ဟိုတယ္လုပ္ငန္းတိုးခ်ဲ႕မႈနဲ႔ အင္းေလးကန္ေဂဟစနစ္ပ်က္စီးမႈ

အင္းေလးကန္ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသမွာ ဟိုတယ္လုပ္ငန္းေတြတိုးခ်ဲ႕ေနျပီး ကြၽန္းေမ်ာနဲ႔ ေရေဝေရလဲေဒသက သစ္ေတာေတြကို ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းလာတဲ႔အတြက္ အင္းထဲမွာႏုန္းပို႔ခ်တဲ႔ႏွုန္းလည္းတျဖည္းျဖည္း မ်ားလာပါတယ္။ ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္စာရင္းဝင္ သဘာဝေရကန္ အင္းေလးကန္ မတိမ္ေကာေအာင္ အခ်ိန္မီထိန္းသိမ္းသင့္ျပီလို႔ ေဒသခံေတြကေျပာပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို ဗီြအိုေအ ျမန္မာပိုင္းသတင္းေထာက္ ကိုေဇာ္ထက္ ေပးပို႔ထားပါတယ္။

ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ႔အဆင္ေျပေနတဲ႔ အင္းေလးကန္ေဒသမွာ ဟိုတယ္လုပ္ငန္းေတြ တိုးခ်ဲ႕ေနျပီး ေရစပ္မွာ သဘာဝအတိုင္း ရွိေနတဲ႔ ကြၽန္းေမ်ာေတြကိုဖယ္ရွားရတဲ႔အတြက္ အင္းေလးရဲ႕ ေဂဟစနစ္အတြက္ စိန္ေခၚမွုျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ ေဒသခံေတြက ေျပာပါတယ္။ ကုန္းေပၚမွာရွိတဲ႔ႏုန္းအနည္အႏွစ္ေတြ အင္းထဲကိုစီးမဝင္ေအာင္ ကြၽန္းေမ်ာေတြက တားဆီးထားတဲ႔အတြက္ ဧကအမ်ားၾကီးရွိတဲ႔ ကြၽန္းေမ်ာေတြကို ဖ်က္ဆီးလုိက္မယ္ဆိုရင္ အင္းေလးကန္တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္သြားလိမ့္မယ္လို႔ Save the Inle Lake အတြင္းေရးမွုး ဦးခင္ေမာင္လတ္က ေျပာပါတယ္။

“အင္းေလးကန္ရဲ႕ကန္စပ္မွာ သဘာဝျဖစ္ေနတဲ႔ကြၽန္းမ်ာေတာရိုင္းၾကီးေတြ၊ ေနာက္ေျမလြတ္ ေျမရိုင္းေလးေတြဆိုတာ ရွိတယ္ ေပါ႔ေနာ္။ အဲဒီေနရာေလးမွာကို အခုခရီးသြားလုပ္ငန္း ဖြံ႔ျဖိဳးလာသည့္အတြက္ ဒီခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ႔ ဆက္စပ္ျပီးေတာ႔မွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြက ဟိုတယ္လုပ္ငန္းေတြ ခ်ဲ႕ထြင္တည္ေဆာက္လာတာေလးေတြ ရွိတယ္ေပါ႔ေနာ္။ ေျမလြတ္ေျမရိုင္း အျဖစ္သတ္မွတ္ျပီးေတာ႔မွ စီမံခြင့္ေတာင္းဆိုလာေတာ႔ ဘာလုပ္မွာလဲဆိုေတာ႔ ဟိုတယ္လုပ္ငန္းလုပ္မယ္ေပါ႔။ အဲဒီေတာ႔ သဘာဝအတိုင္းရွိေနတဲ႔ ေဂဟစနစ္ကို ထိန္းသိမ္းေပးေနတဲ႔ သဘာဝကြၽန္းေမ်ာရိုင္းေတာၾကီး ဧကကိုးဆယ္ကို ဟိုတယ္ ေဆာက္ဖို႔ဖ်က္ဆီးလိုက္မယ္ဆိုရင္အင္းေလးေဒသ တစ္ခုလံုးအတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ေဂဟစနစ္ ေသာ္လည္းေကာင္းဖ်က္ဆီးရာေရာက္တယ္ေပါ႔။”

