ေက်ာင္းေတြရဲ႕ လက္ေတြ႕ ျပႆနာမ်ား - ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညိဳ

လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ကပါ။ ကၽြန္ေတာ္စည္ပင္သာယာရံုးတစ္ရံုးကေၾကာ္ျငာသင္ပုန္းမွာေရးထားတာကို ဖတ္ၾကည့္မိတယ္။ “သန္႕ရွင္းသမားတစ္ေယာက္ကို အလိုရွိေၾကာင္း” ေခၚထားတာပါ။

သူရဲ႕ လစာကုိဖတ္ၾကည့္ေတာ့အေတာ္အံ့ၾသသြားတယ္။သူရဲ႕လစာဟာ အရာရွိလစာထက္မ်ားေနတာကိုေတြ႕ရတယ္။

ဒီအေၾကာင္းကို သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကိုေျပာျပေတာ့သူက “ခင္ဗ်ား သန္႕ရွင္းေရး၀န္ထမ္းလုပ္ရဲလို႕လားတဲ့”

ကၽြန္ေတာ္သူ႕ေမးခြန္းကိုမေျဖပါ။

“အဲဒီ၀န္ထမ္းေတြမွာ Outside ေတြရွိေသးတယ္။ ပလပ္စတစ္ေတြေကာက္တာမ်ိဳး၊ အိမ္ေတြက ေပးတာမ်ိဳးေတြရွိ တယ္။ အဲဒါေတြလည္း လခေလာက္ေတာ့ရတယ္”တဲ့။

ကၽြန္ေတာ္ကသန္႕ရွင္း၀န္ထမ္းလုပ္ရဲမရဲနဲ႕မဆိုင္ပါ။ ထို၀န္ထမ္းရဲ႕လစာနဲ႕သူရဲ႕အပို၀င္ေငြဟာ အေျခခံစား၀တ္ေနေရး အတြက္ေလာက္ငွရံုေလးေလာက္ေတာ့ရွိမွာေသခ်ာပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သန္႕ရွင္းေရး၀န္ထမ္း သူရဲ႕လခ ႏွင့္ အပို၀င္ေငြကုိစု၍ သူေဌးျဖစ္လာတာကိုမျမင္ဖူးမၾကားဖူးလို႕ပါပဲ။ဒါဆိုရင္ကၽြန္ေတာ္ဘာကိုမနာလိုျဖစ္ေန တာလဲ တဲ့။ မနာလိုမျဖစ္ရိုးအမွန္ပါ။ကၽြန္ေတာ္ေမးခ်င္တာက စည္ပင္သာယာအဖြဲ႕မွာ အရံေငြသို႕မဟုတ္အပိုေငြအေတာ္ေလး ရွိေနတာကိုက လိုအပ္ခ်က္တစ္ခုပဲလား။

“လိုအပ္ခ်က္ပဲေလ။အမိႈက္ေတြပံုေနရင္ တစ္ရက္ဆိုတစ္ရက္သိသာတယ္။ က်န္းမာေရးမညီညြတ္ဘူး။ သူတို႕အရံ ေငြရွိေတာ့ လည္းေကာင္းတာေပါ့ဗ်ာ။စည္ပင္သာယာေရးအလုပ္ေတြကိုလုပ္လို႕ရတာေပါ့”တဲ့။

ကၽြန္ေတာ္သေဘာတူပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႕ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာေနထိုင္သူေတြရဲ႕ေရခြန္ေျမခြန္ သန္႕ရွင္းေရးခြန္းမ်ားဟာ တရိတ္ရိတ္ တက္လာေနတာ ကိုအားလံုးသိၾကမွာပါ။ဒါဟာလည္းၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္ေရးအတြက္လိုအပ္လို႕ပါပဲ။

ဒါဆိုရင္ အျခားအဖြဲ႕အစည္းေတြေကာ။ၿမိဳ႕နယ္တစ္ၿမိဳ႕နယ္မွာ အဖြဲ႕အစည္းေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္ေလ။

