ICJ အမႈစာရင္းက ပယၹ္က္ေပးဖို႔ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫ္ ေလြ္ာကၳား

(Zawgyi/Unicode)

်မႏၼာႏုိင္ငံေအပၚ ၿစဲဆိုထားတဲ့အမႈကို ICJ အမႈစာရင္းထဲေကန ပယၹ္က္ေပးဖို႔ ်မႏၼာႏုိုင္ငံကိုယၥား ေလြ္ာကႅဲ တဲ့ ႏုိင္ငံ်ခားေရးဝႏ္ႀကီး ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ၾကားနာၿပဲေနာကၦံုးရက္ ၾကာသေပတးေန႔မြာ တင္်ပၾသားပါတယ္။ ်မႏၼာ ႏုိင္ငံက မတူႀကဲ်ပားတဲ့ လူမႈအဝႏ္းအဝိုင္းေၾတၾကား ႀကိဳးစားတၫ္ေဆာက္ေနတဲ့ ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရးကို ထိိိခိုက္ေစမယ့္လုပ္ရပ္ ေၾတကို ေ႐ြာငၹိဳ႕လၫ္း သတိေပးေ်ပာဆိုပါတယ္။ ICJ ေနာကၦံုးေန႔ ၾကားနာၿပဲအၾတင္း ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၷဲ႔ ေ႐ြ႕ေေနၾတရဲ႕ တင္်ပခ္က္ေၾတထဲက ေကာကၷုတ္ၿပီး ကိုေက္ာ္ေက္ာ္သိႏ္းက ေ်ပာ်ပပါမယ္။

်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ ႐ိုဟငၢ္ာ ျမတၦလင္ေၾတေအပၚ လူမ္ဳိးတံုးသတ္်ဖတၼႈ က္ဴးၾလႏၳားတဲ့အၾတက္ ဒီလုပ္ရပ္ေၾတ ဆက္ၿပီးမ်ဖစ္ေအာင္ တားဆီးေရး ်မႏၼာႏိုင္ငံက ၾကား်ဖတ္ လိုကၷာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ္က္ေၾတကို ခ္မြတ္ေပးဖို႔ အ်ပၫ္်ပၫၦဳိင္ရာ တရား ခံု႐ံုး ICJ မြာ ဂမၻီယာက ေလြ္ာကၳားတဲ့ေအပၚ ႏြစၻက္ အ်ပႏ္အလြႏ္ ေလြ္ာကႅဲတင္်ပခ္က္ေၾတကို တရားသူႀကီးေၾတ ၾကားနာတာ ၾကာသေပတးေန႔က ၿပီးဆံုးၾသားပါၿပီ။
႐ိုဟငၢ္ာလို႔ေခၚဆိုတာကို လကၼခံတဲ့ ်မႏၼာႏုိင္ငံကိုယၥား အခုၾကားနာၿပဲမြာ အဆံုးသတ္ ေလြ္ာကႅဲတင္်ပသူက ႏုိင္ငံေတာ္အတိုငၸငၡံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၸါ။

“ဒီဇငာၻလ ၁၀ ရက္ေန႔ေကန ၁၂ ရက္ေန႔အထိလုပၱဲ့ ၾကားနာၿပဲအၾတင္း တင္်ပၾသားတဲ့ ေအၾကာင္း်ပခ္က္ေၾတ၊ သင့္ေတာၱယႅဳိ႔ ႐ံုးေတာၠယူဆတဲ့ တ်ခားေအၾကာင္း်ပခ္က္ေၾတအၾတက္ တရား႐ံုး လုပၳံုးလုပၷၫ္း်ပဌာႏ္းခ္က္ ပုဒၼ ၆၀၊ စာပိုဒ္ ၂ နဲ႔အညီ ်မႏၼာႏုိ္င္ငံေအနနဲ႔ ႐ံုးေတာၠိဳ ပႏ္ၾကားလိုတာေကတာ့ ဒီအမႈကို ႐ံုးေတာၠၾကားနာမယ့္ အမႈစာရင္းထဲေကန ပယၹ္က္ေပးဖို႔၊ တ်ခားတနၫ္းေအနနဲ႔ဆိုရင္ ဂမၻီယာႏုိင္ငံက တင္ၾသင္းထားတဲ့ ၾကား်ဖတ္ေအရးယူ ေဆာင္ျရကၡ္က္ေၾတ ခ္မြတ္ေပးေရး ပႏ္ၾကားခ္ကၠိဳ ပယၡ္ေပးဖို႔်ဖစၸါတယ္။”

