ကုလလူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ ျမန္မာ့အေရးတင္ျပ

ေအာက္တုိဘာလ ၂၅ ရက္ေန႔က Ms. Yanghee Lee ကုလသမဂၢမွာ ျမန္မာ့အေရး အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းေနစဥ္။

ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ တေက်ာ့ျပန္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံဘက္ကုိ ထြက္ေျပးသြားၾကသူေတြထဲမွာ သူ ျမန္မာျပည္ကုိ သြားေရာက္စဥ္က ေတြ႔ဆုံ ေမးျမန္းခဲ့တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္ေတြလည္း ပါေကာင္း ပါလာႏုိင္တယ္လုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ Ms. Yanghee Lee က ေျပာၾကားလုိက္ပါတယ္။ ေအာက္တုိဘာလ ၂၅ ရက္ေန႔က ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ အေထြထြညီလာခံေကာ္မီတီထံ ျမန္မာႏုိင္ငံအေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းတဲ့အထဲ သူက အဲဒီလုိ ထည့္သြင္း ေျပာၾကားသြားခဲ့တာပါ။ ရခုိင္ပဋိပကၡနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ျမန္မာအစုိးရ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြ ထင္ဟပ္ ေပၚလြင္ေအာင္ တင္ျပခဲ့ျခင္း မရွိတဲ့အေပၚ စိတ္ပ်က္မိေၾကာင္း ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ ျမန္မာအၿမဲတမ္းကုိယ္စားလွယ္ သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းကလည္း ျပန္လည္ ေခ်ပခဲ့ပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ကိုေဇာ္၀င္းလႈိင္က စုစည္း တင္ျပေပးထားပါတယ္။

ျမန္မာ၊ ေျမာက္ကုိရီးယားနဲ႔ အီရန္ စတဲ့ ၃ ႏုိင္ငံအတြက္ တာ၀န္ေပးအပ္ျခင္းခံထားရတဲ့ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ အသီးသီးက သက္ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံအလုိက္ အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥေတြကုိ ေဆာင္ရြက္တဲ့ တတိယေကာ္မီတီ ေရွ႕ေမွာက္မွာ သူတုိ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြကုိ ဗုဒၶဟူးေန႔က တင္ျပခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာအေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ အထူးကုိယ္စားလွယ္ Ms. Yanghee Lee က ဦးစြာ တင္ျပရာမွာ မၾကာေသးခင္က ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အေျခအေနေတြအေပၚ စိိတ္မေကာင္းျဖစ္မိေၾကာင္းနဲ႔ သူ ျမန္မာျပည္သြားေရာက္စဥ္က ေတြ႔ခဲ့တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြပါ အခု ထြက္ေျပးလာၾကတဲ့အထဲမွာ ပါ၀င္ႏုိင္ေၾကာင္း ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“လြန္ခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္ေတြအတြင္း ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေျခ အေနေတြအတြက္ က်မအေနနဲ႔ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရပါတယ္။ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ မီးရႈိ႕၊ ဖ်က္ဆီးခံရတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းေတြ ထြက္ေပၚလာတဲ့ ေနရာေတြဟာ က်မကုိယ္တုိင္ သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ ေနရာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ထြက္ေျပး လာၾကတယ္ဆုိတဲ့ သူေတြထဲမွာ က်မ အရင္သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ေတြ႔ဆုံခဲ့သူေတြလည္း ပါေကာင္း ပါလာႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလူေတြဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေနထုိင္ခြင့္ရဖုိ႔၊ အလုပ္လုပ္ခြင့္ရဖုိ႔၊ လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ရဖုိ႔၊ မိသားစု၀င္ေတြနဲ႔ မိတ္ေဆြေတြထံ သြားေရာက္ လည္ပတ္ခြင့္ရဖုိ႔၊ အလႈရွင္ေတြနဲ႔ ေဆး၀ါး ကုသေပးတဲ့ ေနရာေတြကုိ သြားေရာက္ႏုိင္ဖုိ႔၊ သူတုိ႔ သားသမီးေတြ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရဖုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ ေကာင္းမြန္တဲ့ အစားအစာကုိ ေကၽြးေမြးခြင့္ရဖုိ႔တုိ႔အတြက္ က်မထံမွာ ေတာင္းဆုိ ခဲ့ၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။”

ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔က ေမာင္ေတာေဒသမွာရွိတဲ့ လုံၿခံဳေရး ရဲကင္းစခန္း ၃၀ ခန္႔ကုိ ARSA လုိ႔ေခၚတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္သမားေတြရဲ႕ ၀င္ေရာက္ တုိက္ခုိက္ျခင္း ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာလုံၿခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ေတြက အဲဒီ ေဒသမွာ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး ျပဳခဲ့တာပါ။

ဒါေပမယ့္ ARSA အဖြဲ႔က အဲဒီလုိ အၾကမ္းဖက္ တုိက္ခုိက္ျခင္း မျပဳခင္ သီတင္း ၂ ပတ္ အလုိကတည္းက ျမန္မာစစ္တပ္က အဲဒီ ေဒသကုိ တပ္ရင္းတရင္းပုိ႔ခဲ့တယ္လုိ႔ Yanghee Lee က ေျပာပါတယ္။

“ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔ မတုိင္ခင္ သီတင္း ၂ ပတ္အလုိမွာ အဲဒီ ေဒသက လုံၿခံဳေရး အေျခအေနေတြကုိ ထိန္းသိမ္းဖုိ႔ဆုိၿပီး ျမန္မာစစ္တပ္က တပ္ရင္း တရင္း ပုိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ သတင္းၾကားၾကားခ်င္းပဲ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ ၉ ရက္ေန႔က အျဖစ္သြားခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ဳိး ထပ္မျဖစ္ရေအာင္ အေျခအေနေတြကုိ စုိးရိမ္တဲ့အေၾကာင္း က်မ ခ်က္ျခင္း ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ပါတယ္။ မႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလနဲ႔ အခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအၾကားမွာ လူေပါင္း ၇၈,၀၀၀ ေလာက္ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔ အျဖစ္အပ်က္ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ၂ လအတြင္း အဲဒီထက္ ၇ ဆေလာက္မ်ားတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။”

ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ထပ္မံ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံဘက္ကုိ ထြက္ေျပးလာၾကတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ အေရအတြက္ဟာ အခုခ်ိန္ထိ ၆ သိန္းေက်ာ္သြားၿပီလုိ႔ ကုလသမဂၢက သတင္းထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။

ျမန္မာအစုိးရအေနနဲ႔ လတ္တေလာက္ လုပ္ေဆာင္သင့္တဲ့ အခ်က္ေတြကုိလည္း Yanghee Lee က ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အခ်က္အလက္ ရွာေဖြေရးအဖြဲ႔ကုိ လာေရာက္ခြင့္ ျပဳတာဟာ ပထမဆုံး လုပ္ေဆာင္သင့္တဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ က်မ အဓိက စုိးရိမ္တာကေတာ့ လတ္တေလာ ရုိဟင္ဂ်ာ အသုိင္း၀ုိင္း ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ေရွ႕ဆက္ သူတုိ႔အတြက္ ဘာျဖစ္လာမလဲ ဆုိတဲ့ အခ်က္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိဖီ အာာနန္း ဦးေဆာင္တဲ့ ရခုိင္အႀကံေပး ေကာ္မရွင္က တင္ျပထားခ်က္ေတြ အားလုံးကုိ ရုိးသားစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းအားျဖင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ ေနထုိင္သူ အားလုံးၾကားမွာ ထပ္ခါတလဲ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကုိ အဆုံးသတ္ေစရုံမကဘဲ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးေတြ ကာလရွည္ၾကာစြာ တုိင္းျပည္မဲ့ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီး ဖိႏွိပ္ခံေနရတဲ့ဘ၀ကလည္း လြတ္ေျမာက္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ေနရပ္ျပန္ပုိ႔ေရး ေဆြးေႏြးတဲ့ အစီအစဥ္ေတြမွာ UNHCR ဒုကၡသည္မ်ား ဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီးရုံးနဲ႔ IOM ႏုိင္ငံတကာ ေရြ႕ေျပာင္းအေျခခ် ေနထုိင္သူမ်ား ကူညီေရးအဖြဲ႔တုိ႔ ပါ၀င္ခြင့္မျပဳဖုိ႔ ျမန္မာအစုိးရဘက္က ေတာင္းဆုိ ထားတာကုိ သူ႔အေနနဲ႔ သိရွိထားေၾကာင္းလည္း Yanghee Lee က ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ Yanghee Lee အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ ျမန္မာ အၿမဲတမ္းကုိယ္စားလွယ္ သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းကလည္း အစီရင္ခံစာအေပၚ ျမန္မာအစုိးရရဲ႕ သေဘာထားေတြကုိ ျပန္လည္ ေခ်ပခဲ့ပါတယ္။

“ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီး တည္ရွိခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡ အေမြအႏွစ္ေတြ၊ သီးျခား အထီးက်န္ စြန္႔ပယ္ခံထားရမႈ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေနာက္က်မႈ စတဲ့ အခက္အခဲေပါင္းမ်ားစြာကုိ ျမန္မာအစုိးရအေနနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတာကုိ အထူး ကုိယ္စားလွယ္ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ ထဲမွာ ထပ္ဟပ္ ေဖာ္ျပခဲ့ရင္ ေကာင္းမြန္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ယူဆပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြအေပၚ က်ေန္ာတုိ႔အေနနဲ႔ စိတ္ပ်က္မိပါတယ္။ ဒီအရင္ခံစာက ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးန လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကုိ တုိက္ရုိက္ေသာ္၎၊ သြယ္၀ုိက္၍ေသာ္၎ သက္ေရာက္မႈ ရွိေစႏုိင္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ အနည္းငယ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ လူ႔အခြင့္အေရးကုိ ခုခံ ကာကြယ္ခဲ့သလုိ သိသာတဲ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ရွိေအာင္လည္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ဆက္လက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္သြားဖုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ သံနိဌာန္ ခ်ထားပါတယ္။”

ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းက ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ေနရပ္ျပန္ႏုိင္ေရး အပါအ၀င္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံ နယ္စပ္ေဒသမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြ ေျပလည္ေရးအတြက္ လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးနဲ႔ ေဆြးေႏြးၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံ နားလည္မႈ စာခၽြန္လႊာေတြ လက္မွတ္ေရးထုိးႏုိင္ခဲ့တဲ့ ကိစၥကုိလည္း သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ရုိဟင္ဂ်ာ အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြကုိ အေလးထား ေဆာင္ရြက္သြားမယ္ဆုိတာကုိ ႏုိင္ငံေတာ္ အတုိင္ပင္ခံပုဂၢဳိလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကလည္း ေျပာၾကားထားၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း သံအမတ္ႀကီး ေဟာက္ဒုိစြမ္းက ထပ္ေလာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြကုိ စကားနဲ႔ ေျပာေနမယ့္အစား အလုပ္နဲ႔ သက္ေသျပသြားမယ္ဆုိတာကုိ ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံပုဂၢဳိလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကလည္း မၾကာေသးခင္က ေျပာၾကားခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။”

ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း လူသားခ်င္းစာမႈ အကူအညီ အေထာက္အပံ့ေပးေရး၊ ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္း UEHRD ေကာ္မတီတီကုိ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္ၿပီး ေအာက္တုိဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔မွာ ဖြဲ႔စည္းလုိက္တာကုိ ႀကိဳဆုိေၾကာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ Ms. Yanghee Lee ေရာ ဗုဒၶဟူးေန႔က ျပဳလုပ္တဲ့ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းတဲ့ အခမ္းအနားကုိ တက္ေရာက္လာၾကတဲ့ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ လူ႔အခြင့္ေရးေကာ္မီတီ၀င္ ႏုိင္ငံေတြက ကုိယ္စားလွယ္ေတြက ေျပာၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။

ကိုုေဇာ္၀င္းလႈိင္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com