ပဋိပကၡတြင္းသတင္းယူေရး လံုၿခံဳေရးအာမခံခ်က္ရိွဖို႔ သတင္းသမားေတြေတာင္းဆို

သတင္းမီဒီယာအဖြဲ႔မ်ား ရခိုင္မွာ သတင္းရယူေနၾကစဥ္ (တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္႐ုံး)

အၾကမ္းဖက္တုိက္ခိုက္မႈေတြျဖစ္ေနတဲ့ ရခုိင္ေျမာက္ပိုင္းေဒသအပါအဝင္ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေနရာေတြအထိ ကြင္းဆင္းသတင္းရယူေနတဲ့ သတင္းသမားတိုင္းအတြက္ အာမခံခ်က္ရွိတဲ့ လံုျခံဳေရးကို ေဒသဆိုင္ရာနဲ႔ အစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြအေနနဲ႔ စနစ္တက်တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ ျမန္မာသတင္းသမားေတြက ေတာင္းဆိုလုိက္ၾကပါတယ္။ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနတဲ့ေနရာေတြမွာ အစိုးရဘက္က နယ္ေျမကန္႔သတ္ခ်က္ေတြအပါအဝင္ သတင္းအခ်က္အလက္ရယူခ်ိန္ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈအခက္အခဲေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း မီဒီယာတာဝန္ရွိသူေတြဘက္က ဝိုင္းဝန္းေျဖရွင္းၾကဖို႔ သတင္းသမားေတြ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ မဆုမြန္ ဆက္ေျပာျပပါမယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း လက္ရွိျမန္မာသတင္းသမားေတြ ၾကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြ၊ ျပည္တြင္းျပည္ပသတင္းမီဒီယာသမားေတြရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ သတင္းစာဆရာအသင္း (The Myanmar Journalists Association-MJA) နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာေထာက္ပံ့ေရး (IMS) တို႔ပူးေပါင္းစီစဥ္တဲ့ ေအာက္တိုဘာလ ၇ရက္ေန႔ကက်င္းပတဲ့ “ သတင္းသမားမ်ားနဲ႔ လံုျခံဳေရး” ေဆြးေႏြးပြဲမွာ သတင္းမီဒီယာအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ သတင္းသမားေတြ က အဓိက သူတို႔ရင္ဆိုင္ေနၾကရတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြကို ေဆြးေႏြးဖလွယ္ခဲ့ၾကတာပါ။ သတင္းမီဒီယာတာဝန္ရွိသူေတြဘက္ကေန အဓိက ေျဖရွင္းေပးဖို႔ လိုအပ္ေနတဲ့အေၾကာင္းေတြကိုေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ သတင္းမီဒီယာေကာင္စီရဲ႕ ဒုဥကၠ႒ ဦးေအာင္လွထြန္းက ဗီြအိုေအျမန္မာပိုင္းကို အခုလိုေျပာပါတယ္။

