အေမရိကန္-႐ုရွား ၿပိဳင္ဆိုင္မႈ

အေမရိကန္သမၼတ Trump နဲ႔ ႐ုရွားသမၼတ Putin။

အေမရိကန္မွာ Trump အစိုးရသစ္အေနနဲ႔ ဘယ္လို ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒကို ခ်မွတ္မွာလဲ ဆိုတာကို ျပတ္ျပတ္သားသား မသိရေသးခ်ိန္မွာ ႐ု႐ွားႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံတခ်ဳိ႕အေပၚ သူ႔ရဲ႕အေရးပါမႈန႔ဲ ၾသဇာလႊမ္းမုိးႏိုင္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ ဆက္ဆံေရး သိပ္အဆင္မေျပျဖစ္ေနတဲ့ႏိုင္ငံေတြ၊ ႐ု႐ွားအတြက္ မဟာျဗဴဟာက်တဲ့ ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ သဘာဝအရင္းအျမစ္ေတြေပါမ်ားတဲ့ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ႐ု႐ွားက ဆက္ဆံေရးေကာင္းဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနတဲ့အေၾကာင္း VOA သတင္းေထာက္ Paul Alexander ကသံုးသပ္ထားပါတယ္။ မစုျမတ္မြန္က ဆက္ၿပီးတင္ျပပါလိမ့္မယ္။

အေမရိကန္သမၼတ Donald Trump ရဲ႕အစိုးရသစ္အတြင္း ဦးစားေပးေဆာင္႐ြက္မယ့္ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒေတြက ဘာေတြျဖစ္မလဲဆိုတာကို တိတိက်က် မသိရေသးသလို၊ ရာထူးတာဝန္ခန္႔အပ္မႈေတြ၊ အစုိးရသစ္ဦးစားေပးေဆာင္႐ြက္မယ့္ကိစၥေတြက အသားတက်မ႐ွိလွေသးပါဘူး။ အဲဒီလိုအေျခအေနမွာပဲ ဆိုဗိယက္ျပည္ေထာင္စုႀကီးၿပိဳကဲြခဲ့ၿပီးေနာက္ သိသိသာသာက်ဆင္းသြားတဲ့ ႐ု႐ွားရဲ႕ ၾသဇာေညာင္းမႈကို ျပန္လည္ရႏိုင္ဖုိ႔ ႐ွ႐ွားသမၼတ Vladimir Putin က ႀကိဳးစားေနပါတယ္။

ေျမာက္ပင္လယ္ကေန Antarctic တိုက္အထိ ႐ု႐ွားရဲ႕ အေရးပါမႈကိုျပႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားမႈတခုအျဖစ္ Afghanistan ႏိုင္ငံၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ပါတ္သက္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲ စကားဝိုင္းကို ဗုဒၶဟူးေန႔က ႐ု႐ွားႏိုင္ငံ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕ေတာ္မွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေဆြးေႏြးပဲြတက္ဖုိ႔ Afghanistan၊ Pakistan၊ Iran၊ India နဲ႔တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ကို ဖိတ္ၾကားခဲ့ေပမဲ့ အေမရိကန္ကိုေတာ့ ဖိတ္ျခင္းမ႐ွိခဲ့ပါဘူး။ အာဖဂန္က Islamic အၾကမ္းဖက္သမားေတြ ေျခမႈန္းေရးမွာ အေမရိကန္က စစ္ေရးအကူအညီေပးခဲ့တဲ့ အျပင္ ႏိုင္ငံတည္ၿငိမ္တဲ့လမ္းေပၚေရာက္ဖုိ႔လည္း အေမရိကန္က အမ်ားႀကီးေထာက္ပံ့ ကူညီမႈေတြလုပ္ခဲ့တာပါ။

Afghanistan မွာ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ႐ု႐ွားတုိ႔ရဲ႕က်ဴးေက်ာ္မႈ မေအာင္ျမင္ခဲ့တဲ့ေနာက္ ႐ု႐ွားက စစ္မီးေမႊးသူလုိ႔ အျမင္ခံေနရတဲ့ပံုရိပ္ကေန ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆာင္႐ြက္သူလို႔ အျမင္ခံရဖုိ႔ Afghanistan ႏိုင္ငံၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲကို အိမ္႐ွင္အျဖစ္ က်င္းပေနပံုရပါတယ္။ ဒါတင္မက ေဒသတြင္းမွာ ပိုၿပီးတက္ႂကြတဲ့အခန္းေနရာကေန ႐ု႐ွားအစိုးရက ေဆာင္႐ြက္ျပ ခ်င္ပံု ရတယ္လို႔ Afghanistan အေရးေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသူေတြက သံုးသပ္ပါတယ္။

