စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ကမာၻ႔ဖလား သမိုင္း

ဘရာဇီးနဲ႔ ကမာၻ႔ဖလား ဖိုင္နယ္ကို ၃ ႀကိမ္ ကစားခဲ့တဲ့ ၂ဝဝ၂ ခ်န္ပီယံ အသင္းေခါင္းေဆာင္ ကာဖူး

ကမာၻ႔ တဝွမ္းက အားကစားၿပိဳင္ပြဲေတြနဲ႔ ေဘာလုံးၿပိဳင္ပြဲေတြထဲ ပရိသတ္ စိတ္ဝင္စားမႈ အရွိဆုံးျဖစ္တဲ့ ကမာၻ႔ဖလားေဘာလုံးၿပိဳင္ပြဲကို ႐ုရွားႏိုင္ငံမွာ စတင္ က်င္းပေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၃ဝ ခုႏွစ္ကတည္းကေန ၄ ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ က်င္းပလာခဲ့တဲ့ ကမာၻ႔ဖလား ၿပိဳင္ပြဲဟာ အခုဆိုရင္ ၂၁ ႀကိမ္ေျမာက္ကို ေရာက္လာခဲ့ပါၿပီ။ ၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပလာခဲ့တဲ့ တေလွ်ာက္လုံး ေဘာလုံး အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြရွိၾကတဲ့ ေတာင္အေမရိကနဲ႔ ဥေရာပတိုက္ တို႔က တစ္လွည့္စီ ဗိုလ္စြဲခဲ့ၾကတာပါ။ ေတာင္အေမရိကတိုက္က ၉ ႀကိမ္နဲ႔ ဥေရာပ တိုက္က ၁၁ႀကိမ္ ဗိုလ္စြဲထားပါတယ္။

ဘရာဇီးရဲ႕ ဂႏၳဝင္ကစားသမား ပီလီဟာ ၿပိဳင္ပြဲ ၃ ႀကိမ္မွာ ခ်န္ပီယံျဖစ္ဖူးတဲ့ တစ္ဦးတည္းေသာ ကစားသမား

