ျမန္မာနဲ႔ အာရွတလႊား ယာဥ္အႏၱရာယ္ေလွ်ာ့ခ်ေရး WHO တုိက္တြန္း

ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအ၀င္ အာရွႏုိင္ငံေတြမွာ ယာဥ္တိုက္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုး၊ ဒဏ္ရာရမႈ ထက္၀က္ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ေရး တာ၀န္ယူ လုပ္ေဆာင္ၾကဖို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီးက တိုက္တြန္းပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရသစ္ရဲ႕ ရက္ ၁၀၀ စီမံကိန္းမွာလည္း အျမန္လမ္း အႏၱရာယ္ ကင္းရွင္းေရး စီမံကိန္းကို ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ ယာဥ္တုိက္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုး ဒဏ္ရာရမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ဖို႔ အတြက္ လမ္းေတြရဲ႕ ေဘးကင္းလံုျခံဳေရးကို ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္သလို ယာဥ္ေမာင္းသူေတြနဲ႔ ခရီးသည္ေတြရဲ႕ အမူအက်င့္ေတြ ေျပာင္းလဲ လာေအာင္လည္း ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုတယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ေထာက္ျပပါတယ္။ မသိဂၤ ီထိုက္ စုစည္းတင္ျပထားပါတယ္။

ထုိင္းႏုိင္ငံ သႀကၤန္ကာလအတြင္း ယာဥ္တုိက္မႈတခု ျဖစ္ပြားစဥ္

အာရွ ႏုိင္ငံ ၂၄ ႏိုင္ငံ အတြင္း အေ၀းေျပးလမ္းေတြေပၚမွာ ယာဥ္တုိက္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ တႏွစ္ကို ၇ သိန္းခြဲရွိၿပီး ထိခိုက္ဒဏ္ရာရသူက သန္း ၅၀ ေလာက္ ရွိတယ္လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီး WHO ရဲ႕ အစီရင္ခံစာက ေဖာ္ျပပါတယ္။ အသက္ ၃၀ ေအာက္ လူငယ္ေတြ ေသဆံုးရတဲ႔ အဓိက အေၾကာင္းရင္း တခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ယာဥ္တုိက္မႈေတြေၾကာင့္ ကုန္က်စရိတ္က အေမရိကန္ေဒၚလာ ၈၀၀ ဘီလီယံေလာက္ရွိၿပီး အာရွႏုိင္ငံ ၂၄ ႏုိင္ငံရဲ႕ ျပည္တြင္းကုန္ထုတ္လုပ္မႈတန္ဖိုးရဲ႕ ၃.၆ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိတယ္လို႔ WHO ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ႀကီးက ေျပာဆိုပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း ယာဥ္မေတာ္တဆမႈေတြေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ အေရအတြက္ သိသိသာသာ တိုးလာတာကိုလည္း WHO ရဲ႕ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အတြက္ ယာဥ္အႏၱရာယ္ ကင္းရွင္းေရးဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ယာဥ္အႏၱရာယ္ ကင္းရွင္းေရး ျမန္မာဘက္က ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကိုေတာ့ ေဆာက္လုပ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာန ေနျပည္ေတာ္ အျမန္လမ္း ျပင္ဆင္ထိန္းသိမ္းေရး အဖြဲ႔ရဲ႕ အင္ဂ်င္နီယာ မွဴးႀကီး ဦးၾကည္ေဇာ္ျမင့္က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ဒီအစိုးရသစ္က ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ရက္ ၁၀၀ စီမံခ်က္မွာေပါ့ေလ ၊ ရက္ ၁၀၀ စီမံခ်က္မွာ အျမန္လမ္းရဲ႕ ယာဥ္အႏၱရယ္ေလွ်ာ့ခ်ေရး အစီအစဥ္ေလး ပါပါတယ္ခင္ဗ်။ အဓိကေတာ့ သူက Engineering ေပါ့ေလ။ Engineering အေနနဲ႔လည္း ဒီဇိုင္းအရ က်ေနာ္တို႔ဘာေတြျပဳျပင္မယ္။ ဘယ္ေနရာေတြက black sport ေတြျဖစ္ေနတယ္။ ဘယ္ေနရာေတြက်ရင္ ဒီဇိုင္းေတြမွားေနတယ္ ၊ အဲဒါမ်ိဳးေလးေတြက်ေနာ္တို႔ analysis လုပ္ၿပီး အဲဒါေတြျပဳျပင္ဖို႔ရွိပါတယ္ ရက္ ၁၀၀ မွာ။”

ယာဥ္အႏၱရာယ္ ေဘးကင္းလံုျခံဳမႈ အတြက္ လမ္းေတြကို မျဖစ္မေန ျပဳျပင္ရမွာ ျဖစ္သလို ယာဥ္ အသံုးျပဳသူေတြကိုလည္း ႏုိင္ငံတ၀န္း လႊမ္းျခံဳ အသိပညာေပးဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔လည္း အင္ဂ်င္နီယာ မွဴးႀကီး ဦးၾကည္ေဇာ္ျမင့္က ေထာက္ျပပါတယ္။