လူ၀င္ မႈႀကီးၾကပ္ ေရးအဖြဲ႕ အခြန္အဖြဲ႕နဲ႕ တရားေရးအဖြဲ႕ ေတြေတာ့ရွိမယ္ ။  ရဲတပ္ဖြဲ႕ အုပ္ခ်ုပ္ေရးအဖြဲ႕၊ မီးသတ္တပ္ဖြဲ႕ ေတြလည္းရွိတယ္။ သူ တို႕မွာ ၀န္ထမ္းေတြရွိတယ္။အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစရိတ္ေတြရွိတယ္။ၿမိဳ႕ျပမွာေနထိုင္တဲ့ အတြက္ အပိုေငြေတြအမ်ားႀကီး အကုန္အက်ရွိတယ္။ဧည့္ခံစရိတ္တို႕ က်န္းမာေရးစရိတ္တို႕ေပါ့။

သူတို႕ဘယ္လိုရပ္တည္ေနၾကလဲ။

ကၽြန္ေတာ္စဥ္းစားမိတာပါ။ ဒါကိုဆက္စပ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္အနည္းငယ္ကၽြမ္းက်င္တဲ့ပညာေရးအပိုင္းကိုပဲေျပာ ခ်င္ပါတယ္။

ေက်ာင္းေတြရဲ႕ျပႆနာေပါ့။

မၾကာေသးမီက ကၽြန္ေတာ့သူငယ္ခ်င္း ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး(ၿငိမ္း)ကေျပာတယ္။

“ေက်ာင္းေတြေတာ့ဒုကၡပါပဲကြာ”တဲ့။

“ဘာျဖစ္လို႕လဲ”

“ခုေက်ာင္းမွာ ဘာပိုက္ဆံမွမေကာက္ရေတာ့ဘူးတဲ့၊ပိုက္ဆံေကာက္တဲ့ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးကိုအေရးယူမယ္တဲ့ ”

“ဟုတ္တယ္။ ခါတိုင္းေက်ာင္း အပ္တဲ့အခါ မိဘေတြဟာ အေထြေထြ လို႕ေျပာေနၾကတဲ့ မိဘဆရာအသင္းေၾကး တစ္ေထာင္ကေနသံုးေထာင္ေလာက္အထိေပးေနရတယ္”

“ယခုႏွစ္မွာေတာ့ လံုး၀မေကာက္ရေတာ့ဘူးတဲ့။ ဒီလိုအမိန္႕ထုတ္ျပန္ထားတဲ့အတြက္ မိဘေတြက ပိုက္ဆံေကာက္တဲ့ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ေတြကိုတိုင္တယ္။ရံပံုေငြအတြက္  ေကာ္ပီစာအုပ္ေတြေရာင္းတဲ့ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးေတြ ကိုတိုင္ တယ္။ ဆရာႀကီးေတြအေရးယူခံရတာအမ်ားႀကီးပဲ”

“ဒါမေကာင္းဘူးလား”



“မင္းမသိဘူးေနာ္ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းကို Run ဖို႕ဆိုတာ လံုေလာက္တဲ့ဘတ္ဂ်က္လိုတယ္”

“အစိုးရက ခ်ေပးတယ္မဟုတ္လား။အေသးသံုးတို႕ဘာတို႕”

“အဲဒါကိုေျပာတာေပါ့။အဲဒီေငြေတြကမျဖစ္စေလာက္ေလးကြ၊ငါေျပာျပမယ္။ဥပမာဗိုလ္တစ္ေထာင္အထက (၅) ဆိုပါေတာ့ ေက်ာင္းသား သံုးေထာင္ေက်ာ္ရွိတယ္။ အိမ္သာအလံုး(၆၀)ေက်ာ္ရွိတယ္”

“လူငါးဆယ္အိမ္သာတစ္လံုးႏႈန္းေပါ့”

“ဟုတ္တယ္၊ အဲဒီအိမ္သာေတြကို သန္႕ရွင္းေရး လုပ္ဖို႕အစိုသန္႕ရွင္းေရး၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္တည္းနဲ႕ေတာ့မရဘူး”

“ဒီေလာက္မ်ားတဲ့အိမ္သာေတြ ဘယ္လိုမွ တစ္ေယာက္ထဲလုပ္လို႕မရဘူး။ဒါကေန႕စဥ္အလုပ္ပဲ။ တစ္ေယာက္ထဲဆိုရင္ ေသသြားမွာေပါ့”

