ရခုိင္ပဋိပကၡအတြက္ ျမန္မာစစ္တပ္အေပၚ အေမရိကန္အေရးယူဖုိ႔ျပင္ဆင္

ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲမွာ လတ္တေလာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ရက္စက္တဲ့လုပ္ရပ္ေတြမွာ တာဝန္႐ွိတယ္လို႔ဆုိၿပီး စစ္တပ္နဲ႔ စစ္တပ္အရာ႐ွိေတြအေပၚ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အေရးယူမႈေတြကို စတင္လုပ္ေဆာင္ေနပါၿပီ။ တပ္မေတာ္နဲ႔ အေမရိကန္ၾကား အရင္ထဲက ႐ွိေနတဲ့ အကန္႔အသတ္ထား ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပိတ္ဆို႔မႈေတြအျပင္ စီးပြားေရးအရ ပစ္မွတ္ထား အေရးယူမႈေတြခ်မွတ္ဖုိ႔လည္း စဥ္းစားသံုးသပ္ေနတယ္လို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ေအာက္တုိဘာ ၂၃ ရက္ေန႔စဲြနဲ႔ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္က အေျခအေနေတြ ေျပာင္းလဲသြားမွာပါလား။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရးအေပၚမွာေရာ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈေတြ ႐ွိႏိုင္ပါသလဲ မစုျမတ္မြန္က ဆက္ၿပီးတင္ျပပါမယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္က အၾကမ္းဖက္မႈေတြရပ္ဆိုင္းသြားေစဖုိ႔နဲ႔ ရက္စက္တဲ့လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့သူေတြကို အေရးယူႏိုင္ဖုိ႔ဟာ အေရးႀကီးတယ္လို႔ အေမရိကန္အစိုးရက ေျပာၾကားၿပီး က်ဴးလြန္ခဲ့သူ တဦးတေယာက္ခ်င္းနဲ႔ အဖဲြ႔အစည္းေတြအေပၚ အေရးယူမႈေတြကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာစစ္တပ္အေပၚ အေမရိကန္အစိုးရက ဟိုးအရင္ထဲက ပိတ္ဆို႔ထားတဲ့ လက္နက္ေရာင္းဝယ္မႈအားလံုးနဲ႔။ လက္႐ွိျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ အကန္႔အသတ္ထား ဆက္ဆံမႈေတြအျပင္ ေနာက္ထပ္ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈ အေသးစိတ္ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနေျပာခြင့္ရသူ Heather Nauert ထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီအေရးယူမႈေတြထဲမွာ လက္႐ွိနဲ႔ အရင္စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ေတြအေပၚ အေမရိကန္ျပည္ဝင္ခြင့္ေပးဖုိ႔ စဥ္းစားမႈကို ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔ထဲကစလို႔ ရပ္ဆိုင္းထားပါတယ္။

စစ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္မႈကာလက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေမရိကန္အစိုးရ ခ်မွတ္ထားခဲ့တဲ့ အေရးယူဒဏ္ခတ္မႈေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို သမၼတအိုဘားမားအစိုးရလက္ထက္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္က ဖယ္႐ွားေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ JADE Act ဥပေဒမွာပါဝင္တဲ့ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြအေပၚ အေမရိကန္ျပည္ဝင္ခြင့္ တားျမစ္ခ်က္ေတြကို ဆက္လက္ထား႐ွိၿပီး အေျခအေနအေပၚမူတည္ၿပီးမွသာ အေမရိကန္ျပည္ဝင္ခြင့္ထုတ္ေပးဖုိ႔ စဥ္းစားတာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အစုိးရလက္ထက္က ဒီမိုကေရစီေရးႀကိဳးပမ္းမႈေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ JADE Act ဒဏ္ခတ္မႈဥပေဒအရ ရခိုင္ျပည္နယ္က က်ဴးလြန္မႈေတြမွာ ပါတ္သက္ေနသူေတြကို တဦးခ်င္းပစ္မွတ္ထားၿပီး စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြလုပ္ဖုိ႔လည္း အေမရိကန္အစိုးရက အခုသံုးသပ္ေနတယ္လို႔ ေၾကညာပါတယ္။

