ေက်ာက္စိမ္းက႑ကေန အေမရိကန္ေဒၚလာဘီလ်ံနဲ႔ခ်ီ ေပ်ာက္ဆုံးေနတယ္

ဓာတ္ပံု- စည္သူ(ျမစ္ႀကီးနား)

ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဖ်ားပိုင္းက ကမၻာေက်ာ္ေက်ာက္စိမ္းထြက္ရွိရာ ဖားကန္႔ေဒသက ေက်ာက္စိမ္းေတြ တစ္ရက္ကို တန္ခ်ိန္ ၆၀၀ ေလာက္ နယ္စပ္ဂိတ္(ကန္ပိုက္တည္၊ လြယ္ဂ်ယ္၊ နန္႔စီးေအာင္၊ မူဆယ္) လမ္းေၾကာင္းေတြကေန တရားမ၀င္ထြက္ေနတယ္လို႔ ဖားကန္႔ၿမိဳ႕နယ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္က ေျပာပါတယ္။

ႏွစ္စဥ္က်င္းပေနတဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ အေရာင္းျပပြဲကရရွိတဲ့ အခြန္ေငြပမာဏကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့ အခါမွာေတာ့ ၆ ဘီလီယံ ထက္မပိုတာကို ေတြ႕ရၿပီးေတာ့ တရားမ၀င္သြားေနတာနဲ႔ ႏိႈင္းဆၾကည့္ရင္ ၁၀ ဆေလာက္နဲ႔တစ္ႏွစ္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလီယံေပါင္း ၆၀ ေလာက္ ဆံုး႐ႈံးေနတာပါ။

တန္ဖိုးျမင့္ ေဂ်ဒိုက္(Jadite)အမ်ိဳးအစား ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းေတြက အိမ္နီးခ်င္းတ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ေရာက္ရွိေနတာျဖစ္သလို တစ္ႏွစ္ရဲ႕ ေက်ာက္မ်က္ထုတ္လုပ္မႈ ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္က တရားမ၀င္လမ္းေၾကာင္းက သြားေနတာျဖစ္ပါတယ္လို႔ ဖားကန္႔ၿမိဳ႕နယ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးတင့္စိုးက ျမစ္ႀကီးနားသတင္းဂ်ာနယ္ကို ေျပာျပခဲ့တာပါ။

    “တရားမ၀င္သြားေနတာမွအမ်ားႀကီးပဲ။ အားလံုးလည္းအသိပဲ။ ကၽြန္ေတာ္သိရသေလာက္ကေတာ့ တရားမ၀င္သြားေနတာက အခုေနာက္ပိုင္းပိုမ်ားလာတယ္”ဟု  ဦးတင့္စိုးကေျပာပါတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀တဲ့ Global Witness ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအရ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈက တစ္ႏွစ္မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလီယံ (ျပည္ေထာင္စု က်န္းမာေရးအသံုးစရိတ္ရဲ႕ ၄၆ ဆခန္္႔) ရွိတယ္လို႔ဆိုထားေပမယ့္ အစီရင္ခံစာထြက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ ေန႔ေန႔ညညတူးေနလို႔ ဘီလီယံ ၆၀ေက်ာ္တဲ့ထိေတာင္ တရားမ၀င္ထြက္ေနတယ္လို႔ လႊတ္ေတာ္မွာ ေျပာဆိုခဲ့တာေတြရွိတယ္လို႔လည္း ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တစိုက္မတ္မတ္လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကခ်င္အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ပါတီ (KNC)မွ ဥကၠ႒ေဒါက္တာ Mေကာန္လက ေျပာပါတယ္။

“Global Witness ေနာက္က်ေနပါၿပီ။ အခုတူးေနတာပိုဆိုးတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မွာ ေျပာသြားတာက Global Witness ထက္ႏွစ္ဆေလာက္ပိုမ်ားတယ္”လို႔ ေဒါက္တာ Mေကာန္လက ျမစ္ႀကီးနားသတင္းဂ်ာနယ္ကို ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။

