က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးေနသူ (သုိ႔) ေတာပန္းတစ္ပြင့္

႐ုိးစင္းတဲ့ မ်က္ႏွာထားနဲ႔ စကားေျပာရင္ ဗမာစကားသံ မပီတစ္ပီ ေက်းလက္ေဒသမွာ က်န္းမာေရးကုသမႈအတြက္ တာဝန္ထမ္္းေဆာင္ေနရတဲ့အခ်ိန္တုန္းက ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ ေက်းလက္ေဒသက လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဗဟုသုတ အားနည္းတဲ့အပုိင္း၊ က်န္းမာေရးကုသမႈ လုပ္ေဆာင္ရင္း ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အခက္အခဲနဲ႔ အမွတ္တရေတြကုိ ရွင္းျပရင္း ေက်းလက္ေဒသမွာ ေနထုိင္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ေတြကုိ ခ်က္ခ်င္းဆုိသလို ျပန္သတိရမိသြားတယ္ဆုိတာကုိ သတိ ထားမိခဲ့ပါတယ္။

ေလြးကေတဲ,ေည်ဲမ့္ သူမသည္ ၿမိဳ႕နဲ႔ေဝးရာ မိသားစုနဲ႔ေဝးရာ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းနဲ႔ ေဝးရာ ၿမိဳ႕ျပေတြနဲ႔ ေဝးကြာ တဲ့ ေတာင္ေပၚေက်းရြာေတြက က်န္းမာေရးအေထာက္အပံ့ သုိ႔မဟုတ္ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈ လုိအပ္တဲ့ ေနရာမွာ သူမ တတ္ကၽြမ္းသေလာက္ ေဆးပညာနဲ႔ သြားေရာက္ ကူညီေပးခဲ့တာဟာ ၅ ႏွစ္နီးပါးမွ် ၾကာျမင့္ခဲ့ပါၿပီ။

ေတာလက္ေက်းရြာေတြမွာ သာမန္မိန္းကေလးမေျပာနဲ႔ ေယာက်ာ္းေလးေတြအဖုိ႔ ေနထိုင္ၿပီး ေဆးကုသေပးႏုိင္ဖုိ႔ဆုိ တာ ေတာ္႐ံုတန္႐ံုလူအတြက္ေတာ့ တစ္ကယ္ခက္ခဲတဲ့ အလုပ္တစ္ခုပါ။ သူမကေတာ့ ေက်းရြာပုိင္းက မရွိမျဖစ္ လုိ အပ္ခ်က္တစ္ခုျဖစ္ေနတဲ့ ေဆးကုသမႈကုိ လုပ္ရင္း ေတာေတာင္ထဲမွာ ဘဝကုိ ျဖတ္သန္းေနပါတယ္။

"လူတစ္ေယာက္ဖ်ားၿပီဆုိရင္ ေဆးဆရာမေတြကုိ လာမေခၚဘူး။ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္ကုလုိ႔ မသက္သာမွသာ ေဆးခန္းကုိ ေရာက္လာတယ္။ ရြာမွာက လိပ္ျပာေခၚတာတုိ႔ မန္းမႈတ္ဆရာေခၚတာေတြ လုပ္ေနၾကတဲ့ ေရွး႐ုိးစြဲအျမင္ကေတာ့ ရွိေန တုန္းပဲ။ သူတုိ႔အတြက္ က်န္းမာေရးဗသုတုတအပိုင္းေတြ ေျပာင္းလဲလာေအာင္ ခက္ခက္ခဲခဲနဲ႔ ဆြဲေခၚေနရတဲ့အပုိင္း ေတြ ရွိတယ္" လုိ႔ ေက်းရြာပုိင္းက ေ႐ွး႐ုိးေဆးကုသနည္းအေၾကာင္းကုိ ရွင္းျပပါတယ္။

