အျငင္းပြားေရပိုင္နက္ တ႐ုတ္မ၀င္ဖို႔ ဖိလစ္ပိုင္ဟန္႔တား

ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ Rodrigo Duterte

တ႐ုတ္ႏုိ္င္ငံနဲ႔ အနီးကပ္ ရင္းႏွီးတဲ့ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္လာတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ Rodrigo Duterte က အခုေတာ့ အဲဒီဆက္ဆံေရးမွာ အကန္႔အသတ္တခု ထားလိုက္ပါၿပီ။ ပစိဖိတ္ကမ္းလြန္မွာ တ႐ုတ္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ကန္႔သတ္ လိုက္သလို ပိုင္ဆိုင္မႈအျငင္းပြားေနတဲ့ ေရျပင္မွာ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းအသစ္ေတြ ထပ္မလုပ္ဖို႔လည္း ေျပာလိုက္ တာပါ။ ဗီြအိုေအသတင္းေထာက္ Ralph Jennings ရဲ႕သတင္းလႊာကို ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက ေျပာျပပါမယ္။

သမၼတ ဒူတာေတးဟာ ၂၀၁၆ ခုနွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္္နုိင္္ငံျခားေရးမူဝါဒကို အေျပာင္းအလဲ လုပ္ၿပီး တ႐ုတ္နဲ႔ မဟာမိတ္ဆက္ဆံ ေရး တည္ေဆာက္ခဲ့တာပါ။ တ႐ုတ္ကလည္း အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ေခ်းေငြနဲ႔ ေထာက္ပံ့ေငြေတြေပးသလို ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ လုပ္ ခဲ့တာပါ။ အခုေတာ့ Philippines Rise လို႔ေခၚတဲ့ ေရေအာင္ကုန္းျမင့္မွာ ျပည္ပေရယာဥ္ေတြ စူးစမ္းရွာေဖြေတြကို ဆက္ၿပီး ခြင့္မျပဳ ေတာ့ဘူးလို႔ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၆ ရက္ေန႔က ေျပာပါတယ္။ အဲဒီေနရာဟာ မနီလာၿမိဳ႕ေတာ္အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ Luzon ကၽြန္း ကမ္းလြန္က သယံဇာတေပါႂကြယ္ဝႏုိင္ေျခရွိတဲ့ ေရေအာက္ကုန္္းျမင့္ပါ။ အဲဒီေနရာမွာ တ႐ုတ္တို႔ စူးစမ္းရွာေဖြဖို႔ အရင္လကေရာ၊ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းကပါ သမၼတ ဒူတာေတးက ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။

ေသာၾကာေန႔မွာေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးက ႏွစ္ဘက္လံုးကပိုင္တယ္လို႔ေျပာထားတဲ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ တစိတ္ တပိုင္းမွာ ႏွစ္ႏုိင္ငံ ပူးတြဲ စူးစမ္းရွာေဖြေရး ေဆြးေႏြးေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ကရထားတဲ့ ႏုိင္ငံစံု သေဘာတူညီခ်က္ အရ လူမေနတဲ့ေနရာေတြမွာ တည္ေဆာက္ေရးေတြမလုပ္ဖုိ႔ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ တ႐ုတ္က ကတိျပဳခဲ့တယ္လုိ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္္ငံျခားေရး ဌာနက ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၄ ရက္ေန႔မွာေျပာပါတယ္။

ဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ ဖိလစ္ပိုင္ကပိုင္တယ္လုိ႔ ေျပာထားတဲ့ ပင္လယ္ေရျပင္ကို တ႐ုတ္ကသံုးေနတဲ့အေပၚ အေစာပိုင္းက သမၼတ ဒူတာေတး သေဘာတူထားတာကေန ေျပာင္းသြားတာကိုျပေနတယ္လုိ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံ၊ De La Salle တကၠသိုလ္က ႏုိင္္ငံ ေရးသိပၸံပညာရွင္ Antonio Contreras ကေျပာပါတယ္။

“အကူအညီ၊ ေခ်းေငြ စတာေတြ က်ေနာ္တုိ႔ကိုေပးၿပီး တခ်ိန္ထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ကို ေနာက္က်က်န္ရစ္ေအာင္ လုပ္ ေနတာက လက္ခံႏုိင္စရာမရွိပါဘူး။”

Benham Rise လို႔လည္းေခၚတဲ့ ဟက္တာ ၁၃ သန္းအက်ယ္ အဲဒီကုန္းျပင္ျမင့္ဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အျပင္ဘက္နား သမုဒၵရာမ်က္ႏွာျပင္ေအာက္ ၃၅ မီတာ အနက္ေလးမွာရွိေနတာပါ။ အဲဒီကုန္းျပင္ျမင့္ကို ဖိလစ္ပိုင္က ပိုင္ဆိုင္တယ္လုိ႔ တင္ျပ ေတာင္းဆိုတာကို ကုလသမဂၢေကာ္မရွင္က ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ အတည္ျပဳေပးခဲ့ပါတယ္။

