ျမန္မာမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံဖို႔ Czech ကို ေဒၚစု တုိက္တြန္း

Prague ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ခ်က္-ျမန္မာ စီးပြားေရးညီလာခံမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ မိန္႔ခြန္းေျပာ

ပထ၀ီအေနအထားအရ မဟာဗ်ဴဟာ ေျမာက္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမယ့္ သူေတြအတြက္ ေနာက္ဆံုး အခြင့္အလမ္းေတြ အျပည့္အ၀ရွိေနသလို၊ စိတ္မပ်က္ ေစရဘူးလို႔ သူ႔အေနနဲ႕ ကတိေပးေၾကာင္း ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က မေန႔က Prague ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ခ်က္-ျမန္မာ စီးပြားေရးညီလာခံမွာ ေျပာၾကားသြားပါတယ္။

ခ်က္နဲ႔ ျမန္မာ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား အဓိက ဦးစားေပးလာတဲ့ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ သံတမန္ဆက္ဆံေရး ဟာ အာရွနဲ႕ ဥေရာပ အတြက္ နည္းဗ်ဴဟာ အရ ဘယ္ေလာက္ထိ အေရးပါႏိုင္ပါသလဲ။ မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို တင္ျပမွာပါ။

ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ ျမန္မာႏို္င္ငံမွာ ဆိုးရြားလွတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြေၾကာင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြက လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံဖို႔ တြန္႕ဆုတ္ေနခ်ိန္မွာ ခ်က္သမၼတ ႏိုင္ငံကို ခ်စ္ၾကည္ေရးခရီးစဥ္အျဖစ္ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ခ်က္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ကိုယ္တိုင္ လာၾကည့္ဖို႔နဲ႕ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံတဲ့အခါမွာလည္း စိတ္မပ်က္ေစရဘူးလို႔ သူ႕အေနနဲ႕ ကတိေပးေၾကာင္း အဂၤါေန႔က Prague မွာျပဳလုပ္တဲ့ ခ်က္-ျမန္မာ စီးပြားေရးညီလာခံမွာ ေျပာၾကားသြားပါတယ္။

တနလၤာေန႔က ခ်က္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Andrej Babis နဲ႔ ပူးတဲြသတင္းစာရွင္းလင္းပဲြမွာလည္း ျမန္မာဟာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးအရ အေရွ႕ေတာင္ အာရွမွာ ေနာက္ဆံုးအခြင့္အလမ္းတခုအျဖစ္ ရွိေနတဲ့အတြက္ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ လုပ္ဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အခုလို ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါတယ္။

“ျမန္မာဟာ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးခ်ဲ႕ထြင္မႈအတြက္ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ေနာက္ဆံုး အခြင့္အလမ္း တခုျဖစ္ေနၿပီး ဒါဟာ စီးပြားေရးအရ ႀကီးမားတဲ့ ေျခလွမ္းေတြ လွမ္းေနတဲ့ ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံအတြက္ ဆဲြေဆာင္မႈ ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ က်မတို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”

