ေႏြးေထြးလာေသာ တရုတ္-ဖိလစ္ပိုင္ ဆက္ဆံေရး

ဖိလစ္ပိုင္ သမၼတ Rodrigo Duterte (၀ဲ)နဲ႕ တရုတ္သမၼတ Xi Jinping (ယာ) တို႔ တရုတ္ႏိုင္ငံ ေဘဂ်င္းမွာ ေတြ႕စံုစဥ္

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ ေရျပင္နယ္နိမိတ္ ပိုုင္ဆိုင္မႈအျငင္းပြားမႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာခံုသမာဓိအဖဲြ႔အထိတက္ၿပီး အဆံုးအျဖတ္ယူခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံၾကားမွာ အခုေတာ့ ဆက္ဆံေရး အေတာ္ေလးေႏြးေထြးလာေနပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ စီးပြားေရးနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အအံု ဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္ေစဖုိ႔အတြက္ တ႐ုတ္က ေဒၚလာသန္း ၇၀ ေက်ာ္ေထာက္ပံ့ကူညီမယ္လို႔ ဒီတပါတ္ထဲမွာပဲ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကလည္း ဖိလစ္ပိုင္မွာ ေဒၚလာ ဘီလ်ံခ်ီရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံဖုိ႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္႐ွိေၾကာင္း ျပသခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ဆက္ဆံေရး ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ဖို႔ သမၼတ Duterte ရဲ႕ေဆာင္႐ြက္မႈေတြေအာင္ျမင္ေနပံုရတဲ့အေၾကာင္း VOA သတင္းေထာက္ Ralph Jennings ေပးပို႔ထားတဲ့သတင္းကို ဆက္ၿပီးတင္ျပခ်င္ပါတယ္။

ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ Rodrigo Duterte နဲ႔ တ႐ုတ္သမၼတ Xi Jinping တုိ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ အဂၤါေန႔က တ႐ုတ္ႏို္င္ငံမွာ ေတ႔ြဆံုၾကစဥ္မွာ တ႐ုတ္က ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံစီပြားေရးနဲ႔ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြအတြက္ ေဒၚလာ ၇၃ သန္းကူညီေထာက္ပံ့မယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ဒါတင္မက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာ ေဒၚလာ ၁၀ ဘီလ်ံနီးပါးဖုိး စီးပြားေရးလုပ္ဖုိ႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္႐ွိေၾကာင္း တ႐ုတ္ကုမၸဏီ ၉ ခုက ဖိလစ္ပိုင္အစိုးရနဲ႔ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္လို႔ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ႐ံုးေျပာခြင့္ရသူရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံၾကားမွာ ခုလိုေႏြးေထြးတဲ့ ဆက္ဆံေရးျပန္ျဖစ္လာတာ ၂ ႏွစ္ေလာက္ပဲ႐ွိပါေသးတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္အရင္သမၼတ Benigno Aquino လက္ထက္တုန္းက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ ေသာင္ထြန္းေနတဲ့ Scarborough Shoal ကၽြန္းငယ္ပိုင္ဆိုင္မႈနဲ႔ပါတ္သက္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ အျငင္းပြားမႈ ေျဖ႐ွင္းေရးခံုမာဓိ႐ံုးအထိတက္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ယူခဲ့ပါတယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းအရ အဲဒီကၽြန္းဟာ တ႐ုတ္တို႔ပိုင္မဟုတ္ဘူးလို႔ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ ခံုသမာဓိ႐ံုးက အဆံုးအျဖတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက တ႐ုတ္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ဆက္ဆံေရးအေတာ္ေလး အဖုအထစ္ေတြျဖစ္ခဲ့ေပမဲ့ ၂၀၁၆ မွာပဲ သမၼတသစ္ Duterte တက္လာခဲ့ၿပီးေနာက္ တ႐ုတ္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးျပန္လည္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၆ ေအာက္တုိဘာမွာပဲ တ႐ုတ္က ဖိလစ္ပိုင္မွာ ကူညီေထာက္ပံ့မႈနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံမႈတို႔အတြက္ စုစုေပါင္း ေဒၚလာ ၂၄ ဘီလ်ံေထာက္ပံ့ဖို႔ ကတိျပဳခဲ့တဲ့အျပင္ ဖိလစ္ပိုင္ေတာင္ပိုင္းက မၿငိမ္မသက္ျဖစ္ေနတဲ့ Mindanao ကၽြန္းမွာ မိရထားလမ္းေဆာက္လုပ္ေရးနဲ႔ မြန္ဆလင္သူပုန္ေတြႏွိ္မ္ႏွင္းေရးကို တ႐ုတ္တို႔က ကူညီခဲ့ပါတယ္။ ၂ ႏိုင္ငံပိုင္ဆုိင္မႈ အျငင္းပြားေနတဲ့ Scarborough Shoal ကၽြန္းတဝိုက္ တ႐ုတ္တုိ႔က သူတုိ႔လႈပ္႐ွားမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့တဲ့အျပင္။ အဲဒီေနရာမွာ ပူးတဲြေရနံ႐ွာေဖြေရးလုပ္ဖုိ႔အထိ ၂ ဖက္ ေဆြးေႏြးေနၾကပါၿပီ။ အျငင္းပြားေနၾကတဲ့ ေရနယ္နိမိတ္မွာ မေတာ္တဆမႈေတြကို ေ႐ွာင္ႏိုင္ဖုိ႔ ၂ ႏိုင္ငံၾကား အဆက္အသြယ္တုိးျမွင့္ဖုိ႔ကိုလည္း သမၼတ Duterte နဲ႔ သမၼတ Xi တုိ႔ ဒီတပါတ္ထဲမွာ သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။ ခုလို တ႐ုတ္တို႔နဲ႔ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္လာတာက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးအတြက္ အေထာက္အကူျပဳေစတယ္လို႔ Philippines Diliman တကၠသိုလ္က ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပါေမာကၡ Herman Kraft က ေျပာပါတယ္။

“ ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ စီးပြားေရးကိုၾကည့္ရင္ ပိုၿပီးေကာင္းလာပါတယ္။ အဲဒါက Aquino အစိုးရလက္ထက္ကထက္ တ႐ုတ္နဲ႔ဆက္ဆံေရး ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစဖုိ႔ သမၼတ Duterte ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္လို႔လည္း အတိုင္းအတာတခုအရေျပာႏိုင္ပါတယ္။”

သမၼတ Duterte အစိုးရလက္ထက္မွာ တ႐ုတ္ဆီက စုစုေပါင္းေဒၚလာ 169 ဘီလ်ံဖိုး ေထာက္ပံ့ကူညီမႈေတြ ရေအာင္လုပ္ႏိုင္ခဲ့တာကလည္း ျပည္တြင္းမွာ သမၼတအေပၚ ေထာက္ခံမႈဆက္ရေနေစတာျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ဖိလစ္ပိုင္မွာ ေနာက္ထပ္လာေရာက္ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံဖုိ႔ စိတ္ဝင္စားေနၾကတဲ့အေပၚမွာလည္း အားလံုးက စိတ္ဝင္စားေနၾကတယ္လို႔ Banco de Oro UniBank ဘဏ္က ေစ်းကြက္ဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာမႈး Jonathan Ravelas ကေျပာပါတယ္။

“အားလံုးကေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေနၾကတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံၾကမယ့္ အလားအလာေတြကေန ေနာက္ထပ္ လုပ္ငန္းေတြ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျဖစ္လာမယ္။ စီးပြားေရးတုိးတက္လာမယ္။ အလုပ္အကိုင္သစ္ေတြ ေပၚလာမွာျဖစ္ပါတယ္။”

သမၼတ Duterte ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအျပင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံမႈေတြ ဝင္လာေအာင္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူသမၼတျဖစ္လာကာစမွာ အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံေရး ေတာ္ေတာ္ေလးထိခိုက္ခ့ဲေပမဲ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလာက္ကစၿပီး အေမရိကန္နဲ႔လည္း ဆက္ဆံေရးျပန္တိုးတက္လာေနပါတယ္။ Duterte အေနနဲ႔ တ႐ုတ္နဲ႔ သိပ္ရင္းႏွီးတယ္ဆိုတာမ်ဳိး အျမင္မေရာက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားပံုရတယ္လို႔Institute for Political and Electoral Reform အဖဲြ႔က အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ Ramon Casiple ကေျပာပါတယ္။

“တ႐ုတ္ကို သိပ္လိုလားတယ္ဆိုတဲ့ အျမင္မေရာက္ေအာင္ သူႀကိဳးစားတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ကို ေထာက္ခံသူလို႔ အျမင္ခံရမွာကို သူမလိုလားပါဘူး။”

ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူအမ်ားစုကေတာ့ သမၼတ Duterte ရဲ႕ တ႐ုတ္နဲ႔ဆက္ဆံေရးအေပၚ ယံုၾကည္လက္ခံၾကတယ္လုိ႔လည္း သူကေျပာပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံျခားတိုက္႐ိုက္ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံမႈေတြ လိုအပ္ေနတာေၾကာင့္ တ႐ုတ္က အေျမာက္အမ်ားလာေရာက္ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံမွာကို ဖိလစ္ပိုင္အစိုးရက ႀကိဳဆိုေနတာျဖစ္တယ္လို႔ ေဒသတြင္း စီးပြားေရးပညာ႐ွင္ေတြကလည္း ေျပာပါတယ္။

မစုုျမတ္မြန္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com