ေက်းကြ်န္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ရာသို႔

ေသနတ္ကိုင္ထားတဲ့ လူေတြကိုျမင္ျမင္ခ်င္း ဒုကၡေတာ့ေရာက္ျပီဆိုတာ သူသိလိုက္တယ္။ ေခတ္ ဆန္ဆန္ အကၤ်ီအကြက္ကို ၀တ္ထားတဲ့ အသက္ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္ ဂြ်န္က လြန္ခဲ့တဲ့ ကုိးႏွစ္က သူထိုင္း ႏိုင္ငံ ေရာက္ခဲ့ပံုကို ေျပာျပေနတာပါ။ သူဟာ အဂၤလိပ္စကားေကာင္းေကာင္းေျပာတတ္ျပီး ဂြ်န္ဆိုတာ သူရဲ႕ နာမည္အရင္းမဟုတ္ပါဘူး။

အသက္အႏၱရာယ္ လံုျခံဳေရးအတြက္ သူ႕ကိုယ္သူညႊန္းဆိုတဲ့ နာမည္ျဖစ္တယ္။ “တကယ့္ ေျခာက္ အိပ္မက္ၾကီးပဲဗ်ာ”ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔အတူ ထိုင္းငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမွာ ကြ်န္ျပဳခံခဲ့ရတဲ့ ၁၀ လတာ အေတြ႔အၾကဳံကို ဂြ်န္ကေျပာပါတယ္။ အတင္းအက်ပ္ခိုင္းေစမႈ၊ ကာလေသအလုပ္ခိုင္းေစမႈေတြနဲ႔ လည္ပတ္ေလ့ရွိတဲ့ ထိုင္းငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမွာ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေသာလုပ္သားေတြဟာ ျပည္ပကေရႊ႕ေျပာင္း လုပ္သားေတြျဖစ္တယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ အလြန္ျမင့္မားျပီး တိုင္းရင္သားလက္နက္ ကိုင္ေတြနဲ႔ မၾကာခဏ တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေနတဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံက လုပ္သားေတြေပါ့။

ဂြ်န္ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံက လယ္လုပ္သားျဖစ္ျပီး မိသားစုစီးပြားေရးလည္း တစတစက်ပ္တည္းလာတယ္။ ထိုင္းနိုင္ငံက လိေမၼာ္ျခံမွာအလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ ကတိေၾကာင့္ သူ႕ကိုေခၚသြားေပးဖို႔ ပြဲစားကို ပိုက္ဆံေပးခဲ့တယ္။ လိေမၼာ္ျခံအလုပ္ဆိုတာ လယ္သမားအတြက္ေတာ့ အလြယ္ကေလးေပါ့။
“ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဟိုဘက္ကိုေရာက္တာနဲ႔ အကုန္လံုးေျပာင္းလဲသြားတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ေတာ္ေတာ္လည္း ေၾကာက္မိတယ္။”

လက္နက္ကိုင္ လူတစုကသူတို႔ကိုေစာင့္ေနၾကတယ္။ ျပီးေတာ့ ဂြ်န္နဲ႔ ေနာက္ထပ္ လူ ၃၀ ေလာက္ကို တဦးေပၚတဦးဆင့္ျပီး ထရပ္ကားတစီးေပၚကို စုပံုတင္ေဆာင္သြားတယ္။ ဘယ္ကိုသြားေနမွန္း မသိရ ေအာင္ မွန္ေတြကိုကာထားတယ္။ ကားေပၚမွာပဲ အေပါ့အေလးသြားၾကရျပီး ေလလံုေနရတဲ့အထဲ ေခြ်းန႔ံ႔ေတြနဲ႔ ေလွာင္ပိတ္ေနတာ ဆိုးရြားလြန္းလို႔ သူ႕ကိုယ္သူေသမယ္လို႔ေတာင္ ထင္မိေၾကာင္း ဂြ်န္က ေျပာျပတယ္။ သူ႕အေရွ႕က လူေပါင္းမ်ားစြာလိုပဲ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ စီးပြားေရးထြက္ေပါက္ရွာရင္း ဂြ်န္လည္း လူကုန္ကူး သူတို႔လက္ထဲက်ေရာက္သြားတယ္။