တခါ အေမရိကန္ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒ Leahy Law အရ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ စစ္ဆင္ေရးလုပ္ခဲ့တဲ့ တပ္ဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အရာ႐ွိအားလံုးအေနနဲ႔ အေမရိကန္ ကူညီေထာက္ပံ့မႈနဲ႔လုပ္ေနတဲ့ အစီအစဥ္မွန္သမ ွ်ကို မရ႐ွိႏုိင္ေတာ့ဘူးလုိ႔ အေမရိကန္အစိုးရကေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္အစိုးရစီစဥ္တဲ့ အခမ္းအနားေတြကို ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႔ အႀကီးတန္းတာဝန္႐ွိိသူေတြကို ဖိတ္ၾကားမႈ ရပ္ဆိုင္းထားတယ္လို႔လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အခုလို အေရးယူမႈသစ္ေတြလုပ္လာတဲ့အတြက္ လက္႐ွိ အေမရိကန္အစိုးရက ျမန္မာစစ္တပ္အေပၚ အကန္႔အသတ္နဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈေတြ ယုတ္ေလ်ာ့သြားလိမ့္မယ္လို႔ တေကာင္းႏိုင္ငံေရးေလ့လာမႈအဖဲြ႔ အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ ကိုရဲကသံုးသပ္ပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔သိသေလာက္ ဒီ Hawaii မွာ ရွိတဲ့ Asia Pacific Center of Security Studies (APCSS) မွာဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက တပ္မေတာ္သားေတြအပါအ၀င္ သင္တန္းသားေတြေခၚယူၿပီးေတာ့ လံုၿခံဳေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သင္တန္းေတြကို ဖြင့္လစ္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးေနတာကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရတယ္။ ၿပီးသြားတဲ့အခါက်ေတာ့ အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနကလုပ္တဲ့ တခ်ိဳ႕ေသာ Events ေတြ တပ္မေတာ္ကို ပူးေပါင္းပါ၀င္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ဖို႔အတြက္ကို စတင္ဖိတ္ေခၚေနတာကို က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ရတယ္၊ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ သိပ္မၾကာေသးခင္ကေတာ့ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနနဲ႔ သူတို႔အေနနဲ႔ အဂၤလိပ္စာသင္တန္းေတြ ၊ ျမန္မာ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အတြက္ကို က်ေနာ္တို႔ အေထာက္အကူျပဳေစတဲ့ သင္တန္းေတြ ၊ လူသားခ်င္းဆိုင္ရာ စာနာေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာအကူအညီေပးတဲ့သင္တန္းေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔အတြက္လည္း စၿပီးေတာ့ ႀကိဳးစားလာခဲ့တာကိုေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္တခ်က္ ကေတာ့ အဆင့္ျမင့္အရာရွိေတြ အျပန္အလွန္က်ေနာ္တို႔ သြားလာၿပီးေတာ့ ဆက္ဆံဖို႔အတြက္ကိုလည္း စၿပီးေတာ့ လမ္းဖြင့္ေနတာကို ေတြ႔ရတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ဒီလိုမ်ိဳးအေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အဲဒါေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ျပန္ၿပီး ယုတ္ေလ်ာ့သြားလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ျမင္ပါတယ္ခင္ဗ်။”

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ေမာေတာခ႐ိုင္ထဲမွာ ARSA ႐ုိဟင္ဂ်ာအၾကမ္းဖက္အဖဲ႔ြရဲ႕ လံုၿခံဳေရးကင္းစခန္းေတြအေပၚ August လ ၂၅ ရက္ေန႔ တိုက္ခိုက္မႈေနာက္ပိုင္း လံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ နယ္ေျမ႐ွင္းလင္းမႈေတြေၾကာင့္ မြတ္ဆလင္သိန္းနဲ႔ခ်ီ Bangladesh ႏိုင္ငံဖက္ကို ထြက္ေျပးခဲ့ၾကပါတယ္။ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲ႔ြဝင္ေတြရဲ႕ဆိုးဝါးတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးက်ဴးလြန္မႈေတြေၾကာင့္လို႔ဆိုၿပီး ထြက္ေျပးခဲ့သူေတြဟာ ကုလသမဂၢစာရင္းအရ ၆ သိန္းေက်ာ္ေနပါၿပီ။

