ကမၻာ႔အပူခ်ိန္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ လူတို႔စားသံုးမႈပံုစံ ဆက္စပ္

အိႏိၵယရွိ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေရာင္းဆိုင္တခု

လူေတြ ေန႔စဥ္စားေသာက္တဲ့ အစားအစာေတြမွာ အသားစားသံုးမႈကို ေလ်ွာ့ၿပီး အပင္ထြက္ ပစၥည္းေတြကိုပိုမိုစားသံုးတာက ဖန္လံုအိမ္ဓါတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္မႈပမာဏကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မွာျဖစ္ျပီး တနည္းအားျဖင့္ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစ ႏိုင္တယ္လို႕ မေန႕ကထုတ္ျပန္တဲ့ ကုလသမဂၢ အလုပ္႐ံု ေဆြးေႏြးပြဲ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ Lisa Schlein ေပးပို႕ထားတဲ့ သတင္းလႊာကို မျမသဇင္ေအာင္ က ေျပာျပေပးပါမယ္။

ေနာင္လာမယ့္ႏွစ္ေတြအတြင္း ကမၻာၾကီး အပူခ်ိန္ ၂ ဒီဂရီ ဆဲလ္စရပ္ ျမင့္တက္လာမွာကို တားဆီးႏိုင္ဖို႕ အတြက္ ဖန္လံုအိမ္ဓါတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္ မႈ ကို က႑တိုင္းကေန ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကို ေဆြးေႏြးပြဲတက္ေရာက္လာတဲ့ သိပၸံပညာရွင္ေတြက သေဘာတူ လက္ခံၾကပါတယ္။

ကုလသမဂၢစစ္တမ္းတခုအရ ဖန္လံုအိမ္ဓါတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္ မႈ ရဲ႕ ေလးပံုတပံုက စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ သစ္ေတာနဲ႕ ေျမယာ အသံုးျပဳမႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ ေန႔စဥ္ ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြရဲ႕ သံုးပံုတပံုေလာက္ဟာ အလဟသျဖစ္တာ၊ ျဖဳန္းတီး ပစ္တာ ေတြရွိေနျပီး ဒီအခ်က္ေတြကို ျပဳျပင္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ တနည္းအားျဖင့္ ကမၻာေျမႀကီးရဲ႕ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးေတြကို ေလ်ွာ့ခ်ေပးရာေရာက္တဲ့ အတြက္ ဖန္လံုအိမ္ ဓါတ္ေငြ႕ ထုတ္လုပ္ မႈပမာဏကို ေလ်ွာ့ခ်ႏိုင္မယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။

ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ အလုပ္႐ံု ေဆြးေႏြးပြဲ အဖြဲ႕ခြဲ ၃ မွာ တြဲဘက္သဘာပတိ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္တဲ့ Jim Skea က အခုလိုရွင္းျပပါတယ္။

“ လူေတြေန႔စဥ္ စားသံုးေနရတဲ့အစားအစာေတြမွာ ေျမယာနဲ႕ေရကို အသံုးျပဳတာနဲ႕ ပတ္သက္ေနတာပါ။ ႏွံစားပင္ေတြ၊ အေစ့အဆန္ေတြနဲ႕ ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္ေတြမွာ ကာဗြန္ ေပါင္းစပ္ထုတ္လုပ္မႈက အသားထက္စာရင္ ပိုနည္းတဲ့အတြက္ က်န္းမာေရး အတြက္လည္း ေကာင္းပါတယ္။ တကယ္ေတာ့လည္း စားေသာက္မႈပံုစံ ေရြးခ်ယ္တာမွာ ေဒသဆိုင္ရာ အမူအက်င့္ေတြနဲ႕ ဓေလ့ထံုးစံေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈေတြေတာ့ရွိပါတယ္။”

ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာတာနဲ႔ အမွ် အစားအစာ ထုတ္လုပ္မႈေလ်ာ့က်လာမွာ ျဖစ္ျပီး ငတ္မြတ္မႈ ျပႆနာေတြပိုတိုးလာမွာ ျဖစ္တယ္လို႕ မေန႕က ရက္စြဲနဲ႕ ထုတ္ျပန္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အာဖရိက၊ အာ႐ွ ၊ လက္တင္အေမရိကနဲ႕ ကာေရဘီယန္လို ၀င္ေငြသိပ္မမ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ဒီ အက်ိဳးဆက္ေတြကို ပိုၿပီးရင္ဆိုင္ရႏိုင္တယ္လို႕လည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီလိုႏိုင္ငံေတြမွာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဒဏ္ ေၾကာင့္ရင္ဆိုင္ရမယ့္ ျပႆနာေတြကို ကူညီေျဖ႐ွင္းဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ ေငြေၾကး အကူအညီေပးေရး အစီအစဥ္ေတြကို တည္ေဆာက္သြားမယ္လို႕လည္း ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ ဆိုင္ရာ အစိုးရအခ်င္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ေဆြးေႏြးပြဲ IPCC က ဆိုပါတယ္။

အလုပ္႐ံု ေဆြးေႏြးပြဲ အဖြဲ႕ခြဲ ၂ တြဲဘက္ သဘာပတိ Debra Roberts က ေတာ့ အစိုးရေတြအေနနဲ႕ လယ္ယာ အထြက္တိုးဖို႕ တႏိုင္တပိုင္ လုပ္ငန္းလုပ္တဲ့ လယ္သမားေတြကို ပံံ့ပိုး ကူညီေပးဖို႕ လိုတယ္လို႕ ေထာက္ျပပါတယ္။

“ဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာ အဓိကထားေဆြးေႏြးၾကတဲ့ အထဲ တႏိုင္တပိုင္ လယ္သမားေတြကို ေၾကြးျမီခ်ထားေပးဖို႕လည္းပါပါတယ္။ ဒါမွ ကိုယ္ပိုင္ေျမယာ ေတြကို ဘယ္လိုစီမံခန္႕ခြဲမလဲ ။ ဘယ္လိုနည္းလမ္းေတြ ေျပာင္းႏိုင္မလဲ ဒါေတြက အေရးၾကီးတာပါ။ အဓိကေျပာခ်င္တဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ဆင္းရဲမြဲေတမႈကို ေလ်ွာ့ခ်ဖို႕ ဆိုရင္ ဒါကို ဘယ္လို အျမစ္ျဖတ္မလဲဆိုတဲ့ ႐ႈ႕ေထာင့္က ၾကည့္ဖို႕လိုပါလိမ့္မယ္။”

ဒီအစီရင္ခံစာအရ ကမၻာေပၚမွာ လူသန္းေပါင္း ၅၀၀ ေလာက္ဟာ တစ္စ၊ တစ္စနဲ႕ သဲကႏၱာရလိုျဖစ္လာတဲ့ ေျမေပၚမွာ ေနေနၾကရတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနေတြက အပူလိႈင္းနဲ႕မိုးေခါင္ေရရွားတာလို ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ ဒဏ္ကေတြကို ပိုျပီး ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ရင္ဆိုင္ၾကရမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေျမယာေတြ ပ်က္သုဥ္းလာတဲ့ ျပႆနာကို တားဆီးဖို႕ သိပၸံပညာ႐ွင္ေတြက တိုက္တြန္းေနၾကတာပါ။ ဒီ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲမွာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဒဏ္ကို ကာကြယ္တားဆီးဖို႔နဲ႕ ဒီလို အေျပာင္းအလဲေတြကို ဘယ္လိုရင္ဆိုင္ ၾကမလဲဆိုတာ ကိုလည္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ေဆြးေႏြးမႈ ရလဒ္ေတြထဲမွာ အပူဒဏ္နဲ႕ မိုးေခါင္ေရရွားတာကို ခံႏိုင္ရည္ရွိမယ့္ ေကာက္ပဲသီးႏွံေတြ အရည္အေသြးျမွင့္ စိုက္ပ်ိဳးၾကဖို႕ ၊ ဓာတုေဆး၀ါးကင္းတဲ့ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး စနစ္ကို အသံုးျပဳၾကဖို႕၊ ၀တ္မႈန္ကူးတဲ့ ပိုးမႊားေတြကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ၾကဖို႔နဲဲ႕ မိုးေရကိုထိန္းသိမ္းထားဖို႕ စတဲ့အခ်က္ေတြပါ၀င္ပါတယ္။

ျမသဇင္ေအာင္/ ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com