲ ထည့်ဖို့ အာဖဂန်ဥပဒေက ပြဋ္ဌာန်းထားပါတယ်။

မိန်းကလေးတစ်ယောက်မွေးလာရင် အစောပိုင်းတည်းက ပြဿနာက စတာပါ။သူ့တို့ နာမည်ကို လည်း အချိန်တွေအများကြီးကြာမှ ပေးတတ်ကြပါတယ်။

ပြီးတော့ သူတို့လက်ထပ်တဲ့အချိန်ရောက်လို့ မင်္ဂလာဆောင်ဖိတ်စာရိုက်ရင်လည်း အဲ့ဒီမှာသူတို့ နာ မည်မထည့်ပါဘူး။သူတို့နာမည်ကို ဆေးစာမှာမတွေ့ရသလို သေစာရင်း ဒါမှမဟုတ် သုသာန်မြေပုံ ခေါင်းရင်းမှတ်တိုင်မှာလည်း သူတို့နာမည် ရေးထိုးမခံရပါဘူး။

အဲ့ဒါကြောင့် သူတို့ နာမည်ကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် အသုံးပြုခွင့်ပေးဖို့ "Where Is My Name?" ငါ့နာမည်ဘယ်မှာလဲ ဆိုတဲ့ ကြွေးကြော်သံနဲ့ လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုကို အာဖဂန်အမျိုးသမီးတချို့က စလုပ် နေပါတယ်။

ဒီလှုပ်ရှားမှုကို လွန်ခဲ့တဲ့ ၃နှစ်က လာလေးအိုစမာနီက စခဲ့ပြီး ကိုယ့်နာမည် ကိုယ်အသုံးပြုခွင့်မရတာ က အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရတာလို့ သူက ခံယူထားပါတယ်။

ဒီလှုပ်ရှားမှုကြောင့် အာဖဂန်အစိုးရကနေ မိခင်နာမည်တွေ မွေးစာရင်းမှာ ထည့်ခွင့်ပေးဖို့ အခြေအနေ နီးစပ်လာနေပြီ" လို့ အသက်၂၈နှစ် အရွယ် အိုစမာနီကပြောပါတယ်။

ဒီလှုပ်ရှားမှုကို လွန်ခဲ့တဲ့၃နှစ်က စခဲ့သူ လာလေ အိုစမာနီ

လွန်ခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်တွေကစပြီး ဒီလှုပ်ရှားမှုကို ကြီးမားတဲ့ ခြေလှမ်းတစ်ခုအဖြစ် လူပိုသိလာ ပါ တယ်။

မှတ်ပုံတင်ကတ်ပြားတွေနဲ့ မွေးစာရင်းတွေမှာ အမျိုးသမီးနာမည်တွေ ထည့်သွင်းနိုင်မယ့် ဥပဒေ တစ်ခုကို အာဖဂန်နစ္စတန် မှတ်ပုံတင် ဥပဒေမှာထည့်သွင်း ပြင်ဆင်ပေးဖို့ အာဖဂန်နစ္စတန်ဗဟို မှတ်ပုံတင်ဌာနကို သမ္မတအာစ်ရှာ့ဂ်ဟာနီက ညွှန်ကြားထားတယ်လို့ သမ္မတနဲ့နီးစပ်တဲ့ အသိုင်းအဝန်းက သိရပါတယ်။

ဒီဥပဒေကို ပြင်ဆင်တာတွေလုပ်ပြီး သမ္မတရုံးကိုပို့ထားပြီလို့လည်း ဘီဘီစီက သိထားပါတယ်။

အာဖဂန် လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်း အမျိုးသမီးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ဖာဇီယာကိုဖီကလည်း ဒီဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကိုကြိုဆိုခဲ့ပြီး နှစ်တွေအများကြီးကတည်းက ဖြစ်ခဲ့သင့်တာလို့ ဘီဘီစီ ကိုပြောပါတယ်။

"အာဖဂန်နစ္စတန် အမျိုးသားမှတ်ပုံတင်ကတ်ပြားက အမျိုးသမီးနာမည် ပြဿနာအပါအဝင် ဒီကိစ္စက အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး ပြဿနာမဟုတ်ပါဘူး တရားဝင်ခွင့်နဲ့ လူ့အခွင့်ရေးပြဿနာပါ။ ကမ္ဘာမှာရှိ တဲ့ ဘယ်သူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မဆို ကိုယ်ပိုင်အချက်အလက် ကိုယ်ပိုင်နာမည်တစ်ခုတော့ရှိရပါမယ်။" လို့ သူကပြောခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ဒီကိစ္စကိုကန့်ကွက်ထားတဲ့ လွှတ်တော်ထဲက ရှေးရိုးစွဲ အမတ်တွေရှိနေတဲ့အတွက် ပြင်းထန်တဲ့ ဆန့်ကျင်မှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်လာရမှာကိုလည်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ စိုးရိမ်စရာဖြစ်နေ ပါတယ်။