ေက်ာက္စိမ္းေရာင္းခ်မႈေတြမွာ မူဆယ္ ၁၀၅ မိုင္ ကေန တင္ပို႔ေရာင္းခ်ျခင္း၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ျပပြဲေတြမွာေက်ာက္စိမ္းတြဲေတြကို ယူ႐ိုေငြနဲ႔ေရာင္းခ်ျခင္းနဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းအေခ်ာထည္ေတြကို ေန႔ခ်င္းၿပီး  OSS(One Stop Service) သယ္ေဆာင္ခြင့္စနစ္နဲ႔ ေရာင္းခ်ျခင္းတို႔မွာ ေက်ာက္မ်က္ျပပြဲက ၀င္ေငြအမ်ားဆုံးရရွိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ က်င္းပတဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာျပပြဲမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၆၉၀ သန္းေရာင္းခ်ခဲ့ရပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းက ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းမွာရွိတဲ့ ၁၇ သိန္းခန္႔ေသာ ျပည္သူတစ္ဦးခ်င္းစီ အတြက္ တစ္ႏွစ္ကို အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၂၁,၀၀၀ တန္ဖိုးနဲ႔ညီမွ်တဲ့ ၀င္ေငြကို ရွာေပးႏိုင္တဲ့ လုပ္ငန္းျဖစ္တယ္လို႔ Global Witness ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ေန႔ဘက္ေတြမွာ နယ္စပ္လမ္းေၾကာင္းကေန သြားတယ္

ကုန္သည္အမ်ားစု အခြန္ေရွာင္ၿပီး ေမွာင္ခိုေတြထြက္ေနရျခင္းရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းက တရားမ၀င္လမ္းေၾကာင္းက တင္ပို႔ေရာင္းခ်တာဟာ ပိုမိုလြယ္ကူၿပီး ကုန္က်စရိတ္သက္သာေနလို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တရားမ၀င္လမ္းေၾကာင္းက ေက်ာက္စိမ္းေတြ သြားေနတယ္ဆိုေပမယ့္ ညဘက္ေတြမွာ ခိုးထုတ္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ မနက္ပိုင္းေတြမွာ ကားေတြနဲ႔ ေပၚေပၚတင္တင္သြားေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာ အစိုးရ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈေတြလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းေတြကို တရားမ၀င္တင္ပုိ႔ေနတာကေတာ့ ကန္ပိုင္တည္လမ္းေၾကာင္း၊ မူဆယ္လမ္းေၾကာင္း၊ လြယ္ဂ်ယ္လမ္းေၾကာင္းကေန တင္ပို႔ၾကတာျဖစ္တယ္။ သည္ဂိတ္ေတြက တရား၀င္နယ္စပ္ဂိတ္ေတြျဖစ္ၿပီး အစိုးရဘက္ကို ျဖတ္ရသလို လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔ဂိတ္ေတြကိုလည္း ျဖတ္သန္းရပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္း တရားမဝင္ တင္ပို႔

ၿပီးခဲ့တဲ့ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၆ရက္ေန႔က အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ “ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သဘာ၀သယံဇာတမ်ား ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးေနျခင္းကို အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးရန္” ဆိုတဲ့ အဆိုေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ သည္အဆိုအေပၚမွာ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးထြန္းထြန္းဦးက ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အထိ ၁၀ ႏွစ္တာ ကာလအတြင္းမွာ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္ လုပ္မႈပမာဏကီလိုဂရမ္ေပါင္း ၃၆၁ သန္းရွိၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို တရား၀င္တင္ပို႔တဲ့ ေက်ာက္စိမ္းပမာဏက ၇၂ သန္းပဲ ရွိတယ္လို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈ စုစုေပါင္းရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံုပဲ တရား၀င္ တင္ပို႔ေနတာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းတရား၀င္လုပ္ငန္းလိုင္စင္ ႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ကေန ေက်ာက္စိမ္းေတြထုတ္လုပ္ေနၿပီး ဒီေဒသေတြမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္းနဲ႔တရားဥပေဒစိုးမိုးျခင္း မရွိတာေတြကလည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ေက်ာက္စိမ္းတရားမ၀င္တင္ပို႔တဲ့ ေမွာင္ခိုလမ္းေၾကာင္းေတြကို အားေကာင္းေနေစတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