အင္းေလးကန္ တိမ္ေကာလာတာက ေရေဝေရလဲေဒသကသစ္ေတာေတြ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ပ်က္ဆီးေနတာက အဓိက အေၾကာင္းရင္းပါ။ အဲဒီေရေဝေရလဲေဒသကသစ္ေတာေတြ ေလးငါးေျခာက္ႏွစ္ထဲမွာ ဟက္တာ ၅၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ပ်က္စီးသြားတယ္လို႔ သယံဇာတနဲ႔သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ၾကီးဌာကေျပာပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္က ႏုန္းေျမတန္ခ်ိန္ ၇သိန္းေက်ာ္ေလာက္ အင္းေလးကန္ထဲကို အတားအဆီးမဲ႔စီးဝင္ျပီး ေႏြရာသီမွာ ေရခမ္းေျခာက္တဲ႔အထိ ျဖစ္လာပါတယ္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကိုအဓိကထားရတဲ႔ ဒီေနရာကို အခ်ိန္မီမထိန္းသိမ္းဘူးဆိုရင္ ေဒခံေတြရဲ႕ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း လုပ္ငန္းေတြကိုပါ ထိခိုက္လာႏိုင္တယ္လို႔ ဦးခင္ေမာင္လတ္ က ဆက္ေျပာပါတယ္။

“အဓိကေတာ႔ ထိပ္ဆံုး ဒီေရေဝေရလဲေဒသမွာ သစ္ပင္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးလာတယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာ ခ်ဲ႕ထြင္လာတာ ေတြနဲ႔ပတ္သတ္ျပီးေတာ႔မွ ဒီေဂဟစနစ္ေတြ ပ်က္စီးလာတယ္ေပါ႔ေနာ္။ အဲဒီေတာင္ေပၚေဒသမွာရွိတဲ႔ ေျမၾကီးအားလံုးက မိုးရြာသြန္းတဲ႔အခါမွာ အင္းေလးကန္ဆီကို တိုက္ရိုက္ႏုန္းအနည္ ေျမၾကီးအျဖစ္ပို႔ခ်လိုက္တယ္ေပါ႔ေနာ္ အဲဒီေတာ႔ အင္ေလးကန္ ေရျပင္ၾကီးထဲကို အဲဒီေျမႏုန္း ထုထည္ပမာဏေပါင္းက ႏွစ္မ်ားစြာ ဝင္ေရာက္လာတဲ႔အခါမွာ အဲဒီနုန္း ထုထည္ ပမာဏက ဧရိယာကေတာ္ေတာ္ေလး မ်ာသြားတယ္ေပါ႔။ ေျမထုပမာဏ မ်ာသြားသည့္အတြက္ အင္းေလးကန္မွာအမ်ားဆံုး ရွိေနရမယ့္ေရထုေတြက ဟို ထြက္သြားတယ္ေပါ႔ အျပင္ဘက္ကို အဲဒီေတာ႔ ဒီ အင္းေလးကန္ၾကီးက တိမ္ေကာလာတယ္ေပါ႔။ အဓိကေတာ႔ ဒီေရေဝေရလဲေဒသပ်က္စီးလာတာေလး တစ္ခုပါပဲဗ်။”

၂၀၁၀ ခုႏွစ္ေလာက္က ျမန္မာတစ္ႏို္င္ငံလံုး သစ္ေတာဖံုးလႊမ္းမွုက ၄၆ရာခိုင္ႏွုန္းရွိခဲ႔ျပီး ၂၀၁၅မွာ ၄၂ ရာခိုင္ႏွုန္းပဲ ရွိပါတယ္။ အခုဆိုရင္ အင္းေလးကန္ေဒသမွာ သစ္ေတာေတြျပန္ျပီးျဖစ္ထြန္းလာဖို႔ ေဒသခံေတြနဲ႔ အစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြ ပူးေပါင္းျပီးလုပ္ေဆာင္ေနပါျပီ။ အင္းေလးကန္မွာ ေရခမ္းေျခာက္တာ၂၀၁၀မွာတစ္ၾကိမ္၊ ၂၀၁၆ မွာတစ္ၾကိမ္ ျဖစ္ခဲ႔တာပါ။ အင္းပတ္ဝန္းက်င္ ရွစ္ျမိဳ႕နယ္မွာ သစ္ေတာျပဳန္းတီးလာလို႔ ေျမဆီလႊာတိုက္စားတာေတြျဖစ္ခဲ႔ျပီး ႏုန္းေျမတန္ခ်ိန္ ၇သိန္း ေလာက္ကို အင္းထဲကေနစုပ္ယူခဲ႔ရပါတယ္။ အင္းေလးကန္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးနဲ႔ပတ္သတ္ျပီး သစ္ေတာသုေတသနဌာန (ေနျပည္ေတာ္)ရဲ႕ ညႊန္ၾကားေရးမွုး ေဒါက္တာေသာင္းႏို္င္ဦးက အခုလိုေျပာပါတယ္။