“ေနာက္အမိႈက္ေတြလဲွတဲ့အေျခာက္သန္႕ရွင္းေရး၊သူလည္းတစ္ေယာက္ထဲေတာ့မရျပန္ဘူး”

“ဟုတ္”

“အဲဒီအမိႈက္ေတြကို စုထားၿပီးတစ္ပတ္တစ္ခါ ပစ္ဖို႕အမိႈက္ကားေခၚရတယ္။ တစ္ပတ္တစ္ပတ္ အမိႈက္ကားလာဖို႕ ေငြ ခုႏွစ္ ေထာင္ ေလာက္ေပးရတယ္”

“သူတို႕က ဒီထဲ၀င္ဖို႕ ဆီလိုတာကိုး”

“ဟုတ္တယ္။ ၀န္ထမ္းလည္းလိုတယ္။လုပ္အားလည္းလိုတယ္။ တို႕ေက်ာင္းမွာလည္းအိမ္သာေတြကိုေရ ေရာက္ဖို႕ ေရစင္ ကိုေရ တင္ရတယ္။အဲဒါ စက္ေမာင္းရတယ္။စက္ကို ဒီဇယ္နဲ႕ေမာင္းရတယ္။ ဒီဇယ္ ဘယ္ကရလဲ”

“ေၾသာ္အင္း”

“ဒါက ငါအေသးအမႊားေလးကိုေျပာတာ၊ ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းကို run ဖို႕စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္းလုပ္ကိုင္ဖို႕လိုတာငါသိပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအဖြဲ႕ဟာရံပံုေငြရွိဖို႕ေတာ့လိုတာေပါ့”

“ေက်ာင္းေတြက ဘယ္လိုလုပ္လဲ”

“ငါေက်ာင္းအုပ္လုပ္စဥ္ကေတာ့ မိဘဆရာအသင္းံပံုေငြဆိုၿပီးေသေသခ်ာခ်ာစာရင္းျပဳစုေကာက္ခံတယ္။ၿပီးေတာ့ ေက်ာင္း အတြက္သံုးတယ္။ ကိုယ္က်ိဳးအတြက္တစ္ျပားမွမသံုးဘူး။ စာရင္းလာစစ္ေလ။ စစ္လို႕အလြဲသံုးစားလုပ္ထား တာေတြကို ေတြ႕ရင္ ငါ့ကိုဖမ္းဆီးအေရးယူေထာင္ခ်ေပါ့”

“ခုမေကာက္ရဘူးဆိုေတာ့ဘာေတြျဖစ္ကုန္ၿပီလဲ”

“ငါေတာ့မသိဘူး။စာရင္းအင္းမရွိတာေတာ့ေသခ်ာတာေပါ့။ မင္းတို႕က ႏိုင္ငံတကာေရာက္ေနေတာ့ ပညာေရးနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီးသူတို႕ဘယ္လိုလုပ္လဲေျပာပါဦး”

 သူေျပာေတာ့မွ ႏိုင္ငံတကာအေၾကာင္းစဥ္းစားရတယ္။ ပညာေရးနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး အသံုးစရိတ္ေတြကို အဂၤလန္နဲ႕အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕သံုးပံုသံုးနည္းကိုေလ့လာခဲ့ဖူးတယ္။ သူတို႕က အခမဲ့ပညာေရး Public School ေတြရွိတယ္။ Private School ေတြကိုတက္ခ်င္ရင္ေတာ့ ပိုက္ဆံေပးရတယ္။ Public School ေတြကို