သတၱဳတြင္း၀န္ႀကီးဌာန စာရင္းေတြအရ ဖားကန႔္ေဒသတစ္ခုတည္းမွာပဲ လုပ္ကြက္ဧရိယာ ၃၅၀၀၀ ဧကရွိၿပီး အရင္အစိုးရ မဆင္းခင္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အေစာပိုင္းကာလမွာ လိုင္စင္ေပါင္း ႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ခ်ေပးခဲ့တာပါ။ ဖားကန္႔ကေန ကန္ပိုက္တည္လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း တင္ပို႔မယ္ဆိုရင္ေတာ့ စစ္ေဆးေရးဂိတ္အနည္းဆံုး ၁၃ ဂိတ္ေလာက္ျဖတ္ရပါတယ္။ ၿပီးမွ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကူယံုးၿမိဳ႕ကို ေရာက္ပါတယ္။ ဒီကမွာတစ္ဆင့္ ထိန္ခ်ံဳး၊ ရင္က်န္း၊ ေရႊလီၿမိဳ႕ေတြကို သယ္ပို႔ေနတာျဖစ္ၿပီးေတာ့ တ႐ုတ္ ျပည္မ ခြင္းမင္ၿမိဳ႕အထိ တိုက္႐ိုက္သြားတာေတြလည္း ရွိတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။ တ႐ုတ္စကားနဲ႔ ဗမာစကား၊ ကခ်င္စကားတတ္တဲ့ ေက်ာက္စိမ္းကုန္သည္ ပြဲစားေတြကေတာ့ ရင္က်န္္းၿမိဳ႕က ေဟာ္တယ္ႀကီးေတြမွာ အခန္းလျပတ္ယူထားၿပီး ျမန္မာျပည္ကလာ တဲ့ ေက်ာက္သမားေတြရဲ႕ ေက်ာက္ေတြကို ဒိုင္ခံေရာင္းခ်ေပးၾကပါတယ္။

ဗန္းေမာ္-လြယ္ဂ်ယ္ လမ္းေၾကာင္းက သြားရင္ေတာ့ ဂိတ္ ၂၀ ေလာက္ကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီးမွ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ လိုင္းရင္းၿမိဳ႕ကိုေရာက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ မူဆယ္ၿမိဳ႕နယ္ ၿခံစည္း႐ိုးပဲျခားတဲ့ ဂ်ယ္ေခါင္ၿမိဳ႕နဲ႔ေရႊလီၿမိဳ႕ေတြမွာ သြားေရာက္ေရာင္းခ်ၾကတာပါ။ တ႐ုတ္ျပည္ထဲကို ေရာက္သြားၿပီဆိုတာနဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းကို ဘယ္ရဲတပ္ဖြဲ႕ကမွ လာမဖမ္းၾကပါဘူး။ လမ္းေၾကာင္းမွာေတြ႕တဲ့ တ႐ုတ္ဂိတ္ေတြကလည္း ကားေပၚမွာပါလာတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရစ္တာေတြ၊ ညစ္တာေတြမရွိပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေရႊလီၿမိဳ႕က ေက်ာက္စိမ္းအေရာင္းျပခန္းေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက စူပါမားကက္ႀကီးေတြ၊ ကုန္တိုက္ႀကီးေတြထက္ ခမ္းနားထည္၀ါၿပီး ေက်ာက္စိမ္းေစ်းတန္းတစ္ခုမွာဆို ျမန္မာႏိုင္ငံက ဟင္းရြက္ကန္စြန္းရြက္ေစ်းတန္းလို ေရာင္းခ်ေနၾကတာပါ။

မိုးညႇင္း-မႏၲေလး- မူဆယ္ လမ္းေၾကာင္းကေတာ့ အဆင့္ျမင့္ကုန္သြယ္ေရးဇုန္ ႏွစ္ခုကို ျဖတ္သြားရပါတယ္။ ဂိတ္ကေတာ့ ၁၀ ဂိတ္ေလာက္ျဖတ္ရတယ္လို႔ ေက်ာက္ကုန္သည္တစ္ဦးက ဆိုပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္းပိုင္ရွင္ေတြက ဖားကန္႔ကေန တ႐ုတ္ျပည္ေရာက္တဲ့အထိ ေက်ာက္တစ္ပိႆာကို ေငြက်ပ္ ၁၀၀၀၀ ၀န္းက်င္ ေပးၿပီးကယ္ရီအပ္ၾကတာ မ်ားပါတယ္။ ကယ္ရီသမားေတြက ကားေတြမွာ အံ၀ွက္ေတြလုပ္ၿပီး ခိုးသယ္တာရွိသလို လမ္းမွာရွိတဲ့ဂိတ္ေတြကို ပိုက္ဆံေပးၿပီး ဆယ္ဘီးကားေတြနဲ႔ ေပၚတင္ သယ္ယူေနၾကတာလည္း ရွိတယ္လို႔ ေက်ာက္ေလာကမွာ တ႐ုတ္ျပည္ကို ကိုယ္တိုင္သယ္ယူေရာင္းခ်ခဲ့ဖူးတဲ့ ျမစ္ႀကီးနားသားတစ္ေယာက္က ေျပာပါတယ္။