႐ံုးေတာၠခ္မြတၼယ့္ ဆံုး်ဖတၡ္က္ဟာ ႀကဲ်ပားမႈေၾတၾကားေကန ညီၫၾတၼႈတၫ္ေဆာကၷုိင္ေရး ေအထာက္အကူ်ဖစ္ေစဖို႔ ဆုေတာင္းပါေၾကာင္း ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠေ်ပာၿပီး ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရး ထိခိုက္ေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေၾတနဲ႔ပတ္သကႅိဳ႕ သတိေပးၾသားပါတယ္။

“ယံုၾကၫၼႈရဖို႔ရာ သိပ္ႀကီးခိုငၼာမႈမ႐ြိေလြသးတဲ့ ေအ်ခခံအုတ္်မစၠိဳ စတငၱၫ္ေဆာက္ေနတဲ့ လူမႈအဝႏ္းအဝိုင္း ေၾတၾကား သံသယ ်ဖစ္ေပၚေစမယ့္၊ မယံုၾကၫၼႈေၾတ ်ပႏ္႔ျပားေစမယ့္ ဒါမြမဟုတ္ ခံစားခ္က္်ဖစ္ေပၚေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေၾတဟာ ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစႏုိငၸါတယ္။ Arakan Army နဲ႔ ်မႏၼာကာၾကယ္ေရးတျပၹဲ႔ေၾတၾကား ဆက္်ဖစ္ေနတဲ့ လကၷကၠိဳငၸဋိပကၡ အဆံုးသတ္ေရးဟာ က္မတို႔ႏုိင္ငံအၾတက္ သိပၠိဳေအရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရခိုင္ေ်မာကၸိဳင္းမြာ ၂၀၁၆ ေကန ၂၀၁၇ ခုႏြစ္အထိ်ဖစၡဲ့တဲ့ ်ပၫၱျင္း လကၷကၠိဳငၸဋိပကၡမ္ဳိး်ဖစ္ေအာင္ ်ပႏ္ၿပီး မီးေမႊးတာမ္ဳိးကို ေ႐ြာင္႐ြားဖို႔ကလၫ္း တႏ္းတူေအရးႀကီးပါတယ္။”

လူမႈအဝႏ္းအဝိုင္းေၾတၾကား ်ပႏႅၫ္သင့္်မတ္ေရးအၾတက္ လုပ္ေဆာင္ေနတာမြာ မၾကာေသးခငၠ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕မြာလုပၱဲ့ ေဘာလံုးၿပိဳျငၸဲတခုမြာ အဲဒီေဒသမြာေနထိုငၱဲ့ လူမ္ဳိးဘာသာေပါင္းစံုက အားကစားသမားေၾတ၊ ၿပဲၾကည့ၸရိသတ္ေၾတ ပါဝငၡဲ့တာ ကို နမူနာတခုအ်ဖစ္ ပံု်ပၿပီး ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ထၫ့္ၾသင္းေ်ပာဆိုၾသားပါတယ္။

