ျမန္မာ့အေရး ကုလအေထြေထြညီလာခံမွာ Burgener ေဆြးေႏြး

တနလၤာေန႔က နယူးေရာက္ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံ ေဆြးေႏြးပဲြအတြင္း အစီရင္ခံတင္ျပေနတဲ့ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ ျမန္မာဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ Christine Schraner-Burgener

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔လွတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္က်ဴးလြန္မႈေတြအတြက္ တာ၀န္ခံမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈ ရွိလာေစေရး အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ေနေၾကာင္း ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ ျမန္မာဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ Christine Schraner-Burgener က တနလၤာေန႔က နယူးေရာက္ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံ ေဆြးေႏြးပဲြအတြင္းေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။

ကုလ အထူးကိုယ္စားလွယ္အေနနဲ႕ ေျခာက္လတႀကိမ္ အေထြေထြညီလာခံမွာ အစီရင္ခံတင္ျပရမယ္ဆိုတဲ့ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံရဲ႕ ၂၀၁၈ ျမန္မာ့အေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ Christine Schraner-Burgener ဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္က ေနာက္ဆံုးအေျခအေနနဲ႕ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ႏိုင္ေရး လိုအပ္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြကို မေန႔က ေဆြးေႏြးပဲြမွာ အဓိက တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ မအင္ၾကင္းႏိုင္က အေၾကာင္းစံုကို ဆက္လက္ေျပာျပမွာပါ။

ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ Christine Schraner-Burgener ဟာ ဇူလိုင္ ၁ ရက္ေန႔က အေထြေထြညီလာခံမွာ အစီရင္ခံတင္ျပရာမွာ- ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရး ျမန္မာဘက္ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ အလြန္ေႏွးေကြးေနေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ အဓိက ေျဖရွင္းရမွာ လံုၿခံဳၿပီး ဆႏၵအေလ်ာက္ ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိျပန္လာေရး ျဖစ္ၿပီး အဲဒီအေျခအေနေတြ ရခိုင္မွာ ဖန္တီးေပးေရး အဓိကတာ၀န္ရွိသူဟာ ျမန္မာအစိုးရအေပၚမွာ မူတည္ေနတယ္လို႔ သူကဆိုပါတယ္။ ဒါအျပင္ ပဋိပကၡျဖစ္တဲ့ ေနရာေတြဆီ ကုလသမဂၢအေနနဲ႕ သြားေရာက္ ခြင့္ရဖို႔ အေရးႀကီးေၾကာင္း သူက အခုလို ေဆြးေႏြးပဲြမွာ ေျပာသြားပါတယ္။

"ပဋိပကၡ ျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာေတြမွာရွိေနတဲ့ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ေတြဆီကို သြားေရာက္ ကူညီႏိုင္ဖို႔အတြက္ သြားလာခြင့္ရဖို႔က အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ပဋိပကၡျဖစ္တဲ့ ေနရာေတြဟာ အလြန္ေ၀းေခါင္တဲ့ ေနရာေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အာဏာပိုင္ေတြက ခြင့္ျပဳသည္ ျဖစ္ေစ၊ ခြင့္မျပဳသည္ျဖစ္ေစ အဲဒီေနရာေတြကို သြားဖို႔ အလြန္ခက္ခဲပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အေျခခံအေဆာက္အဦ ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္မႈ နည္းတဲ့အတြက္လည္း ဒီလို အခက္အခဲေတြရွိတာပါ။ ဒါေပမယ့္ အာဏာပိုင္ေတြဘက္ကလည္း က်မတို႔ကို အဲဒီကို သြားခြင့္ အကန္႔အသတ္ေတြ လုပ္ထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာအစိုးရကို အေရးတႀကီး တိုက္တြန္းထားသလို အၿမဲတမ္းလည္း က်မ ေတာင္းဆိုေနတာက တိုက္ပဲြေတြျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာေတြက ဒုကၡသည္ေတြဆီ သြားေရာက္ကူညီခြင့္ ေပးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။"

ဒါအျပင္ သူ႔အေနနဲ႕ မၾကာေသးခင္ကပဲ တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ရွိခဲ့ေၾကာင္းလည္း အခုလိုေျပာပါတယ္။