ဒီလိုဂိတ္ေတြကေန တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းေတြ တရားမ၀င္ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ေနတာေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ ၾကပ္မတ္ေဆာင္ရြက္သင့္ပါၿပီလို႔ ဆိပ္မူေက်းရြာအုပ္စု အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ဦးေရႊသိန္းက ေျပာပါတယ္။

  “တရားမ၀င္ေတြ သြားေနတာ အားလံုးလည္းအသိပဲ။ ဂိတ္ေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ လြတ္သြားၿပီး တ႐ုတ္ဘက္ကိုေရာက္သြားတာေတြက လမ္းမွာ တစ္ဂိတ္မွ မဖမ္းမိဘူးလား။ မဖမ္းမိတာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ နားလည္မႈနဲ႔ သြားတယ္လို႔ပဲ အန္ကယ္ျမင္တယ္”ဟု ဦးေရႊသိန္းက သံုးသပ္ပါတယ္။

ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္နဲ႔ လက္ရွိအစိုးရအေျပာင္းအလဲမတိုင္မီကာလ ၂၀၁၅ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ေက်ာက္စိမ္းကို ယႏ္ၱရားေတြနဲ႔အလြန္အကၽြံတူးခဲ့တာျဖစ္ၿပီးေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္က်ယ္ေဂါင္ၿမိဳ႕နဲ႔ ေရႊလီၿမိဳ႕ေတြမွာ တစ္လကို တ႐ုတ္ေငြယြမ္သိန္း ၅၀၀ ဖိုး(က်ပ္သိန္းေပါင္း တစ္သိန္းေက်ာ္ခန္႔) ေလာက္ေရာက္ရွိေန တယ္လို႔လည္း ေရႊလီၿမိဳ႕႔က ျမန္မာႏိုင္ငံသား ေက်ာက္မ်က္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း ဥကၠ႒ ဦးဘုန္းေက်ာ္က ျမစ္ႀကီနားသတင္းဂ်ာနယ္ကို ေျဖၾကားထားပါတယ္။

“ၿခံဳငံုေျပာရင္ေတာ့ ယြမ္သိန္း ၅၀၀ ေလာက္ေတာ့ရွိတာေပါ့။ ၂၀၁၄ ေရွ႕ပိုင္းႏွစ္က ဒီထက္သံုးဆ၀င္တယ္”လို႔ ဦးဘုန္းေက်ာ္က ေျပာျပပါတယ္။

ဦးဘုန္းေက်ာ္ေျပာျပတဲ့ ကိန္းဂဏန္းကို သီးျခားအတည္ျပဳခ်က္ရယူထားတာေတာ့ မရွိေသးပါဘူး။ ဒါက ေရႊလီေက်ာက္၀ိုင္းကို ၀င္ေနတဲ့ ပမာဏကို ေျပာျပခဲ့တာပါ။

ဖားကန္႔ၿမိဳ႕နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးေက်ာ္စြာေအာင္ကေတာ့ ေက်ာက္စိမ္းေတြ တရားမ၀င္ သြားလာမႈမ်ားေနတာက လိုင္စင္မဲ့ကားေတြကို ခရီးသည္လိုင္းေျပးဆြဲခြင့္ ျပဳထားတာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

“အကုန္လံုး စစ္မယ္ဆိုရင္လည္း လမ္းေၾကာင္းက ပိတ္ၿပီ။ သြားေရးလာေရးကခက္ၿပီ။ လိုင္စင္မဲ့ကားေတြနဲ႔ လိုင္းဆြဲေနတာက တရားမ၀င္သြားတာကို ပိုျဖစ္ေစတယ္”ဟု ဦးေက်ာ္စြာေအာင္ကေျပာပါတယ္။