သက္ဆိုင္ရာၿမိဳ႕နယ္ေကာင္စီေတြကတာ၀န္ယူရတယ္။ စာအုပ္ေတြအခမဲ့ေပးေ၀တယ္။ ေန႕လည္စာေကၽြးတဲ့ ေက်ာင္းေတြရွိတယ္။အဂၤလန္ကေတာ့ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အထိေက်ာင္းေနရတယ္။ေက်ာင္းက ေန႕လယ္စာကအစ စာအုပ္အထိ အားလံုးအခမဲ့ေပးတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကေက်ာင္းေတြမွာအခ်ိဳ႕ျပည္နယ္က Laptop ကြန္ျပဴတာပါအခမဲ့ေပးတာေတြလည္းရွိတယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ေက်ာင္းမွာသံုးခြင့္ရွိတယ္။ အစိုးရက ခ်ေပးတဲ့ဘတ္ဂ်က္လည္းရွိတယ္။အေတာ္ေလးေတာ့ရႈပ္ေထြးတယ္။သူသိခ်င္တာကိုေတာ့ သိမွတ္သမွ်ေျပာရပါတယ္။

“ငါကဘတ္ဂ်က္အေနနဲ႕သိပ္ႀကီးေတာ့မသိဘူး။ အေမရိကန္နဲ႕အဂၤလိပ္ေတြလုပ္တဲ့ပံုစံကိုေျပာခ်င္ပါတယ္။ သူတို႕ဆီမွာ ေက်ာင္းေတြကိုသက္ဆုိင္ရာ ေဒသေတြကတာ၀န္ယူရတယ္။ၿမိဳ႕နယ္ေတြျပည္နယ္ေတြကေနတာ၀န္ယူ ဘတ္ဂ်က္ေတြခ် ေပးတယ္။အိမ္ပိုင္ရွင္ေတြအားလံုးဟာ Property Tax ဆိုတဲ့ အခြန္ေတြေပးရတယ္။ပိုင္ဆိုင္မႈ အခြန္ေပါ့။ ဒီအခြန္ အေတာ္ မ်ား မ်ားဟာ ပညာေရးအသံုးစရိတ္ေတြထဲကိုေရာက္တယ္လို႕ဆိုတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြကေတာ့ေျပာတယ္။အိမ္ရဲ႕ တန္ဘိုး ၁၀% ကို Property Taxအေနနဲ႕ေပးရတယ္လို႕ဆိုတယ္။ သူ႕အိမ္က ေဒၚလာတစ္သန္းတန္ေတာ့ တစ္ႏွစ္ေဒၚလာ တစ္ေသာင္းေပးရတယ္တဲ့”

“အေတာ္ေပးရတာပဲ”

“ဟုတ္တယ္၊ ေက်ာင္းေကာင္းတယ္။ဒါမွမဟုတ္အနီးအပါးမွာ ေက်ာင္းေတြမ်ားရင္ Property Tax ပိုေပး ရတယ္လို႕လည္း တစ္ေယာက္ကဆိုတယ္။ ကၽြန္ေတာ္နယူးေယာက္ျပည္နယ္ မွာေတြ႕ဖူးတဲ့အဖိုးႀကီးနဲ႕ အဖြားႀကီးလင္မယား က သူတို႕ Taxas ကိုေျပာင္းေတာ့မယ္တဲ့။ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့သူတို႕လက္ရွိေနတဲ့အရပ္မွာ ေက်ာင္းေတြေကာင္းလို႕ Property Tax ေတြပိုေပးေနရတယ္လို႕ေျပာတယ္။ ေက်ာင္းေကာင္းတဲ့အရပ္ေတြမွာအိမ္ေတြလည္းေစ်းႀကီးတယ္။  Tax လည္းမ်ား တယ္လို႕ဆိုတယ္။ ကၽြန္ေတာ္သေဘာေပါက္တာက ေကာ်င္းေတြဟာ တစ္ေက်ာင္းနဲ႕တစ္ေက်ာင္းမတူဘူး။ အရမ္းေကာင္း တဲ့ေက်ာင္း ေတြရွိတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းမွာေနခ်င္ရင္ အဲဒီအနီးတစ္၀ိုက္ကိုသြားေနဖို႕ေတာ့လိုတယ္။ဒါေၾကာင့္ေက်ာင္း ေကာင္းတဲ့အနားကအိမ္ဟာေစ်းပိုႀကီးတယ္။ဒါေပမဲ့ Property Tax လည္းပိုမ်ားတယ္။ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ခေလးေတြႀကီးလာရင္ေက်ာင္းနဲ႕ေ၀းတဲ့ေနရာကိုေျပးေတာ့တာပဲ”

