စစ္ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း Amnesty ရဲ႕ စြပ္စြဲခ်က္ကို တပ္မေတာ္ပယ္ခ်

ROE အတိုင္းပဲ ေဆာင္႐ြက္တယ္

တပ္မေတာ္ အေနနဲ႔ အၾကမ္းဖက္ ႏွိမ္ႏွင္ေရး စစ္ဆင္ေရးေတြမွာ အင္အား ဘယ္ အတိုင္းအတာထိပဲ သုံးရမယ္၊ ဘယ္လို ကိစၥမ်ိဳးေတြပဲ လုပ္ရမယ္ ဆိုတဲ့ ကန္႔သတ္ထားမႈ မရွိဘူးလို႔ တပ္မေတာ္ သတင္းမွန္ျပန္ၾကားေရး အဖြဲ႕ အတြင္းေရးမႉး ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ႀကဳံေတြ႕ရတဲ့ အေျခအေနကို ဆန္းစစ္ၿပီးမွ လိုအပ္တဲ့ အင္အားသုံးတာမ်ိဳး Rules of engagement (ROE) အတိုင္းပဲ ေဆာင္႐ြက္တယ္လို႔ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ဆိုပါတယ္။

ဒါဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အျပဳအမူေတြ အေပၚ ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕ Amnesty International က စြပ္စြဲ ေဝဖန္ထားတဲ့ ေနာက္ဆုံး အစီရင္ခံစာ ထြက္လာတဲ့ေနာက္ တပ္မေတာ္ဘက္က တုံ႔ျပန္ ေျပာဆိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရခိုင္လက္နက္ကိုင္ ေအေအအဖြဲ႕နဲ႔ၾကား ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ တိုက္ပြဲေတြ အတြင္း အစိုးရ စစ္သားေတြဟာ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြ ဆက္လက္ က်ဴးလြန္ေနခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားေတြ ရရွိထားတယ္လို႔ AI ရဲ႕ အစီရင္ခံစာထဲ စြပ္စြဲထားပါတယ္။
"ဘယ္သူမွ အကာအကြယ္ မေပးဘူး" - AI အစီရင္ခံစာ

ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲ တိုက္ပြဲဒဏ္ ခံေနရတဲ့ ေနရာေတြမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေမးျမန္းစုံစမ္းမႈ ၈၁ ႀကိမ္ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး "ဘယ္သူမွ အကာအကြယ္ မေပးဘူး" ဆိုတဲ့ အစီရင္ခံစာကို ထုတ္ျပန္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ AI က ေျပာပါတယ္။

သူတို႔ စုံစမ္းမႈေတြ လုပ္ခဲ့တဲ့ ေက်း႐ြာေတြဟာ ရခိုင္၊ ၿမိဳ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာနဲ႔ ခမီ ႐ြာေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

 ေအေအနဲ႔ တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနတာ လေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနၿပီ

အခု ၂ဝ၁၉ ခုႏွစ္ အတြင္းမွာကို အစိုးရ စစ္သားေတြဟာ အရပ္သားေတြကိုပါ မေရွာင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီး ဥပေဒမဲ့ သတ္ျဖတ္တာ၊ ႏွိပ္စက္တာမ်ိဳးေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္လို႔ အဲဒီ အစီရင္ခံစာထဲ ေရးသားထားပါတယ္။

႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ျပဳမူခဲ့တုန္းကလိုပဲ တပ္မေတာ္ အေနနဲ႔ အရပ္သားေတြကို သတ္ျဖတ္တာ၊ ဖမ္းဆီးတာ အပါအဝင္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တာေတြကို အခု စစ္ဆင္ေရးေတြမွာလည္း ထိန္းခ်ဳပ္မႈ မရွိ၊ သိသိနဲ႔ က်ဴးလြန္ ေနၾကတယ္လို႔ အေရွ႕နဲ႔ အာရွေတာင္ အာရွ ေဒသပိုင္းဆိုင္ရာ AI အဖြဲ႕ရဲ႕ အႀကီးအကဲ နီကိုးလပ္စ္ ဘက္ဝဲလင္းက ေျပာပါတယ္။