"တပ္မေတာ္နဲ႕ က်မ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး အပါအ၀င္ ကခ်င္မွာရွိတဲ့ ေျမာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္ တိုင္းမွဴးနဲ႕ ရခိုင္ စစ္ေတြမွာရွိတဲ့ အေနာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္ တိုင္းမွဴး ေတြနဲ႕ က်မ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့တာေတြရွိပါတယ္။ သူတို႔ သံုးဦးလံုးကို က်မ တိုက္တြန္းခဲ့တာက လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီေပးသူေတြကို သြားခြင့္ျပဳဖို႔ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ေျမျမွဳပ္ဗံုးလို အသက္လံုၿခံဳေရးအႏၱရာယ္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အေျခအေန အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြရွိရင္လည္း လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီေတြအတြက္ အျခားလမ္းေၾကာင္းရွိသင့္တယ္လို႔ က်မေျပာခဲ့ပါတယ္။"

ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ လက္ရွိ AA ရခိုင္လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔နဲ႕ ျမန္မာစစ္တပ္ၾကား တိုက္ပဲြေတြ ျပင္းထန္ေနတဲ့ အေျခအေနကိုလည္း တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ေဆြးေႏြးခဲ့ခ်ိန္မွာလည္း AA နဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ နည္းလမ္းရွာေဖြဖို႔ သူ႕အေနနဲ႕ တင္ျပခဲ့တယ္လို႔ Christine Schraner-Burgener ကဆိုပါတယ္။ ဒါအျပင္ ျမန္မာစစ္တပ္ဘက္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကာလ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္လ သက္တမ္းတိုးလိုက္ေၾကာင္းနဲ႕ အဲဒီကာလအတြင္း တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔ေတြနဲ႕ ေတြ႕ဆံုရာမွာ AA အဖဲြ႔ ပါ၀င္လာမယ္လို႔ ေမွွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း သူက အေထြေထြညီလာခံ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ေျပာသြားပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာ ၇၀၀,၀၀၀ ေက်ာ္ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ လူမ်ဳိးစုအလိုက္ရွင္းလင္းဖယ္ရွားမႈ၊ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ စတာေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စဲြခ်က္ေတြအတြက္ တာ၀န္ရွိသူေတြကို စံုစမ္းအေရးယူအျပစ္ေပးႏိုင္ေရး ကိစၥရပ္နဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ကုလအထူးကိုယ္စားလွယ္က ဘယ္လို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနသလဲလို႕ ဥေရာပသမဂၢကိုယ္စားလွယ္က ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့တာကိုေတာ့ သူက အခုလို တုန္႔ျပန္ေျဖဆိုခဲ့ပါတယ္။

"တာ၀န္ခံမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းနဲ႕ပတ္သက္ရင္ အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈေတြအမ်ားႀကီး ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို ေဆြးေႏြးရာမွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့သူေတြကို အေရးယူႏိုင္ေရးဟာ တရားမွ်တမႈနဲ႕ ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ အလြန္အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာ က်မ အၿမဲပဲ အေလးေပးေျပာခဲ့ပါတယ္။"

ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႕ လံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ က်ယ္ျပန္႔လွတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ စြပ္စဲြခ်က္ေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ျမန္မာအစိုးရက ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ သံတမန္ ႏွစ္ဦးပါတဲ့ ကိုယ္ပိုင္စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕နဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီက အသစ္ဖဲြ႕စည္းထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ယႏၱရား အဖဲြ႔ ႏွစ္ဖဲြ႕ ရွိေနေၾကာင္း နဲ႔ အျပစ္ရွိသူေတြကို အေရးယူႏိုင္ေရး သူတို႔ရံုးအေနနဲ႕ အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္လို႔ Christine Schraner-Burgener ကေျပာပါတယ္။

"ဒီ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ ႏွစ္ဖဲြ႕လံုးနဲ႕ က်မ ဆက္ၿပီး အဆက္အသြယ္လုပ္ေနမွာပါ။ ေနာက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တာ၀န္ခံမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈရွိလာေရး အျပစ္ရွိသူေတြကို အေရးယူဖို႔ က်မတို႔ အနီးကပ္ ေစာင့္ၾကည့္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။"

