ျမန္မာ့အေရးဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ဖုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရးမဟာမင္းႀကီး တုိက္တြန္း

ျမန္မာ့အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ ႏုိင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းႏိုင္ဖို႔ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီအဖြဲ႔ဝင္ေတြရဲ့ ႀကိဳးစားမႈကို ကုလလူ႔အခြင့္ေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီးအသစ္က ႀကိဳဆိုေၾကာင္း တနလၤာေန႔ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ ဂ်နီဗာမွာ စတင္တဲ့ ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္ေရး ေကာင္စီ ၃၉ ႀကိမ္ေျမာက္ညီလာခံမွာ ေျပာၾကားလိုက္သလို၊ ဒီစံုစမ္းေရးအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းႏုိင္ေရး ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံကေန တင္ျပႏိုင္ဖို႔ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီကေန ဆံုးျဖတ္ခ်က္ တရပ္ခ်မွတ္ဖို႔ပါ တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။ အခုလို လူ႔အခြင့္ေရး မဟာမင္းႀကီးရဲ့ တိုက္တြန္းခ်က္ကို Human Rights Watch လူ႔အခြင့္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးကလည္း ေထာက္ခံၿပီး တရားမွ်တမႈရွိေရး လုပ္ေဆာင္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က ေျပာျပေပးမွာပါ

စက္တင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔မွာ ကုလလူ႔အခြင့္ေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီးတာဝန္ကို စတင္ယူခဲ့တဲ့ Michelle Bachelet က သူ႔ရဲ့ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီမွာ ပထမဆံုး ေျပာၾကားတဲ့ မိန္႔ခြန္းမွာ ျမန္မာ့အေရးကို စိုးရိမ္မႈရွိေၾကာင္း ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေန ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ေမာင္းထုတ္တယ္ ဆိုတာနဲ႔ တျခားျဖစ္ႏုိင္ေခ်ရွိတဲ့ ျပစ္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ICC ႏိုင္ငံတကာျပစ္မႈ ခံုရံုးက စံုစမ္းစစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္လို႔ ကနဦး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့တာအတြက္ ႀကိဳဆိုေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သလို ႏုိင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းႏုိင္ဖို႔ ကုလလူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီ အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံေတြရဲ့ ႀကိဳးစားမႈကို ႀကိဳဆိုေၾကာင္း အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ ႏုိင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းႏိုင္ဖုိ႔ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီက အဖြဲ႔ဝင္ေတြရဲ့ ႀကိဳးစားေနမႈကို ႀကိဳဆိုပါတယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ျပည္တြင္း တရားရံုးေတြမွာ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တစြာ အျမန္ဆံုး ၾကားနာစီရင္ႏုိင္ဖုိ႔ ႏိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈ ေျမာက္တဲ့အထိ ျပည္တြင္းမွာ အဆိုးဝါးဆံုး က်ဴးလြန္မႈေတြ ရွိခဲ့တယ္ ဆိုတဲ့ ျပစ္မႈေတြအတြက္ အခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္းဖို႔၊ ထိန္းသိမ္းဖုိ႔၊ ေနာက္အေထာက္အထားေတြကို ဆန္းစစ္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။”

ရခုိင္္ျပည္နယ္မွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ထဲ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံကုိ သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့အေပၚ ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈဆုိင္ရာခုံ႐ုံး (ICC) က စုံစမ္းဖို႔ စက္တင္ဘာလ ၆ ရက္ေန႔မွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း က်ဴးလြန္မႈေတြအတြက္ စံုစမ္းဖို႔ လုပ္ေဆာင္တာဟာ ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ ပါတူး ဘန္ဆူဒါရဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ တဖက္ႏုိင္ငံကို အဓမၼေျပာင္းေရြ႕ခံရတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္အတြက္ ပဏာမ စံုစမ္း စစ္ေဆးမႈကို အေထာက္ကူျပဳရာ ေရာက္တဲ့အျပင္ အားျဖည့္ေပးရာလည္း ေရာက္တာမို႔ ျမန္မာ့အေရးအတြက္ အဆိုျပဳခ်က္တရပ္ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီက ခ်မွတ္ေပးဖုိ႔လည္း တုိက္တြန္း ခဲ့ပါတယ္။

“လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ တရပ္ ခ်မွတ္ဖို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။ ျမန္မာ့အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေထြေထြညီလာခံႀကီးရဲ့ ေထာက္ခံမႈ ရရွိေစဖုိ႔ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီက တင္သြင္းေပးမွသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ကို ထူေထာင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ျမန္မာစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြရဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈ က်ဴးလြန္တာေတြကို အေရးယူႏုိင္ေရးအတြက္ ICC ႏိုင္ငံတကာတရားရံုးကို တင္သြင္းခြင့္ရေအာင္ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီက အဆိုျပဳခ်က္တရပ္ခ်မွတ္ ၿပီး အေရးယူေဆာင္ရြက္ဖို႔ လုိအပ္သလို ဆီးရီးယား အေရးေဆာင္ရြက္သလို သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔ ဖြဲ႔ၿပီး စံုစမ္းဖုိ႔လည္း လိုအပ္တယ္္လို႔ နယူးေရာက္အေျခစိုက္ Human Rights Watch လူ႔အခြင့္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးက တနလၤာေန႔မွာပဲ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ေျပာဆိုပါတယ္။

လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီအေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္ေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီးရဲ့တိုက္တြန္းခ်က္အတိုင္း ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တရပ္ကို ခ်မွတ္ေပးမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားေၾကာင္း နယူးေရာက္အေျခစိုက္ Human Rights Watch လူ႔အခြင့္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးက Brad Adams ကေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ အေျခအေနဟာ သိပ္ကို ဆိုးဝါးေနၿပီး တရားမွ်တမႈနဲ႔ တာဝန္ခံ တာဝန္ယူမႈ ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ေနတယ္ဆိုတာကို လူ႔အခြင့္ေရး မဟာမင္းႀကီး ဘာရွေလ ကိုယ္တုိင္ လက္ခံေၾကာင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ ရွာေဖြေရးအဖြဲ႔ က တင္သြင္းခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာပါ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို သူေထာက္ခံေၾကာင္းလည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီက အဖြဲ႔ဝင္ႏုိင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တရပ္ကို ခ်မွတ္ေပးလိမ့္မယ္လုိ႔ HRW လူ႔အခြင့္ေရး အဖြဲ႔ႀကီးက ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ ကုလသမဂၢ အခ်က္လက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ႔က ေတာင္းဆိုထားတဲ့ တရားမွ်တမႈနဲ႔ တာဝန္ခံမႈ ရွိဖို႔နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္ေရးက်ဴးလြန္ခဲ့သူေတြကို တရားရံုးမွာ ေသေသခ်ာခ်ာ အေရးယူႏုိင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ရယူခြင့္ရွိတဲ့ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ ဖြဲ႔ေရးေတြ လုပ္ဖို႔အတြက္ အတည္ျပဳႏိုင္ဖုိ႔ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ တရပ္ခ်မွတ္ေပးဖုိ႔ပါ။”

ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက ႐ိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံထဲ ေရာက္သြားေအာင္ ႏွင္ထုတ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ICCႏိုင္ငံတကာျပစ္မႈခံုရံုးအေနနဲ႔ တရားစီရင္ ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ အမႈမစစ္မွီႀကိဳတင္ၾကားနာတဲ့ ICC တရားသူႀကီးအဖြဲ႕ရဲ႕အဖြဲ႕၀င္အမ်ားစုက ဆံုးျဖတ္လိုက္ေၾကာင္း စက္တင္ဘာလ ၆ရက္တုန္းက ေၾကညာ ခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့တာပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ICC အဖြဲ႕ျဖစ္ေျမာက္ေရးသေဘာတူညီခ်က္၊ Rome Statue စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ႏိုင္ငံ မဟုတ္တဲ့အတြက္ ICC အဖြဲ႔က ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုတရားစီရင္ပိုင္ခြင့္မရွိဘူးလို႔ အစိုးရေျပာခြင့္ရ ဦးေဇာ္ေဌးက ေျပာဆိုထားသလို ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ဟာ တဘက္တည္းကရတဲ့ ဘက္လိုက္ေျပာဆိုတဲ့သတင္းေတြေပၚမွာ အေျခခံၿပီးလုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရက ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ေျပာဆိုပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့အသံုးအႏႈန္းကိုလည္း ျမန္မာ အစိုးရက အသိအမွတ္မျပဳပါဘူး။

ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ေကာင္စီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ႔ ျမန္မာဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ရွာ အဖြဲ႔ရဲ႕ မၾကာခင္က ထုတ္တဲ႔ အစီရင္ခံစာမွာေတာ့ရခုိင္၊ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္း ျပည္နယ္တို႔က လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ ဥပေဒေတြကို ဆိုးဆိုးရြားရြား ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ရွိတယ္ဆိုၿပီး ေဖာ္ျပခဲ႔ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ေထာက္ျပၿပီး တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းေအာင္လိႈင္ အပါအ၀င္ စစ္တပ္ တာ၀န္ရွိသူ တခ်ိဳ႕ကို လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ ဆန္႔က်င္က်ဴးလြန္တဲ႔ ရာဇ၀တ္မႈ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြနဲ႔ စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ကုလ အခ်က္အလက္ရွာ အဖြဲ႔က တိုက္တြန္းထားတာပါ။

ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္/ ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com