အရပ္သား ၁၄ ေယာက္ ေသဆုံးခဲ့ၿပီး ဒဏ္ရာရသူ အနည္းဆုံး ၂၉ ေယာက္ ရွိခဲ့တဲ့ တပ္မေတာ္ရဲ႕ တိုက္ခိုက္မႈေတြကို မွတ္တမ္းတင္ထား ႏိုင္တယ္လို႔ AI က ဆိုပါတယ္။

အဲဒီ က်ဴးလြန္မႈေတြ အတြက္ အေနာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္ ကြပ္ကဲမႈေအာက္က တပ္ရင္း တပ္ဖြဲ႕ေတြ အပါအဝင္၊ တိုးျမႇင့္ ခ်ထားတဲ့ ေျချမန္တပ္မ ၂၂ နဲ႔ ၅၅ တို႔မွာ တာဝန္ရွိတယ္လို႔ AI က စြပ္စြဲပါတယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲ တပ္ေတြတိုးျမႇင့္ ေနရာခ်ထားမႈ

ေသာင္းက်န္းသူ ႏွိမ္ႏွင္းမႈ စစ္ဆင္ေရး အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အင္အား အသုံးျပဳဖို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲ တပ္ေတြ ေနရာခ်ရတာ ျဖစ္ၿပီး အဲဒီ အင္အားေတြကို တျခား ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ အသုံးျပဳတာမ်ိဳး မရွိဘူးလို႔ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

တပ္ေတြ အလဲအလွယ္လုပ္ရင္း တပ္မတခ်ိဳ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲ ေရာက္ေနတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက အတည္ျပဳေပမယ့္ စစ္ဆင္ေရး သတင္းနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ဘယ္တပ္မေတြ သုံးထားပါတယ္ဆိုတာမ်ိဳး တပ္မေတာ္က ထုတ္ျပန္ေလ့ မရွိဘူးလို႔လည္း ဘီဘီစီကို ေျပာပါတယ္။

စစ္ဆင္ေရး ေဆာင္႐ြက္တဲ့ အခါမွာေတာ့ စစ္ဘက္နဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ပစ္မွတ္လား၊ စစ္ဘက္နဲ႔ မဆိုင္တဲ့ အရာလား ဆိုတာ ခြဲျခားရမယ္ ဆိုတဲ့ ROE အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ေနတယ္ ဆိုၿပီး အရပ္သားေတြကိုပါ မေရွာင္ ပစ္မွတ္ထားေနတယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြ အေပၚ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ပယ္ခ်ပါတယ္။

စစ္ေတြကို ေျပးလာရတဲ့ စစ္ေဘးေရွာင္ သားအမိ

အရပ္သားေတြအေပၚ ပစ္မွတ္ထားတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္

ေအေအ အဖြဲ႕နဲ႔ မပတ္သက္ဖို႔၊ ေအေအအဖြဲ႕ ႐ြာေတြထဲ ဝင္ထြက္သြားလာရင္ အစိုးရလုံၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕ေတြကို သတင္းပို႔ဖို႔ ေက်း႐ြာအႏွံ႔ ရပ္မိရပ္ဖေတြ၊ ႐ြာလူႀကီးေတြကို ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းေတြမွာ တရားဝင္ ေခၚယူ အသိေပးတာမ်ိဳး တပ္မေတာ္ဘက္က ျပဳလုပ္ထားတယ္လို႔ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ဆိုပါတယ္။

ေက်း႐ြာေတြ မထိခိုက္ေအာင္ တပ္မေတာ္က ေဆာင္႐ြက္ေပမယ့္ တကယ္လို႔ အစိုးရ တပ္ဖြဲ႕ေတြကို ေအေအက ႐ြာေတြထဲကေန ပစ္ခတ္လာခဲ့ရင္ မျဖစ္မေန တုံ႔ျပန္ ပစ္ခတ္ရတဲ့ အခါ ႐ြာခံေတြပဲ နစ္နာႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္း ရွင္းျပထားတယ္လို႔ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

ဒါဟာ အရပ္သားေတြ အေပၚမွာပါ ပစ္မွတ္ထားတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို တပ္မေတာ္ သတင္းမွန္ျပန္ၾကားေရး တာဝန္ရွိသူ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ရွင္းလင္း ေျဖဆိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။

