အာဆီယံတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈ တိုက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္သစ္ျပင္ဖို႔ ကုလတိုက္တြန္း

၂၀၁၆ ဇူလိုင္လာတုန္းက အင္ဒိုနီးရွားမွာ အေသခံဗံုးခြဲမႈျဖစ္စဥ္

အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယား ႏုိင္ငံတို႔က အာရွတိုက္သား တိုက္ခုိက္ေရးသမားေတြ ဌာေနျပန္လာေနတာေၾကာင့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ေဒသမွာ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ မ်ားလာေနတာကို ကိုင္တြယ္ႏုိင္ဖို႔ ေဒသတြင္မွာ က်ယ္ျပန္႔ ထိမိတဲ႔ အစီအစဥ္ တခုရွိဖို႔ လိုအပ္ေနၿပီလို႔ ကုလသမဂၢက ေျပာဆိုုလိုက္ပါတယ္။ ေဒသတြင္းမွာ အယ္လ္ခိုက္ဒါးနဲ႔ IS အဖြဲ႔၀င္ေတြလို႔ ဆိုသူေတြ၊ အစၥလာမ္ အစြန္းေရာက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြၾကား ႀကီးဌားလာတဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ အေပၚ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြ အေပၚမွာ ကုလသမဂၢ မူးယစ္ေဆး၀ါးနဲ႔ ရာဇ၀တ္မႈ တိုက္ဖ်က္ေရးရံုး UNODC က အခုလို ေျပာဆိုုလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ Rom Corben ရဲ႕ သတင္းလႊာကို မသိဂၤ ီထိုက္ ေျပာျပေပးပါမယ္။

အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ႏုိင္ငံေတြဟာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈနဲ႔ ေထာက္လွမ္းေရး အခ်က္အလက္ မွ်ေ၀ျခင္းတို႔မွာ တိုးတက္လာေပမယ့္လည္း လက္ေတြ႔ ေဆာင္ရြက္မႈေတြကေတာ့ အစီအစဥ္တက် မဟုတ္ဘဲ ၾကံဳရာ က်ဘမ္း ျဖစ္ေနတယ္လို႔ UNODC ရဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ ကိုယ္စားလွယ္ Jeremy Douglas က ေျပာဆိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသက ျပန္လာေနတဲ႔ တိုက္ခုိက္ေရး သမားေတြကို ကိုင္တြယ္တဲ႔ ေနရာမွာ အစီအစဥ္ တက် မျဖစ္ေသးတာလို႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။

"ေဒသတြင္းမွာ ျပည္ပ တုိုက္ခုိက္ေရး သမားေတြကို ကိုင္တြယ္ႏုိင္မယ့္ မဟာဗ်ဴဟာ မရွိပါဘူး။ အမ်ိဳးသား အဆင့္ မဟာဗ်ဴဟာေတြ အတုိင္းအတာ တခုအထိ ရွိေပမယ့္လည္း ေဒသတလႊားမွာေတာ့ ဒီမဟာဗ်ဴဟာေတြက လိုက္ေလ်ာညီေထြ မရွိပါဘူး။ ေနာက္ၿပီး ေဒသတခုလံုး အေနနဲ႔ ဒီအေျခအေနကို ကိုင္တြယ္ႏုိင္မယ့္ မဟာဗ်ဴဟာ တရပ္ မရွိပါဘူး။"

အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသမွာ အာရွတုိက္သား တိုက္ခုိက္ေရး သမား ၁၀၀၀ ေလာက္ ရွိမယ္လို႔ သံုးသပ္သူတို႔က ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ ႏွစ္ အတြင္း အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံမွာ အၾကမ္းဖက္ သမားေတြ အျဖစ္ ဖမ္းဆီးခဲ႔သူ၊ ေသဆံုးခဲ႔သူေပါင္း ၁၇၀ အထိ ရွိခဲ႔ၿပီး ဒီအေရအတြက္ ၂ ဆ ျဖစ္လာတာလို႔ UNODC က ေျပာပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလထဲ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံ ဂ်ာကာတာၿမိဳ႕မွာ ပထမဆံုး အစၥလာမၼစ္ အစြန္းေရာက္ IS အဖြဲ႔ရဲ႕ တိုက္ခုိက္မႈလို႔ ဆိုတဲ႔ အေသခံ ဗံုးေဖာက္ခြဲမႈေၾကာင့္ တိုက္ခုိက္သူ ၄ ဦးနဲ႔ အရပ္သား ၄ ဦးတို႔ ေသဆံုးခဲ႔ရတာပါ။

ဇူလိုင္လမွာေတာ့ ဘဂၤလားေဒရွ္႕ႏုိင္ငံမွာ IS တို႔ရဲ႕ တိုက္ခုိက္မႈေၾကာင့္ လူ ၂၀ ေက်ာ္ ေသခဲ႔ရျပန္ပါတယ္။ ဇူလိုင္လထဲမွာဘဲ မေလးရွားႏုိင္ငံ ကြာလာလမ္ပူမွာ ဗံုးခြဲတိုက္ခုိက္ခံရၿပီး လူ ၈ ဦးထိခိုက္ဒဏ္ရာရပါတယ္။ မေလးရွား အစိုးရက ဒီအၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ဖမ္းဆီးလုိက္တဲ႔ ၁၅ ဦးထဲမွာ ရဲ၀န္ထမ္း ၂ ဦးလည္း ပါ၀င္ခဲ႔တာပါ။ ဆီးရီးယား ႏုိင္ငံက မေလးရွားႏုိင္ငံသား IS အဖြဲ႔၀င္ Muhammad Wanndy Mohamed Jedi ရဲ႕ ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔ တိုက္ခုိက္တာျဖစ္တယ္လို႔ မေလးရွား အာဏာပိုင္တို႔က စြပ္စြဲပါတယ္။

