ပုဂံကို UNESCO ရဲ႕ ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္စာရင္း ထည့္သြင္းမည္

ပုဂံေဒသရွိ ေရွးေဟာင္းေစတီပုထုိးမ်ား

ျမန္မာ့ေရွးေဟာင္း ဘုရားပုထုိးေစတီေတြ ရွိရာ ပုဂံေဒသကို ကုလသမဂၢ UNESCO အဖြဲ႔ရဲ႕ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းဝင္ေဒသအျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အက်ဳိးေက်းဇူး ပိုရွိလာမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ထိန္းသိမ္း ဆင္ျခင္စရာေတြ ရွိေနေသးတယ္လို႔ ျမန္မာပညာရွင္တဦးက သတိေပးလိုက္ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းၿမဳိ႕ေတာ္ ပုဂံကို ဒီရက္ပိုင္းအတြင္း ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းဝင္အျဖစ္ ေၾကညာဖို႔ ႐ွိေနခ်ိန္မွာ အခုလို ေျပာဆိုလုိက္တာပါ။ ကိုဉာဏ္ဝင္းေအာင္က ဆက္ၿပီး တင္ျပပါမယ္။

ပုဂံၿမဳိ႕ေဒသကို ကမၻာ့ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ေဒသအျဖစ္ ယူနက္စကိုက ဒီရက္ပိုင္းအတြင္း အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ ရွိတယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာသတင္းေတြမွာ ေဖၚျပပါတယ္။ အဇာဘုိင္ဂ်န္ႏုိင္ငံမွာ လုပ္ေနတဲ့ ယူနက္စကုိ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ ေကာ္မတီအစည္းအေဝးမွာ ႏုိင္ငံတကာအထိမ္းအမွတ္ အေဆာက္အဦးနဲ႔ ေနရာေဒသမ်ားေကာင္စီ ICOMOS အဖြဲ႔က ပုဂံေဒသကုိ ေထာက္ခံခ်က္ေပးတာေၾကာင့္ ဒီရက္ပိုင္းအတြင္း ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းဝင္ေဒသ ျဖစ္လာဖို႔ ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ယူနက္စကိုရဲ႕ စာရင္းဝင္ေဒသျဖစ္ဖို႔ အေျခခံ ေျခာက္ခ်က္ ရွိဖို႔ လိုတယ္လို႔ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ဘာလင္တကၠသိုလ္ ျမန္မာ့ေရးရာဌာန အၿငိမ္းစားကထိက ဦးခင္ေမာင္ေစာက ခုလိုရွင္းျပပါတယ္။

ပုဂံေရွးေဟာင္းေစတီပုထိုးမ်ား

"ေရွးေဟာင္းလူေတြရဲ႕ ဖန္တီးထားတဲ့ အႏုပညာ တရပ္က တကယ့္ကို ေကာင္းမြန္တဲ့ အႏုပညာ တရပ္ ျဖစ္ရမယ္။ အဲ ေနာက္ ဒုတိယ အခ်က္က တခ်ိန္တခါတုန္းက အဲ့ေနရာမွာ လူသားေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ထြန္းကားခဲ့တယ္။ အေဆာက္အဦးေတြ ဘာေတြေပၚလာတယ္။ အဲဒီ အေဆာက္အဦးေတြက အခုထိ မပ်က္မဆီးပဲ က်န္ေနတယ္။ တတိအခ်က္ အေဆာက္အဦးေတြ ပံုစံကလည္း တကယ့္ကို ကမၻာမွာ စံ နမူနာ ျပေလာက္တဲ့ အေဆာက္အဦးပံုစံမ်ိဳး ျဖစ္ရမယ္။ ဥပမာဆိုရင္ အိႏၵိယက Taj Mahal ​လို ဟာမ်ိဳး။ ေနာက္တခုက အဲ့ေဒသမွာ ရွိခဲ့တဲ့ လူေတြရဲ႕ ထံုးထမ္းအစဥ္အလာဘာညာ အဲဒါေတြကို ဒီက်န္ခဲ့တဲ့ အေဆာက္အဦးေတြ ၾကည့္တာနဲ႔ကို သေဘာေပါက္သြားႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ရွိရမယ္။ ေနာက္တခါ အဲေဒသမွာပဲ ရွိခဲ့တဲ့ လူေတြက ေလကို ဘယ္လိုအသံုးခ်တယ္၊ ေရကို ဘယ္လိုအသံုးခ်တယ္ အဲ့ဒါေတြကို က်န္ခဲ့တဲ့ အေဆာက္အဦးေတြမွာ ျပထားႏိုင္တဲ့ အေနအထားရွိရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဲ့ေဒသမွာ ေနခဲ့တဲ့ လူေတြ ယံုၾကည္မႈ၊ ကိုးကြယ္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ဒီအေဆာက္အဦးေတြက ျပႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ရွိရမယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ အဲ့ဒီ အခ်က္ ေျခာက္ခ်က္နဲ႔ ညီရင္ရတယ္။"