ခ်က္လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႕ ျမန္မာလုပ္ငန္းရွင္ေတြ တက္ေရာက္တဲ့ စီးပြားေရးညီလာခံမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာသြားတဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ- ပထ၀ီအေနအထားအရ မဟာဗ်ဴဟာက်ၿပီး၊ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရးအရဆိုရင္လည္း တရုတ္၊ အိႏၵိယနဲ႔ အာဆီယံ ႏိုင္ငံေတြၾကားမွာ အားလံုးစံုစည္းရာျဖစ္ေနတဲ့ လမ္းဆံုလမ္းခြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ တည္ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တရုတ္၊ အိႏၵိယနဲ႕ အဖဲြ႕၀င္ ၁၀ ႏိုင္ငံရွိတဲ့ အာဆီယံ ေစ်းကြက္ဟာ စားသံုးသူဦးေရ ၃.၅ သန္းမက အလားအလာ ရွိေနသလို၊ ဒါဟာ ကမၻာ့ GDP (ျပည္တြင္း အသားတင္ ထုတ္လုပ္မႈ တန္ဖိုး) ရဲ႕ ၂၀% ရွိေနၿပီး ေခတ္သစ္ကမၻာမွာ တခါမွ မျမင္ဘူးေသးတဲ့ အားမန္အျပည့္နဲ႕ အင္အားအေကာင္းဆံုး ေစ်းကြက္ ျဖစ္လာဖို႔ရွိတယ္လို႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ညီလာခံ မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အဂၤါေန႔က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႕ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ကို နံနက္စာ တည့္ခင္း ဧည့္ခံခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Tomas Petricek ကလည္း ၁၉၇၀ နဲ႕ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ေတြတုန္းက ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားလို႕ ေခၚတဲ့ ခ်က္ႏိုင္ငံဟာ ျမန္မာအတြက္ ကားဘီး၊ လယ္ထြန္စက္နဲ႕ သၾကား စက္ရံုေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ ႀကီးႀကီးမားမားထား ရွိခဲ့ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ သတၱဳ တူးေဖၚေရး၊ ေဆး၀ါး၊ ေလေၾကာင္းဆိုင္ရာနဲ႕ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ခ်က္နဲ႕ ျမန္မာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အဓိကထား ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ဖို႔ရွိေၾကာင္း ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက ေျပာပါတယ္။

ခ်က္ ႏိုင္ငံမွာ အေျခခ် ေနထိုင္ေနသူလည္းျဖစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ခ်က္ႏိုင္ငံခရီးစဥ္ကို အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ကိုလင္းသန္႔ကေတာ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ကုန္သြယ္စီးပြားေရးမွာ ခ်က္က အရွဳံးခံေနတဲ့ အေနအထားမွာရွိေနတယ္လို႔ အခုလိုေျပာပါတယ္။

“ခ်က္ကေတာ့ ျမန္မာျပည္ကို အဓိကတင္ပို႔တာကေတာ့ ခရစ္စတယ္ရွိတယ္၊ စက္ယႏၱယားပစၥည္းေတြ လမ္းခင္းစက္တုိ႔ဘာတို႔ေပါ့ေနာ္။ ဘီယာပို႔တယ္ ၀ိုင္လည္းတခ်ိဳ႕ပို႔တာရွိတယ္။ က်န္းမာေရးအေထာက္အကူျပဳပစၥည္းေတြ ပညာေရးအေထာက္အကူျပဳပစၥည္းေတြပို႔တယ္။ အခုသူတို႔ ႀကိဳးစားေနတာက mining နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ machine ေတြလည္း ပို႔ဖို႔လုပ္ေနတယ္။ အရင္တုန္းက လုပ္တာေတြၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ မွာ ခ်က္နဲ႔ ျမန္မာ ကုန္သြယ္မႈမွာ ခ်က္ဘက္က အရႈံးေပၚတယ္ေပါ့ေနာ္။ ၂၃ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ခ်က္ဘက္က ေလ်ာ့သြားၿပီး ျမန္မာဘက္က ၆၆ ရာခိုင္ႏႈန္းျမင့္မားလာတာကို ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Andrej Babis က ဒီေန႔ ဖိုရမ္ဖြင့္မိန္႔ခြန္းမွာေတာင္မွ ေျပာသြားတယ္။

ေမး။ ။ ျမန္မာမွာ ခ်က္ႏိုင္ငံရဲ႕ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈက အျခား အာရွႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယား၊ စကၤာပူ တို႔နဲ႕ ယွဥ္ၿပိဳင္နိုင္မယ့္ အလားအလာရွိလားရွင့္။