ပူးတြဲ စူးစမ္းရွာေဖြတာကေန ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြနဲ႔ ရလဒ္ေတြကို မွ်ေဝဖို႔အတြက္ ရွင္းလင္းတိက်တဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြထားၿပီး ဒူတာ ေတးအစိုးရအေနနဲ႔ တ႐ုတ္နဲ႔ ေစ့စပ္ညႇိႏိႈင္းသင့္တယ္လုိ႔ တိုင္ဝမ္ မဟာဗ်ဴဟာ သုေတသနအသင္းက အေရွ႕အာရွေရးရာ ကၽြမ္းက်င္သူ Fabrizio Bozzato ကေျပာပါတယ္။

“ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြနဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြအားလံုးကုိ တ႐ုတ္က သူတို႔ကိုမွ်ေဝဖို႔အတြက္ ဖိလစ္ပိုင္အေနနဲ႔ နည္းလမ္း ရွာသင့္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္အလက္တခ်ဳိ႕ကို ဖြက္ထားဖို႔ တ႐ုတ္က ဆံုးျဖတ္ႏုိင္ေျခ အလားအလာ ရွိေနလို႔ပါ။”

ဖိလစ္ပိုင္က ပိုင္တယ္လုိ႔ေျပာထားတဲ့ ေရျပင္မွာ တ႐ုတ္ လုပ္ထားတာေတြက ေကာင္းေကာင္း တိုးတက္မႈရထားၿပီးျဖစ္တာ ေၾကာင့္ ေရေအာက္ ကုန္းျပင္ျမင့္မွာ စူးစမ္းရွာေဖြတာေတြမလုပ္ဖို႔ ဖိလစ္ပိုင္က အခု ကန္႔သတ္လာတာကို တ႐ုတ္က အထူး တလည္ ကန္႔ကြက္တာမ်ဳိး၊ အဲဒီေနရာေတြကို တ႐ုတ္နာမည္ေပးတဲ့အေပၚ ကန္႔ကြက္တာကို တုန္႔ျပန္တာ ဒါမွမဟုတ္ ေတာင္ တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ ေနာက္ထပ္ တည္ေဆာက္ေရးေတြလုပ္ဖို႔ ေျပာဆိုတာမ်ဳိးေတြ လုပ္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ယူဆၾကတဲ့ ေလ့လာ သူေတြထဲမွာ ဖိလစ္ပိုင္တကၠသိုလ္၊ Diliman နယ္ေျမက ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပါေမာကၡ Herman Kraft လည္း တဦးအပါအ၀င္ပါ။

“တ႐ုတ္ေတြ မေက်မနပ္ျဖစ္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္မထင္ပါဘူး။ ဒါက သူတို႔ နားလည္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနတခုျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ သံသယရွိတာက အနည္းဆံုးေတာ့ ဒီအခ်ိန္မွာ သူတို႔လိုအပ္တဲ့ထဲက အမ်ားစုကုိ သူတို႔ရထားၿပီးၿပီ ဆိုတာပါပဲ။”

တ႐ုတ္ဘက္က စိုးရိမ္မႈတခုခုရွိေနမယ္ဆုိရင္ ေျပေလ်ာ့ေစဖို႔အတြက္ တ႐ုတ္နဲ႔ ခုိင္မာတဲ့ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမႈ ဆက္ရွိေနတယ္ဆိုတာ ကို တနလၤာေန႔က မနီလာၿမိဳ႕ေတာ္ တ႐ုတ္-ဖိလစ္ပိုုင္ စီးပြားေရးအသင္းမွာ သမၼတ ဒူတာေတးက ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ရင္းရင္းႏွီးႏွီးနဲ႔ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းပဲ က်ေနာ္တို႔ ေျပာရမွာပါ၊ ေရတပ္သေဘၤာေတြနဲ႔ ကမ္းေျခေစာင့္တပ္ေတြသြားၿပီး ေသနတ္ေတြ သြားေျမႇာက္ျပလို႔မရပါဘူး၊ ဒီကေန႔မွာ အဲဒါကို လုပ္လို႔မရပါဘူး၊ ဒါက လက္ေတြ႔မက်သလို မွန္ကန္မႈလည္း မရွိပါဘူးလို႔ သမၼတ ဒူတာေတးက ေျပာပါတယ္ခင္ဗ်ား။

ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com