စတင္ေပၚေပါက္လာပုံ

ကမာၻ႔ေဘာလုံးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဥကၠ႒ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး ဂ်ဴးရီးေမရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈနဲ႔ ပေရာ္ ဖက္ရွင္နယ္ ကစားသမားေတြပါဝင္တဲ့ ေဘာလုံးၿပိဳင္ပြဲႀကီးတခုကို ၁၉၃ဝ ခုႏွစ္က စတင္ လုပ္ခဲ့ရာ ဖီဖာ ကမာၻ႔ဖလား ၿပိဳင္ပြဲႀကီး စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့တာပါ။ ဥ႐ုေဂြးႏိုင္ငံက အိမ္ရွင္ စလုပ္ခဲ့တဲ့ ၁၉၃ဝ ၿပိဳင္ပြဲ ကစလို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၄ ဘရာဇီးၿပိဳင္ပြဲအထိ က်င္းပခဲ့တဲ့ အႀကိမ္ ၂ဝ မွာ ေတာင္အေမရိကတိုက္နဲ႔ ဥေရာပတိုက္က အသင္းေတြသာ ဗိုလ္စြဲႏိုင္ခဲ့ၾက တာပါ။ ေတာင္အေမရိကတိုက္က ဘရာဇီးက ၅ ႀကိမ္နဲ႔ အာဂ်င္တီးနား၊ ဥ႐ုေဂြးတို႔က ၂ ႀကိမ္စီ ဗိုလ္စြဲခဲ့ၾကၿပီး ဥေရာပတိုက္က ဂ်ာမနီနဲ႔ အီတလီက ၄ ႀကိမ္စီ၊ အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္၊ စပိန္တို႔က တႀကိမ္စီ ဗိုလ္စြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ အေအာင္ျမင္ဆုံးျဖစ္တဲ့ ဘရာဇီးဟာ ကမာၻ႔ ဖလားၿပိဳင္ပြဲတိုင္းကို ေျခစစ္ပြဲေအာင္တဲ့ တစ္သင္းတည္းေသာ အသင္းျဖစ္သလို ဘရာဇီးရဲ႕ ဂႏၳဝင္ကစားသမား ပီလီကလည္း ၿပိဳင္ပြဲ ၃ႀကိမ္မွာ ခ်န္ပီယံျဖစ္ဖူးတဲ့ တစ္ဦး တည္းေသာ ကစားသမား ျဖစ္ပါတယ္။ ၂ဝ၁၄ ခ်န္ပီယံ ဂ်ာမနီအသင္းက ၿပိဳင္ပြဲ သမိုင္း တစ္ေလ်ာက္ ဂိုးအမ်ားဆုံး သြင္းႏိုင္တဲ့အသင္းျဖစ္ၿပီး စုစုေပါင္း ၂၂၄ ဂိုးထိ သြင္းယူႏိုင္ခဲ့ တာပါ။ ဂ်ာမနီ တိုက္စစ္မႉးေဟာင္း ကလိုေဆးကလည္း ၁၆ ဂိုးနဲ႔ ဂိုးအမ်ားဆုံး သြင္းထား သူ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဂ်င္တီးနားနဲ႔ ဂ်ာမနီတို႔ ဟာ ကမာၻ႔ဖလား ဖိုင္နယ္မွာ ၃ ႀကိမ္စီ ဆုံေတြ႕ ခဲ့ဖူးၿပီး ဂ်ာမနီက ၂ ႀကိမ္နဲ႔ အာဂ်င္တီးနားက ၁ ႀကိမ္ ႏိုင္ထားပါတယ္။

 မိနစ္ေပါင္း ၂၂၁၇ မိနစ္နဲ႔ ကမာၻ႔ဖလားမွာ ပြဲခ်ိန္ အၾကာဆုံး ကစားတဲ့ အီတလီ အသင္းေခါင္းေဆာင္ မာလ္ဒီနီ

တဦးခ်င္း စံခ်ိန္မ်ား

ကင္မ႐ြန္းတိုက္စစ္မႉး ေရာ္ဂ်ာ ေမလာဟာ ကမာၻ႔ဖလားၿပိဳင္ပြဲသမိုင္းတေလွ်ာက္ အသက္အႀကီးဆုံး ဂိုးသြင္းႏိုင္သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာ္ဂ်ာေမလာဟာ ၁၉၉၄ ၿပိဳင္ပြဲတုန္းက အသက္ ၄၂ ႏွစ္အ႐ြယ္မွာ ႐ုရွားဘက္ကို သြင္းခဲ့တာပါ။ ဘရာဇီးရဲ႕ ပယ္ေလကေတာ့ ၁၉၅၈ ကမာၻ႔ဖလားတုန္းက အသက္ ၁၇ ႏွစ္ အ႐ြယ္မွာပဲ ေဝးလ္စ္ဘက္ကို ဂိုးသြင္းၿပီး အသက္အငယ္ဆုံး ဂိုးသြင္းယူသူအျဖစ္ စံခ်ိန္တင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ာမနီအသင္းေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း လိုသာမားသီးယပ္စ္ကေတာ့ ၂၅ ပြဲနဲ႔ ပြဲအမ်ားဆုံး ကစားခဲ့တဲ့ ကစားသမားျဖစ္ၿပီး အီတလီေနာက္ခံလူေဟာင္း ေပၚလို မာလ္ဒီနီက မိနစ္ေပါင္း ၂၂၁၇ မိနစ္နဲ႔ ကမာၻ႔ဖလားမွာ ပြဲခ်ိန္ အၾကာဆုံး ကစားသူအျဖစ္ မွတ္တမ္း တင္ထားပါတယ္။