ပုဂံေဒသကို World Heritage ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းထဲ ထည့္သြင္းေပးဖို႔ ျမန္မာစစ္အစိုးရလက္ထက္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွာ ေလွ်ာက္ထားခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ စစ္အစိုးရက ပုံဂံမွာ ေမွ်ာ္စင္ႀကီးေတြ ေဆာက္တာ၊ ဘုရားေစတီေတြကို ထီးတင္တာမ်ဳိး ေရႊသကၤန္း ကပ္တာမ်ဳိးေတြ လုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ မူရင္းပုဂံလက္ရာကို ထိခိုက္ေစမယ္ဆိုၿပီး ေရွးေဟာင္းသုေတသန ပညာရွင္ေတြက ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အကယ္၍ ပုဂံ ေဒသကုိ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းထဲ ထည့္သြင္းလိုက္ရင္ ျမန္မာႏို္င္ငံအတြက္ အက်ဳိး ပိုရွိလာမွာျဖစ္သလို သတိထား ဆင္ျခင္စရာေတြလည္း ရွိေနတယ္လို႔ ကထိက ဦးခင္ေမာင္ေစာက ေျပာပါတယ္။

"ပုဂံကို အဲလို စာရင္းထဲမွာ ဝင္သြားၿပီဆိုရင္ ဝမ္းသာတယ္။ ေကာင္းတယ္။ အဲ့လို စာရင္းဝင္သြားတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ လူေတြ ပိုၿပီး စိတ္ဝင္စားမယ္။ Tourist ေတြပိုၿပီး ဝင္လာမယ္။ ပိုလာတဲ့အတြက္ ျမန္မာျပည္ ပိုဝင္ေငြေကာင္းမယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲ့ဒါေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ကိုယ့္ဘက္ကလည္း ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ဆိုရင္ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္နဲ႔ ပီသေအာင္ ထားေပးရမယ္။ သြားၿပီးေတာ့ ေဆး အသစ္သုတ္တာတို႔၊ ဘုရား ေရႊသကၤန္း အသစ္ကပ္တာတို႔ ေရႊအသစ္ကပ္တာတို႔ ဘာတုိ႔လုပ္တာတို႔ ဆိုရင္ေတာ့ အဲ့ဒါ စာရင္းထဲက ျပန္အဖ်က္ခံရလိမ့္မယ္။ ဥပမာ ဂ်ာမနီ ျပည္နယ္တခုျဖစ္တဲ့ Saxony မွာ ေဒသတခုကို သူတို႔ သက္မွတ္ထားၿပီးၿပီ။ သတ္မွတ္ထားၿပီးေတာ့မွ ၿမိဳ႕ေတာ္ ေကာင္စီကေနၿပီးေတာ့ ပိုလွပေအာင္ဆိုၿပီး တံတားတခု သြားေဆာက္လိုက္တယ္။ အဲ့ဒီ ႐ႈခင္းက ပ်က္သြားတယ္ဆိုၿပီး သူတို႔ သတ္မွတ္တဲ့ အဖဲြ႔ကေနၿပီး ျပန္႐ုပ္သိမ္းတယ္။ အဲ့ဒါကို သူတို႔ အယူခံတင္တာ အႀကိမ္ႀကိမ္ပဲ။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ ေနာက္ဆံုးပိတ္ သူတို႔ စာရင္းထဲကေန ပယ္ဖ်က္လိုက္တယ္။"​