ထိုင္းနိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးေကာင္းမြန္လာျပီး အလုပ္အကိုင္ေတြေပါမ်ားလာတာနဲ႔အမွ် ထိုင္းႏိုင္ငံသားေတြ ဟာ ပင္ပန္းဆင္းရဲတဲ့ ေအာက္ေျခသိမ္းအလုပ္ေတြကိုမလုပ္ေတာ့ဘူး။ ဒီအလုပ္ေတြကို ျပည္ပက ေရႊ႕ေျပာင္းလာတဲ့ အလုပ္သမားေတြက ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ၾကတယ္။ ေဒၚလာ ခုနစ္ဘီလီယံတန္ေၾကး ရွိတဲ့ ထိုင္းငါးဖမ္းလုပ္ငန္းဟာ ျမန္မာ၊ လာအိုနဲ႔ ကေမာၻဒီယားက ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြနဲ႔ လည္ပတ္ ေနတာပါ။ ဒီလုပ္ငန္းမွာထိုင္လုပ္သားက ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲရွိတယ္။

ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြအေပၚမွာ မွီတည္ျပီး ထိုင္းပင္လယ္စာလုပ္ငန္းဖြံ႔ျဖိဳးေနေပမယ့္ ဒီေရႊ႕ေျပာင္း လုပ္သားေတြဟာ အကာအကြယ္အမဲ့ဆံုး၊ လူကုန္ကူးမႈအႏၱရာယ္နဲ႔ ေခါင္းပံုျဖတ္ခိုင္းေစမႈကို အခံရဆံုး လူေတြျဖစ္ေနတယ္။ ထိုင္းနိုင္ငံတခုလံုးမွာရွိတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သား ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက ျမန္မာေတြျဖစ္ သလို ဒီဒဏ္ေတြကိုလည္း ျမန္မာေတြအခံရဆံုး ျဖစ္တယ္။
“ကြ်န္ေတာ့္မွာ ဘာစာရြက္စာတမ္းမွမရွိေတာ့ ထိုင္းရဲက ဖမ္းမိသြားရင္ ဘာေတြျဖစ္မလဲေတြးျပီး ေၾကာက္မိတယ္”လို႔ ဂြ်န္က ေျပာတယ္။
ထိုင္းႏိုင္ငံမွာေရြ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြကို တရား၀င္မွတ္ပံုတင္ေပးတာေတြ လုပ္တယ္ဆိုေပမယ့္ လုပ္ ေပးတဲ့ကာလက တိုေတာင္းတဲ့အတြက္ အမ်ားစုကေတာ့ မွတ္တမ္းမွတ္ရာမဲ့ တရားမ၀င္ လုပ္သားေတြ ပါ။ ၂၀၁၁ ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားဆိုင္ရာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေလ့လာခ်က္အရ ထိုင္းငါး ဖမ္းလုပ္ငန္းက လုပ္သားအမ်ားစုဟာမွတ္တမ္းမဲ့ စာရင္းေပ်ာက္လုပ္သားေတြျဖစ္တဲ့အျပင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ကို ခိုး၀င္လာသူေတြျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြဟာဥပေဒရဲ႕ အကာအကြယ္ကိုလည္း မရရွိနိုင္ၾကဘူး။ အလုပ္ရွင္ေတြ၊ အိမ္ရွင္ေတြ၊ ထိုင္းရဲေတြနဲ႔ ေနာက္ဆံုး လူကုန္ကူးသူေတြကပါ ဒါကိုအခြင့္ေကာင္းယူျပီးသူတို႔အေပၚ အလြယ္တကူေခါင္းပံုျဖတ္ၾကပါတယ္။

လူကုန္ကူးမႈကိုထိေရာက္စြာမတားဆီးနိုင္တဲ့အတြက္ မၾကာခင္လမ်ားအတြင္း ထိုင္းနိုင္ငံဟာ နိုင္ငံ တကာရဲ႕ ဖိအားေပးျခင္းကိုခံခဲ့ရတယ္။ အေမရိကန္နိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးဌာနရဲ႕ လူကုန္ကူးမႈမွတ္တမ္း ႏွစ္စဥ္အစီရင္ခံစာမွာ ထိုင္းနိုင္ငံဟာ အနိမ့္ဆံုးအဆင့္မွာရပ္တည္ေနျပီး အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံေရပိုင္နက္ တြင္း ခိုး၀င္ငါးဖမ္းမႈေၾကာင့္ ထိုင္းနိုင္ငံက ပင္လယ္စာတင္သြင္းမႈကို အီးယူက တားျမစ္ေတာ့မလို အေျခအေနျဖစ္ေနတယ္။ ဒီအျပင္ ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြကို ေတာတြင္းစခန္းမွာ ျပန္ေပးဆြဲထားျပီး ငါးဖမ္းေလွေတြဆီ ေရာင္းစားမႈကို ေမလအတြင္းက ေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ နိုင္ငံတကာက ပိုမိုဖိအားေပး ေနတယ္။
ပတၱရားအနားကဆိပ္ကမ္းတခုမွာ ဂြ်န္နဲ႔အေဖာ္တစုကို ငါးဖမ္းေလွေပၚ တင္ေဆာင္သြားၾကတယ္။ ပင္လယ္ထဲမွာ သံုးေလးရက္ဆက္တိုက္ အလုပ္လုပ္ရျပီး သေဘၤာကုန္းပတ္ေပၚမွာပဲ အိပ္စက္ၾကရ တယ္။ သူတို႔သေဘၤာက ႏွစ္ပတ္တခါ ကမ္းကပ္တယ္၊ ကုန္ခ်တယ္။ နားရက္ လံုး၀မရွိဘူး။