ႏိုင္ငံ စံခ်ိန္မ်ား

ဘရာဇီးနဲ႔ ဂ်ာမနီအသင္းတို႔ဟာ ကမာၻ႔ဖလားရဲ႕ အုပ္စုအဆင့္ပြဲေတြကို ၁ရႀကိမ္ အထိ ေက်ာ္ျဖတ္ႏိုင္တဲ့ အသင္းေတြျဖစ္ၿပီး စေကာ့တလန္အသင္းကေတာ့ ေျခစစ္ပြဲ ေအာင္ခဲ့တဲ့ ၈ႀကိမ္စလုံးမွာ အုပ္စုအဆင့္ကေနပဲ လွည့္ျပန္ခဲ့ရတာပါ။ ၂ဝ၁၈ ကမာၻ႔ဖလားမွာေတာ့ အိမ္ရွင္ ႐ုရွားအပါအဝင္ အသင္းႀကီးေတြ မ်ားစြာပါဝင္ၾကမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ ကမာၻ႔ဖလားမွာ အစဥ္လာႀကီးမားတဲ့ ၄ ႀကိမ္ ခ်န္ပီယံေဟာင္း အီတလီကေတာ့ ၁၉၅၈ ေနာက္ပိုင္း ေျခစစ္ပြဲမေအာင္ပဲ က်န္ရစ္ခဲ့ပါတယ္။

အာဂ်င္တီးနားကို ဦးေဆာင္လာမယ့္ ကမာၻ႔အေကာင္းဆုံး ေဘာလုံးသမား မက္ဆီ

၂၀၁၈ ႐ုရွား ကမာၻ႔ဖလား

၂ဝ၁၈ ကမာၻ႔ဖလားၿပိဳင္ပြဲကို လာမယ့္ ဇြန္လ ၁၄ ရက္မွာ စတင္မွာျဖစ္ၿပီး အိမ္ရွင္ ႐ုရွား အသင္းနဲ႔ အာရွတိုက္က ေဆာ္ဒီအာေရဗ်အသင္းတို႔ ဖြင့္ပြဲကို စတင္ကစားရမွာပါ။ လက္ရွိ ခ်န္ပီယံ ဂ်ာမနီက အုပ္စု F မွာပါဝင္ၿပီး စပိန္က အုပ္စု B ယူ႐ိုခ်န္ပီယံ ေပၚတူဂီနဲ႔ တအုပ္စုထဲ ကစားရမွာပါ။ ျပင္သစ္က အုပ္စု C ၊ အာဂ်င္တီးနားက အုပ္စု D ၊ ဘရာဇီးလ္က အုပ္စု E နဲ႔ အဂၤလန္နဲ႔ ဘယ္ဂ်ီယံတို႔က အုပ္စု G မွာ အတူ ဆုံေတြ႕မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီႏွစ္ ကမာၻ႔ဖလားမွာ ေျခစြမ္း၊ ကစားသမား ဖြဲ႕စည္းမႈနဲ႔ အစဥ္အလာေတြေၾကာင့္ လက္ရွိခ်န္ပီယံ ဂ်ာမနီပဲ ခ်န္ပီယံထပ္ျဖစ္မယ္လို႔ ေရပန္းစား ေနၿပီး လူအင္အား ေတာင့္ တင္း ဘရာဇီးက ဂ်ာမနီရဲ႕ အဓိက ၿပိဳင္ဘက္ ျဖစ္လာဖြယ္ရွိတယ္လို႔ မီဒီယာေတြက သုံးသပ္ေနပါတယ္။

ကမာၻ႔ဖလား အုပ္စုမ်ား

အုပ္စု က - ႐ုရွား( အိမ္ရွင္) ၊ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ အီဂ်စ္၊ ဥ႐ုေဂြး

