ဒီဂ်စ္တယ္ေခတ္မွာ ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရး ဘယ္ေလာက္ အေရးႀကီးလဲ

ကမာၻတဝန္းမွာ ဆိုက္ဘာ တိုက္ခိုက္မႈ ႀကဳံေတြေနရၿပီး ဒီတိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ ေဒၚလာ သန္းေထာင္နဲ႔ ခ်ီ ဆုံးရႈံးေနရတယ္ဆိုၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေလ့လာခ်က္ တခုမွာ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

ေအာက္တိုဘာလကို ပထမဆုံး ျမန္မာ ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးလ Myanmar Cybersecurity Month 2019 (MCM) အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရး အေၾကာင္းအသိပညာေပးတာေတြကို တစ္လၾကာ ျပဳလုပ္ သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအစီအစဥ္ကို ပို႔ေဆာင္ေရးနဲ႔ ဆက္သြယ္ေရးဦးစီးဌာန လက္ေအာက္ရွိ ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရး ဦးစီးဌာန၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကြန္ပ်ဴတာ အသင္းခ်ဳပ္၊ ျမန္မာ သတင္းအခ်က္အလက္ လုံၿခဳံေရး အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ US ICT တို႔က ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ သမၼတေဟာင္း ဦးသိန္စိန္ အစိုးရလက္ထက္မွာ ဆင္းမ္ကဒ္ ေစ်းႏႈန္း ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မိုဘိုင္းဖုန္း အသုံးျပဳမႈ ျမင့္တက္ လာပါတယ္။

ဒီလိုအသုံးျပဳမႈျမင့္လာတာနဲ႔ အမွ် စမတ္ဖုန္းကို အသုံးျပဳၿပီး ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အပလီေကးရွင္းေတြ၊ လူမႈကြန္ရက္ မီဒီယာ အသုံးျပဳတဲ့သူေတြ ပိုမို မ်ားျပား လာခဲ့ ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ အခ်ိန္အေတာ္မ်ားမ်ားကို အြန္လိုင္းေပၚမွာ အသုံးျပဳလာပါ တယ္။

ဒါေၾကာင့္ မိမိသုံးေနတဲ့ မိုဘိုင္းဖုန္းအပါအဝင္ ကိုယ့္ရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို မေပါက္ၾကားေစႏိုင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ အမ်ားျပည္သူ အၾကား ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးက အေရးႀကီးတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတခုအေနနဲ႔ ပါဝင္လာပါတယ္။

စမတ္ဖုန္းကို အသုံးျပဳၿပီး ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အပလီေကးရွင္းေတြ လူမႈကြန္ရက္ မီဒီယာ အသုံးျပဳတဲ့သူေတြ ပိုမို မ်ားျပား လာခဲ့ ပါတယ္။

ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးလမွာ ဘာေတြ လုပ္သြားမွာလဲ။

ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထားတဲ့လမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အေသးစားလုပ္ငန္းေတြအတြက္ Cyber Ready Challengeလို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ လႈပ္ရွားမႈ တခု လုပ္သြားဖို႔ ရွိေနတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ US ICT က ေျပာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အင္တာနက္ကေနတဆင့္ စာတမ္းဖတ္ပြဲေတြ၊ အလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္ဖို႔ရွိၿပီး ဆိုက္ဘာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြအတြက္ ဘယ္လို ျပင္ဆင္ရမလဲ၊ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္ရမလဲဆိုၿပီး ကမာၻတဝန္းမွာ ေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ Stop.Think.Connect လႈပ္ရွားမႈက မွ်ေဝေနတဲ့ မက္ေဆ့ခ်္ေတြကို အမ်ားျပည္သူ နားလည္ေအာင္ ဘာသာျပန္ၿပီး မွ်ေဝသြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ဒီအဖြဲ႕က ဆိုပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အြန္လိုင္းမွာ ေငြလႊဲ ေစ်းဝယ္တာေတြ လုံၿခဳံ စိတ္ခ်စြာနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကိုလည္း ပံ့ပိုးေပးသြားမယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ US ICTက ဘီဘီစီကို ေျပာပါတယ္။

ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးဆိုတာ ဘာလဲ

အေျခခံအားျဖင့္ Hardware၊ Softwareနဲ႔ အီလက္ထေရာနစ္ အခ်က္ အလက္ေတြ အခိုးမခံရေအာင္၊ မပ်က္စီးသြားေအာင္ ကြန္ပ်ဴတာ စနစ္ကို ကာကြယ္တာ ျဖစ္ၿပီး အြန္လိုင္းမွာ လုံၿခဳံေအာင္ ေနတာက ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးရဲ႕ အေျခခံ ျဖစ္တယ္လို႔ နည္းပညာ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္ေတြက ရွင္းျပပါတယ္။

"ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံက ကြန္ပ်ဴတာထက္ မိုဘိုင္းဖုန္းသုံးတာ မ်ားတဲ့ႏိုင္ငံ ျဖစ္တဲ့ အခါမွာ မိုဘိုင္းဖုန္းမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အားလုံးက နိစၥဓူဝ သုံးတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈေတြ အမ်ားဆုံးရွိပါတယ္၊ အဲဒီထဲမွာ ဘဏ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈေတြ ရွိပါတယ္၊ အရင္က ဘဏ္ကို သြားတယ္၊ အခုက သြားစရာမလိုေတာ့ဘူး၊ ဖုန္းထဲကေန အားလုံး ၾကည့္လို႔ရပါတယ္၊ ဒီအတြက္ ကိုယ့္ရဲ႕ဖုန္းေတြ ကိုယ့္ရဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာေတြ အေရးႀကီးပါတယ္၊ အဲဒီအခါမွာလည္း လုံၿခဳံေရးဆိုတာလည္း အေရးႀကီးတယ္၊ ကိုယ့္ရဲ႕ Passwordေတြ၊ ကိုယ္ရဲ႕ လိုအပ္တဲ့ အခ်က္ အလက္ ေတြ မေပါက္ၾကားေအာင္ အေရးႀကီးတယ္"လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကြန္ပ်ဴတာ အသင္းခ်ဳပ္ ဒုဥကၠ႒ ေဒါက္တာ ထြန္းသူရသက္က ရွင္းျပပါတယ္။

အင္တာနက္၊ ကြန္ပ်ဴတာေတြ၊ လူမႈကြန္ရက္ေတြ အသုံးျပဳတဲ့အခါ အသုံးျပဳတဲ့ သူေတြရဲ႕ ကိုယ္ေရး အခ်က္အလက္ေတြကို အြန္လိုင္းကေန တဆင့္ ခိုးယူမခံရ ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာေတြက အေရးႀကီးပါတယ္။

"ေနာက္တခု ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဆိုရွယ္မီဒီယာေပါ့၊ လူမႈကြန္ရက္ေတြမွာ သုံးတဲ့ အခါမွာလည္း ကိုယ့္ရဲ႕ Identityကို ခိုးကူးသြားလို႔ရွိရင္ မျဖစ္သင့္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈ ေတြ ျဖစ္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ဘာပဲသုံးသုံး လုံၿခဳံေရးက ရွိဖို႔လိုတယ္၊ ဒီအတြက္ ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးဆိုတာ ဒါမ်ိဳးေတြကို နားလည္ေအာင္လုပ္ဖို႔ ေျပာတာ ျဖစ္ပါတယ္" လို႔ ေဒါက္တာ ထြန္းသူရသက္က ေျပာပါတယ္။

ကမာၻတဝန္းမွာ ဆိုက္ဘာတိုက္ခိုက္မႈႀကဳံေတြေနရၿပီး ဒီတိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ ေဒၚလာ သန္းေထာင္နဲ႔ ခ်ီ ဆုံးရႈံးေနရတယ္ဆိုၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေလ့လာခ်က္ တခုမွာ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

မိမိသုံးေနတဲ့ မိုဘိုင္းဖုန္းအပါအဝင္ ကိုယ့္ရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို မေပါက္ၾကားေစႏိုင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ အမ်ားျပည္သူ အၾကား ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးက အေရးႀကီးတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတခုအေနနဲ႔ ပါဝင္လာပါတယ္။

ျမန္မာနဲ႔ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရး

လူမႈကြန္ရက္အေကာင့္ေတြ၊ အစိုးရ ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ေတြကို တိုက္ခိုက္ၿပီး အခ်က္ အလက္ ခိုးယူတဲ့ ဆိုက္ဘာျပစ္မႈေတြ ျမန္မာမွာ တိုးပြားေန တယ္လို႔ ျမန္မာ သတင္း အခ်က္အလက္ လုံၿခဳံေရး အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းေရးမႉး ဦးဖုန္းျမင့္က Myanmar Cybersecurity Month 2019နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေအာက္တိုဘာ ၄ ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္တဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေရးသားထားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးနဲ႔ပတ္သက္ရင္ေတာ့ လူထုေတြ အၾကားထဲမွာ အသိပညာအေတာ္ နည္းပါးေနတာကို ေတြ႕ရေပမယ့္ လူမႈ စီးပြားေရးအလႊာ အမ်ိဳးမ်ိဳးက လူေတြကေတာ့ စမတ္ဖုန္းသုံးတာ လူမႈကြန္ရက္ အသုံးျပဳတာကို အလ်င္အျမန္ ေလ့လာႏိုင္တာေၾကာင့္ ျပည္သူေတြရဲ႕ အသိပညာက အလ်င္အျမန္ သိရွိႏိုင္တယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ US ICTက ေျပာပါတယ္။

ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးရွိေစဖို႔ ဖုန္းအသစ္ ဝယ္တဲ့အခါ အသစ္ျဖစ္ဖို႔က အစ သတိထားဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေဒါက္တာ ထြန္းသူရသက္က သတိေပး ပါတယ္။