“တရက္နားခ်င္ရင္ တခါအထိုးခံရတယ္”လို႔ ဂြ်န္က ျပန္ေျပာျပတယ္။
တရက္ နာရီႏွစ္ဆယ္လုပ္ရတဲ့အလုပ္ကိုဆက္လုပ္ဖို႔ ဂြ်န္အတြက္ခြန္အားဟာ လြတ္ေျမာက္လိုတဲ့ဆႏၵ တခုတည္းသာျဖစ္တယ္။ တခ်ဳိ႕ဆို ေဘာကြင္းကို ခႏၶာကိုယ္မွာခ်ည္ေႏွာင္ျပီး ကမ္းေျခအေရာက္ ကူးခတ္ထြက္ေျပးၾကပံုေတြကိုလည္း ဂြ်န္က ေျပာျပတယ္။
“သူတို႔ဘာျဖစ္သြားသလဲ ကြ်န္ေတာ္မသိဘူး။ ေသရင္လဲေသမယ္။ တခ်ဳိ႕လည္း ကမ္းေပၚေရာက္မယ္ ထင္တယ္”လို႔ ဂြ်န္က ေျပာပါတယ္။
ဆိပ္ကမ္းတခုမွာ ရပ္နားထားတုန္း ထြက္ေျပးဖို႔ၾကိဳးစားတဲ့ လုပ္သားတဦးကိုဖမ္းမိေတာ့ ေလွသူၾကီးက အဲဒီလူကို အာလံုးေရွ႕ေမွာက္မွာ ရုိက္ႏွက္ျပတယ္။

“သူတို႔က ထြက္ေျပးတဲ့ေကာင္ ဒီလိုခံရမယ္လို႔လည္းေျပာတယ္”လို႔ ဂြ်န္က ေျပာျပတယ္။
ဒီလိုနဲ႔ ဂြ်န္ဟာ အေကာင္းဆံုးအခ်ိန္ကိုေစာင့္ဆိုင္းျပီး လြတ္ေျမာက္ဖို႔ ၾကံဆေနခဲ့တယ္။ ဖမ္းဆီးကြ်န္ျပဳ ခံရအျပီး ကုိးလအၾကာ သူေစာင့္ဆိုင္းခဲ့တဲ့ အေကာင္းဆံုးအခ်ိန္ ေရာက္လာခဲ့တယ္။ သူတို႔ ငါးဖမ္း သေဘၤာကမ္းကပ္ထားတဲ့အခ်ိန္ ဂြ်န္က ေလွသူၾကီးဆီက သူ႔လုပ္ခကိုေတာင္းတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ၁၅ ရက္ လုပ္အားခက ထိုင္းဘတ္ ၃၀၀ (ယူအက္စ္ ရွစ္ေဒၚလာ) ပါ။ သူနဲ႔ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ကို ဘီယာ ထြက္ေသာက္ဖုိ႔ ခြင့္ျပဳလိုက္တယ္။