အဲဒီလို ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကေန လူေတြ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ထြက္ေျပးမႈေတြေၾကာင့္ အေမရိကန္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာက စစ္တပ္ကို ဖိအားေပး အေရးယူေဆာင္႐ြက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူ ဦးေမာင္ေမာင္စိုးကေတာ့ ခုလိုအေမရိကန္က စစ္တပ္အေပၚအေရးယူတဲ့အတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္က အေျခအေန ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ထိေရာက္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။

“ေလာေလာဆယ္မွာ အေမရိကန္နဲ႔ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးဟာ အခုမွ အစပ်ိဳးတဲ့အခ်ိန္ပဲရွိေသးတာကို ။ တေလ်ာက္လံုး ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ဆက္ဆံ ေနတာကို မရွိေသးပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ျဖတ္ေတာက္လိုက္ရင္ အရင္အတိုင္းျပန္ျဖစ္သြားတာ တခုကလြဲလို႔ ပိုၿပီးေတာ့ ထူးလာတာရွိမယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ မထင္ဘူးခင္ဗ်။ သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ကလည္း ဒု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး သိန္းေဌးတို႔ဘာတို႔ကို Black List သြင္းဖူးပါတယ္။ အဲဒါမ်ိဳးအေနအထားပါပဲ၊ အဲဒီေတာ့ စစ္လက္နက္ပစၥည္း၀ယ္ယူတာတို႔ စတဲ့ လက္ေတြ႔က်တဲ့ ျပႆနာေတြမွာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ကေတာ့ စစ္တပ္ အေနနဲ႔ကေတာ့ သူ၀ယ္ေနၾကႏိုင္ငံေတြက ၀ယ္ေနမွာပဲေလ။ အေမရိကန္အပါအ၀င္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ၀ယ္တာမွ မရွိပဲ အဲဒီေတာ့ ဘာပိုထူးလာမလဲဆိုရင္ ဒံုရင္း ဒံုရင္း ျပန္ျဖစ္တယ္လို႔ပဲ ေျပာလို႔ရမွာပါ။”

ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ စစ္တပ္အရာ႐ွိေတြအျပင္ အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းေတြက မဟုတ္တဲ့ လံုၿခံဳေရးကင္း ေဆာင္႐ြက္သူေတြကိုလည္း သူတို႔လုပ္ရပ္အတြက္ အေရးယူဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္လို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ေျပာပါတယ္။ အေမရိကန္အစိုးရ အေနနဲ႔ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီိမိုကေရစီကူးေျပာင္းမႈနဲ႔ ရခိုင္ျပႆနာေျဖ႐ွင္းႏုိင္ေရးအတြက္ ဆက္လက္အားေပးကူညီသြားမယ္လို႔လည္း ေၾကညာခ်က္ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြသာမက တျခားလူ႔အဖြဲ႔အစည္း အသိုင္းအဝိုင္းေတြ ႀကံဳေတ႔ြခဲ့ရတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈ။ စိတ္ဒဏ္ရေစတဲ့ က်ဴးလြန္မႈေတြအတြက္ အေမရိကန္အစိုးရက အလြန္အမင္းစုိးရိမ္တယ္လို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနကရဲ႕ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းျပႆနာေၾကာင့္ EU ဥေရာပသမဂၢကလည္း တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္နဲ႔ စစ္တပ္အႀကီးတန္း အရာရွိေတြအေပၚ ေအာက္တုိဘာလ ၁၆ ရက္ေနကပဲ ပစ္မွတ္ထား ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဥေရာပသမဂၢနဲ႔ အဖြဲ႔၀င္ ႏုိင္ငံေတြက ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္နဲ႔ တပ္မေတာ္ အႀကီးတန္း တာ၀န္ရွိသူေတြကို ဖိတ္ၾကားမႈ ဆိုင္းငံ႔ထားမွာ ျဖစ္သလို လက္ရွိ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြကိုလည္း ျပန္လည္ သံုးသပ္မယ္လို႔ ဥေရာပ ေကာင္စီက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါတယ္။

 မစုုျမတ္မြန္  / ဗီြအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)၏
https://burmese.voanews.com