တာ၀န္သိ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ျမန္မာ၊ အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္ေဆြးေႏြး

ျမန္မာျပည္တြင္း ပုဂၢလိကစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို တြန္းအားေပးႏိုင္ဖို႔နဲ႔ အနာဂတ္မွာ ျမန္မာ၊ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္ ဒီသံုးႏိုင္ငံၾကား အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏို္င္မယ္႔ အလာအလာေတြနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ႏို္င္ငံျခားစီးပြား ဆက္သြယ္ေရးဝန္ၾကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီး၊ ဂ်ပန္သံအမတ္၊ အေမရိကန္ သံအမတ္နဲ႔ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ဒီေန႔ရန္ကုန္မွာေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ျမန္မာ့စီးပြားေရးမွာ ဂ်ပန္နဲ႔ အေမရိကန္ ပူးေပါင္းပါဝင္ရင္ တိုးတက္မႈအလားအလာေတြရွိလာမွာ သူ႔အေနနဲ႔ ယံုၾကည္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ဗြီအိုေအ ျမန္မာပိုင္းသတင္းေထာက္ ကိုေဇာ္ထက္က ေျပာျပေပးမွာပါ။

ျပည္တြင္းမွာ တာဝန္ယူ၊ တာဝန္ခံျပီး က်င့္ဝတ္လိုက္နာတဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြကို ျမွင့္တင္ေပးဖို႔ ျမန္မာ၊ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္ သံုးႏိုင္ငံက အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ စီးပြားေရးအသိုက္အဝန္းကသူေတြ ဒီေန႔ ရန္ကုန္မွာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ႔ၾကတာပါ။ ဒီေန႔ ၾသဂုတ္လ ၂၀ရက္ ႏိုဗိုတယ္ ဟိုတယ္က သူတို႔ေတြ႔ဆံုပြဲကို ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တက္ေရာက္ျပီး သူ႔အေနနဲ႔ ျမန္မာ႔ ႏိုင္ငံေရး စီးပြားေရးကို နားလည္ေပးႏုိင္သူေတြနဲ႔ အတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ယံုၾကည္ေၾကာင္းသူကအခုလိုေျပာသြားတာပါ။

“ ဒီမိုကေရစီနည္းအရ ေရြးေကာက္ခံထားရတဲ႔ အရပ္သားအစိုးရအေနနဲ႔ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အခြင့္အလမ္း၊ အလားအလာအျပည့္အဝကို ညတြင္းခ်င္း တဦးတေယာက္တည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာ႔ဒီမိုကေရစီ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈမွာရင္ဆိုင္ရတဲ႔ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အခက္အခဲေတြကို နက္နက္နဲနဲနားလည္သူေတြနဲ႔ အတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရရင္တိုးတက္မႈအလားအလာေတြရွိလာမွာ က်မယံုၾကည္ပါတယ္။”

လုပ္ငန္းရွင္ေတြဘက္ကလည္း ျမန္မာ့ေစ်းကြက္မွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈတိုးခ်ဲ႕ဖို႔ လက္တေလာၾကံဳရတဲ႔ စိန္ေခၚမႈေတြ၊ အခက္အခဲေတြကို က႑အလိုက္ ေဆြးေႏြးၾကတာပါ။ ျမန္မာ၊ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္သံုးႏိုင္ငံၾကား စီးပြားေရးပူးေပါင္းဖို႔ အလားအလာေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားစီးပြား ဆက္သြယ္ေရးဝန္ၾကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီး ဦးေသာင္းထြန္း၊ ဂ်ပန္သံအမတ္ Ichiro Maruyama ၊ အေမရိကန္သံအမတ္ Scot Marciel အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးတာေတြလုပ္ခဲ႔ပါတယ္။ ညေနပိုင္းမွာေတာ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကုန္သည္ႏွင့္စက္မႈလက္မႈလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း၊ အေမရိကန္ ကုန္သည္စက္မႈ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းနဲ႔ လုပ္ငန္းရွင္ေတြဆက္ေဆြးေႏြးၾကတာပါ။

အေမရိကုန္ကုမၸဏီေတြက တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈရွိတဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြကိုယူလာျပီး အလုပ္အကိုင္ေတြ၊ လုပ္ငန္းခြင္သင္တန္းေတြေပးတာ ျပီးေတာ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ ေဒသခံလူမႈအသိုက္အဝန္းအတြက္ အက်ိဳးရွိမယ့္ စည္းမ်ဥ္းေတြကိုလည္းေလးစားလိုက္နာတယ္လို႔ အေမရိကန္သံအမတ္ စေကာ႔မာစီရယ္က ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာ- ဂ်ပန္- အေမရိကန္ ဒီေန႔ပူးတြဲက်င္းပတဲ႔ တာဝန္ယူမႈ တာဝန္ခံမႈ ရင္ႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈျမွင့္တင္ေရးဖိုရမ္မွာ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အေလးေပးေျပာၾကတဲ႔ အဓိကစိန္ေခၚခ်က္ကေတာ႔ အေျခခံအေဆာက္အံုေတြ အဆင္ေျပဖို႔၊ ႏိုင္ငံျခားေငြလဲ အလြယ္တကူလဲႏုိင္ဖို႔ ဒါေတြလည္းပါ ပါတယ္။

ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ေနာက္ဆုံးထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာအရ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘ႑ာႏွစ္အေစာပုိင္းမွာ ျပည္ပက တုိက္႐ုိက္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံဖို႔ ကမ္းလွမ္းမႈေတြ အနည္းငယ္တုိးလာေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာအစုိးရရဲ႕ ကိန္းဏန္းေတြအရ ဒီႏွစ္ ၂၀၁၉ ပထမႏွစ္၀က္အတြင္း ျပည္ပက တုိက္႐ုိက္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ စုစုေပါင္း ၂.၃ ဘီလီယံကုိ အတည္ျပဳေပးခဲ့ၿပီး၊ ထိပ္ဆုံးမွာ ရွိေနတဲ့ စကၤာပူႏုိင္ငံက စီမံကိန္းေပါင္း ၁၃ ခုအတြက္ ၁.၃ ဘီလီယံ၊ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကေတာ့ စီမံကိန္းေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္နဲ႔ သန္းေပါင္း ၃၃၀ နဲ႔ ဒုတိယေနရာေတြမွာ အသီးသီးရွိေနတယ္လုိ႔လည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

..............................................

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဖုိရမ္မွာ တက္ေရာက္ခဲ့သူ တဦးျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ႏုိင္ငံတကာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေအဂ်င္စီ (USAID) ရဲ႕ ပုဂၢလိကက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမွာ လုပ္ကုိင္ေနတဲ့ ေနာ္႐ႈိးအိအိထြန္းကုိလည္း ဆက္သြယ္ေမးၾကည့္ပါတယ္။ ဒီေန႔ဖုိရမ္မွာ အဓိက ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ နန္းေလာင္၀္ ေမးၾကည့္တဲ့ အခါမွာေတာ့ သူက အခုလုိ စရွင္းျပပါတယ္။

ေနာ္႐ႈိးအိအိထြန္း။ ။ ဒီေန႔အခမ္းအနားကေတာ့ ျမန္မာ၊ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္ရယ္ ၃ ႏိုင္ငံၾကားမွာ တာ၀န္သိတဲ့ ၊ တာ၀န္ရွိတဲ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ိဳးေတြ တိုးတက္လာေအာင္ ဘယ္လို လုပ္ေဆာင္သင့္သလဲ အဲဒီလိုေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔က ဘယ္လိုစိန္ေခၚမႈေတြရွိသလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးၾကတာပါ။ ဒီအခမ္းအနားမွာ ေျပာသြားတဲ့ သူေတြေပါ့ေနာ္ အေမရိကန္ သံအမတ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဂ်ပန္ သံအမတ္ေသာ္လည္းေကာင္း Private sector ေသာ္လည္းေကာင္း ေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ ဒီျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အရင္တုန္းက တခါမွ မေတြ႔ခဲ့ဖူးတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိခဲ့တယ္ အဲဒီအထဲမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာတဲ့အထဲမွာလည္း ပါတယ္။ Project bank က သူတို႔ရဲ႕ Myanmar Sustainable Development Plan တို႔ Investment Promotion Plan တို႔ စသျဖင့္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း စိန္ေခၚခ်က္ေတြက အမ်ားႀကီးရွိေသးတာေပါ့ေနာ္ အဲဒါေတြက ပိုၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိဖို႔ရယ္ ၊ reputational risk ဆိုတာရွိတယ္ေပါ့ေနာ္ ဒါက တိုင္းျပည္ပံုရိပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြက အေလးထားတဲ့အေၾကာင္း ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ infrastructure အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြက လမ္းေတြ၊ တံတားေတြကအစ ေတာ္ေတာ္ေလးကို အားနည္းေနေသးတာေပါ့ေနာ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ပထ၀ီအေနအထား အရ အခ်က္အျခာက်တဲ့ ေနရာမွာ ရွိေသာ္လည္း လမ္းတံတား၊ အေဆာက္အအံု Logistic ေတြ တိုးတက္ေအာင္မလုပ္ဘူးဆိုရင္ အခြင့္ေကာင္းယူႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အစိုးရပိုင္းဆိုင္ရာ Decision making process အပိုင္းမွာလည္း တခါတေလ ခန္႔မွန္းရ အရမ္းခက္တယ္ေပါ့ေနာ္။ predictability မရွိတဲ့အေၾကာင္း ဒါမ်ိဳးေတြ ေျပာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ manufacturing ေပါ့ေနာ္ ကုန္ထုတ္လုပ္တဲ့ကိစၥမွာလည္း အေရအေသး ကြာလတီ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ဒါေတြအမ်ားႀကီးလိုတယ္ စသျဖင့္ ေဆြးေႏြးခဲ့တာ ၾကားခဲ့ရပါတယ္။

