ျမန္မာလူ႔အခြင့္အေရးအစီရင္ခံမႈ အေပၚ ျမန္မာနဲ႕ကုလအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕ တုံ့ျပန္

ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္း

(၇၃) ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ လူမႈေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ တတိယ ေကာ္မတီေရွ႕ေမွာက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဂၤါေန႔က အထူး ကုိယ္စားလွယ္ Yanghee Lee တင္ျပခဲ့တဲ့အေပၚ ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ တုန္႔ျပန္ ေျပာဆုိမႈေတြကုိေတာ့ ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က စုစည္း တင္ျပေပးထားပါတယ္။

ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔လွတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈဆုိင္ရာ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအစိုးရဘက္က မွန္မွန္ကန္ကန္ စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမရွိတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႕ လြတ္လပ္ၿပီး သီးျခားစံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ အဓိက အႀကံျပဳထားတဲ့ အစီရင္ခံစာကို ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္ Yanghee Lee က အဂၤါေန႔ညေနက ကုလသမဂၢ တတိယေကာ္မတီမွာ တင္ျပခဲ့တဲ့အေပၚ ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ ျမန္မာ သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အေမရိကန္နဲ႔ တရုတ္ႏုိင္ငံတုိ႔က တျခား ႏုိင္ငံေတြက ကုိယ္စားလွယ္ေတြနည္းတူ အသီးသီး တုန္႔ျပန္ ေျပာဆုိခဲ့ၾကတာပါ။

ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံတခုခ်င္းစီအလုိက္ ကုလသမဂၢက လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ ခန္႔အပ္ တာ၀န္ေပးတဲ့ကိစၥကုိ အစဥ္တစုိက္ ဆန္႔က်င္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ေပမယ့္ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ အသီးသီးကုိ ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီး လာေရာက္ခြင့္ ျပဳခဲ့ေၾကာင္း သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက အခုလုိ အစခ်ီ တုန္႔ျပန္ပါတယ္။

“၁၉၉၅ ခုႏွစ္ကစလုိ႔ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္း ၃ ခုေလာက္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ အထူးကုိယ္စားလွယ္ေတြ၊ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးသံတမန္ေတြကုိ သေဘာရုိးနဲ႔ လက္ခံၿပီး ကူညီ ေဆာင္ရြက္ေပးလာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလုိ ေကာင္းမြန္စြာ ဆက္တုိက္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ၾကားကဘဲ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ မတရားစြာ ဆက္ဆံ ခံေနရပါတယ္။ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔၀င္ တျခား ဘယ္ႏုိင္ငံမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံေလာက္ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ယႏၱရားအမ်ားအျပားရဲ႕ေအာက္ကုိ မေရာက္ဖူးပါဘူး။”

လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိုယ္စားလွယ္ Yanghee Lee အေနနဲ႔ အျပဳသေဘာမေဆာင္တဲ့ စြပ္စြဲ ေျပာဆုိမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အေၾကာင္းကုိလည္း သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက အခုလုိ ဆက္ေျပာပါတယ္။

“လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ဟာ တုိင္းသူျပည္သားေတြ အားလုံးအတြက္ အစုိးရရဲ႕ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ တရားဥပေဒ စုိးမုိးေရးနဲ႔ ေရရွည္တည္တန္႔တဲ့ ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနမႈေတြကုိ မ်က္ကြယ္ျပဳၿပီး တိက်ခုိင္မာမႈ မရွိတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး အျပဳသေဘာ မေဆာင္တဲ့ စြပ္စြဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ေနတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အထူးကုိယ္စားလွယ္ရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္ (၈၀) ေလာက္ဟာ ထိခုိက္ နစ္နာေစေလာက္တဲ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ ပါ၀င္ၿပီး ႏုိင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ တြက္ခ်က္ လုပ္ေဆာင္တဲ့သေဘာ သက္ေရာက္ေနပါတယ္။”

ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ကုလသမဂၢနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္း၀ုိင္းအေနနဲ႔ ICC ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခုံရုံးကုိ ခ်က္ျခင္းတင္ဖုိ႔ Yanghee Lee က ေတာင္းဆုိခဲ့တဲ့ အခ်က္ကုိ သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက ေထာက္ျပ ေျပာဆုိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ရခုိင္ျပည္နယ္က ထြက္ေျပးသြားၾကသူေတြ ေနရပ္ျပန္မယ့္ကိစၥကုိ အားမေပးတာ၊ ႏုိင္ငံတကာက ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ေပးမယ့္ အကူအညီေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြအေပၚ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္တာ စတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္ရဲ႕ တင္ျပခ်က္ေတြဟာ ကုလသမဂၢနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအၾကားက အျပန္အလွန္ ယုံၾကည္မႈ တည္ေဆာက္တဲ့လုပ္ငန္းကုိ အေထာက္အကူ ျပဳေစမွာ မဟုတ္ေၾကာင္းလည္း သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ကုလသမဂၢနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥ အပါအ၀င္ စစ္မက္ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေဒသေတြက ကေလးငယ္ေတြအေရး၊ ပဋိပကၡေဒသေတြက လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈဆုိင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြမွာ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးကုိယ္စားလွယ္နဲ႔ အနီးကပ္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့အေၾကာင္းလည္း သံအမတ္ႀကီးက ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ႏုိင္ငံအတြင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ႏုိင္ဖုိ႔၊ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ ရင္ၾကားေစ့ေရး ရရွိဖုိ႔နဲ႔ လုံၿခံဳေရးရွိၿပီး ေကာင္းမြန္စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ေရးတုိ႔အတြက္ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းက ပဋိပကၡကုိ ေျဖရွင္းေရးဟာ အေျခခံက်ၿပီး အေရးပါတဲ့ ကိစၥရပ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ အစုိးရက ယူဆထားတဲ့အတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကုိ ထြက္ေျပးသြားၾကသူေတြ ေဘးကင္း၊ လုံၿခံဳစြာ သူတုိ႔သေဘာနဲ႔သူတုိ႔ ျပန္လာႏုိင္မယ့္ အေျခအေနေတြကုိ ျမန္မာအစုိးရက ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္းလည္း သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ရခုိင္ပဋိပကၡ ေျဖရွင္းတဲ့ေနရာမွာ ေဒသတြင္းက မိတ္ဖက္ႏုိင္ငံေတြလည္း ပါ၀င္ ကူညီေပးႏုိင္ေရးအတြက္ မႏွစ္က အာဆီယံအလွည့္က်ဥကၠဌ ဖိလစ္ပုိင္၊ လက္ရွိအလွည့္က်ဥကၠဌ စကၤာပူ၊ လာမယ့္ႏွစ္မွာ အလွည့္က်ဥကၠဌတာ၀န္ယူမယ့္ ထုိင္းႏုိင္ငံနဲ႔ အာဆီယ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္တုိ႔ကုိ ျမန္မာႏုိ္င္ငံကုိ ဖိတ္ေခၚထားပါတယ္။

ရခုိင္ပဋိပကၡကုိ ခ်ည္ၾကည္ရင္းႏွီးစြာနဲ႔ လ်င္ျမန္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေရးအတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ ျမန္မာ ပူးတြဲ လုပ္ငန္းအဖြဲ႔ရဲ႕ တတိယအႀကိမ္ စည္းေ၀းပြဲကုိ လာမယ့္ ေအာက္တုိဘာလ ၂၉ ရက္ကေန ၃၀ ရက္ေန႔အထိ က်င္းပသြားဖုိ႔ စီစဥ္ထားတယ္ဆုိတာကုိလည္း သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ လတ္တေလာ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြဟာ ရႈပ္ေထြး နက္နဲၿပီး ဘက္စုံက ျဖစ္ေပၚေနေၾကာင္း၊ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အေကာင္းဆုံး အင္အားဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ အတုိင္ပင္ခံပုဂၢဳိလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈေအာက္မွာ ညီညြတ္ျခင္း၊ ခုိင္မာတဲ့သံဓိဌာန္နဲ႔ ျပည္သူလူထု တရပ္လုံးက တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ေရးျဖစ္တယ္လုိ႔ သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ကုိယ္စားလွယ္ကေတာ့ - လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ Yanghee Lee ရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ တင္ျပခ်က္ကုိ ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားၿပီး ျမန္မာ လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႔ေတြက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ဆက္လက္ က်ဴးလြန္ေနတဲ့အေပၚ အမ်က္ထြက္မိေၾကာင္း အခုလုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ လူမ်ဳိးစုအလုိက္ ရွင္းလင္း သုတ္သင္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့အေပၚ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ အမ်က္ေဒါသ ထြက္လွ်က္ ရွိပါတယ္။ စစ္တပ္နဲ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႔တုိ႔ရဲ႕ ဥပေဒေဘာင္ကုိ ေက်ာ္လြန္ၿပီး လူအမ်ားအျပားကုိ သတ္ျဖတ္ခဲ့တာ၊ အုပ္စုလုိက္ မတရားျပဳက်င့္တာ၊ ညွဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္တာ၊ ေနရပ္ကေန အဓမၼ ေမာင္းထုတ္ပစ္တာ၊ ေက်းရြာေပါင္းမ်ားစြာကုိ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးခဲ့တာေတြအတြက္ အျပစ္ေပး အေရးယူျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။”

လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့ၾကတဲ့ အစုိးရ အရာရွိေတြကုိ ျမန္မာအစုိးရအေနနဲ႔ အျပစ္ေပး အေရးယူေပးဖုိ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ေတာင္းဆုိေၾကာင္းနဲ႔ အဲဒီလူေတြ ေနာက္ေနာင္မွာ အစုိးရအဖြဲ႔အတြင္း လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိတဲ့ ရာထူး တာ၀န္ေတြ မရရွိေရး ေဆာင္ရြက္ေပးဖုိ႔ပါ ေတာင္းဆုိေၾကာင္းနဲ႔ ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြ ျပန္လြတ္ေပးဖုိ႔အတြက္ပါ အေမရိကန္ ကုိယ္စားလွယ္က ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။

ဘဂၤလားေဒ့ကုိယ္စားလွယ္ကေတာ့ - ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္က ထြက္ေျပးလာၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံ နယ္စပ္ေဒသမွာ ေရာက္ေနၾကတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြ ျပည္ေတာ္ျပန္ႏုိင္ေရးအတြက္ လုိအပ္တဲ့ ျပင္ဆင္မႈေတြကုိ ျမန္မာအစုိးရကဘက္ ဖိဖိစီးစီး လုပ္ေဆာင္ျခင္း မရွိတဲ့အတြက္ ဒုကၡသည္ေတြ အခုခ်ိန္ ျပည္ေတာ္ မျပန္ႏုိင္ေသးဘဲ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

တရုတ္ကုိယ္စားလွယ္ကေတာ့ - ရခုိင္ပဋိပကၡ ေျပလည္ေရးနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ ေရာက္ေနၾကတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္ ျပန္လာႏုိင္ေရးတုိ႔အတြက္ တရုတ္အစုိးရက အခ်က္ (၃) ပါ အဆုိျပဳခ်က္ကုိ တင္သြင္းထားေၾကာင္း ဘာသာျပန္ကတဆင့္ အခုလုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ရခုိင္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး စတဲ့ ရႈပ္ေထြးနက္နဲတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ ပါ၀င္ေနတာေၾကာင့္ ခ်က္ျခင္း ေျဖရွင္းဖုိ႔ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကိစၥေျပလည္ေရးအတြက္ တရုတ္ႏုိင္ငံက အခ်က္ (၃) ပါ အဆုိျပဳခ်က္ကုိ တင္သြင္း ထားပါတယ္။ အခုႏွစ္ ဇြန္လကုန္ပုိင္းတုန္းက တရုတ္ႏုိင္ငံေတာ္ေကာင္စီ၀င္လည္းျဖစ္၊ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးလည္း ျဖစ္တဲ့ Wang Yi ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံက ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံရုံး ၀န္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးတုိ႔နဲ႔ သီးျခားစီ အလြတ္သေဘာ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ေတြ႔ဆုံမႈေတြကေန အခ်က္ (၄) ပါ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကုိ ရရွိခဲ့ပါတယ္။”

တရုတ္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးရဲ႕ ၾကား၀င္ ေဆာင္ရြက္မႈနဲ႔ ရရွိခဲ့တဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ (၄) ခုကေတာ့ - နံပတ္ (၁) အေနနဲ႔ ရခုိင္ကိစၥကုိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ ျမန္မာအၾကား ခ်စ္ၾကည္ ရင္းႏွီးစြာ ေဆြးေႏြး ညွိႏႈိင္း ေျဖရွင္းေရး၊ (၂) ဒုကၡသည္ေတြကုိ ပထမ အသုတ္အျဖစ္နဲ႔ ေနရပ္ျပန္ပုိ႔ေရးအတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္က အဆင္သင့္ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာဆုိၿပီး ျမန္မာဘက္ကလည္း လက္ခံဖုိ႔ အဆင္သင့္ ရွိတဲ့အေၾကာင္း ေျပာဆုိပါတယ္။ နံပတ္ (၃) အခ်က္ကေတာ့ - လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ အျမန္ဆုံး အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ေရးအတြက္ ႏွစ္ႏုိင္ငံအၾကား လုပ္ငန္းအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းဖုိ႔ သေဘာတူညီတာျဖစ္ၿပီး၊ နံပတ္ (၄) အခ်က္ကေတာ့ ဒီကိစၥကုိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ ျမန္မာအၾကား လက္တြဲ ေဆာင္ရြက္တဲ့ကာလအတြင္း ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္း၀ုိင္းက ဖိအားေပး လုပ္ေဆာင္တာမ်ဳိး မလုပ္ဘဲ သည္းခံ ေစာင့္ဆုိင္းေရးတုိ႔ ျဖစ္တယ္ပါတယ္။

ကိုုေဇာ္၀င္းလႈိင္/ ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com