ဖားကန္႔ၿမိဳ႕နယ္က ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ ၂၃၃၉ က်ယ္၀န္းၿပီးေတာ့ ေျမဧကအားျဖင့္ ၁၄၉၆၈၇၇ ဧက ရွိပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္းထြက္ရွိရာ ေနရာေတြမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက ဧကေပါင္း ၇၉၃၃ ဧကမွာ ေက်ာက္မ်က္တူးေဖာ္ေရးကုမ္ၸဏီ သံုးရာေက်ာ္ကို ပုဂ္ၢလိကလုပ္ကြက္ေပါင္း ေလးေထာင္ေက်ာ္(၄၆၁၆)နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔အက်ိဳးတူလုပ္ကြက္ေပါင္း (၂၁၆)ကြက္ကုိ ေက်ာက္မ်က္တူးေဖာ္ဖုိ႔ တရား၀င္လိုင္စင္ ခ်ေပးထားပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းေတြ အင္နဲ႔အားနဲ႔ ဘယ္ေလာက္တူးေဖာ္ေနသလဲဆိုရင္  စက္ယႏၲရားေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ (၁၀၄၀၀)က ဖားကန္႔ေဒသမွာေရာက္ရွိေနပါၿပီ။ ယာဥ္ယႏၲရားကန္႔သတ္ဖို႔ ေတာင္းဆို တိုက္တြန္းေပမယ့္လည္း အဲ့ဒီယႏၲရားေတြရဲ႕ထက္၀က္ေလာက္က တရားမ၀င္ေရာက္ရွိေနတဲ့ယာဥ္ေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ျပည္နယ္သယံဇာတႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး၀န္ႀကီး ဦးHလေအာင္က ကခ်င္ျပည္နယ္က မီဒီယာေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံုစဥ္မွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဒီအႀကီးစားေျမသယ္ယာဥ္အမ်ိဳးအစား KOMATSU(785)တစ္စီးက သိန္းေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ေလာက္ တန္ေၾကးရွိၿပီးေတာ့ တစ္ရက္ကို ဆီေပပါ ၅ ေပပါအထိ ကုန္ေအာင္ ေမာင္းႏွင္အလုပ္လုပ္တယ္လို႔ ဖားျပင္ေက်းရြာက ယာဥ္ႀကီးၾကပ္တစ္ဦးထံမွ သိရပါတယ္။

ဖားကန္႔ၿမိဳ႕မွာေတာ့ ဆီေပပါတစ္ေပပါကို က်ပ္ႏွစ္သိန္း၀န္းက်င္ေလာက္အထိ ေပါက္ေစ်းရွိပါတယ္။ တစ္ရက္ကို ကားတစ္စီးမွာ ဆယ္သိန္းဖိုးေလာက္ ေလာင္စာဆီအတြက္ အသံုးျပဳတယ္လို႔ ယူဆလို႔ရပါတယ္္။ ကသာဆိပ္ကမ္းကေန ဖားကန္႔ကို ဆီသယ္ပို႔တဲ့ယာဥ္က တစ္ေန႔ကို အစီးတစ္ရာ၀န္းက်င္ရွိတယ္လို႔လည္းသိရပါတယ္။



ေက်ာက္စိမ္းက႑ရဲ႕ အဓိကဇာတ္ေကာင္ေတြနဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္

ေက်ာက္စိမ္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဓိက လုပ္ေဆာင္တာကသယံဇာတႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာေရာင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္း (မကလ)က အဓိကဇာတ္ေကာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ မကလရဲ႕ လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြက ရတနာနယ္ေျမအတြင္း ေက်ာက္မ်က္ရတနာလုပ္ကြက္မ်ား သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ ခြင့္ျပဳမိန္႔ခ်ထားေပးျခင္း။ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ သယ္ေဆာင္ျခင္း၊ ေရာင္း၀ယ္ျခင္းေတြကို ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒလုပ္ထုံးလုပ္နည္း သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔အညီ စီမံခန္႔ခြဲႀကီးၾကပ္ျခင္း၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာျပပြဲေတြ က်င္းပျပဳလုပ္ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ရရွိတဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ အ႐ိုင္းေတြအေပၚမွာ တြင္း၀ရတနာခြန္၊ အ႐ိုင္း၊ အေခ်ာထည္နဲ႔လက္၀တ္ရတနာ ေရာင္း၀ယ္တဲ့အေပၚ ဥပေဒနဲ႔အညီ အခြန္အခေကာက္ခံျခင္း၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာလုပ္ငန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ လူမႈပတ္၀န္းက်င္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြကို ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါကိုၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ျပည္နယ္အစိုးရမွာ ေက်ာက္မ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လုပ္ပိုင္ခြင့္မရွိတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္သယံဇာတ၀န္ႀကီး ဦးH လေအာင္ကေတာ့ ေက်ာက္စိမ္းက႑ေတြမွာ ဗဟိုအစိုးရကေန တိုက္႐ိုက္ကိုင္တြယ္ေနတာျဖစ္ၿပီးေတာ့ ျပည္နယ္အစိုးရအေနနဲ႔ ဘာမွလုပ္ပိုင္ခြင့္ မရပါဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