ပြင်ဆင်ခွင့်ပေးဖို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ သမ္မတရဲ့ အမိန့်ကို အိုစမာနီကကြိုဆိုခဲ့ပေ့မဲ့ တိုက်ပွဲကတော့ မပြီးသေးဘူးလို့ သူကပြောပါတယ်။

"ဒီဥပဒေကို လွှတ်တော်က ခွင့်ပြုလိုက်ပြီး မှတ်ပုံတင်တွေမှာ အမေနာမည် ထည့်ခွင့်ပေးဖို့ သမ္မတက အတည်ပြုလိုက်ပြီဆိုရင်တောင်မှ အမျိုးသမီးနာမည်ဖယ်ပစ်ခံနေရတဲ့ကိစ္စက ရှက်စရာလို့လူတွေလက်ခံလာရတဲ့အထိ တိုက်ပွဲဆက်ဝင်သွားမယ်" လို့ သူက ပြောပါတယ်။

အာဖဂန်အမျိုးသမီးတွေရဲ့ identityကိုဖေါ်ပြခွင့်ပေးဖို့ တောင်းဆိုနေတဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့၃နှစ်ကစခဲ့တဲ့ လှုပ်ရှားမှု

လွန်ခဲ့တဲ့၃နှစ်က အိုစမန်နီ ဒီလှုပ်ရှားမှုကိုစပြီး သိပ်မကြာခင်မှာပဲ အဆိုတော် သီချင်းရေးသူ မာယာနာဆာရိဒ်နဲ့ တေးထုတ်လုပ်သူ ဖာဟက်ဒါရာအပါအဝင် အာဖဂန်ကနာမည်ကျော်တွေရဲ့ နောက်ကွယ်ကပံ့ပိုးအားပေးမှုတွေရလာခဲ့ပါတယ်။

"အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို ပြောမယ်ဆိုရင် သူတို့ရဲ့မူလပိုင်ဆိုင်တဲ့လက္ခဏာတွေ ဖျောက်ခံ ထားရသလိုဖြစ်နေတယ်။အမျိုးသားတွေက အမျိုးသမီးတွေရဲ့ မူလပိုင်ဆိုင်တဲ့ လက္ခဏာတွေကို ငြင်းပယ် ခံရလာတာ ကြာလာတာနဲ့အမျှ အမျိုးသမီးတွေ ကိုယ်တိုင် သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အချက်အလက်တွေကို ဆင်ဆာဖြတ်လာကြတယ်" လို့ ဒါရာက ပြောခဲ့ပါတယ်။

အာဖဂန်နစ္စတန်ရဲ့ နာမည်အကြီးဆုံး အဆိုတော်တစ်ယောက် အမျိုးသမီးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ဆာရိဒ် ကလည်း အမျိုးသမီးတွေ သူတို့ပိုင်တဲ့ကိုယ်ပိုင်အချက်အလက်ကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိ တယ်လို့ ပြော ပါ တယ်။

"လူသားတစ်ယောက်စဖြစ်လာဖို့ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်က မွေးဖွားပေးလိုက်တာပါ။ပြီးတော့ မိန်းမ၊ ညီမ၊အစ်မ သို့မဟုတ် သမီးတွေမှာ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာ ကိုယ်ပိုင်အချက်အလက်တွေ အသိအမှတ်ပြုခံရမယ့် အခွင့်အရေးရှိပါတယ် "လို့ သူကပြောပေမဲ့ တစ်ဖက်မှာလည်း သူတို့လှုပ် ရှားမှုတား ဆီးခံရမှာကိုလည်း စိုးရိမ်နေပါတယ်။

အာဖဂန်နစ္စတန် အမျိုးသမီးအရေး‌ လှုပ်ရှားတောင်းဆိုနေသူ အမေရိကန်မှာနေထိုင်တဲ့ ဖာရက်ဒါရာနဲ့ သူ့အမျိုးသမီး ဆူလ်တာနာ