"ေက်းရြာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အစုိးရေတြရဲ႕ ေဆးကုသမႈ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈကုိ ေဒသခံေတြက သိပ္မရပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ တအာင္းလူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေနေတာ့ ယံုၾကည္မႈ ပုိရွိတယ္။ သူတုိ႔အတြက္လဲ ဒါက လုိအပ္တယ္လုိ႔ ျမင္လာ ေတာ့ ဒီလုိေဆးကုသမႈေတြ လုပ္ေပးတာကုိ သူတုိ႔အေနနဲ႔က လက္ခံပါတယ္" လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ေလြးကေတဲ,ေည်ဲမ့္ဟာ တအာင္းအမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔အစည္း(TWO)အဖြဲ႔ဝင္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္မွာ အဖြဲ႔အစည္းထဲ ကုိ တုိးဝင္လာခဲ့ပါတယ္။ TWO အဖြဲ႔ေအာက္မွာရွိတဲ့ စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေရးဌာန၊ သုေတသနဌာနေတြလဲ ရွိေပမယ့္ သူမ ကေတာ့ က်န္းမာေရးဌာနမွာ လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးဌာနေရာက္ၿပီးေနာက္ပုိင္းမွာ ထုိင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္ မယ္ေတာ္ေဆးခန္း(သုိ႔)ေက်ာင္းသားေဆးခန္းမွာ ေဆးသင္တန္း သြားေရာက္သင္ယူခဲ့တယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ TWO နဲ႔ TSYU ပူးေပါင္းၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ Ta'ang Health Care Group_THCG မွာ စ တင္ၿပီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ တန္႔ယန္း၊ မုိင္းေယာ္၊ မန္တံုမွာ အဖြဲ႔ႏွစ္ဖြဲ႔က ပူးေပါင္းၿပီး ဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ ေက်း လက္က်န္းမာေရးေဆးခန္းေတြ ရွိပါတယ္။

ကုိယ့္ေဒသမွာ အစုိးရရဲ႕ က်န္းမာေရးေထာက္ပံ့မႈ မရွိတဲ့အတြက္ လူထုေတြက ခံစားေနရတဲ့ ေငြေၾကးျပႆနာ၊ အ သက္မဆံုး႐ႈံးသင့္ဘဲနဲ႔ ဆံုး႐ႈံးလုိက္ရတဲ့ အေျခအေနေတြကုိ ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရတာေၾကာင့္ က်န္းမာေရးဌာနကုိ ေရြးခ်ယ္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေလြးကေတဲ,ေည်ဲမ့္က ေျပာပါတယ္။

"ကုိယ့္ေဒသမွာက အစုိးရရဲ႕ က်န္းမာေရးလက္လွမ္းမွီမႈက မရွိသေလာက္ပဲ။ ေဆးကုဖုိ႔ ေငြေၾကးမကုန္သင့္ဘဲနဲ႔ ကုန္ ေနတာေတြရွိတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ဆုိ အိမ္၊ ၿခံေတြေရာင္းၿပီး ေဆးကုေနရတာရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ မေသသင့္ဘဲနဲ႔ ေသသြားတာ ေတြလဲ ရွိခဲ့တယ္။ သူတုိ႔ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ ျပႆနာကုိသိထားေတာ့ ဒါေလးလုပ္လုိက္ရင္ ကူညီေပးႏုိင္မယ္ ျဖည့္ဆည္း ႏုိင္မယ္ဆုိတာကုိ ယံုၾကည္လုိ႔ ေဆးလုိင္းကုိ ေရြးခ်ယ္လုိက္တာပါ" လုိ႔ သူမက ရွင္းျပပါတယ္။

ေက်းလက္ေဒသမွာေတာ့ ဘုိးဘြားစဥ္ဆက္ကတည္းက တုိင္းရင္းေဆးကုသနည္းေတြသာ သံုးလာတဲ့အတြက္ က်န္း မာေရးပိုင္းဆုိင္ရာ တစ္ခုခုျဖစ္ခဲ့ရင္ ကုိယ့္နည္းကုိယ့္ဟန္သာ ကုေနတဲ့အတြက္ ဆုိးက်ဳိးေတြလဲရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ့္နည္းကုိယ့္ဟန္ကုသလုိ႔မေပ်ာက္မွသာ ေဆးခန္း ဒါမွမဟုတ္ ေဆး႐ံုေတြကုိ ပုိ႔ေဆာင္ကုသရင္း အသက္ဆံုး႐ႈံး သြားတဲ့သူေတြ ရွိေနတာဘဲျဖစ္ပါတယ္။