ယခုအစိုးရလက္ထက္ ၿပီးခဲ့တဲ့မတ္လမွာ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ျမစ္ႀကီးနားမွာ ေက်ာက္မ်က္ျပပြဲ လုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ ေက်ာက္မ်က္ျပပြဲနဲ႔ ကြာျခားခ်က္ေတြကေတာ့ ယူ႐ိုေငြနဲ႔ ေရာင္းခ်ခြင့္မရွိတာ၊ ျဖတ္သား(အၾကမ္းအဆင့္)ပဲ ေရာင္းခ်ခြင့္ရၿပီး ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ေတြသာ ၀ယ္ယူခြင့္ရတာျဖစ္ ပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းထြက္ရွိတဲ့ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ယူ႐ိုနဲ႔ေရာင္းခ်ႏိုင္တဲ့ ေက်ာက္မ်က္ျပပြဲေတြ ျပဳလုပ္ခြင့္ရမယ္ဆိုရင္လည္း တရားမ၀င္လမ္းေၾကာင္းက ေလ်ာ့နည္းလာႏိုင္တယ္လို႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ ေက်ာက္မ်က္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္းဥကၠ႒ ဦေဇလြမ္းကေျပာပါတယ္။



တန္ဖိုးျဖတ္လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေၾကာင့္လည္း အခြန္ဆုံး႐ႈံး

ေက်ာက္စိမ္းကို တန္ဖိုးျဖတ္သတ္မွတ္ၿပီး အခြန္ေဆာင္ရတာေၾကာင့္ တန္ဖိုးျဖတ္လုပ္ငန္းစဥ္ (ရာျဖတ္)ကလည္း အေရးပါဆုံးအပိုင္းမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။

တန္ဖိုးျဖတ္လုပ္ငန္းစဥ္ကို မကလမွ ကုိယ္စားလွယ္ သံုးဦး၊ အျခားအစိုးရအဖြဲ႕အစည္းမွ ကိုယ္စားလွယ္ေလးဦး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံေက်ာက္မ်က္လုပ္ငန္းရွင္အသင္းမွ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးနဲ႔ ျပင္ပကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ တစ္ဦးအပါအ၀င္ အဖြဲ႕၀င္ကိုးဦးထက္မနည္းပါ၀င္တဲ့ တန္ဖိုးျဖတ္အဖြဲ႕က စိစစ္တန္ဖိုးျဖတ္ပါတယ္။

၂၀၁၁ – ၁၂ ဘ႑ာႏွစ္နဲ႔ ၂၀၁၆-၁၇ ဘ႑ာႏွစ္အၾကား အစိုးရထုတ္ေဖာ္ေၾကညာတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းတစ္ကီလိုဂရမ္ကို ျမန္မာက်ပ္ေငြ ၃၃၇ က်ပ္ကေန ၄၅၀ က်ပ္အထိ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ျပား၅၀ေအာက္)ျဖစ္ပါတယ္။ သည္ေစ်းႏႈန္းေတြက ေစ်းကြက္ႏႈန္းထားထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ေလ်ာ့နည္းေနတယ္လို႔ သယံဇာတ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္တဲ့ NRGI (Natural Resource Governance Institute)က ထုတ္ေ၀တဲ့ ေက်ာက္မ်က္က႑ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္မ်ား အစီရင္ခံစာမွာ ေထာက္ျပထားပါတယ္။