အခုလို Christine Schraner-Burgener ရဲ႕ အစီရင္ခံ တင္ျပခ်က္အေပၚ ကုလသမဂၢအဖဲြ႕၀င္ ႏိုင္ငံေတြက တုန္႔ျပန္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဥေရာပသမဂၢကိုယ္စားလ်ယ္ကေတာ့-

"ျမန္မာအစိုးရကို အားေပးတိုက္တြန္းခ်င္တာက ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီက အသစ္ ဖဲြ႔စည္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ယႏၱရား အဖဲြ႔နဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါအျပင္ ကုလသမဂၢရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာအဖဲြ႕အစည္းေတြ အေနနဲ႕လည္း ဒီစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕ အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္ေရး အလ်င္အျမင္လုပ္ေဆာင္ၾကဖို႔ ဥေရာပသမဂၢ အေနနဲ႕ တိုက္တြန္းပါတယ္။"

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကိုယ္စားလွယ္ကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ လံုၿခံဳေရးအေျခအေနဟာ ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရးစိတ္မခ်ရေသးသလို၊ ဒါဟာ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ တာ၀န္ပဲျဖစ္တယ္လို႔ ကုလ အေထြေထြညီလာခံ ေဆြးေႏြးပဲြမွာ အခုလို ေျပာသြားပါတယ္။

"ျမန္မာႏုိင္ငံအေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက လြန္စြာ စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္မိပါတယ္။ ဝမ္းနည္းစရာက အစိုးရအေနနဲ႔ အေျခအေနေတြ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရာမွာ သိပ္ကို ေႏွးေကြးလြန္းေနတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ AA ရခုိင့္တပ္မေတာ္နဲ႔ ျမန္မာစစ္တပ္တို႔ၾကား တုိက္ခုိက္ေနမႈေတြဟာ အေျခအေနကို ပိုဆိုးေစၿပီး အရပ္သားေတြ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရမႈေတြလည္း တိုးေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ UNHCR ရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္ျဖစ္တဲ့ အေျခအေနဟာ ဒုကၡသည္ေတြ ဌာေနျပန္ေရးအတြက္ စိတ္မခ်ရေသးတဲ့ အခ်က္ကိုလည္း အေမရိကန္က သေဘာတူပါတယ္။ အေျခအေနေတြ စိတ္ခ်ရေအာင္လုပ္ေပးဖို႔က ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ တာဝန္ျဖစ္ပါတယ္။"

တရုတ္ႏိုင္ငံကိုယ္စားလွယ္ကေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာရွိေနတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ ဌာေန ျပန္ႏိုင္ေရး အေရးႀကီးဆံုးျဖစ္ၿပီး၊ လူ႕အခြင့္အေရးအေၾကာင္းျပၿပီး ျမန္မာကို ဖိအားေပးတာမ်ဳိးကို တရုတ္က လက္ခံမွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ စကားျပန္ကတဆင့္အခုလို ေျပာပါတယ္။

"ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရခုိင္အေရးဟာ သမိုင္းက ထားရစ္ခဲ့တဲ့ အေမြပါ။ အေရးႀကီးဆံုး ဦးစားေပးရမယ့္ ကိစၥက Bangladesh မွာ ေသာင္တင္ေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဒုကၡသည္ေတြ ဌာေနျပန္ႏုိင္ေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ မၾကာေသးမီက Bangladesh နဲ႔ ျမန္မာ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား ဒုကၡသည္ေတြ ဌာေနျပန္ႏိုင္ေရး အတြက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလကလည္း ႏွစ္ဘက္ တို႔ ဒီကိစၥအေရး အျမင္ခ်င္း ဖလွယ္ခဲ့ၾကပါေသးတယ္။"

အခုလို ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ Christine Schraner-Burgener အေနနဲ႕ အစီရင္ခံတင္ျပမႈဟာ ေျခာက္လတႀကိမ္ အေထြေထြညီလာခံမွာ အစီရင္ခံတင္ျပရမယ္ဆိုတဲ့ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံရဲ႕ ၂၀၁၈ ျမန္မာ့အေရးဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ ျဖစ္ၿပီး ေနျပည္ေတာ္မွာ သူရံုးဖြင့္ၿပီးေနာက္မွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ အေထြေထြညီလာခံမွာ သူရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Christine Schraner-Burgener က အစီရင္ခံတင္ျပခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com