ဂူတာျပင္ျဖစ္ရပ္ စံုစမ္းေရးေတြ႔ရွိခ်က္ စစ္တပ္ ဆက္လက္အေရးယူမည္

ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ေက်းရြာအခ်ိဳ႕ မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးခံရသည္ကို ၾကည့္႐ႈေနသည့္ ေဒသခံမ်ား။ (ဓာတ္ပုံ - KM Asad/AFP/Getty Images)

၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလက ေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ဂူတာျပင္ေက်းရြာ နားက အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ ျမႇဳပ္ထားတဲ့ ရုပ္အေလာင္းေတြရဲ႕ အမႈကို စစ္ဘက္ဆုိင္ရာ တရား႐ံုးက စစ္ေဆးသြားမွာျဖစ္ေၾကာင္း မေန႔ ၾသဂုတ္လ ၃၁ ရက္ေန႔က တပ္မေတာ္ဘက္က သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ေတြနဲ႔ ဥပေဒကၽြမ္းက်င္သူေတြဘက္ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ ဖိအားေတြကို ေရွာင္လဲႊလိုတဲ့ စစ္တပ္ရဲ႕ ဟန္ျပလုပ္ရပ္သာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ တုံ႔ျပန္ခဲ့ၾကပါတယ္။

မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို တင္ျပမွာပါ။

၂၀၁၈ခုႏွစ္ ေဖေဖေဖၚ၀ါရီလက ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း ဂူတာျပင္ေက်းရြာနားက ရုပ္အေလာင္းေတြ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ျမွဳပ္ထားတဲ့ အမႈမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ျမတ္ေက်ာ္ ဦးေဆာင္တဲ့ တပ္မေတာ္စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးခံုရံုး စစ္ေဆးေတြ႕ရွိခ်က္အရ တာ၀န္ရွိသူေတြကို စစ္စည္းကမ္းအရ အေရးယူဖို႔ အေျခအေနေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး စစ္တရားရံုးဘက္က ဆက္လက္ကိုင္တြယ္ စစ္ေဆးသြားမယ္လို႔ တပ္မေတာ္ဘက္က မေန႔ ၾသဂုတ္လ (၃၁)ရက္ေန႔က သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့တာပါ။

၂၀၁၉ ခုႏွစ္ မတ္လက တပ္မေတာ္နည္းဥပေဒနဲ႔အညီ ဖဲြ႔စည္းခဲ့တဲ့ ဥကၠ႒ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ျမတ္ေက်ာ္ ဦးေဆာင္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးခံု႐ုံး (Court of Inquiry) အဖဲြ႔ဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာနယ္ေျမေတြမွာ ဇူလိုင္လ ၁၅ ရက္ေန႔ကေန ၾသဂုတ္လ ၅ ရက္ေန႔အထိ ဒုတိယအႀကိမ္ သြားေရာက္စစ္ေဆးခဲ့ေၾကာင္း မေန႔က တပ္မေတာ္ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးခံု႐ုံးက စစ္ေဆးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႀကိမ္အတြင္း ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအရ ဂူတာျပင္ေက်းရြာ ျဖစ္စဥ္အခ်ဳိ႕မွာ ညႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း လိုက္နာေဆာင္ရြက္ဖို႔ အားနည္းခဲ့တဲ့အတြက္ စစ္စည္းကမ္းအရ အေရးယူဖို႔ ေတြ႔ရွိခဲ့ရေၾကာင္းနဲ႔ စစ္တရား႐ုံး (Court-Martial) အေနနဲ႔ စစ္ဘက္တရားစီရင္ေရးအတိုင္း ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္သြားမွာျဖစ္ေၾကာင္း အဲဒီထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ ဂူတာျပင္ေက်းရြာ၀န္းက်င္မွာ ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ ႐ုပ္အေလာင္းေတြ ျမႇဳပ္ထားတယ္လို႔ AP သတင္းဌာနက ၂၀၁၈ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁ ရက္ေန႔မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ျပင္းထန္လွတဲ့ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာစစ္တပ္က ၀န္ခံ ကိုင္တြယ္လာတာဟာ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ ဖိအားေပးမႈကို ေလ်ာ့က်ေစဖို႔အတြက္ ျဖစ္တယ္လို႔ ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ Burma Campaign UK အဖဲြ႔ အမႈေဆာင္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး Mark Farmaner က ျမင္ပါတယ္။