႐ႈပ္ေထြးေနတဲ့ အခြန္စနစ္

ေက်ာက္စိမ္းအေပၚေကာက္ခံေနတဲ့အခြန္ကို ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာဥပေဒနဲ႔ အခြန္အေကာက္ ဥပေဒနဲ႔အညီ ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာလုပ္ငန္းက အဓိက ေကာက္ခံပါတယ္။ မကလအေနနဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းအေပၚ အခြန္ေကာက္ခံမႈေတြက လုပ္ကြက္အဆိုျပဳေငြ (ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ဥပေဒ) တြင္း၀ရတနာခြန္ (ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ဥပေဒ)၊ ျပပြဲတင္ေရာင္းခ်ခ (ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ဥပေဒ)တို႔ကိုေကာက္ခံၿပီး အထူးကုန္စည္ခြန္ (ျပည္ေထာင္စုအခြန္အေကာက္ဥပေဒ)ကို ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ေကာက္ခံပါတယ္။

ေကာက္ခံမႈပံုစံေတြက ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ဖက္စပ္လုပ္ကိုင္မႈအတြက္ ထုတ္လုပ္မႈေ၀စု (၂၅ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ တြင္း၀ခြန္ (တန္ဖိုးရဲ႕ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ ေရာင္းခ်မႈအတြက္ အထူးကုန္စည္ခြန္ (၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္း)၊ ကုမၸဏီ၀င္ေငြခြန္ (၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း)နဲ႔ ၀န္ေဆာင္ခမ်ား (၁ မွ ၃ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ) ပါ၀င္ပါတယ္။

ဒီအခြန္ႏႈန္းထားေတြကို ၾကည္႔မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံအမ်ားစုေကာက္ခံေနတဲ့ ရတနာခြန္ထက္ ၂ဆကေန အဆ ၂၀အထိ ပိုမိုမ်ားျပားေနတယ္လို႔ NRGI ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေထာက္ျပထားပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းအခြန္ေကာက္ခံမႈ မ်ားျပားေနေပမယ့္ တန္ဖိုးျဖတ္လုပ္ငန္းစဥ္မွာ သတ္မွတ္တဲ့တန္ဖိုးက ေစ်းကြက္ထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ေလ်ာ့နည္းေနတာေၾကာင့္ အခြန္ရရွိမႈက အားနည္းေနပါတယ္။ အခြန္စနစ္က မ်ားျပားၿပီး ႐ႈပ္ေထြးေနသလို တန္ဖိုးျဖတ္မႈေတြမွန္ကန္ဖို႔အတြက္ ရာျဖတ္လုပ္ငန္းစဥ္ကို ထိန္းေက်ာင္းေပးမယ့္ ဘုတ္အဖြဲ႕ေတြလိုအပ္ၿပီး ေက်ာက္စိမ္း၊ ေက်ာက္မ်က္က႑တစ္ခုလုံးက ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိဖို႔လိုအပ္ေနတယ္လို႔ NRGI ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအရ သိရပါတယ္။

တ႐ုတ္ျပည္မွာ ေက်ာက္စိမ္းအခြန္ေကာက္ခံတဲ့စနစ္ကိုေတာ့ ဦးဘုန္းေက်ာ္က “၁၉၇၈ ခုႏွစ္ကတည္းက ျမန္မာျပည္ကေန ဘယ္က၀င္၀င္ အခြန္မေဆာင္ရဘူး။ က်ယ္ေခါင္ကေန ဒီဘက္တံတားေက်ာ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အခြန္ေဆာင္ရတယ္။ မေဆာင္ရင္ဖမ္းတယ္။ လြတ္လပ္တယ္။ အခြင့္အေရးအမ်ားႀကီးေပးေတာ့ လူေတြလည္း ေပ်ာ္ၾကတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက အေရးႀကီးၿပီဆို စာေရးၿပီးတံဆိပ္ထုပို႔လိုက္ရင္ ခ်က္ခ်င္းေျဖရွင္းေပးတယ္။ အဲဒီေလာက္အထိျမန္တယ္”လို႔လည္း ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။