IS စစ္ေသြးႂကြေတြအေပၚ ထိေရာက္တဲ့စစ္ဆင္ေရးေတြလုပ္ေနၿပီး အေ႐ွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွာ၊ အထူးသျဖင့္ ဆီးရီးယားမွာ သူ႔ရဲ႕အေရးပါမႈကို ႐ု႐ွားက လုပ္ျပခဲ့တယ္လို႔ Afghanistan န႔ဲတာလီဘန္တုိ႔ အေၾကာင္း ေတာက္ေလွ်ာက္ေရးသား လာတဲ့ ပါကက္စတန္သတင္းေထာက္ Rahimullah Yousafzai က VOA ကိုေျပာခဲ့ပါတယ္။

"ဆီးရီးယားက အျပစ္အခတ္ရပ္ဆဲေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညႈိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈေတြမွာ ႐ု႐ွားရဲ႕ အခန္းက႑က မပါမျဖစ္ပါေနမွာျဖစ္ပါတယ္။ အခုဆို အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ပါတ္သက္သမွ် ေဆြးေႏြးမႈေတြမွာလည္း ႐ု႐ွားက ပါဝင္ခ်င္တဲ့ပံုကို ျမင္ရပါတယ္။ အဲဒီလိုပါဝင္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ သူတုိ႔ရဲ႕အားထုတ္မႈကလည္း ေအာင္ျမင္ေနပံုရပါတယ္။"

Afghanistan မွာအေမရိကန္၊ တ႐ုတ္နဲ႔ ႐ု႐ွားတုိ႔ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားေတြ႐ွိၾကပါတယ္။ ဒီ ၃ ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဘံုရန္သူျဖစ္တဲ့ IS စစ္ေသြးႂကြေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့ေနရာမွာေတာ့ မဟာမိတ္ေတြ ျဖစ္ႏိုင္ၾကတယ္လို႔ Rahimullah Yousafzai ကထင္ပါတယ္။ တာလီဘန္တို႔ဟာ IS စစ္ေသြးႂကြေတြကို တိုက္ခုိက္တဲ့ေနရာမွာ ႐ု႐ွားရဲ႕ မဟာမိတ္ျဖစ္တယ္လို႔ မွတ္ယူထားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ သေဘာထားကြဲေနပါတယ္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ေနတာျဖစ္တယ္လို႔ ႐ု႐ွားအစိုးရဖက္ကေျပာေပမဲ့ အေမရိကန္အစိုးရကေတာ့ အေမရိကန္ေထာက္ခံတဲ့ Afghan အစိုးရကို တိုက္ေနတဲ့တာလီဘန္ေတြကို ႐ု႐ွားကကူညီေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ႐ု႐ွားက Afghanistan ကိစၥမွာ ပါဝင္ေနရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းက IS တို႔ရဲ႕ အစြန္းေရာက္ဝါဒကို အလယ္ပိုင္းအာ႐ွမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာမွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ တားဆီးႏိုင္ဖုိ႔နဲ႔ ကမာၻမွာဘိန္းထုတ္လုပ္မႈအမ်ားဆံုး Afghanistan ဖက္က မူးယစ္ေဆးေတြ႐ု႐ွားထဲေရာက္မလာေအာင္ တားဆီးႏိုင္ဖုိ႔ျဖစ္တယ္လို႔ Afghanistan သတင္းေထာက္ Sami Yousafzai ကသံုးသပ္ပါတယ္။

ဒီထက္အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ကေတာ့ Afghanistan ဟာ႐ု႐ွားအတြက္ မဟာျဗဴဟာအရ အခ်က္အျခာက်တဲ့ေနရာမွာ တည္႐ွိတာေၾကာင့္ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွာ ႐ု႐ွားက က်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္ဆိုတာကုိလည္း ႏိုင္ငံတကာသတင္းမီဒီယာေတြမွာ ေရးသားေနတဲ့ သတင္းေထာက္ Sami Yousafzai ကေထာက္ျပပါတယ္။

႐ု႐ွားအစုိးရနဲ႔အဆင္ေျပတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွာ တာလီဘန္ေတြကို Afghanistan ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုအျဖစ္ အျမင္ေတာ့ မေရာက္ႏိုင္ဘူးလို႔လည္း သူကဆိုပါတယ္။ ကမာၻ႔ဇတ္ခံုမွာ ႐ု႐ွားရဲ႕ၾသဇာလႊမ္းမႈႏိုင္မႈမ႐ွိတာအျပင္ အီရန္က ႐ွီရာမြတ္ဆလင္ေတြကိုေထာက္ခံမႈေၾကာင့္ အေ႐ွ႕အလယ္ပိုင္းက ဆူနီမြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံေတြက ႐ု႐ွားအေပၚ ေဒသထြက္ေနၾကတာပါ။