“ဖိအားေပးမႈေတြ ထိေရာက္တယ္ဆိုတာ ျပေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။ စစ္တပ္အေနနဲ႔ စိုးရိမ္မႈေတြရွိေနသလို ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္ကလည္း ICC ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံု႐ုံးကေန ႏိုင္ငံတကာဥပေဒနဲ႔အညီ စစ္ေဆးစီရင္မွာကို စိုးရိမ္မႈေတြ ရွိေနတာပါ။ သူတို႔အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းကို ႀကိဳးစားၿပီး လုပ္ျပေနတာက စစ္မွန္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြကို စစ္တပ္က ေဆာင္ရြက္ေနတယ္ဆိုတာပါ။ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ ဖိအားတခ်ဳိ႕ကို ေရွာင္လဲႊဖို႔ သူတို႔ စစ္တရား႐ုံးကေန ဥပေဒနဲ႔အညီ စစ္ေဆးကိုင္တြယ္မယ္ဆိုၿပီး လုပ္ျပတာျဖစ္ပါတယ္။”

ဒါေပမယ္လို႔ ျပႆနာရွိေနတာက စစ္တပ္က ဒီလိုလုပ္ျပတဲ့ပံုစံမ်ဳိး အရင္က ေတြ႔ျမင္ခဲ့ၾကရၿပီးသားလို႔ Mark Farmaner က ဆိုပါတယ္။

“စစ္သားေတြနဲ႔ လံုၿခံဳေရးတပ္သားေတြမွာ အျပစ္ရွိတယ္ဆိုၿပီး ေထာင္ဒဏ္စီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ခဲ့ေပမယ့္ လအနည္းငယ္အၾကာမွာ သူတို႔ကို တိတ္တဆိတ္ လႊတ္ေပးခဲ့တာပါ။ ေနာက္ၿပီး ေအာက္ေျခအဆင့္ စစ္သားေတြေလာက္ကိုပဲ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္တာမ်ဳိး ရွိခဲ့ၿပီး ရြာေတြနဲ႔ အရပ္သားေတြကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ အမိန္႔ေပးေစခိုင္းတဲ့ စစ္တပ္ အထက္အရာရွိေတြအေနနဲ႔ တရား႐ုံးတင္ စစ္ေဆးတာမ်ဳိး တခါမွ မရွိခဲ့ဖူးပါဘူး။”

အလားတူ ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္ အာရွလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ေရွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦးကလည္း စစ္ခံု႐ုံးဖဲြ႔ စစ္ေဆးခ်က္ေတြကို အမ်ားျပည္သူ မသိရတဲ့အတြက္ တပ္မေတာ္ရဲ႕ စစ္ေဆးမႈေတြကို ယံုၾကည္ရခက္တယ္လို႔ အခုလို ေထာက္ျပပါတယ္။

“ႏုိင္ငံတကာကေန ဖိအားေပးလာတယ္ ဆုိေတာ့မွ အဖြဲ႔ေတြ႔ေစလႊတ္ၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးတယ္။ ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ စစ္ခုံ႐ုံးမွာပဲ အက်ဥ္းနည္းနဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးၿပီးေတာ့ ျပစ္ဒဏ္ေပးလုိက္ရတယ္။ အဲေတာ့ မႈခင္းျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိတာ ဘာျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိတာကုိ အျပင္ကလူေတြလည္း ဘယ္သူမွ သိခြင့္မရွိဘူး။ အဲေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအရ တပ္မေတာ္နဲ႔ဆုိင္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကုိ စစ္တရား႐ုံးနဲ႔သာ စစ္ေဆးစီရင္မယ္၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ရဲ႕ အမိန္႔ အဆုံးအျဖတ္က ေနာက္ဆုံးအတည္ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိထားတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တုိ႔ ေရွ႕မွာတုန္းက သုံးခါေလာက္ စစ္ေဆးစီရင္ၿပီးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ တခ်ဳိ႕လည္း စစ္တရား႐ုံးကေန အျမင့္ဆုံးျပစ္ဒဏ္ ေပးလိုက္တယ္လို႔သာ ေျပာတယ္။ အဲဒီလူေတြက ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အရန္အင္အား အဖြဲ႔ေတြထဲမွာ ျပန္ပါတာေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ေနရတယ္။ အဲေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ အယုံအၾကည္ေတာ့ မရွိပါဘူး။”

တဖက္မွာလည္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာကေန စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို သီးသန္႔ပစ္မွတ္ထား ပိတ္ဆို႔လာမႈကို ျမန္မာစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြဘက္က စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္လာတဲ့ အေျခအေန ရွိေနတယ္လို႔ ဦးမင္းလြင္ဦးက ေျပာပါတယ္။