“တကယ့္လိုအပ္ေနတာကေတာ့ Access to information ေပါ့ေနာ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ ရရွိပိုင္ခြင့္ အဲဒါက ေတာ္ေတာ္အားနည္းေနပါတယ္ခင္ဗ်။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာေလ သတင္းသမားေတြအတြက္ အားနည္းေနတယ္၊ အစိုးရဌာနေတြ၊ သက္ဆိုင္ရာ ဌာနေတြက သတင္းသမားေတြေမးတဲ့ေမးခြန္းေျဖၾကားတဲ့ေနရာမွာ ေႏွာင့္ေႏွးမႈေတြရွိတယ္ၾကန္႔ၾကာမႈေတြရွိတယ္။ ျငင္းဆန္မႈေတြရွိတယ္။ အဲဒီဟာက က်ေနာ္တုိ႔အတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ ၾကီးေလးတဲ့ ကိစၥျဖစ္လာသလဲဆိုေတာ့ အခုႏိုင္ငံတကာ International Image ေပါ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ပံုရိပ္ေပါ့ ၊ အဲဒီ ပံုရိပ္ကို ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာေတြက ေဖာ္တဲ့အခါမွာ ဒီအစိုးရရဲ႕ တာ၀န္ရွိတဲ့ ျပန္ၾကားေရးဆိုင္ရာတာ၀န္ရွိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြေပါ့ေနာ္ ၊ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနအပါအ၀င္ တျခားအဖြဲ႔အစည္းေတြက ထိထိေရာက္ေရာက္မလုပ္ႏိုင္ဘူးခင္ဗ်။ ျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာဇစ္ျမစ္က အဲဒါလည္းပါပါတယ္။ မီဒီယာကို မကိုင္တြယ္တတ္ဘူးလို႔ေျပာရမွာေပါ့။ သတင္းယူတဲ့ေနရာမွာ အခက္အခဲေတြရွိတယ္၊ သြားရတာမွာ လံုၿခံဳမႈေတြ အားနည္းခ်က္ေတြရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို ခ်ိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ ဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ၆၆(ဃ) တို႔လို ေပါ့ ေနာက္ၿပီး Illegal association act တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ၂၀-၃၀ ေလာက္ရွိတဲ့ႏိုင္ငံမွာ Illegal association act အရ ဘယ္အဖြဲ႔အစည္းဟာ Illegal လဲဆိုတာ ေျပာဖို႔ ခက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လုပ္ငန္းအရ တခါတခါ ဆက္သြယ္ဖို႔ လိုအပ္တယ္၊ တျခားအဲဒီလို အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္ခင္ဗ်။ ဥပေဒအရ ကန္႔သတ္ထားတဲ့ဟာေတြ အဟန္႔အတားေတြရွိတယ္။ ေနာက္က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ အားနည္းခ်က္တခုက Rights To Information Act ဆိုတာက အဲဒါက ႏိုင္ငံသားအားလံုးရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ သိရွိပိုင္ခြင့္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာရွိပါတယ္ခင္ဗ်။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာမရွိေသးဘူး က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ေရးဆြဲဖို႔လုပ္ေနပါတယ္။ ႀကိဳးစားေနတာေတြရွိပါတယ္။”

အထူးသျဖင့္ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈေတြျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသကို ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပသတင္းမီဒီယာသမားေတြ သတင္းသြားေရာက္ရယူတဲ့အခါမွာ ရင္ဆိုင္ေတြ႔ၾကံဳေနရတဲ့အခက္အခဲ သတင္းသမားေတြအတြက္ လံုျခံဳေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အဓိကထားေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းစာဆရာအသင္း MJA ရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး ကိုေက်ာ္စြာမင္းက ေျပာပါတယ္။

“အားလံုးသိတဲ့အတိုင္းပါပဲ က်ေနာ္တို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ကိစၥမွာပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သတင္းသမားေတြက ပိုၿပီးေတာ့ သြားခ်င္တယ္၊ သတင္းေတြပိုယူခ်င္တယ္ ။ဒါေပမယ့္ လက္ရွိ ပကတိအေနအထားအရ သတင္းရယူမႈအပိုင္းမွာ ခက္ခဲေနတယ္။ တကယ္လို႔ သြားမယ္ဆိုရင္လည္း သူတို႔အတြက္ကိုေပါ့ေနာ္ ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ သြားႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုက်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးတာလည္း ပါပါတယ္၊ ေနာက္တခု ကေတာ့ သတင္းကေတာ့ တကယ့္တကယ္ျဖစ္ေနၿပီ မျဖစ္မေနသြားယူရေတာ့မယ္ အဲလိုသြားယူတဲ့အခါမွာ သတင္းသမားေတြအတြက္လံုၿခံဳေရးကို ဘယ္လိုမ်ိဳး သြားယူသင့္တယ္ ။ ဘယ္လိုမ်ိဳးေဆာင္ရြက္ေပးသင့္တယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ ပဋိပကၡေတြျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ေနရာေတြအထိ ကြင္းဆင္းသတင္းရယူတဲ့အခါမွာ အစိုးရဘက္က လံုျခံဳေရးအေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ သတင္းရယူႏုိင္တဲ့ေနရာ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြရွိေနတာ အစိုးရဘက္က စီစဥ္ေပးထားတဲ့ ေနရာေတြမွာပဲ စီစဥ္ထားတဲ့သူေတြနဲ႔ ေမးျမန္းရယူေနတာလိုမ်ိဳး လြတ္လပ္စြာသတင္းရယူခြင့္ေတြမွာ အခက္အခဲေတြရွိေနေသးတာေတြကိုလည္း သတင္းသမားေတြက ေထာက္ျပေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္လို႔ ကိုေက်ာ္စြာမင္းကေျပာပါတယ္။