ယူေကနဲ႔ ေအမရိကႏ္အပါအဝင္ တ်ခားႏုိင္ငံေၾတမြာလိုပဲ ်မႏၼာႏိုင္ငံမြာလၫ္း စစၻကၱရားစီရင္ေရးစနစ္ ႐ြိတဲ့ေအၾကာင္းနဲ႔ ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ ေအ်ခခံဥေပဒအရ ေဖာ္ေဆာငၱဲ့ ဒီမိုေကရစီနဲ႔ တရားဥေဒစိုးမိုးေရးကို ထူေထာငၹိဳ႕ ေအလးအနက္႐ြိတယၦိဳရင္ ်မႏၼာႏုိင္ငံရဲ႕ ေအ်ခခံဥေပဒကို လ္စႅ္ဴ႐ႈမထားႏုိင္ လ္စႅ္ဴ႐ႈမထားသင့ၻဴးဆိုတာ ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ေထာက္်ပ ပါတယ္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္၊ ဂူတာ်ပင္ေက္းျရာမြာ ်ဖစၸ္ကၡ့ဲတာနဲ႔ပတ္သကႅိဳ႕ စစၡံု႐ံုးနဲ႔စစ္ေဆးေနၿပီး သီး်ခားၾလတႅပ္ေသာ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရးေကာၼ႐ြင္ (ICOE) ရဲ႕ ေနာကၦံုးအစီရငၡံစာ သီတင္းပတ္အနၫ္းငယ္အၾတင္း ၾထကႅာၿပီးရင္ ေနာကၳပ္ စစၡံု႐ံုး တငၥစ္ေဆးတာေၾတ ႐ြိလာမယၦိဳတာ အခုိ္င္အမာ ယံုၾကၫၱဲ့ေအၾကာင္းလၫ္း ေဒၚေအာငၦႏ္းစုၾကၫၠ ေ်ပာပါတယ္။

်မႏၼာႏုိင္ငံဘကၠ ေ႐ြ႕ေနနဲ႔အႀကံေပးအၿဖဲ႔ဝငၱဦး်ဖစ္သဴ မစၥတာ Christopher Staker က ၾကာသေပတးေန႔မနကၸိဳင္း ဂမၻီ ယာႏုိင္ငံဘကၠ တင္်ပခ္ကၳဲမြာပါတဲ့ ဂမၻီယာက ်မႏၼာကို တရားၿစဲပိုျငၡင့ၦိဳင္ရာ၊ ICJ က ဒီအမႈကို လကၡံစီရငၸိဳျငၡင့္ ဆိုင္ရာနဲ႔ ်မႏၼာႏုိင္ငံေအနနဲ႔ ၾကား်ဖတ္ စီမံေဆာင္ျရက္ရမယ့္ လုပ္ေဆာငၡ္က္ေၾတကို ခ္မြတ္ေပးေရး ဂမၻီယာႏုိင္ငံက ပႏ္ၾကား ထားတာေၾတေအပၚ တခ္က္်ခင္း တုံ႔်ပႏ္ ေခ္ပၾသားပါတယ္။

အခုလိုတရားၿစဲတာမြာ ဂမၻီယာႏုိင္ငံဟာ လူမ္ဳိးတံုးသတ္်ဖတၼႈ တားဆီးကာၾကယ္ေရးဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံတကာ ေသဘာတူညီခ္က္ Genocide Convention ကို လကၼြတ္ေရးထိုးထားတဲ့ အၿဖဲ႔ဝငၷုိင္ငံတခုေအနနဲ႔ တရားၿစဲဆိုတာမဟုတၻဲ ႏုိ္င္ငံတကာ အၿဖဲ႔ အစၫ္းတခုရဲ႕ကိုယၥား တရားၿစဲဆိုတာ်ဖစၱယႅဳိ႔ မစၥတာ Staker က ေထာက္်ပၿပီး ဒီအခ္က္ေၾကာင့္ ဂမၻီယာက ်မႏၼာကို တရားၿစဲပိုျငၡင့ၼ႐ြိဘူးဆိုတာ ICJ ႐ံုးေတာၼြာ တင္်ပၾသာပါတယ္။ ဒီေနရာမြာ သူ အဓိက ထၫ့္ၾသင္းေဖာ္်ပၾသားတဲ့အၿဖဲ႔ေကတာ့ အစၥလာမၼစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ျရက္ေရးအၿဖဲ႔ (OIC) ်ဖစၸါတယ္။

“တရားၿစဲဆိုဖို႔ ေလြ္ာကၳားခ္ကၠိဳ ဂမၻီယာက သူ႔ႏုိင္ငံအမၫၷဲ႔ လကၼြတ္ေရးထိုး တင္်ပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေလြ္ာကၳားခ္ကၠိဳ OIC ကိုယၥားတင္်ပခဲ့တယ္၊ OIC ရႏၸံုေျငေကန ဘ႑ာေေျငၾကး ေထာကၸံ့တာ်ဖစၱယၦိဳတာ ေမန႔က က္ေနာၱင္်ပခဲ့တဲ့ ေအထာက္အထားေၾတမြာ ႐ြင္း႐ြင္းလင္းလင္း ေၾတ႔ရၿပီး်ဖစၸါတယ္။ ဒီေအထာက္အထားကို က္ေနာ္ ထပ္ၿပီး မတင္်ေပတာ့ပါဘူး။”