ကိုလင္းသန္႕ ။ ။ ခ်က္က EU အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ EU ဥပေဒေတြနဲ႔ က်င့္သံုးရတာျဖစ္သလို ခ်က္ႏိုင္ငံရဲ႕ တကိုယ္တည္း သီးျခားထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈနဲ႔လည္းသူလုပ္ေနတာရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔မွာက တျခား ဥေရာပႏိုင္ငံေတြလို ဒီ ဂ်ာမနီတို႔လို႔ ျပင္သစ္တို႔လို အရမ္းခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံမဟုတ္ဘူး။ ခ်က္ကုန္ပစၥည္းကလည္း ဂ်ာမနီတို႔လို ေစ်းအရမ္းႀကီးတဲ့ ပစၥည္းေတာ့မဟုတ္ဘူး ။ ျမန္မာအတြက္ေတာ့ အဆင္ေျပတယ္။ ေစ်းနည္းနည္းသက္သာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကြာလတီကေတာ့ EU ကြာလတီရွိတာေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ သူကေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့ Compete လုပ္ဖို႔လည္း အာရွက အထူးသျဖင့္ ဂ်ပန္နဲ႔ တရုတ္တို႔နဲ႔ လည္း compete လုပ္လို႔မရဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အာရွပစၥည္းေတြက အာရွ standard ေတြက်ေတာ့ ဒီက ဥေရာပနဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ နည္းနည္းေစ်းသက္သာတာေပါ့ ။ ေစ်းသက္သာေတာ့ ေစ်းကြက္ထဲမွာလည္း တိုးဖို႔မလြယ္ေတာ့ သူတို႔သိတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ ေျဖးေျဖးခ်င္း ေစ်းကြက္ေတြကို ရသေလာက္တိုးခ်င္တယ္ တကြက္ေလာက္ေပါ့ အဲဒါသူတို႔ေမွ်ာ္လင့္ထားပံုရတယ္။

ေမး။ ။ အဲေတာ့ ခ်က္နဲ႕ ျမန္မာ ၾကား ဦးစားေပးရွိေနတဲ့ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ သံတမန္ဆက္ဆံေရးက ပထ၀ီအေနအထားအရ မဟာဗ်ဴဟာ ေျမာက္ အေရးပါတဲ့ အေနအထား ရွိေနတယ္လို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာသြားပါတယ္။ ဒါဟာ တကယ္ပဲျဖစ္လားႏိုင္မလားရွင့္။

ကိုလင္းသန္႔။ ။ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဒါကလည္း သူတို႔ ေျခကုတ္ယူေနတာပဲ။ အမွန္အတိုင္းေျပာမယ္ဆိုရင္ တကယ္တမ္း ခ်က္ကုမၸဏီ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဂ်ာမန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ partnership ေတြမ်ားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဂ်ာမန္ကလည္း ခ်က္ကို ေရွ႕တန္းတခုလိုသေဘာထားၿပီးေတာ့ ေနာက္က တြန္းေနတာလည္းရွိတယ္။ ဆိုလိုတာက EU အေနနဲ႔ တိုက္ရိုက္၀င္တာမဟုတ္ပဲနဲ႔ ခ်က္အေနနဲ႔သြား၊ သြားၿပီးရင္ ခံုေနရာယူ ၿပီးရင္ အဲဒီရလာတဲ့ ခံုေနရာမွာ ငါတို႔ ေနရာေလးခ်ဲ႕ၾကတာေပါ့ ဆိုတဲ့ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္သံသယျဖစ္မိပါတယ္။”

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ စီးပြားေရးညီလာခံတက္ေရာက္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Tomas Petricek နဲ႕အတူ Prague ၿမိဳ႕မွာ ျမန္မာသံရံုး သစ္ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ပဲြ အခမ္းအနားကို တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါအျပင္ ခ်က္သမၼတ Milo Zeman နဲ႕လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါတယ္။ ခ်က္နဲ႕ ျမန္မာ ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးဟာ အရင္ကထက္ ပိုမိုနီးကပ္လာခဲ့ေၾကာင္း သံုးရက္ၾကာ ခ်စ္ၾကည္ေရးခရီးစဥ္အတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အဓိက ထား ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီကေန႕မွာေတာ့ ဟန္ေဂရီႏိုင္ငံကို အလုပ္ခရီးစဥ္အျဖစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရာက္ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္/ ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com