ထောက်ခံအားပေးမှုတွေနဲ့ အတူ အပြစ်ရှာ အပြစ်မြင်တဲ့သ‌ဘောထားတွေကိုလည်း ဆိုရှယ်မီဒီယာ ပေါ်ကနေ အိုစမာနီ ရရှိခဲ့ပါတယ်။မိသားစု အေးချမ်းဖို့ကိုပဲ ဦးစားပေးသင့်တယ်လို့ တချို့က ရေးကြပြီး တစ်ယောက်ကတော့ ကိုယ့်အတွက် အရေးကြီးတဲ့အခွင့်အရေးတွေ ကိုတိုင်ရအောင်ယူလို့ တစ်ယောက်က ရေးတာလည်းခံခဲ့ရပါတယ်။

သူ့ကလေးတွေ မှတ်ပုံတင်မှာ သူ့နာမည်ပါချင်တာက ကလေးအဖေဘယ်သူဆိုတာ သူမသိလို့ဆိုပြီး အမျိုးသားအများစုက စွပ်စွဲပြောဆိုကြပါတယ်။

ပြီးတော့ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံထဲက အမျိုးသမီးအများစုကလည်း ဒီအစီအစဥ်ကို မထောက် ခံကြပါဘူး။

"တစ်ယောက်ယောက်က ကျွန်မနာမည်ကိုမေးလာရင် ကျွန်မအကို ကျွန်မအဖေနဲ့ ကျွန်မနဲ့ စေ့စပ် ထားတဲ့ ယောက်ျား ရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထည့်စဥ်းစားရပါမယ် " လို့ နာမည်မဖော်တဲ့ ဟီရတ်ခရိုင်က အမျိုးသမီး တစ်ယောက်က ဘီဘီစီကိုပြောခဲ့ပါတယ်။

"ကျွန်မအနေနဲ့ ကျွန်မအဖေရဲ့သမီး၊ကျွန်မမောင်ရဲ့ အမဆိုပြီးတော့ပဲရည်ညွှန်း အသုံးပြုချင်ပါတယ်။ အနာဂတ်မှာလည်း ယောက်ျားဘယ်သူရဲ့ မိန်းမ၊သားဘယ်သူရဲ့ အမေလို့ပဲ အသုံးပြုသွားချင် တာ ပါ။"

နေမမြင် လမမြင်

အာဖဂန်နစ္စတန်ဟာ ယောကျာ်းကြီးစိုးတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအဖြစ်ဆက်ရှိနေတာကြောင့် အမျိုးသမီး တွေအနေနဲ့ သူ့တို့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ဖုန်းကွယ်ထားဖို့ ဖိအားပေးခံနေရသလို သူတို့နာမည်တွေကိုလည်း ဖုန်းကွယ်ခံနေရတယ်လို့ အာဖဂန် လူမှုဗေဒပညာရှင် အလီကာဗက်ရဲ့ အပြောအရ သိရပါတယ်။

"လူတွေ မမြင်ဘူး မကြားဘူးတဲ့ သူတွေက အတော်ဆုံး အကောင်းဆုံးအမျိုးသမီးတွေလို့ အာဖဂန် လူအဖွဲ့အစည်းက သတ်မှတ်တယ်။ နေမမြင် လမမြင် ပုံစံပေါ့ဗျာ။ကြမ်းတမ်းရက်စက်ဆုံး အကြံ့ခိုင်ဆုံး အမျိုးသား တွေကိုပဲ အလေးထားဆုံး ဂုဏ်သိက္ခာအရှိဆုံးလူတွေအဖြစ် ဒီလူ့အစည်းက အသိမှတ်ပြုတာပါ။ မိသားစုတွေထဲက အမျိုးသမီးတွေကိုတော့ အားနွဲ့တဲ့သူအဖြစ် လိင်ဆက်ဆံဖို့နဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာမရှိတဲ့ လူတွေလို ဆက်ဆံကြတယ်။" လို့ ကာဗက်ကပြောပါတယ်။

လွှတ်တော်အမတ် မာရမ်ဆာမာကလည်း ဒီလှုပ်ရှားမှုကို ထောက်ခံပြောကြား

အာဖဂန် အမျိုးသမီးတွေအနေနဲ့ လွတ်လွတ်လပ် ကိုယ်ပိုင်နာမည်ကိုသုံးပြီး ရပ်တည်နိုင်ဖို့ ငွေရေး ကြေးရေး၊လူမှုရေး၊စိတ်လွတ်လပ်မှုနဲ့ လွှတ်တော်ရဲ့ အထောက်အပံ့တွေလိုတယ်လို့ ယူကေ ဆာရေး နည်းပညာစင်တာက အာဖဂန်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ရူပဗေဒပညာရှင် ရှာကာဒွတ်ခ်ဂျာဖာရီကလည်း ပြောပါတယ်။