အုပ္စု ခ - ေပၚတူဂီ၊ စပိန္၊ ေမာ္႐ိုကို၊ အီရန္

အုပ္စု ဂ - ျပင္သစ္၊ ၾသစေၾတးလ်၊ ပီ႐ူး၊ ဒိန္းမတ္

အုပ္စု ဃ - အာဂ်င္တီးနား၊ အိုက္စလန္၊ ခ႐ိုေအးရွား၊ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား

အုပ္စု င - ဘရာဇီး၊ ဆြစ္ဇာလန္၊ ေကာ္စတာရီကာ၊ ဆားဘီးယား

အုပ္စု စ - ဂ်ာမနီ ( လက္ရွိခ်န္ပီယံ)၊ မကၠဆီကို၊ ဆြီဒင္၊ ေတာင္ကိုရီးယား

အုပ္စု ဆ - ဘယ္ဂ်ီယံ၊ ပနားမား၊ တူနီးရွား၊ အဂၤလန္

အုပ္စု ဇ - ပိုလန္၊ ဆီနီေဂါ၊ ကိုလံဘီယာ၊ ဂ်ပန္။

ေအာင္ျမင္မႈ

၁) ဘရာဇီး - ၅ ႀကိမ္

၂) ဂ်ာမနီ - ၄ ႀကိမ္

၃) အီတလီ - ၄ ႀကိမ္

၄) အာဂ်င္တီးနား - ၂ ႀကိမ္

၅) ဥ႐ုေဂြး - ၂ ႀကိမ္

၆) စပိန္ - ၁ ႀကိမ္

၇) အဂၤလန္ - ၁ ႀကိမ္

၈) ျပင္သစ္ - ၁ ႀကိမ္

ေရပန္းစားမႈ

၂၀၁၈ ကမာၻ႔ဖလားၿပိဳင္ပြဲရဲ႕ ကစားသမား စာရင္းထြက္ေပၚအၿပီးမွာေတာ့ လက္ရွိခ်န္ပီယံ ဂ်ာမနီအသင္းက ထပ္မံဗိုလ္စြဲဖို႔ ေရပန္းစားေနပါတယ္။ ဂ်ာမနီအသင္းဟာ နည္းျပ ယာဂမ္လိုးလက္ထက္ အစဥ္လာ၊ အေတြ႕အႀကဳံ၊ လူစာရင္း၊ စိတ္ဓာတ္မာေၾကာမႈ ပိုင္းမွာ ၿပိဳင္ဖက္အသင္းေတြထက္ အမ်ားႀကီး အသာရေနတာေၾကာင့္ ဗိုလ္စြဲဖို႔ တစ္ေပးခံ ထားရတာပါ။ လူအင္အားေတာင့္တင္းတဲ့ ဘရာဇီးလ္ကလည္း ၂ဝဝ၂ ေနာက္ပိုင္း ခ်န္ပီယံ ရဖို႔ အခြင့္အေရးေကာင္းေနသလို၊ စပိန္၊ ျပင္သစ္တို႔ကလည္း အဓိက ေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ အသင္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရပန္းစားေနတဲ့ အဲ့ဒီ ၄ သင္းအျပင္ ကမာၻ႔အေကာင္းဆုံး ေဘာလုံးသမားေတြျဖစ္တဲ့ မက္ဆီရဲ႕ အာဂ်င္တီးနား၊ ေရာ္နယ္လ္ဒိုရဲ႕ ေပၚတူဂီ၊ ဟယ္ရီကိန္းရဲ႕ အဂၤလန္တို႔ကေရာ အခြင့္အေရးရွိႏိုင္မလား။ ဘီဘီစီ ျမန္မာပိုင္းရဲ႕ ေဘာလုံးခ်စ္ ပရိသတ္ေတြကေရာ ဘယ္လိုထင္ပါသလဲ……။

ခ်မ္းဟိန္း - ဘီဘီစီျမန္မာပိုင္း
BBC Burmese
http://www.bbc.com/burmese