ပါေမာကၡ William Schabas ေကတာ့ ဂမၻီယာရဲ႕ ျစျပၥဲခ္က္ေၾတမြာ အဓိကကိုးကားထားတဲ့ ကုလသမဂၢ အခ္က္အလက္႐ြာေေျဖရးအၿဖဲ႔ရဲ႕ ၂၀၁၉ ခုႏြစ္ အစီရငၡံစာပါ အားနၫ္းခ္က္ေၾတကို ေထာက္်ပၿပီး အခုႏြစၸိဳင္းအၾတင္း ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ လူမ္ဳိးတံုး သတ္်ဖတၼႈဆိုင္ရာ ရၫၼြႏ္းခ္က္ေၾတ ပိုမ္ားလာတယၦိဳတဲ့ ေ်ပာဆိုခ္ကၠိဳ ပယၡ္ပါတယ္။
ဒါ့အ်ပင္ ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာ အမုႏ္းတရား်ပႏ္႔ေအာင္ လုပ္ေနတယၦိဳတဲ့ ဂမၻီယာႏုိင္ငံရဲ႕ တင္်ပခ္က္ေအပၚမြာလၫ္း ပါေမာကၡ Schabas က အခုလို တုံ႔်ပႏၲင္်ပၾသားပါတယ္။

“႐ံုးေတာ္ သဘာပတိနဲ႔ အၿဖဲ႔ဝငၼ္ားခငၺ္ား၊ အမုႏ္းစကားဆိုတာ ်မႏၼာႏုိင္ငံမြာမြ ်ဖစ္ေနတဲ့ကိစၥတခု မဟုတၸါဘူး။ ကမာၻ႔ေနရာ အမ္ားအ်ပားမြာ ႏုိင္ငံအမ္ားအ်ပားမြာ အမုႏ္းစကားေ်ပာဆိုတာေၾတ ႐ြိ႐ံုသာမကပါဘူး၊ ဒီကိစၥကို တရားဥေပဒအရ ဘယႅိဳ ကိုျငၱယႅဳပ္ေဆာင္သင့ၱယ္ ဆိုတဲ့ေအပၚ ေၾဆးေျႏး ်ငင္းခုႏၲာေၾတလၫ္း အ်ပင္းအထႏ္ ႐ြိေနတာပါ။ ဒီကိစၥဟာ ၾလတႅျပၥာ ထုတ္ေဖာ္ေ်ပာျခင့္ နဲ႔ ဆိုငၱယၦိဳၿပီး တခ္ဳိ႕ႏို္င္ငံေၾတက ေ်ပာၾကတာေတာင္႐ြိပါတယ္။”

်မႏၼာႏိုင္ငံမြာ အမုႏ္းစကား်ဖႏ္႔ေနတာ အစုိးရမဟုတၻဲ လူပုဂၢိဳလၱဦးခ္င္းစီရဲ႕လုပ္ရပ္ ်ဖစၱယၦိဳၿပီးေတာ့လၫ္း ပါေမာကၡ Schabas က ေထာက္်ပ ေ်ပာဆိုၾသားပါတယ္။
ICJ မြာ ဂမၻီယာနဲ႔ ်မႏၼာတို႔ သံုးရက္အၾတင္း ႏြစ္ႀကိမၥီ အသီးသီး တင္်ေပလြ္ာကႅဲၾကၿပီးတဲ့ေနာက္ ်မႏၼာႏုိင္ငံက ၾကား်ဖတ္ လိုကၷာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ္က္ေၾတကို ICJ က ဆံုး်ဖတ္ ခ္မြတ္ေပးေရး ဂမၻီယာက ေလြ္ာကၳားပႏ္ၾကားတဲ့ေအပၚ ၾကားနာ ၿပဲ ၿပီးဆံုးၾသားၿပီ်ဖစၸါတယ္။ ဂမၻီယာရဲဲ႕ ပႏ္ၾကားခ္က္ေအပၚ သတၼြတၡ္ိႏ္အၾတင္း ဆံုး်ဖတၡ္ကၡ္မြတ္ၿပီး အခုၾကားနာၿပဲလိုပဲ အမ္ား်ပၫ္သဴ တိုက္႐ိုက္သိ႐ြိႏုိ္ငၱဲ့ တရားျခငၼြာ ေၾကညာမယႅဳိ႔ အဆံုးသတၼြာ ICJ ခံု႐ံုးသဘာပတိက ေ်ပာၾသားပါတယ္။