“အေမရိကန္ကေနၿပီးေတာ့ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖိအားေပးလာတယ္။ ျပည္ဝင္ခြင့္ေတြ ပိတ္လာတယ္။ ဦးပုိင္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ရပ္ဆုိင္းဖို႔ ဖိအားေပးလာတာေတြရွိတယ္။ ဒါေတြျဖစ္လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ ကဲ ငါတို႔ မလုပ္ရင္ေတာ့ မရဘူး၊ နည္းနည္းေတာ့ လုပ္ျပမွရမယ္ဆုိတဲ့ သေဘာနဲ႔ အခုလုိမ်ဳိး၊ ယခင္ကတည္းက သိၿပီးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ေပၚမွာပဲ အေရးယူမႈတခု ထပ္လုပ္ျပတယ္လို႔ပဲ က်ေနာ္ကေတာ့ ျမင္ပါတယ္။”

၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလက ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ AP သတင္းမွာေတာ့ ဂူတာျပင္ေက်းရြာနားမွာ ရာနဲ႔ခ်ီ ႐ုပ္အေလာင္းေတြ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ ျမႇဳပ္ႏွံထားတဲ့ ေနရာ ၅ ေနရာ ရွိတဲ့အေၾကာင္း၊ ဒီလူေတြဟာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔ေတြရဲ႕ သတ္ျဖတ္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အေလာင္းေတြကို မမွတ္မိေအာင္ မ်က္ႏွာကို အက္စစ္ေလာင္းထားတာ၊ ေသနတ္ေတြနဲ႔ ပစ္ခတ္ ဖ်က္ဆီးထားတာမ်ိဳး ရွိတယ္လို႔ မ်က္ျမင္သက္ေသေတြနဲ႔ ၿဂိဳဟ္တုဓာတ္ပံုေတြကို ကိုးကားၿပီး ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အဲဒီလို AP သတင္းဌာနရဲ႕ ေဖာ္ျပခ်က္ေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရဘက္က သြားေရာက္စံုစမ္းခဲ့ၿပီး တုံ႔ျပန္ခဲ့ရာမွာ ၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လ ၂၇ ရက္ေန႔တုန္းက လံုၿခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔၀င္ေတြ နယ္ေျမရွင္းလင္းခ်ိန္ ဂူတာျပင္ ရြာမွာ အၾကမ္းဖက္သမားေတြ အပါအ၀င္ ရြာသား ၅၀၀ ေလာက္နဲ႔ ထိေတြ႔ တိုက္ပြဲ ျဖစ္ခဲ့တဲ့အေၾကာင္း၊ အဲဒီတုိက္ပြဲအတြင္း အၾကမ္းဖက္သမား အေလာင္း ၁၉ ေလာင္း ရတဲ့အေၾကာင္း၊ အဲဒီ အေလာင္းေတြကိုေတာ့ စနစ္တက် ျမႇဳပ္ႏွံသၿဂိဳဟ္ခဲ့တာရွိေၾကာင္း၊ ဒါေပမယ့္ AP သတင္း ေဖာ္ျပခ်က္ကေတာ့ မွားယြင္းေၾကာင္း ျပန္လည္ရွင္းလင္းခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၉ မတ္လ ၁၈ ရက္ေန႔ ရက္စဲြနဲ႔ ထုတ္ျပန္တဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ခံု႐ုံး ဖဲြ႔စည္းေၾကာင္း ေၾကညာခ်က္မွာေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈနဲ႔ ဆက္စပ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြအေပၚမွာ စစ္တပ္ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြအေပၚ စစ္ဥပေဒခ်ဳပ္႐ုံးက ေလ့လာသံုးသပ္ အႀကံျပဳခ်က္အရေရာ၊ ေနာက္ ႏိုင္ငံတကာ အဖဲြ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ Human Rights Watch အဖဲြ႔၊ Amnesty International အဖဲြ႔နဲ႔ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖဲြ႔ Fact Finding Mission တို႔က စြပ္စဲြေရးသားထားတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြအေပၚမွာ စစ္ဥပေဒခ်ဳပ္႐ုံးက ေလ့လာသံုးသပ္ အႀကံျပဳခ်က္အရေရာ ထပ္မံစိစစ္ အတည္ျပဳဖို႔ လိုအပ္လာတဲ့အတြက္ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးခံု႐ုံးကို ဖဲြ႔စည္းခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္ / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com