လက္ေတြ႕ေျမျပင္မွာလည္း တစ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းဟာ ႐ြာသား အသြင္ယူ တိုက္ခိုက္တာမ်ိဳး၊ တပ္မေတာ္စစ္ေၾကာင္းကို မိုင္းဆြဲၿပီး ႐ြာထဲ ဝင္ေျပးတာမ်ိဳး၊ ႐ြာထဲကေန ပစ္ခတ္တာမ်ိဳးေတြ ျပဳလုပ္တဲ့ အတြက္ အဲဒီလို ပစ္ခတ္ တိုက္ခိုက္လာတဲ့ ေနရာေတြကို မလြဲမေသြ ျပန္လည္ ပစ္ခတ္ရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

 ဒဏ္ရာရတဲ့ ကေလးကို ေဆး႐ုံကို ေခၚေဆာင္လာစဥ္

ရပ္႐ြာထဲ လက္နက္ႀကီးက်ည္ေတြ က်ေရာက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ ဇန္နဝါရီလထဲ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ သမီးလွ ေက်း႐ြာျဖစ္ရပ္ကို AI အဖြဲ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ထည့္သြင္း ေျပာဆို ထားပါတယ္။ လက္နက္ႀကီးက်ည္ဟာ အစိုးရတပ္က ပစ္တဲ့က်ည္ဆိုတာ ေသခ်ာသေလာက္ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အဲဒီ ေမာ္တာက်ည္ေၾကာင့္ ၇ ႏွစ္အ႐ြယ္ ေယာက္်ားေလး ကေလးငယ္တစ္ေယာက္ အျပင္းအထန္ ဒဏ္ရာရၿပီး ေနာက္ပိုင္း ေသဆုံး ခဲ့တာမွာ အစိုးရ စစ္သားေတြက ကေလးငယ္ကို ေဆး႐ုံပို႔ခြင့္ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ ပိတ္ထားခဲ့လို႔ ျဖစ္တယ္ ဆိုၿပီး စြပ္စြဲ ထားပါတယ္။

    ရခိုင္မွာ ႐ြာေတြထဲထိ က်ည္ဆန္နဲ႔လက္နက္ႀကီးေတြက်လို႔ အမ်ိဳးသမီးငယ္တစ္ဦး ေသဆုံး
    တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေနတဲ့ ေျမာက္ဦး အပါအဝင္ ၿမိဳ႕နယ္ ၅ ခုမွာ ညမထြက္ရအမိန႔္စတင္အသက္ဝင္

ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းကေတာ့ လုံးဝ မွားယြင္းတဲ့ ေျပာဆိုခ်က္ပဲ ဆိုၿပီး AI ရဲ႕ စြပ္စြဲမႈ အေပၚ ပယ္ခ်ပါတယ္။ ေအေအတပ္ဖြဲ႕ဝင္လို႔ သံသယ ရွိရသူကိုေတာင္ ဒဏ္ရာနဲ႔ ေတြ႕ရင္ တပ္မေတာ္ ဘက္က စတင္လုပ္တာက ေဆးကုသေပးတာပဲလို႔ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

AI ရဲ႕ အစီရင္ခံစာထဲမွာေတာ့ ေအေအအဖြဲ႕ေၾကာင့္လည္း အရပ္သား ထိခိုက္ နစ္နာရမႈ တခ်ိဳ႕ ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အရပ္သားေတြကို ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္တာ အပါအဝင္ အႏိုင္က်င့္မႈ တခ်ိဳ႕ကို ေအေအအဖြဲ႕ကလည္း က်ဴးလြန္တယ္ ဆိုတဲ့ AI အဖြဲ႕ရဲ႕ စြပ္စြဲမႈ အေပၚ ေအေအ ေျပာခြင့္ရသူက "အဲဒီလို ကိစၥမ်ိဳးေတြ မရွိဘူးလို႔ အခိုင္အမာ ေျပာႏိုင္တယ္" ဆိုၿပီး AFP သတင္းဌာနကို တုံ႔ျပန္ ေျဖဆိုထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com