ေမး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ။ ဒီပြဲအၿပီးမွာ မေနာ္ရိႈးက ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ နဲ႔လည္း ေတြ႔ၿပီး စကားေျပာခဲ့ရတယ္လို႔ ၾကားပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘယ္လိုအေၾကာင္းအရာေတြ ေျပာခဲ့ပါသလဲရွင့္။

ေနာ္႐ႈိးအိအိထြန္း။ ။ ေျပာခဲ့တယ္ဆိုတာ က်မကေတာ့ ပရိတ္သတ္ေတြအမ်ားႀကီးထဲက တေယာက္အေနနဲ႔ပဲ ခဏေလးေျပာခြင့္ရတာပါ ။ သပ္သပ္ရယ္လို႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ က်မတို႔ coffee break လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံက ၀င္လာၿပီးေတာ့မွ ပရိတ္သတ္ေတြကို တဦးခ်င္းလိုက္ၿပီးေတာ့ ႏႈတ္ဆက္တဲ့အခါမွာ က်မ ရပ္ေနတဲ့ဘက္ကိုလည္း လွည့္လာတာမို႔ က်မ အနည္းငယ္ေျပာျဖစ္တာပါ။ က်မကေတာ့ သာမန္ပြဲတက္ေရာက္သူအေနနဲ႔ပဲ သြားတာျဖစ္ပါတယ္။ က်မအလုပ္ကတဆင့္ေပါ့ေနာ္ အလုပ္ကေတာ့ USAID ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံက စီးပြားေရး က႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ Project ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိန္ကလည္း နည္းနည္းေလးနဲ႔ အကန္႔အသတ္နဲ႔ဆိုေတာ့ က်မ နည္းနည္းေလးပဲ ေျပာျဖစ္တာေပါ့ေနာ္။ တာ၀န္သိ တာ၀န္ရွိ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ က်မတို႔ လုပ္ေနတဲ့အထဲက သက္ဆိုင္တာေလး ေျပာျပတာေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ စီးပြားကူးသန္း ၀န္ႀကီးဌာနနဲ႔ က်မတို႔က Trade Portal website တခုရွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈျဖစ္လာေအာင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သြင္းကုန္ ၊ ထုတ္ကုန္ဆိုင္ရာ ၊ နည္းဥပေဒေတြ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို ပြင့္လင္းျမင္သာမႈျဖစ္လာေအာင္ website လႊင့္တင္တဲ့ ကိစၥေတြ ၊ ၿပီးေတာ့ အေကာက္ခြန္နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ က်မတို႔ တည္ေဆာက္ေပးတဲ့ ကိစၥေပါ့ေနာ္၊ ေနာက္ဆံုးတခုက ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာ မူ၀ါဒေရးဆြဲတဲ့ လုပ္ငန္းကို ေျပာျပပါတယ္။ အဲဒါကလည္း ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေမရိကန္သြားတုန္းက အေမရိကန္ အစိုးရ အရာရွိေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါက်ေတာ့ ေတြ႔တုန္းက သူ request လုပ္ခဲ့တာလို႔ က်မတို႔ နားလည္ထားပါတယ္ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ ေက်ာက္ျမတ္ရတနာ က႑မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႔ဆိုေတာ့ အဲဒါေတြတဆင့္ခ်င္းေပါ့ေလ အေမရိကန္ သံရံုးကေန က်မတို႔ အထိ ေရာက္လာၿပီးေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁ ႏွစ္ခြဲေလာက္မွာ က်မတို႔ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရေတြ ၊ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ က်မတို႔ကေတာ့ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ပံ႔ပိုးတဲ့ အခန္းက႑ကေနၿပီးေတာ့ ပါ၀င္တာပါ အဲဒါေလးပဲ ေျပာျဖစ္တာပါ။ ေနာက္တခုကေတာ့ အဲဒီ Policy မူၾကမ္းကေတာ့ ၿပီးသြားၿပီ သံယံဇာတ ၀န္ႀကီးကိုလည္းတင္လိုက္ၿပီ အဲဒါေလးပဲ ေျပာျဖစ္တာပါ။ တကယ့္ကို တိုတိုေလးပါရွင့္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဖုိရမ္မွာ တက္ေရာက္ခဲ့သူ တဦးျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ႏုိင္ငံတကာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေအဂ်င္စီ (USAID) ရဲ႕ ပုဂၢလိကက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမွာ လုပ္ကုိင္ေနတဲ့ ေနာ္႐ႈိးအိအိထြန္းကုိ နန္းေလာင္၀္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့တာပါ။

ေဇာ္ထက္၀္/ ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com