ဂြ်န္ဟာ လမ္းမွာေတြတဲ့ ထိုင္းရဲအနားကပ္သြားျပီး “ကြ်န္ေတာ့ကိုဖမ္းျပီး ျမန္မာျပည္ ျပန္ပို႔ေပးပါ”လို႔ ေျပာျပီး လက္ထိပ္ခတ္ဖို႔ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ထိုးေပးတယ္။ “ရဲက ကြ်န္ေတာ့္ကို မင္းကေ-ာက္ရႈး၊ မင္းလိုအရႈးကို ငါမဖမ္းဘူးလို႔ ေျပာတယ္ဗ်ာ”
ထိုင္းရဲဟာလည္း ေလွသူၾကီးေတြနဲ႔ ၾကံရာပါေတြပဲလို႔ ဂြ်န္က သံသယရွိတယ္။
“လူကုန္ကူးမႈနဲ႔ လူျပန္ေပးဆြဲမႈ က်ဳးလြန္သူေတြဆီက ရဲေတြက ပိုက္ဆံယူျပီး မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ ၾကတယ္”ဟု လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရးအဖြဲ႔မွ ဖီးလ္ေရာဘတ္စန္က ေျပာပါတယ္။ ထိုင္းငါးဖမ္းလုပ္ငန္းကုိ ကြ်န္လုပ္သားမ်ားနဲ႔လည္ပတ္ေရးမွာ ထိုင္းရဲ၊ ေလွသူၾကီးနဲ႔ လူကုန္ကူးသူေတြ ခ်ိတ္ဆက္လုပ္ကိုင္ေနၾကတယ္လို႔လည္း ေရာဘတ္စန္က ေျပာပါတယ္။
ဂြ်န္တို႔ႏွစ္ေယာက္ စားေသာက္ဆိုင္တခုထဲ၀င္၊ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး၀န္ထမ္းတဦးကို ခ်ဥ္းကပ္ျပီး သူတို႔ ျဖစ္အင္ကို ေျပာျပျပီး အကူအညီေတာင္းခံတယ္။

“ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဒုကၡေရာက္ေနတာေတြ႔ေတာ့ ထိုင္းေတြေမာင္းတဲ့ကားတစီးေပၚ ကူညီတင္ေဆာင္ေပးခဲ့ တယ္”
ဘန္ေကာက္နဲ႔ ကေမာၻဒီယားၾကားမွာရွိတဲ့ ရာေယာင္းကမ္းေျချမိဳ႕ကိုေရာက္ခ်ိန္မွာေတာ့ တကၠစီဆရာ က သူတို႔ရဲ႕လက္က်န္ေငြစေလးနဲ႔ပဲ ျမန္မာအသိုင္းအ၀ိုင္းရွိတဲ့ေနရာဆီ ဆက္လက္ပို႔ေဆာင္ေပးဖို႔ သေဘာတူခဲ့တယ္။ အဲဒီက ျမန္မာေတြရဲ႕အကူအညီနဲ႔ ဂြ်န္တို႔ႏွစ္ေယာက္ ထုိင္းဘီယာကုမၸဏီမွာ အလုပ္ရတယ္။ ဂြ်န္က ပစၥည္းေတြကို 7-Eleven အပါအ၀င္ လက္လီအေရာင္းဆိုင္ေတြဆီ ပို႔ေဆာင္ ေပးရတယ္။

“အဲဒီကုမၸဏီကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတယ္ဗ်။ ၾကိဳ/ပို႔လည္းရွိတယ္။ တရား၀င္အလုပ္လုပ္ခြင့္ေတြ လည္း ေလ်ာက္ေပးျပီး လစာလည္း ေကာင္းေကာင္းေပးပါတယ္”
ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အနိမ့္ဆံုးလုပ္ခလစာဘတ္ ၂၅၀ သတ္မွတ္ထားခ်ိန္မွာ ဂြ်န္က တရက္ကိုဘတ္ ၁၅၀ ရပါ တယ္။

ILO ရဲ႕ ၂၀၁၃ အစီရင္ခံစာအရ ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြဟာ ထိုင္းနိုင္ငံမွာ တရား၀င္သတ္မွတ္ထားတဲ့ အနိမ့္ဆံုးလုပ္ခလစာဘတ္ ၃၀၀ ထက္ ၂၅ ရာခိုင္းႏူန္းေလာက္ ေလ်ာ့ျပီးပဲရၾကေၾကာင္း ေတြ႔ရပါတယ္။
ေနာက္ဆံုးမွာ ဂြ်န္လည္း တရား၀င္လုပ္ကိုင္ခြင့္ရရွိခဲ့တယ္။ ဘန္ေကာက္ကို ျပန္သြားျပီး ကားေရေဆး ဆီ ထိုးလုပ္ငန္းခြင္မွာ အလုပ္လုပ္တယ္။ DEAR Burma အမည္ရဘာသာစကားသင္တန္းေက်ာင္းမွာ အဂၤလိပ္စာသင္တန္းလည္း တက္ခဲ့တယ္။ DEAR Burma ေက်ာင္းဟာ အက်ဳိးအျမတ္အတြက္ မဟုတ္ဘဲလုပ္ငန္းခြင္၀င္ အရြယ္ေရာက္သူမ်ားအတြက္ အဓိကရည္ရြယ္ျပီးဖြင့္ထားတဲ့ ဘာသာစကား သင္တန္းေက်ာင္းျဖစ္ျပီး ထိုင္းဘာသာ၊ အဂၤလိပ္ဘာသာသင္တန္းေပါင္း ၄၃ ခုဖြင့္လွစ္ထားပါတယ္။

