၂၀၁၅ မွာ သေဘာတူညီ ခဲ့တဲ့ အီရန္ န်ဴကလီးယား ဖ်က္သိမ္းေရး စာခ်ဳပ္အရ ပိတ္ဆို႔မႈ႐ုပ္သိမ္းထားတာကို အေမရိကန္ပယ္ဖ်က္

အိုဘာမား အစိုးရ လက္ထက္က သေဘာတူညီမႈေတြအားလုံးကို ထရမ့္ ပယ္ဖ်က္

အီရန္ ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ လုံးလုံးလ်ားလ်ား ေျပာင္းလဲ မႈေတြ မလုပ္မျခင္း အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို မရပ္မနား လုပ္ေဆာင္ သြားမယ္လို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး မိုက္ ပြန္ပီယို က သတိေပး ေျပာဆို လိုက္ပါတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာတုန္း က သေဘာတူညီ ထားခဲ့တဲ့ အီရန္ရဲ႕ န်ဴကလီးယား ဖ်က္သိမ္းေရး စာခ်ဳပ္အရ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈ ေတြဖယ္ရွား ထားတာ ကို လက္ရွိ အေမရိကန္ အစိုးရ က ပယ္ဖ်က္ လိုက္တဲ့ အေပၚမွာ သူက အခုလို ေျပာဆို လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အီရန္ သမၼတ ဟာဆန္ ႐ိုဟာနီ ကေတာ့ သူ႔ ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ ေရနံ ထုတ္ကုန္ ေတြ ကို ဆက္လက္ ေရာင္းခ် သြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာဆိုပါတယ္။ အီရန္ အေနနဲ႔ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈ ေတြကေန ေဖာက္ထြက္ ႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း စီးပြားေရး ဆိုင္ရာ အစိုးရ အဖြဲ႕ဝင္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆုံစဥ္မွာ သူက ေျပာၾကား ခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး မိုက္ ပြန္ပီယို ကေတာ့ အီရန္ အစိုး ရ အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံ တရားမဝင္ အစိုးရ အျဖစ္ ကေန ၁၈၀ ဒီဂရီ အခ်ိဳးအေကြ႕ နဲ႔ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္မလား ဒါမွမဟုတ္ စီးပြားေရး ၿပိဳလဲ တာကို ျမင္ခ်င္ လား ဆိုၿပီးေတာ့ သတင္းေထာက္ ေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆုံစဥ္မွာ ေျပာဆို လိုက္ပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ ကလည္း အီရန္ ႏိုင္ငံကေန ေရနံ ဝယ္ယူမႈ မလုပ္ဖို႔ သေဘာတူညီ ခဲ့တယ္လို႔လည္း သူက ဆိုပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ မွာ အီရန္ ရဲ႕ ေရနံ တင္ပို႔မႈက တေန႔ကို ေရနံစိမ္း စည္ တသန္း တင္ပို႔ ေနမႈ ကေန ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ပါတယ္။

အီရန္ေပၚ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူဖို႔ ကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးနဲ႔ ဘ႑ာေရး ဝန္ႀကီးတို႔ ေၾကညာ

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ န်ဴကလီးယား စာခ်ဳပ္ ကို သေဘာတူညီ ထားခဲ့တဲ့ ဥေရာပ သမဂၢ ကေတာ့ အေမရိကန္ ရဲ႕ ပိတ္ဆို႔မႈကို ေရွာင္လႊဲၿပီး အီရန္ရဲ႕ စီးပြားေရး ကို ကူညီ မယ္လို႔ေတာ့ ေျပာဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါကလည္း ေအာင္ျမင္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္း နည္းတယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက သံသယ ရွိေနၾကပါတယ္။