“အခုျဖစ္ေနတဲ့ ရခိုင္ေဒသကို သတင္းသမားေတြသြားခ်င္တယ္၊ သူတို႔ကို လံုၿခံဳေရးေတြကို ပိုမိုထိေရာက္စြာေပးသင့္တယ္ ။ ေနာက္တခါ တက္ႏိုင္သမွ် မ်ားမ်ားေပါ့ေနာ္ ပိုၿပီးေတာ့ သူတို႔ေနာက္ကေန ထက္ၾကပ္မကြာ လံုၿခံဳေရးကို ေပးၿပီးေတာ့ ႀကိဳက္တဲ့ေနရာကုိ သတင္းသြားယူေစခ်င္တယ္။ အဲဒါကိုလည္း က်ေနာ္တို႔ တိုက္တိုက္တြန္းတြန္းေျပာသြားတာရွိပါတယ္။ အခုဆိုရင္လည္း မၾကာခင္သြားမယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ သတင္းၾကားထားပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ဒါကို သတင္းသြားယူတယ္လို႔ မေျပာပဲနဲ႔ Delegation ထြက္တယ္ဆိုတာပဲ ေျပာတာရွိတယ္။ တေနရာမွာ ရပ္ေပးတယ္၊ တေနရာမွာ သတင္းယူတယ္။ ယူၿပီးတဲ့အခါ ျပန္တယ္ အဲဒါ သတင္းယူတာမဟုတ္ဘူးေပါ့ေနာ္ သတင္းယူတဲ့ပံုစံမ်ိဳးကေတာ့ သူတို႔ သတင္းသမားေတြက ဒီေနရာအျပင္ေပါ့ က်န္တဲ့ေနရာမွာ ဒီ Evidence ရွိတဲ့ေနရာမွာ witness ေတြသူတို႔က ေမးျမန္းခ်င္တယ္။ ဒီလိုပံုစံမ်ိဳးကို ဖန္တီးေပးရမွာ အခုလိုပံုစံမ်ိဳး ဖန္တီးေပးတာက သတင္းသြားယူတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးမဟုတ္ပဲနဲ႔ Delegation အဖြဲ႔ေတြ Delegate ေတြ သြားလုပ္သလိုျဖစ္ေနတယ္ အဲဒါကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ပံုစံေျပာင္းဖို႔ လိုအပ္ေနတယ္ခင္ဗ်။”

ဒ့ါအျပင္ အခုလက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သတင္းမီဒီယာသမားေတြအတြက္ ေဒသတြင္း လံုျခံဳေရးတာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ သက္ဆုိင္ရာ က လံုျခံဳေရးတာဝန္ယူေပးမႈ အင္မတန္အားနည္းေနေသးတဲ့အတြက္ စနစ္က်တဲ့ လံုျခံဳေရးအစီအမံေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ကိုလည္း သတင္းသမားေတြက ေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။

သတင္းစာဆရာေတြ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ လံုျခံဳေရးျပသနာကို ျမန္မာႏုိင္ငံသတင္းမီဒီယာေကာင္စီ၊ ျမန္မာမီဒီယာေရွ႕ေနမ်ားကြန္ရက္ရယ္ ႏိုင္ငံျခားသတင္းေထာက္ေတြနဲ႔ သတင္းမီဒီယာသမားေတြ သတင္းအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းစာဆရာမ်ားအသင္းရယ္ ေပါင္းၿပီး လက္ရွိသတင္းသမားေတြ ၾကံဳေနရတဲ့စိန္ေခၚမႈေတြ အေပၚေဆြးေႏြး သံုးသပ္ခ်က္ေတြကိုလည္း သက္ဆိုင္ရာျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ျပည္နယ္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြကို တင္ျပသြားဖို႔ရွိတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။

မဆုမြန္ / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com