...................

ICJ အမႈစာရင္းက ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေလွ်ာက္ထား
(Unicode)

ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ စြဲဆိုထားတဲ့အမႈကို ICJ အမႈစာရင္းထဲကေန ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စား ေလွ်ာက္လဲ တဲ့ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၾကားနာပြဲေနာက္ဆုံးရက္ ၾကာသပေတးေန႔မွာ တင္ျပသြားပါတယ္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံက မတူကြဲျပားတဲ့ လူမႈအဝန္းအဝိုင္းေတြၾကား ႀကိဳးစားတည္ေဆာက္ေနတဲ့ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစမယ့္လုပ္ရပ္ ေတြကို ေရွာင္ဖို႔လည္း သတိေပးေျပာဆိုပါတယ္။ ICJ ေနာက္ဆုံးေန႔ ၾကားနာပြဲအတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေရွ႕ေနေတြရဲ႕ တင္ျပခ်က္ေတြထဲက ေကာက္ႏုတ္ၿပီး ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက ေျပာျပပါမယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ထားတဲ့အတြက္ ဒီလုပ္ရပ္ေတြ ဆက္ၿပီးမျဖစ္ေအာင္ တားဆီးေရး ျမန္မာႏိုင္ငံက ၾကားျဖတ္ လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ်က္ေတြကို ခ်မွတ္ေပးဖို႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရား ခုံ႐ုံး ICJ မွာ ဂမ္ဘီယာက ေလွ်ာက္ထားတဲ့အေပၚ ႏွစ္ဘက္ အျပန္အလွန္ ေလွ်ာက္လဲတင္ျပခ်က္ေတြကို တရားသူႀကီးေတြ ၾကားနာတာ ၾကာသပေတးေန႔က ၿပီးဆုံးသြားပါၿပီ။
႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ေခၚဆိုတာကို လက္မခံတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စား အခုၾကားနာပြဲမွာ အဆုံးသတ္ ေလွ်ာက္လဲတင္ျပသူက ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပါ။

“ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္ေန႔ကေန ၁၂ ရက္ေန႔အထိလုပ္တဲ့ ၾကားနာပြဲအတြင္း တင္ျပသြားတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ၊ သင့္ေတာ္တယ္လို႔ ႐ုံးေတာ္ကယူဆတဲ့ တျခားအေၾကာင္းျပခ်က္ေတြအတြက္ တရား႐ုံး လုပ္ထုံးလုပ္နည္းျပဌာန္းခ်က္ ပုဒ္မ ၆၀၊ စာပိုဒ္ ၂ နဲ႔အညီ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ႐ုံးေတာ္ကို ပန္ၾကားလိုတာကေတာ့ ဒီအမႈကို ႐ုံးေတာ္ကၾကားနာမယ့္ အမႈစာရင္းထဲကေန ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔၊ တျခားတနည္းအေနနဲ႔ဆိုရင္ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက တင္သြင္းထားတဲ့ ၾကားျဖတ္အေရးယူ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ေပးေရး ပန္ၾကားခ်က္ကို ပယ္ခ်ေပးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။”

႐ုံးေတာ္ကခ်မွတ္မယ့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ ကြဲျပားမႈေတြၾကားကေန ညီၫြတ္မႈတည္ေဆာက္ႏိုင္ေရး အေထာက္အကူျဖစ္ေစဖို႔ ဆုေတာင္းပါေၾကာင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေျပာၿပီး ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ထိခိုက္ေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သတိေပးသြားပါတယ္။