၂၀၁၈ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္း တုန္း က အီရန္နဲ႔ ခ်ဳပ္ဆို ထားတဲ့ န်ဴကလီးယား သေဘာတူညီမႈ ဟာ အဆိုးဆုံး သေဘာတူညီမႈ အျဖစ္ ျပစ္တင္ ေဝဖန္ ထားခဲ့တာပါ။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္တုန္း က ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ အီရန္ ရဲ႕ န်ဴကလီယား ထုတ္လုပ္မႈ ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ အတြက္ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈေတြကို ဖယ္ရွား ေပးဖို႔ သေဘာတူညီခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အႏုျမဴ ကာကြယ္ တားဆီးေရး ေအဂ်င္စီ IAEA ကေတာ့ အီရန္ အေနနဲ႔ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ သမၼတ ေဒၚနယ္ ထရမ့္ အစိုးရ က အီရန္နဲ႔ န်ဴကလီးယား အေရး ကို ေနာက္ထပ္ ေဆြးေႏြးဖို႔ ဆႏၵ ရွိေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အီရန္ အစိုးရ အေနနဲ႔ အြန္လိုင္း တိုက္ခိုက္မႈေတြမွာ မပါဝင္ဖို႔၊ ၿပီးေတာ့ တိုက္ခ်င္းပစ္ ဒုံးက်ည္ စမ္းသပ္မႈေတြ မလုပ္ဖို႔ နဲ႔ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို မေထာက္ပံ့ဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

အီရန္ သမၼတ ေကတာ့ ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ ပိတ္ဆို႔မႈ ကို ေက်ာ္လႊား ႏိုင္မယ္လို႔ ေျပာဆို

အီရန္ အေနနဲ႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ မတည္မၿငိမ္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ ေနတာေတြ ရပ္တန႔္ဖို႔ နဲ႔ ဆီးရီယား သမၼတ ဘာရွာ အာဆတ္ ကို ေထာက္ပံ့ မႈေတြ မလုပ္ေဆာင္ဖို႔ အေမရိကန္ တို႔က ေတာင္းဆို ထားပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ႐ုံးရဲ႕ အဆိုအရ အီရန္ ဟာ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းမွာ မတည္မၿငိမ္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ကတည္းက ေငြေၾကး ေဒၚလာ ၁၆ ဘီလီယံ ေထာက္ပံ့ခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲ ေျပာဆို ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ ရဲ႕ စြပ္စြဲ ေျပာဆိုမႈေတြကိုေတာ့ အီရန္ တို႔ ဘက္ က ျငင္းဆိုထားပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ ဩဂုတ္လတုန္း က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံဟာ အီရန္ အေပၚမွာ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈ အမ်ားအျပား ကို ထပ္မံ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး အဲဒီ အထဲမွာ လူ ၇၀၀ ေက်ာ္ ပါဝင္ ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေရနံတင္ပို႔တဲ့ ကုမၸဏီေတြ၊ ဘဏ္လုပ္ငန္း ေတြ နဲ႔ ေရေၾကာင္း ပို႔ေဆာင္ေရး ကုမၸဏီေတြကိုပါ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ခ်မွတ္ ခဲ့ပါတယ္။

အီရန္ ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ ေငြေၾကး လည္ပတ္ မႈေတြကို ရပ္တန႔္ ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ဘယ္လ္ဂ်ီယံ ႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ ဘဏ္လုပ္ငန္း တခုကလည္း အီရန္ နဲ႔ အဆက္အသြယ္ ျဖတ္ေတာက္မယ္ ဆိုၿပီး ေျပာဆိုထားပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ေဒၚနယ္ ထရမ့္ အစိုးရ ဟာ အီရန္ နဲ႔ ေရနံ ေရာင္းဝယ္ေရး လုပ္ေနတဲ့ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ၊ အီတလီ၊ ဂရိ၊ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ တိုင္ဝမ္ နဲ႔ တူရကီ စတဲ့ ႏိုင္ငံ ေျခာက္ ႏိုင္ငံ ကိုေတာ့ ပိတ္ဆို႔မႈ စာရင္း ကေန ခ်န္လွပ္ ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာရင္း အရ အီရန္ နဲ႔ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံတို႔ ဟာ ႀကီးမားတဲ့ ကုန္သြယ္ဖက္ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ ဆက္လက္ ရွိေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

BBC Burmese
https://www.bbc.com