“Accident ျဖစ္သြားၿပီးရင္ ဒဏ္ရာရတာနဲ႔ ထိခိုက္ဒဏ္ရာမႈေလးေတြက နည္းနည္းေလးမ်ားေနတာက က်ေနာ္တို႔ လမ္းမႀကီးမွာ ရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့ safely နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ infrastructure ေတြအားနည္းေနလို႔ အဲဒါေလးေတြလည္းက်ေနာ္တို႔ Engineering ဆိုင္ရာလုပ္ရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ခုနကေျပာတဲ့ human factor လို႔ေျပာတဲ့ ယာဥ္ေမာင္းေတြရဲ႕ Behavior ကိုလည္း က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔က သူတို႔ကို trainingေပးရမယ္၊ Awareness လုပ္ေပးရမယ္ အခု အဲဒါေတြလုပ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခုခက္တာက က်ေနာ္တို႔က အျမန္လမ္းတခုထဲလုပ္လို႔မရဘူး။ က်ေနာ္အဲဒီတခ်က္ေလးေတာင္မွ က်ေနာ္ေဆြးေႏြးထားဖူးပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔အျမန္လမ္းမွာ ဘယ္ေလာက္အထိပဲ က်ေနာ္တို႔ အျမန္လမ္းရဲတပ္ဖြဲ႔နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ Engineer အဖြဲ႔က ဘယ္ေလာက္ထိ awareness ေပးေပး ဘယ္ေလာက္ေပးေပး၊ ဒါေပမယ့္ အျမန္လမ္းကထြက္သြားရင္သူက ပံုမွန္အတိုင္းျပန္ျဖစ္သြားတယ္ဗ်။ ေနာက္တႀကိမ္အျမန္လမ္းေပၚတက္ရင္ အဲဒီလူက ေျပာရရင္ေတာ့ awareness ကို အသစ္ျပန္ျဖစ္သြားတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေျပာရရင္ အျမန္လမ္းတခုထဲ ဒီ safety နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ awareness ေပးလို႔မရဘူး။ တႏိုင္ငံလံုးလႊမ္းၿခံဳၿပီးေတာ့မွ National safety Planning လုပ္ၿပီးမွပဲ ဒီဟာေတြ ယာဥ္ေမာင္ေတြရဲ႕ behavior ေတြကို ျပဳျပင္မွရမယ္လို႔ က်ေနာ္အဲဒီလို သံုးသပ္မိပါတယ္ခင္ဗ်။”

ဆိုင္ကယ္အသံုးျပဳမႈ မ်ားတဲ႔ မႏၱေလးလို ၿမိဳ႕ႀကီးမွာ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ သၾကၤန္ ရက္ အတြင္းက အေရးေပၚ အကူအညီေပးရသူ အမ်ားစုကလည္း ဆိုင္ကယ္ မေတာ္တဆမႈေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ One to One ျပည္သူ႔ ကူညီေရး အဖြဲ႔က ကိုလူေပ်ာ္က ေျပာပါတယ္။

“အမ်ားစုကအဲလိုပဲ ဆိုင္ကယ္နဲ႔ အဲလိုတိုက္တာမ်ားပါတယ္ ။ ဆိုင္ကယ္တိုက္တာတို႔ ရန္ျဖစ္တာတို႔ လူငယ္ေတြဆိုေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ လမ္းကပံုမွန္ဆိုမက်ပ္ဘူး ၊ ဒါေပမယ့္ လည္တဲ့ေန႔က်ရင္လူေတြက မႏၱေလးၿမိဳ႕ကတင္မဟုတ္ဘူးေလ။ တႏိုင္ငံလံုးက မႏၱေလးကိုဆင္းၿပီးလာလည္ၾကတယ္ဆိုေတာ့ လမ္းေတြကက်ပ္ကုန္တယ္။”

WHO ရဲ႕ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အတြက္ ယာဥ္အႏၱရာယ္ ကင္းရွင္းေရးဆုိင္ရာ အစီရင္ခံစာမွာလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း အေျခအေနေတြကို ေဖာ္ျပတာမွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း အသံုးျပဳေနတဲ႔ ယာဥ္ေတြရဲ႕ အဆင့္အတန္းကို သတ္မွတ္ ကန္႔သတ္မႈ မရွိတာ၊ ယာဥ္တိုက္မႈ ျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈ အားနည္းခ်က္၊ ေနာက္ ယာဥ္ေပၚမွာ လိုက္ပါသူေတြ ေဘးကင္းလံုျခံဳေရး အတြက္ ခါးပတ္ပတ္ဖို႔ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္၊ ကေလးငယ္ေတြကို ကားေရွ႕ခန္းမွာ လိုက္ပါ စီးနင္းမႈကို ကန္႔သတ္တာလိုမ်ိဳး ကေလးငယ္ေတြ အတြက္ သီးျခား ျပဌာန္းထားတဲ႔ ဥပေဒေတြ၊ ေနာက္ ကားေမာင္းရင္း ဖုန္းမေျပာရဆိုတဲ႔ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ိဳးေတြကို ဥပေဒျပဳ တားျမစ္ထားတာ မရွိဘူးလို႔လည္း ေဖာ္ျပပါတယ္။ အျမန္ႏႈန္း ကန္႔သတ္ခ်က္၊ဆိုင္ကယ္ စီးသူေတြ ဦးထုပ္ေဆာင္းရမယ့္ ဥပေဒ၊အရက္ေသာက္ၿပီး စက္တပ္ယာဥ္ ေမာင္းႏွင္မႈကို တားျမစ္တဲ႔ ဥပေဒေတြ ရွိေပမယ့္လည္း အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ႀကီးၾကပ္လုပ္ေဆာင္မႈ အေျခအေနက အလယ္အလတ္ အဆင့္ဘဲ ရွိတယ္လို႔လည္း ေထာက္ျပထားပါတယ္။

မသိဂႌထုိက္ / ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)
http://burmese.voanews.com