“ယုံၾကည္မႈရဖို႔ရာ သိပ္ႀကီးခိုင္မာမႈမရွိလွေသးတဲ့ အေျခခံအုတ္ျမစ္ကို စတင္တည္ေဆာက္ေနတဲ့ လူမႈအဝန္းအဝိုင္း ေတြၾကား သံသယ ျဖစ္ေပၚေစမယ့္၊ မယုံၾကည္မႈေတြ ျပန႔္ပြားေစမယ့္ ဒါမွမဟုတ္ ခံစားခ်က္ျဖစ္ေပၚေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေတြဟာ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Arakan Army နဲ႔ ျမန္မာကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြၾကား ဆက္ျဖစ္ေနတဲ့ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ အဆုံးသတ္ေရးဟာ က်မတို႔ႏိုင္ငံအတြက္ သိပ္ကိုအေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ၂၀၁၆ ကေန ၂၀၁၇ ခုႏွစ္အထိျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္း လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ျပန္ၿပီး မီးေမႊးတာမ်ိဳးကို ေရွာင္ရွားဖို႔ကလည္း တန္းတူအေရးႀကီးပါတယ္။”

လူမႈအဝန္းအဝိုင္းေတြၾကား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနတာမွာ မၾကာေသးခင္က ေမာင္ေတာၿမိဳ႕မွာလုပ္တဲ့ ေဘာလုံးၿပိဳင္ပြဲတခုမွာ အဲဒီေဒသမွာေနထိုင္တဲ့ လူမ်ိဳးဘာသာေပါင္းစုံက အားကစားသမားေတြ၊ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ေတြ ပါဝင္ခဲ့တာ ကို နမူနာတခုအျဖစ္ ပုံျပၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ထည့္သြင္းေျပာဆိုသြားပါတယ္။

ယူေကနဲ႔ အေမရိကန္အပါအဝင္ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း စစ္ဘက္တရားစီရင္ေရးစနစ္ ရွိတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျခခံဥပေဒအရ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ တရားဥေဒစိုးမိုးေရးကို ထူေထာင္ဖို႔ အေလးအနက္ရွိတယ္ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခခံဥပေဒကို လ်စ္လ်ဴရႈမထားႏိုင္ လ်စ္လ်ဴရႈမထားသင့္ဘူးဆိုတာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေထာက္ျပ ပါတယ္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္၊ ဂူတာျပင္ေက်း႐ြာမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ စစ္ခုံ႐ုံးနဲ႔စစ္ေဆးေနၿပီး သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ စုံစမ္း စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ (ICOE) ရဲ႕ ေနာက္ဆုံးအစီရင္ခံစာ သီတင္းပတ္အနည္းငယ္အတြင္း ထြက္လာၿပီးရင္ ေနာက္ထပ္ စစ္ခုံ႐ုံး တင္စစ္ေဆးတာေတြ ရွိလာမယ္ဆိုတာ အခိုင္အမာ ယုံၾကည္တဲ့အေၾကာင္းလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က ေရွ႕ေနနဲ႔အႀကံေပးအဖြဲ႕ဝင္တဦးျဖစ္သူ မစၥတာ Christopher Staker က ၾကာသပေတးေန႔မနက္ပိုင္း ဂမ္ဘီ ယာႏိုင္ငံဘက္က တင္ျပခ်က္ထဲမွာပါတဲ့ ဂမ္ဘီယာက ျမန္မာကို တရားစြဲပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ၊ ICJ က ဒီအမႈကို လက္ခံစီရင္ပိုင္ခြင့္ ဆိုင္ရာနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ၾကားျဖတ္ စီမံေဆာင္႐ြက္ရမယ့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ခ်မွတ္ေပးေရး ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ပန္ၾကား ထားတာေတြအေပၚ တခ်က္ျခင္း တုံ႔ျပန္ ေခ်ပသြားပါတယ္။