“အင္းေလးကန္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဇီဝ အဝန္းအဝိုင္းနယ္ေျမေပါ႔ေနာ္။ ဒါမ်ိဳးကိုသတ္မွတ္ျပီးတဲ႔အခါမွာလည္း ဇီဝမ်ိဳးစံုမ်ိဳးကြဲ ထိန္းသိမ္းေရး ဒီကိစၥေတြအတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကဘက္ေပါင္းစံုကေနလုပ္ပါတယ္။ အဓိကေတာ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ႏွစ္ပိုင္းေပါ႔ ေရေဝေရလဲေဒသမွာရွိတဲ႔ သစ္ေတာေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ ေဒသခံအစုအဖြဲ႔ပိုင္သစ္ေတာနဲ႔ထိန္းသိမ္းတယ္။ ေနာက္ဒီ erosion လို႔ေခၚတဲ႔ေျမဆီလႊာေတြ တိုက္စားမွုေတြ ေလ်ာ့ပါးသက္သာေအာင္ သီးႏွံ႔ သစ္ေတာေရာေႏွာစိုက္ပ်ိဳးတဲ႔ စိုက္ခင္းေတြနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ထိန္းသိမ္းတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက အသိပညာေပးေရးလုပ္ငန္းေတြေပါ႔ သစ္ေတာျပဳန္းတီးတဲ႔ အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာထဲမွာ အင္းေလးကန္ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသမွာဆိုရင္လည္း နံပတ္တစ္က ထင္းလိုဟာမ်ိဳး ကြၽန္ေတာ္တို႔ သစ္ထုတ္တဲ႔ လုပ္ငန္းေတြလည္းရွိမယ္။ ထင္း၊ မီးေသြး ဒါေလးေတြသံုးတာလည္းရွိမယ္။ ေနာက္ျပီးေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာ ခုတ္တာမ်ိဳးေတြလည္းရွိမယ္။ ဒါေတြလည္း သစ္ေတာျပဳန္းတီးတဲ႔အေၾကာင္းအရင္းေတြေပါ႔။”

အင္းေလးကန္ေရေဝေရလဲ သစ္ေတာဖုံးလႊမ္းမွုက ၂၀၁၀မွာ စတုရန္းမိုင္ ၁၃၀ ေက်ာ္ရွိခဲ႔ေပမဲ႔ ၂၀၁၅ ေနာက္ဆံုးတိုင္းတာခ်က္ မွာ စတုရန္းမိုင္ ၁၀မိုင္ေလာက္ထပ္ျပီးေလ်ာ့က်သြားတယ္လို႔ သစ္ေတာဦးစီးဌာနရဲ႕ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္မွာ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။

၁၉၉၄ မွာ အင္းေလးကန္ေဒသ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကိုစျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ႔တာပါ။ အင္းေလးကန္က ကမာၻ႔အေမြအႏွစ္ စာရင္းဝင္ သဘာဝကန္ျဖစ္ျပီး ဇီဝမ်ိဳးကြဲေတြၾကြယ္ဝသလို ထံုးေက်ာက္ပါတဲ႔ ရွားပါး သစ္ေဆြးေျမရွိတဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွက တစ္ခုတည္းရွိတဲ႔ေဒသပါ။ ေဒသခံေတြက အင္းေလးရဲ႕ေဂဟစနစ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္တဲ႔ ဟိုတယ္နဲ႔ အျခားေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြတည္ေဆာက္လာခဲ႔ရင္ ကန္႔ကြက္ဖို႔လည္း ရွိေနပါတယ္။

ေဇာ္ထက္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com