"အခုမွာက ဝန္ေဆာင္မႈေကာင္းေအာင္ဆိုၿပီး ဖုန္းမွာပါတဲ့ Resourcesေတြ အားလုံးထည့္ထားၿပီးၿပီ၊ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ ေဖ့ဘြတ္ခ္ေတြ၊ အီးေမလ္းေတြေတာင္ပါ တယ္၊ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ဒါေတြ အားလုံးက အႏၲရာယ္အရမ္းရွိတယ္၊ ကိုယ့္ဖုန္းထဲမွာ မဟုတ္တာေတြ ပါေနရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ" လို႔ သူက ေထာက္ျပ ပါတယ္။

ဒီအတြက္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာေတြ လူထုေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ ျပန္႔နားလည္ဖို႔လိုတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

လက္ရွိျမန္မာမွာ ျမန္မာ သတင္း အခ်က္အလက္ လုံၿခဳံေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြ အဖြဲ႕ေတြဖြဲ႕ၿပီး ႏိုင္ငံထဲက ကြန္ပ်ဴတာ ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ဆိုင္ဘာလုံၿခဳံေရးကို အာ႐ုံစိုက္လုပ္ေဆာင္လာတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ US ICTက ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ Cyber Byakinလို ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာေပး လႈပ္ရွားမႈေတြ စတင္ေဆာင္႐ြက္ခဲ့တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

ဆိုက္ဘာတိုက္ခိုက္မႈေတြ ရင္ဆိုင္ေနရလား

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ Cyberwarfareလို ႀကီးႀကီးမားမား တိုက္ခိုက္မႈ ႀကဳံရတာ မရွိေသး ဘူးလို႔ ေဒါက္တာ ထြန္းသူရသက္က ေျပာပါတယ္။

"ဝက္ဆိုဒ္မွာ ဖ်က္ၿပီးေတာ့ ေရးတာ၊ သူမ်ား ဝက္ဆိုဒ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္တာ အဲဒီလိုမ်ိဳး ဟာေတာ့ ရွိၾကတာေပါ့၊ ဒါေပမဲ့ တကယ့္ႀကီးမားတဲ့ တိုက္ခိုက္မႈေတာ့ မရွိေသးဘူး၊ ဒီမွာလည္း ကြၽမ္းက်င္တဲ့သူေတြက သူတို႔က လူဆိုးေတြ မဟုတ္ဘူး၊ အကုန္လုံး လူေကာင္းေတြ ျဖစ္ေနၾကတာက ကာကြယ္တဲ့ အပိုင္းကို လုပ္ေနၾကတာရွိတယ္၊ အေသးအဖြဲေတြေတာ့ ရွိတယ္" လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆိုက္ဘာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြက စေနၿပီ ျဖစ္ေပမယ့္ အရမ္း အဆင့္ျမင့္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြေတာ့ မေတြ႕ရေသးဘူးလို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလားအလာ

ဒစ္ဂ်စ္တယ္ စီးပြားေရး၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္အစိုးရ၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ဆိုက္ဘာ လုံၿခဳံေရးက အေျခခံအေဆာက္အဦ ျဖစ္ၿပီး မရွိမျဖစ္ လိုအပ္တယ္လို႔ နည္းပညာ ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ေျပာပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ အေၾကာင္း တတ္သိနားလည္ဖို႔ကလည္း အေရးပါလာၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြအေနနဲ႔ လွ်ိဳ႕ဝွက္နံပါတ္ဖန္တီးတာ၊ နည္းလမ္း ၂ခု အသုံးျပဳၿပီး စစ္မွန္ေၾကာင္း အတည္ျပဳတာ စတဲ့ အသိပညာေတြနည္းၿပီး ဖုန္းဆိုင္ေတြကပဲ Password ေတြ ဖန္တီးေနတာေတြက ဆိုက္ဘာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈအတြက္ စိန္ေခၚမႈလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ US ICTက ေျပာပါတယ္။

ဆိုက္ဘာအႏိုင္က်င့္မႈေတြ အမုန္းစကားေတြ အျပင္ အြန္လိုင္းကေန ေစ်းေရာင္းေစ်းဝယ္ေတြလုပ္ရင္လည္း အလိမ္ခံရတာေတြရွိ တာေၾကာင့္ ဒါက စိန္ေခၚမႈေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဒီအဖြဲ႕က ေထာက္ျပပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးကို နားလည္ႏိုင္မယ့္ လႈပ္ရွားမႈေတြ အြန္လိုင္းအသုံးျပဳတဲ့ အျပဳအမႈေတြအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးမႈေတြ အစိုးရနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးကို အေလးထား ဦးစားေပးတာေတြက အနာဂတ္ ဆိုင္ဘာလုံၿခဳံေရး အတြက္ ေတာက္ပတဲ့ အလားအလာလို႔လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ US ICTက ေျပာပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com