အခုလိုတရားစြဲတာမွာ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံဟာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ Genocide Convention ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံတခုအေနနဲ႔ တရားစြဲဆိုတာမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕ အစည္းတခုရဲ႕ကိုယ္စား တရားစြဲဆိုတာျဖစ္တယ္လို႔ မစၥတာ Staker က ေထာက္ျပၿပီး ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ ဂမ္ဘီယာက ျမန္မာကို တရားစြဲပိုင္ခြင့္မရွိဘူးဆိုတာ ICJ ႐ုံးေတာ္မွာ တင္ျပသြာပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သူ အဓိက ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသြားတဲ့အဖြဲ႕ကေတာ့ အစၥလာမ္မစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးအဖြဲ႕ (OIC) ျဖစ္ပါတယ္။

“တရားစြဲဆိုဖို႔ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို ဂမ္ဘီယာက သူ႔ႏိုင္ငံအမည္နဲ႔ လက္မွတ္ေရးထိုး တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို OIC ကိုယ္စားတင္ျပခဲ့တယ္၊ OIC ရန္ပုံေငြကေန ဘ႑ာေငြေၾကး ေထာက္ပံ့တာျဖစ္တယ္ဆိုတာ မေန႔က က်ေနာ္တင္ျပခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားေတြမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေတြ႕ရၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေထာက္အထားကို က်ေနာ္ ထပ္ၿပီး မတင္ျပေတာ့ပါဘူး။”

ပါေမာကၡ William Schabas ကေတာ့ ဂမ္ဘီယာရဲ႕ စြပ္စြဲခ်က္ေတြမွာ အဓိကကိုးကားထားတဲ့ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာပါ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပၿပီး အခုႏွစ္ပိုင္းအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတဲ့ ေျပာဆိုခ်က္ကို ပယ္ခ်ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမုန္းတရားျပန႔္ေအာင္ လုပ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံရဲ႕ တင္ျပခ်က္အေပၚမွာလည္း ပါေမာကၡ Schabas က အခုလို တုံ႔ျပန္တင္ျပသြားပါတယ္။

“႐ုံးေတာ္ သဘာပတိနဲ႔ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားခင္ဗ်ား၊ အမုန္းစကားဆိုတာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာမွ ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥတခု မဟုတ္ပါဘူး။ ကမာၻ႔ေနရာ အမ်ားအျပားမွာ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားမွာ အမုန္းစကားေျပာဆိုတာေတြ ရွိ႐ုံသာမကပါဘူး၊ ဒီကိစၥကို တရားဥပေဒအရ ဘယ္လို ကိုင္တြယ္လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္ ဆိုတဲ့အေပၚ ေဆြးေႏြး ျငင္းခုန္တာေတြလည္း အျပင္းအထန္ ရွိေနတာပါ။ ဒီကိစၥဟာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာခြင့္ နဲ႔ ဆိုင္တယ္ဆိုၿပီး တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက ေျပာၾကတာေတာင္ရွိပါတယ္။”

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမုန္းစကားျဖန႔္ေနတာ အစိုးရမဟုတ္ဘဲ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီရဲ႕လုပ္ရပ္ ျဖစ္တယ္ဆိုၿပီးေတာ့လည္း ပါေမာကၡ Schabas က ေထာက္ျပ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
ICJ မွာ ဂမ္ဘီယာနဲ႔ ျမန္မာတို႔ သုံးရက္အတြင္း ႏွစ္ႀကိမ္စီ အသီးသီး တင္ျပေလွ်ာက္လဲၾကၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၾကားျဖတ္ လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ်က္ေတြကို ICJ က ဆုံးျဖတ္ ခ်မွတ္ေပးေရး ဂမ္ဘီယာက ေလွ်ာက္ထားပန္ၾကားတဲ့အေပၚ ၾကားနာ ပြဲ ၿပီးဆုံးသြားၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဂမ္ဘီယာရဲ႕ ပန္ၾကားခ်က္အေပၚ သတ္မွတ္ခ်ိန္အတြင္း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ၿပီး အခုၾကားနာပြဲလိုပဲ အမ်ားျပည္သူ တိုက္႐ိုက္သိရွိႏိုင္တဲ့ တရားခြင္မွာ ေၾကညာမယ္လို႔ အဆုံးသတ္မွာ ICJ ခုံ႐ုံးသဘာပတိက ေျပာသြားပါတယ္။

ေက္ာ္ေက္ာ္သိႏ္း/VOA Burmese
https://burmese.voanews.com