ေလြးကေတဲ,ေည်ဲမ့္တာဝန္က်တဲ့ မန္တံုၿမိဳ႕နယ္ မန္စပ္ေက်းရြာမွာက ေဒသခံေတြကေတာ့ အေအးမိ၊ တုပ္ေကြး၊ ဝမ္း ပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ၊ ေသြးအားနည္း၊ ယာဥ္မေတာ္္တဆမႈစတဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြသာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ သိ ရပါတယ္။ ဖ်ားနာရင္ လက္ဖ်ားထိပ္ကုိ ေသြးေဖာက္ေနက်တဲ့သူေတြလဲ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ရွိေနတယ္လုိ႔ သူမက ေျပာပါ တယ္။

"အေတြ႔အႀကံဳနဲနဲရွိတဲ့သူေတြကေတာ့ သူတုိ႔ကေလးေတြ တစ္ခုခုျဖစ္ရင္ ေဆးခန္းလာျပၾကတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕က်ေတာ့ မသက္သာမွ လာေခၚတဲ့အပိုင္းရွိတယ္။ အရင္ကဆုိရင္ လူက အေျခအေနဆုိးၿပီ ေသခါနီးျဖစ္ေနမွ လာေခၚတာရွိ တယ္။ ဒီေနာက္ပုိင္းမွာ အသိပညာေပးတာေတြ လုပ္ေပးေတာ့ အရင္ကလုိေတာ့ အေျခအေနမဆုိးေတာ့ဘူး။ ၃၅ ရာ ခုိင္ႏႈန္းေလာက္ပဲ ဆြဲေခၚႏုိင္တဲ့အပုိင္းရွိေသးတယ္" ဆုိၿပီး ေဒသတြင္းက အေျခအေနကုိ ေျပာျပပါတယ္။

"ေဆးကုတဲ့အပုိင္းမွာ အခက္အခဲကေတာ့ ကုိယ္က လူနာကုိ စိတ္ပူတယ္။ လႊဲေျပာင္းေပးရမယ္ ေနာက္ အသက္အႏၱ ရာယ္ရွိတဲ့အေနအထားမွာ ၿမိဳ႕ကုိသြားကုမွ သက္သာမယ္လို႔ေျပာရင္ သက္ႀကီးပုိင္းေတြက ဘာလုိ႔ပုိ႔မွာလဲ ၿမိဳ႕ကုိ ပုိ႔ တုိင္း သက္သာလာတဲ့လူမရွိဘူးဆုိတဲ့ လူႀကီးေျပာစကားပဲ နာခံတဲ့အခါၾကေတာ့ အခက္အခဲျဖစ္ေနတုန္းပဲ။ ၿမိဳ႕ေပၚကုိ ပုိ႔ခ်င္ရင္ေတာင္မွ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ ေငြေၾကးအခက္အခဲလဲ သူတုိ႔မွာ ရွိေနတုန္းပဲ" လို႔ ေျပာပါတယ္။

ေက်းလက္ေဒသမွာ ေဆးကုသရင္း ေဒသခံေတြနဲ႔ ရံဖန္ရံခါမွာ အတုိက္အခံလုပ္ေနရတာေတြလဲ ရွိေနဆဲျဖစ္တယ္လုိ႔ သူမက ေျပာပါတယ္။ ေက်းရြာပုိင္းမွာလဲ အစုိးရတပ္မေတာ္နဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အၾကားမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ တုိက္ပြဲေၾကာင့္လဲ ေက်းလက္က လူေတြကုိ ေဆးကုသေပးတဲ့အခ်ိန္မွာ စုိးရိမ္မႈရွိတဲ့အေနအထားေတာ့ ရွိေနဆဲျဖစ္ တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။

ေတာင္ေပၚေက်းလက္က ေဒသခံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေဆးေသာက္ရမွာကုိ ပ်င္းရိၿပီးေတာ့ ေဆးထုိးေပးတာကုိပဲ လက္ခံတဲ့ အေျခအေနျဖစ္တယ္လုိ႔ သူမကေျပာပါတယ္။

ေက်းလက္ေဒသမွာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးအခက္အခဲေတြရွိတဲ့အေလ်ာက္ ေဆးကုသေပးရာမွာ လိုအပ္တဲ့ပစၥည္း ကိရိယာေတြ မစံုလင္သလုိ၊ ေငြေၾကးမေလာက္ငွတဲ့ အခက္အခဲေတြလဲ ႀကံဳေတြ႔ေနရတယ္လုိ႔ သူမကေျပာျပပါတယ္။
က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားအတြက္ သြားလာစရိတ္ေတြလည္း မေလာက္တဲ့ အေျခအေနနဲ႔ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း(သုိ႔ မဟုတ္)လူသားအရင္းအျမစ္မ်ား မလံုေလာက္တဲ့ အခက္အခဲေတြလဲ ရွိေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

"ဘတ္ဂ်က္မရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ က်န္းမာေရးမွာ အသံုးျပဳမယ့္ ပစၥည္းကိရိယာေတြ မဝယ္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္ ေနတယ္" ဆုိၿပီး ေျပာပါတယ္။

"ေဒသအေျခအေန ၿငိမ္းခ်မ္းတယ္ ေနာက္ ကုိယ္ေနတဲ့ ေဒသက လူထုက ကုိယ့္ကုိယံုၾကည္တယ္္ လက္ခံတယ္ဆုိရင္ ေနရတာ အဆင္ေျပပါတယ္။ အခုက ေဒသမွာက မၿငိမ္မသက္ျဖစ္ေနတယ္။ စစ္ပြဲေတြ မၾကာခဏျဖစ္ေနတယ္။ ေန သာ ေနရတယ္ စစ္ေၾကာင္းေတြ လာရင္ေတာ့ စုိးရိမ္မႈေတြ မ်ားေနတာေပ့ါ။ တစ္ခါတစ္ေလဆုိ စစ္ပြဲေတြၾကားမွာ ေနရ တယ္" လုိ႔ သူမစုိးရိမ္ေနရတဲ့ အေျခအေနကုိ ေျပာျပပါတယ္။

က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြအေနနဲ႔ ေဒသခံေတြအတြက္ ေဆးဝါးတစ္ခ်ဳိ႕ေတြ ေထာက္ပံ့ေပးသလုိ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ပတ္သက္ တဲ့ က်န္းမာေရးအသိပညာေပးတာ၊ ေမြးစာရင္းေကာက္တာ၊ သန္ခ်ေဆး၊ မ်က္စိအားေဆးစတဲ့ က်န္းမာေရး ဝန္ ေဆာင္မႈေတြကုိ အလ်ဥ္းသင့္သလုိ လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

"လူထုေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး အသိပညာပုိင္း လက္ခံမႈက မ်ားလာပါၿပီ။ ေျပာဆုိစည္း႐ံုးရတာလဲ လြယ္ကူလာပါၿပီ။ မုိင္း ေယာ္နဲ႔ တန္႔ယန္းဘက္မွာက ဝမ္းစာေရးအတြက္ဘဲ ႐ုန္းကန္ေနရေတာ့ လက္တြဲေခၚရတာ ခက္ခဲတဲ့အပိုင္းေတြရွိသလုိ တစ္ခ်ဳိ႕ဆုိ ေမြးကတည္းကေန အသက္ႀကီးတဲ့အထိ ေဆးမထုိး မေသာက္ဖူးတဲ့သူေတြ ရွိေနတုန္းပဲေလ" ဆုိၿပီး သူမ ေျပာပါတယ္။

က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းကုိ လုပ္ေပးေနတဲ့ သူမအဖုိ႔ ဝါသနာပါတဲ့အလုပ္လဲျဖစ္သလို မိသားစုကလဲ ကန္႔ကြက္ တာမရွိဘဲ အားေပးေနတဲ့အတြက္ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြားမယ္လုိ႔ ေလြးကေတဲ,ေည်ဲမ့္က ေျပာပါတယ္။

မုိင္းဆမံန္းၿခိဴဝ္း (လံွင္း႐ူေကာ)
Photo- Lway Moemakha
Marnagar News Journal
https://www.facebook.com/marnagarnewsjournal