"အာဖဂန်နစ္စတန်လိုနိုင်ငံတစ်ခုမှာ အစိုးရက အမျိုးသမီးတွေ ကိုယ်ပိုင် အချက်အလက် အသုံးပြုခွင့်ကို ငြင်းပယ်နေတဲ့ သူတွေကို တရားဝင်အရေးယူတာတွေလုပ်သင့်တယ်။ " လို့ ဂျာဖာရီက ပြော ပါတယ်။

တာလီဘန်အစိုးရကျဆုံးသွားပြီးနောက်ပိုင်း လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်၂၀နီးပါး ကတည်းကစပြီး အစိုးရနဲ့ နိုင်ငံတ ကာအသိုင်းအဝန်းက အမျိုးသမီးတွေ လူထုကြားထဲ ပုံမှန်ပြန်ရောက်လာဖို့ ကြိုးစားနေ ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆရာဝန်တွေကို သူတို့နာမည်ပြောမိလို့ ယောက်ျားတွေရဲ့ အနိုင်ကျင့် အစော်ကားခံရတဲ့ ရာဘီယာလို အမျိုးသမီးတွေ ရှိနေသေးသလို လူပုံအလယ်မှာ နာမည် ထုတ်ပြောရင်လည်း အစဥ်လာနဲ့ ဆန့်ကျင်တာတွေနဲ့လည်းကြုံရနိုင်ပါတယ်။

အာဖဂန်ကို စွန့်ခွာလာတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ အတွက်တော့ ဒီကိစ္စလုပ်ရတာ ပိုလွယ်ကူပါတယ်။ ဖာရီဒါဟာ ကလေးဘဝက အိမ်ထောင်ပြုခဲ့ရပြီး သူ့ပထမကလေးမွေးတော့ အသက်၁၅နှစ်ပဲ ရှိပါသေး တယ်။ နောက်တော့ သူ ယောကျ်ားနဲ့ ကွဲလိုက်ပြီး ကလေး လေးယောက်နဲ့အတူ ဂျာမနီကို ထွက်လာခဲ့ ပါတယ်။

အခုဆို ရုပ်ပိုင်းရော စိတ်ပိုင်းပါ ကလေးတွေအပေါ် သူ့ယောကျ်ားရဲ့ လွှမ်းမိုးမှု ရှိမနေတော့လို့ ကလေးတွေရဲ့ မှတ်ပုံတင်မှာ သူ့ယောကျ်ားနာမည်ထည့်ခွင့်မရှိတော့ဘူးလို့ သူယုံကြည် တဲ့အကြော င်း သူက ဘီဘီစီကို ပြော ပါတယ်။

"ကလေးတွေကို ကျွန်မကိုယ်တိုင် ခေါ်လာခဲ့တာ။ ကျွန်မယောကျ်ားက ကွာရှင်းမပေးလို့ နောက် အိမ်ထောင်ပြုလို့လည်းမရဘူး။ကလေးတွေရဲ့ မွေးစာရင်းနဲ့ မှတ်ပုံတင်တွေမှာ အမေနာမည် ထည့်နိုင်အောင် ဥပဒေပြောင်းပေးဖို့ အာဖဂန်သမ္မတကို ကျွန်မတောင်းဆိုပါတယ်။ "

ဆွီဒင်ကို အာဖဂန်ဒုက္ခသည်အဖြစ်ရောက်လာတဲ့ အလွတ်တန်းဂျာနယ်လစ်နဲ့ ဘိုးဘွားရိပ်သာတစ်ခုမှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ ဆာဟာကလည်း ဒီလှုပ်ရှားမှုအစကတည်းက သူပါခဲ့ပြီး အမာခံ ထောက်ခံအား ပေးသူတယောက်ဆိုတာ ဘီဘီစီကိုပြောခဲ့ပါတယ်။

ဒီလှုပ်ရှားမှုအကြောင်းကို ဆာဟာ စကြားတော့ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ပို့စ်တခုတင်ပြီး အခုလိုရေးဖို့ သူ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါ တယ်။

"ကျွန်မနာမည် ဆာဟာလို့ ဂုဏ်ယူစွာနဲ့ ရေးပါတယ်။ ကျွန်မအမေနာမည်က နာဆီမာ၊ ကျွန်မအမေ ဘက်က အဖွားနာမည်က ရှာဇာဒူ၊ ကျွန်မအဖေဘက်က အဖွားနာမည် ဖူကာရက်ချ်ပါ။"

BBC Burmese
https://www.bbc.com/burmese/world-53570045