"တာလီဘန္ေတြက သူတုိ႔ကို ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုတခုအျဖစ္ ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳေစခ်င္တယ္၊ ႏိုင္ငံေရးအရ ေနရာရခ်င္တယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္န႔ဲ ေနတိုးအဖဲြ႔ရဲ႕ ေထာက္ခံမႈရဖုိ႔လိုအပ္ပါတယ္။"

Afghanistan အေပၚ႐ု႐ွားတို႔ရဲ႕ စိတ္ဝင္စားမႈက အေပၚယံတခုသာျဖစ္ သလုိ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ တ႐ုတ္တို႔ရဲ႕ ရဲရဲတင္းတင္း စစ္ေရးအင္အား တည္ေဆာက္ေနတာမ်ဳိး ႐ု႐ွားတုိ႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ကို ျမင္ေနၾကသူေတြလည္း႐ွိပါတယ္။ တ႐ုတ္အစုိးရနဲ႔ ႐ု႐ွားအစိုးရၾကား အကန္႔အသတ္နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ေျခက အေမရိကန္ရဲ႕ ၾသဇာလႊမ္းမုိးမႈကို တန္ျပန္ႏိုင္ဖုိ႔ျဖစ္တယ္လို႔လည္း တခ်ဳိ႕က ျမင္ၾကပါတယ္။

ေသခ်ာတာကေတာ့ အေမရိကန္သမၼတေဟာင္း Barack Obama လက္ထက္ကခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ႏို္င္ငံျခားေရးမူဝါဒေၾကာင့္ အဆင္မေျဖခဲ့တဲ့ႏိုင္ငံေတြကို တ႐ုတ္နဲ႔႐ု႐ွားက အခြင့္ေကာင္းယူ သိသိသာသာ ခ်ဥ္းကပ္ခဲ့တာမ်ဳိးေတြလည္း႐ွိပါတယ္။ Balkan ေဒသထဲက အေမရိကန္တုိ႔အက်ဳိးစီးပြား႐ွိတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ ႐ု႐ွားက ႏုိင္ငံေရးအရ ဝင္ေႏွာင့္ယွက္မႈေတြ႐ွိတယ္လို႔ စြပ္စြဲခံခဲ့ရပါတယ္။

Pacific ေဒသမွာဆိုလည္း ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈေၾကာင့္ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္ခံထားရတဲ့ Fiji ကၽြန္းႏိုင္ငံကို ႐ု႐ွားအစိုးရက လက္နက္ေတြ စစ္သံုးယႏၱာရားေတြ ၿပီးခဲ့တဲ့ တႏွစ္ကပဲ လွဴဒါန္းၿပီး မဟာမိတ္သစ္ဖဲြ႔ခဲ့ပါတယ္။ ေနာင္ ၁၀ ႏွစ္ ၁၅ ႏွစ္ေလာက္က်ရင္ ႐ု႐ွားရဲ႕ ေရတပ္သေဘၤာေတြ Fiji ၿမိဳ႕ေတာ္ Suva ဆီကုိ ပံုမွန္လာတာမ်ဳိး၊ ေနာင္အႏွစ္ ၂၀ ေလာက္အတြင္း Fiji ႏိုင္ငံမွာ ႐ု႐ွားနဲ႔ တ႐ုတ္တို႔ရဲ႕ စစ္အေျခစိုက္စခန္းေတြ ထား႐ွိခြင့္ရတာမ်ဳိးေတြ ျမင္လာရႏုိင္တယ္လို႔ လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ သံုးသပ္တဲ့ 36th Parallel Assessments အဖဲြ႔ရဲ႕ညႊန္ၾကားေရးမႉးက Guardian သတင္းစာကို ေျပာထားပါတယ္။ Russia ဟာလစ္ဗ်ားနဲ႔လည္း ဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္ေနပါတယ္။

သဘာဝအရင္းအျမစ္ေတြေပါမ်ားတဲ့ ကမာၻ႔ေတာင္ပိုင္း Antarctica တိုက္အထိ ႐ု႐ွားရဲ႕ တည္႐ွိမႈကို ျပႏိုင္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ အရင္က ႏွင္းဖုန္းေနလို႔ သြားလာလို႔ မရခဲ့တဲ့ ကမာၻ႔ေျမာက္ျခမ္းက အာတိတ္ေဒသမွာလည္း ႐ု႐ွားက အက်ဳိးစီးပြား ႐ွာေဖြေနပါတယ္။

 စုျမတ္မြန္  / ဗီြအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com