ပုဂံေဒသရွိ ေရွးေဟာင္းေစတီပုထုိးမ်ား

ပုဂံေဒသလိုပဲ ျမန္မာႏို္င္ငံမွာ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းထဲပါသင့္တဲ့ ေျမာက္ဦးေဒသ ႐ွိေပမဲ့ စစ္မက္ျဖစ္ပြားေနတာေတြ ရပ္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ဦးခင္ေမာင္ေစာက ေထာက္ျပပါတယ္။

"အမွန္အတိုင္းဆိုရင္ ေျမာက္ဦးကိုလည္း ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေတာ့ ဝင္သင့္တာပဲေလ။ ေျမာက္ဦးက အင္းဝနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ဆိုေတာ့ ပုဂံထက္နည္းနည္းေလးေတာ့ ေနာက္က်တယ္။ ေျမာက္ဦးမွာလည္း ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေတြ အမ်ားႀကီး။ ေျမာက္ဦး တခုတင္မကပါဘူး။ ရခိုင္ျပည္မွာ ေဝသာလီတို႔၊ ေက်ာက္ေလွကားတို႔ ဒညဝတီတို႔ ၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြ ရွိတာပဲ... အမ်ားႀကီးေတြ။ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ ဝင္သြားၿပီဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ Geneva Convention အရေရာ၊ The Hague Convention အရေရာ စစ္မဲ့ဇုန္ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထားတယ္။ အဲဒါကို အဲလိုေနရာမ်ိဳးမွာ စစ္သြားျဖစ္လို႔ေတာ့ မရဘူးေပါ့ဗ်ာ။"

ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းထဲ ထည့္သြင္းသင့္-မသင့္ ဆုံးျဖတ္ႏို္င္ဖို႔ ICOMOS အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ ၂၀၁၈ စက္တင္ဘာ လထဲမွာ သီတင္းတပတ္ေက်ာ္ၾကာ ေရွးေဟာင္းပုဂံေဒသကုိ သြားေရာက္ စစ္ေဆးၿပီး ယူနက္စကို စာရင္းဝင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ေထာက္ခံမႈ ေပးခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းဝင္ေဒသေတြအျဖစ္ UNESCO က သတ္မွတ္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ အီတလီႏိုင္ငံက ၅၄ ေနရာနဲ႔ အမ်ားဆုံးျဖစ္ၿပီး၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ၅၃ ေနရာနဲ႔ ဒုတိယလုိက္ကာ၊ စပိန္မွာ ၄၇ ေနရာနဲ႔ တတိယလိုက္ၿပီး၊ ျပင္သစ္နဲ႔ ဂ်ာမနီမွာ ၄၄ ေနရာစီနဲ႔ အိႏိၵယႏိုင္ငံမွာ ၃၇ ေနရာ ႐ွိပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသထဲက ႏိုင္ငံတခုစီမွာ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေနရာ အနည္းဆုံး ၁၅ ခုအထိ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္တယ္လို႔ ယူနက္စကိုက ခြင့္ျပဳထားေပမယ့္ ၁၅ ေနရာျပည့္မီတဲ့ႏိုင္ငံ ခုထိ ရွိမလာေသးပါဘူး။ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံမွာ အန္ေကာဝပ္ ဘုရားေက်ာင္းက နာမည္ႀကီးၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ပိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၱရာၿမဳိ႕ေဟာင္းေတြၿပီးရင္ ပုဂံေဒသဟာ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ေဒသ ျဖစ္လာေတာ့မွာပါ။

ကိုဉာဏ္ဝင္းေအာင္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com