ဆီးရီးယားနဲ႔ အီရတ္ ႏုိင္ငံတို႔မွာ ထိုးစစ္ေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္လာရတဲ႔ အတြက္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသက IS တိုက္ခုိက္ေရး သမားေတြ ဌာေန ျပန္လာမယ့္ဘက္ကို ဦးတည္လာေစတယ္ လို႔ ထိုင္းႏုိင္ငံ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္း တကၠသိုလ္က ႏုိင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ Thitinan Pongsudhirak က ေျပာတာပါ။

"ေနရာမေရြး တိုက္ခုိက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ၊ တကိုယ္တည္း တိုက္ခုိက္တဲ႔ ပံုစံမ်ိဳးေတြ ပိုေတြ႔လာရႏုိင္ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာဘဲ အဖြဲ႔အစည္းရွိတဲ႔ တုိက္ခုိက္ေရးသမားေတြလည္း သူတို႔ ႏုိင္ငံေတြကို ျပန္လာၾကမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ေဒသ အေနနဲ႔ ေရွ႕ေလွ်ာက္ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခုိက္ခံရႏုိင္ေျခေတြ အေပၚမွာ အဆင္သင့္ ကိုင္တြယ္ႏုိင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ၾကရမွာပါ။"

အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ေဒသ အေနနဲ႔ လြန္ခဲ႔တဲ႔ ဆယ္စုႏွစ္ တခုေက်ာ္က အစၥလာမၼစ္ အစြန္းေရာက္ အဖြဲ႔ Jemaah Islamiyah အဖြဲ႔ရဲ႕ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခုိက္မႈေတြကို ေခ်မႈန္းကိုင္တြယ္ခဲ႔ရတဲ႔ အေတြ႔အၾကံဳေတြကို ျပန္ၿပီး အသံုးခ်ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔လည္း Thitinan Pongsudhirak က ေျပာပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ အင္ဒိုနီးရွား ဘာလီကြ်န္းမွာ ဗံုးခြဲတိုက္ခုိက္မႈ အတြင္း လူေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ေသဆံုးခဲ႔ရမႈ အပါအ၀င္ Jemaah Islamiyah အဖြဲ႔ရဲ႕ တိုက္ခုိက္မႈေတြေၾကာင့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ေဒသတြင္း တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားခဲ႔ရတာပါ။

ဒါေပမယ့္လည္း အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံေတြက ေခါင္းေဆာင္မႈ အသစ္၊ ကြဲျပားတဲ႔ အက်ိဳးစီးပြားေတြနဲ႔ ပိုၿပီး ျခားနာလာေနတာေၾကာင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသ အေနနဲ႔ ဒီတႀကိမ္မွာ ဘယ္လုိ ျဖစ္လာမလဲ ဆိုတာကေတာ့ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္လို႔လည္း ႏုိင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ Thitinan Pongsudhirak က ေျပာပါတယ္။ စာေရးဆရာ၊ လူ႔အခြင့္အေရး ေရွ႕ေန Banjamin Zawacki ကလည္း ေဒသတြင္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမွာ အခက္အခဲ ရွိလာႏုိင္တယ္ဆိုတဲ႔ အေပၚမွာ သေဘာတူပါတယ္။

"ISIS ျပသနာက အသစ္ျဖစ္ေလေတာ့ အာဆီယံ ၁၀ ႏုိင္ငံ စလံုး အေနနဲ႔ တူညီတဲ႔ ဘံု မူ၀ါဒ တရပ္ရဖို႔ေတာ့ ခက္ပါဦးမယ္။"

အင္ဒိုနီးရွား ႏုိင္ငံ ဂ်ကာတာ အေျခစိုက္ မူ၀ါဒေရးရာသံုးသပ္ေရး အဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာမွာေတာ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသ ပင္လယ္ျပင္ အတြင္း အစြန္းေရာက္ေတြၾကားမွာ ISIS ကို ေထာက္ခံမႈ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ပိုၿပီး ခိုင္မာလာတယ္လို႔ ေထာက္ျပၿပီး လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံျပင္ပက အဖြဲ႔အစည္းေတြကို အရင္ကထက္ ပိုၿပီး သိရွိထားဖို႔ အေရးႀကီးလာေနတယ္လို႔ ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္က မင္ဒါနာအို ေဒသကို အထူး အာရံုစိုက္ဖို႔ လိုအပ္ၿပီး အထူးသျဖင့္ IS အဖြဲ႔ကို လိုလားတဲ႔ ေဒသတြင္းက ခ်ိတ္ဆက္ အဖြဲ႔ေတြၾကားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

 မသိဂႌထုိက္  / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com