“ထိုင္းလူမ်ဳိးေတြၾကားမွာ ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိ ရပ္တည္ရွင္သန္ဖို႔အတြက္ေပါ့”လို႔ ဂြ်န္က ေျပာပါတယ္။
အစိုးရေဆာက္အဦးတခုမွာ ဖြင့္လွစ္ခြင့္ေပးထားတဲ့ DEAR Burma ေက်ာင္းရဲ႕ အျပင္ဘက္မွာ ထိုင္းဘုရင္ ဘူမိေဘာလ္အဒူယာဒက္ရဲ႕ရုပ္ပံုၾကီးကို ျပသထားျပီးရုပ္ပံုရဲ႕ တဖက္တခ်ပ္မွာအလံေတြ လႊင့္ ထားတယ္။ တနဂၤေႏြမွာ ေက်ာင္းဖြင့္ျပီး ေက်ာင္းရဲ႕ကားပါကင္ေနရာမွာ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ မိန္းကေလးတစု ကရင္ရုိးရာအကေလ့က်င့္ေနၾကတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၃ ႏွစ္ ေက်ာင္းစတင္ဖြင့္လွစ္ခ်ိန္ ကစျပီး ဒီေနရာဟာ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားေတြရဲ႕ စုရပ္ျဖစ္သလို ပညာသင္ၾကားရာေနရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

လက္ရွိမွာ ေက်ာင္းသား ၉၈၀ လက္ခံသင္ၾကားေပးေနျပီး မနွစ္ကထက္ ေက်ာင္းသား ၂၀၀ ေလာက္ ေလ်ာ့နည္းသြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းမွာဘာသာစကားအျပင္ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးပညာေပး အစရွိတဲ့ သင္တန္းေတြလည္း ေပးပါတယ္။
“ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေက်ာင္းသားေတြကို ထိုင္းေတြၾကားမွာ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ရွင္သန္ရပ္တည္ေစခ်င္တယ္ ေလ။ ဒီမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔အခ်င္းခ်င္း အေတြ႔အၾကံဳေတြ ဖလွယ္လို႔ရတယ္။ ဒီလာတဲ့ ျမန္မာအမ်ားစုက သူတို႔ရဲ႕ရပိုင္ခြင့္၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးကို နားမလည္ၾကဘူး။ ဒီမွာေျပာၾကဆိုၾကမွ ဒါေတြကို သိၾကသူေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ ဒီေတာ့မွ သူတို႔လည္း အလုပ္မွာ သူတို႔ရပိုင္ခြင့္ေတြကိုေတာင္းနိုင္မယ္။ ဘာသာစကား စတင္သင္ယူၿပီးခ်ိန္ကစျပီး ကြ်န္ေတာ့္ဘ၀က သိသိသာသာၾကီး ေျပာင္းလဲ တိုးတက္ သြားတယ္”လို႔ ဂြ်န္ကေျပာပါတယ္။
တေန႔ လူကုန္ကူးမႈတိုက္ဖ်က္ေရးမွာ တတပ္တအားပါ၀င္နိုင္ဖို႔ ဂြ်န္ကေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္။

“ပင္လယ္ထဲမွာေရာ ေနအိမ္အလုပ္ရုံေတြမွာပါ ဒုကၡခံစားေနရတဲ့ဘ၀ေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္ဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္သိတယ္။ လူကုန္ကူးမႈကလည္း အသြင္မ်ဳိးစံုနဲ႔ ထိုင္းနိုင္ငံမွာေရာ ကမာၻအႏွံ႔အျပားမွာပါ ရွိေနတယ္။ ဒါေတြကိုတိုက္ဖ်က္ဖို႔ ကိုယ့္အသိုင္းအ၀ိုင္းေလးကေန စတင္မွျဖစ္မယ္။ အထူးသျဖင့္ ထိုင္း နိုင္ငံကစျပီေတာ့ေပါ့”လို႔ ဂြ်န္က ေျပာပါတယ္။

(From Salve to Student)
News Watch(ေစာင့္ၾကည့္သတင္းဂ်ာနယ္)
https://www.facebook.com/NewsWatchJournal/