အခုလို ေက်ာက္စိမ္းေတြ တရားမ၀င္ သြားေနရတဲ့အေၾကာင္းအရင္းမ်ားစြာထဲမွာ ေက်ာက္စိမ္းက႑ တစ္ခုလုံးပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အားနည္းၿပီး အခြန္စနစ္႐ႈပ္ေထြးတာ၊ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာေတြမွာ အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ စစ္တမ္းေတြက ေဖာ္ျပေနပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ခြင့္ ရရွိတဲ့ ကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ အက်ိဳးခံစားခြင့္ကို  ႏိုင္ငံေတာ္က ၅၅ ရာခိုင္ႏႈန္း အက်ိဳးတူကုမၸဏီက ၄၅ ရာခုိင္ႏႈန္းပါ။ အခုလို ၅၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသတ္မွတ္ထားေပမယ့္ အမွန္တကယ္က အခြန္ေရွာင္တာေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ အခြန္တိုးျမႇင့္ေကာက္ခံေပမယ့္ ေကာက္ခံသေလာက္ မရရွိပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ ေက်ာက္စိမ္းတစ္လံုးရဲ႕ ေနာက္ဆံုးေရာင္းရတဲ့ တန္ဖိုးေငြအေပၚမွာ အခြန္ေပးရတာမဟုတ္ဘဲ ထြက္ရွိတဲ့ေက်ာက္စိမ္းကို လုံးခင္းေက်ာက္မ်က္ရတနာ ေရာင္း၀ယ္ေရးလုပ္ငန္းက ရာျဖတ္အဖြဲ႕က တန္ဖိုး ျဖတ္တဲ့အေပၚမွာ တြင္း၀ခြန္ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေဆာင္ရတာျဖစ္ပါတယ္။

တြင္း၀ခြန္ ေကာက္ခံတဲ့ေကာ္မတီမွာ လုပ္ငန္းရွင္ေတြကိုယ္တိုင္ အဖြဲ႕၀င္ျဖစ္တဲ့အခါမွာ တန္ဖိုးျဖတ္သတ္မွတ္မႈေတြက မွန္ကန္တဲ့တန္ဖိုးေတြတကယ္ျဖစ္ရဲ႕လားဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ မွီခိုအားထားေနတာကေတာ့ ၀င္ေငြခြန္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမွီခိုတာဟာ မွားယြင္းတယ္လို႔ ေက်ာက္မ်က္ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ေက်ာက္မ်က္ကုမ္ၸဏီေတြက ၀င္ေငြအမွန္ကို မေၾကညာလို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေဒါက္တာၾေကာန္လကေတာ့ “အမွန္မရွိတဲ့ အေပၚ၀င္ေငြေကာက္ခံမႈကို အားကိုးတာမွားကိုမွားပါတယ္။ ဒါမျဖစ္သင့္ဘူး”လို႔ ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

ထုတ္လုပ္မႈေ၀စုကိုလည္း ကမ္ၻာ့ႏိုင္ငံေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါမွာ အက်ိဳးတူလုပ္ကြက္ေတြမွာဆိုရင္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေကာက္ခံတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံတည္းမွာသာ လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕ တိုက္တြန္းခ်က္ေတြေၾကာင့္  ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ေကာက္ခံတာျဖစ္တယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။

ဘယ္လိုထိခုိက္မႈေတြရွိႏိုင္လဲလို႔ ေဒါက္တာ Mေကာန္လကို ဆက္လက္ေမးၾကည့္တဲ့အခါမွာေတာ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာသည္ ထပ္တိုးတန္ဖိုးတြက္မရတဲ့ အျမတ္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သာမာန္ထုတ္ကုန္ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လို႔ မရတဲ့အေၾကာင္း၊ အရည္အေသြးျမင့္ ေက်ာက္တစ္လံုးေအာင္ၿပီဆိုပါက အ႐ႈံးေက်သည့္အျပင္ အျမတ္ပါထြက္ေၾကာင္း ဆက္လက္ေျပာဆိုပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ခြင့္ရတဲ့ ကုမၸဏီေတြကို ၾကည့္ရင္လည္း အရင္အစိုးရနဲ႔ ပတ္သက္ေနသူေတြ၊ ခ႐ိုနီအုပ္စုေတြ အဓိကပါ၀င္ေနတယ္လို႔ Global Witness ကလည္း ေဖာ္ျပထားတာေၾကာင့္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုလုံးကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ အဘက္ဘက္က ပြင့္လင္းျမင္သာမႈေတြ မ်ားစြာလိုအပ္ေနပါေသးတယ္။

စည္သူ
Myitkyina News Journal
https://www.myitkyinanewsjournal.com