“ကၽြန္ေတာ့္ကိုဘတ္ဂ်က္အေၾကာင္းေျပာပါဦး”

“ဒါကေတာ့ရွင္းေနတာပဲေလ။ ေက်ာင္းေကာင္းေကာင္းအတြက္ဘတ္ဂ်က္မ်ားမ်ားရတယ္။ သူက ဘဏ္စာရင္းနဲ႕ ေငြေပးေငြယူလုပ္ရေတာ့ ဘယ္သူမွအလြဲသံုးစားလုပ္လို႕မရဘူး။ လုပ္ရင္လည္းမိတာပါပဲ။ ေက်ာင္းေကာင္းေကာင္းမွာဆရာဆရာမေကာင္းေကာင္းေတြကိုလစာေကာင္းေကာင္းေပးေခၚတာပါပဲ။ မူလတန္းမွာဆိုရင္ တစ္တန္းကိုေက်ာင္းသား၂၀ ေလာက္ပဲ ရွိၿပီး မိဘေတြက တစ္ပတ္တစ္ရက္အလွည့္က် စာသင္ခန္းထဲ၀င္ထိုင္ရတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြကိုဘယ္လိုသင္တယ္။ဘာေတြသင္တယ္ဆိုတာကိုသိေအာင္ေပါ့”

“စာၾကည့္တိုက္ေကာ”

“စာၾကည့္တိုက္၀င္ရတယ္။အိမ္စာေတြလုပ္ရတယ္။အားကစား၊ ဂီတ ၀ါသနာပါတာကိုလုပ္ရတယ္”

“ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးက ဘာေတြေခါင္းကိုက္စရာရွိလဲ”

“ေငြေရးေၾကးေရး ဘာမွဂ၇ုစိုက္စရာမရွိဘူး။လိုတာေတြကိုသံုးႏိုင္တယ္။ေခါင္းကိုက္တာက စာမတတ္သူေတြ၊ ေက်ာင္းသားဆိုးေတြကိစၥပါပဲ။ မရိုက္မပုတ္ရဘူးဆိုေတာ့ ေက်ာင္းသားဆိုးေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။စည္းရံုးယူရတာေပါ့။ ေတာ္ရံုတန္ရံုလူဆိုရင္ ဆရာမလုပ္ႏိုင္ၾကပါဘူး။ ျမန္မာျပည္ကုိေရာက္လာၿပီး အျပင္ေက်ာင္းေတြမွာလာသင္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားဆရာဆရာမေတြကိုေတြ႕ဖူးတယ္။ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြဟာ အံ့ၾသေလာက္ေအာင္စည္း ကမ္းလိုက္နာ တယ္ လို႕ေျပာပါတယ္”

“ဒါကျမန္မာ့ဓေလ့ကိုး”

“အင္းဗ်ာ၊ ေက်ာင္းသားေကာင္း၊ဆရာေကာင္းၿပီးေက်ာင္းေကာင္းတဲ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္းေတြျဖစ္လာေအာင္ တစ္ခုခုေတာ့ပံ့ပိုးဖို႕လိုတာေပါ့”

“ခင္ဗ်ားေျပာသလိုဆိုရင္ေတာ့ ျပည္သူ႕လူမႈအဖြဲ႕အစည္း Civil Society ေတြက ပံ့ပိုးဖို႕လိုတာေပါ့။ ေက်ာင္းအက်ိဳးေဆာင္ အသင္းေတြကိုအကူအညီေတာင္းရမွာပဲ။ သူတို႕ကတဆင့္ ေက်ာင္းမွာလိုအပ္တဲ့ ထိုက္သင့္သေလာက္ေငြေၾကး ေကာက္ခံဖို႕ေတာ့လိုတယ္။ ဒါမွမဟုတ္လည္းတိုင္ပင္ေဆြးေႏြးလုပ္ေဆာင္သင့္တာပဲ”

“ေငြမရွိရင္အဆင္မေျပဘူးေပါ့ေလ။ ဒါေတြကိုစဥ္းစားဖို႕ေတာ့လိုသဗ်”

“လိုပါတယ္”

                                                                                    ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညိဳ