ဆီးရီးယား လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မွု အစီရင္ခံစာ

 ဆီးရီးယား ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ Pinheiro

ဆီးရီးယား နိုင္ငံ က ျပည္တြင္းစစ္ အျပင္ အိုင္အက္စ္ အစၥလမ္မစ္ နိုင္ငံ တပ္ဖြဲ႕ ရဲ့ အရပ္သား ျပည္သူေတြ အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖါက္မွု ေတြ ဟာ ဆိုးဝါး ထိတ္လန္႔ စဘြယ္ ေကာင္းၿပီး ဆက္လက္ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အတြက္ ေသေက် ဒဏ္ရာ ရသူေတြ မ်ားျပားတဲ့ အေၾကာင္း ကုလသမဂၢ မွ လြတ္လပ္တဲ့ နိုင္ငံတကာ စုံစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ က အစီရင္ ခံစာ ထုတ္ျပန္ လိုက္ပါတယ္။

အဆိုပါ အစီရင္ခံစာ အတြက္ မ်က္ျမင္သက္ေသ ေတြ ကို ေရာ ရင္ဆိုင္ ခံစားရသူ ေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ နဲ႔ ေတြ႕ဆုံ ေမးျမန္းခန္း ျပဳၿပီး ထုတ္ျပန္တဲ့ အေၾကာင္း ဆီးရီးယား ဆိုင္ရာ စုံစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ Paulo Sergio Pinheiro က ေျပာပါတယ္။

ဆီးရီးယား ျပည္သူ အေပါင္းဟာ စကားလုံးနဲ႔ ေဖၚျပလို႔ ပင္ မပီျပင္ နိုင္ေအာင္ အင္မတန္ ဆိုးရြားတဲ့ နာက်င္ခံစားမွု ေတြ ကို ၾကဳံေနရတဲ့ အေၾကာင္း၊ ဒီ အျငင္းပြားမွုႀကီး မွာ ပါဝင္ ပတ္သက္ တာနဲ႔ အမၽွ တိုးပြား ေနၾကတဲ့ လူေတြ ဟာလည္း ျပည္သူေတြ ကို သတ္ျဖတ္ရာမွာ တမင္သက္သက္ က်ဴးလြန္ ေနတဲ့ အသြင္ေဆာင္ေနၿပီး လူမွု ဘဝ ရဲ့ အေရးပါတဲ့ အေျခခံ အေဆာက္ အအုံ ေတြ ကိုပါ ဖ်က္ဆီး ပစ္ ေနၾကတယ္ လို႔ ေျပာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေနအိမ္ေတြ ေဆး႐ုံေတြ ေက်ာင္းေတြ ေစ်းေတြ နဲ႔ အစားအေသာက္ လုပ္ငန္းေတြ ကိုပါ ပ်က္စီးေစတဲ့ အတြက္ ထိတ္လန္႔ ေခ်ာက္ခ်ားမွု ေတြ နဲ႔ ဘဝ မလုံျခဳံေအာင္ တြန္းပို႔ ေနၾကတယ္ လို႔ ေျပာလိုက္ ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔ ကုလ လုံျခဳေရး ေကာင္စီ အေနနဲ႔လည္း လူသားခ်င္းဆိုင္ရာ က်ဴးလြန္ ေဖါက္ဖ်က္မွု ေတြ အေပၚမွာ ထိေရာက္တဲ့ အေရးယူ မွု ျပဳဖို႔ တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဆီးရီးယား အေရးကို ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ နည္း နဲ႔ ေျဖရွင္းေပး ပါတယ္ ဆိုတဲ့ နိုင္ငံ ေတြ ပင္ စစ္ဆင္ေရး ေတြ ကို ထပ္ခါ တလဲလဲ ျဖစ္ေန ေစတဲ့ အေၾကာင္း အစီရင္ခံစာ မွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။

တခါ အခု လာမယ့္ ေသာၾကာေန႔ ညသန္းေခါင္အခ်ိန္ က စၿပီး ဆီးရီးယားမွာ အပစ္အခတ္ေတြ ရပ္စဲေတာ့မယ္လို႔ အေမရိကန္နဲ႔ ႐ုရွားနိုင္ငံတို႔က ထုတ္ေဖာ္ ေၾကညာလိုက္ပါတယ္။ အေမရိကန္ သမၼတ အိုဘားမားနဲ႔ ႐ုရွားသမၼတ ဗလာဒီမီယာ ပူတင္တို႔ ဖုန္းဆက္ စကား ေျပာခဲ့အၿပီးမွာ ဒီသေဘာတူခ်က္ကို ထုတ္ေဖာ္ ေၾကညာလိုက္တာပါ။

ဒါေပမဲ့ အဓိက ဂ်ီဟာ့ဒစ္စ္ လက္နက္ကိုင္ အုပ္စုႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ IS အစၥလာမစ္ နိုင္ငံ အဖြဲ႕နဲ႔ Al-Nusra တပ္ဉီးအဖြဲ႕တို႔ကေတာ့ ဒီသေဘာတူခ်က္ မွာ မပါဝင္ပါဘူး။ ဆီးရီးယား အဓိက အတိုက္အခံ ညြန္႔ေပါင္း အုပ္စုျဖစ္တဲ့ High Negotiations Committee ကေတာ့ ဒီသေဘာတူခ်က္ မွာ သူတို႔ ဘယ္လို ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္မလဲဆိုတာ ဟာ ဆီးရီးယား အစိုးရနဲ႔ မဟာမိတ္ ေတြ က ၿမိဳ႕ေတြကို သိမ္းပိုက္ထားတာေတြ ကို ျပန္႐ုတ္သိမ္းေပးတာ၊ အက်ဥ္းသားေတြကို ျပန္လြတ္ေပးတာ၊ ဗုံးၾကဲ တိုက္ခိုက္ေနမွုေတြကို ရပ္ဆိုင္းတာ စတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြေပၚမွာ မူတည္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

အခုလို အပစ္ရပ္ေရး သေဘာတူခ်က္ ထုတ္ေဖာ္ ေၾကညာခဲ့ ၿပီးၿပီးခ်င္း မွာပဲ ဆီးရီးယား သမၼတ ဘရွား အယ္လ္ အားဆာ့တ္ က ပါလီမန္ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို လာမယ့္ ဧၿပီလ မွာ က်င္းပမယ္ လို႔ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကား လိုက္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ပါလီမန္ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို လြန္ခဲ့တဲ့ ၄ႏွစ္ က က်င္းပခဲ့တာပါ။

ဒီဇင္ဘာလတုန္းက ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ကုလသမဂၢ လုံျခဳံေရး ေကာင္စီရဲ့ ဆုံးျဖတ္ ျပဌာန္းခ်က္ထဲ မွာ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမွုေတြ လုပ္ၿပီး ျပည္တြင္းစစ္ ၿပီးဆုံးမယ့္ အသြင္ ကူးေျပာင္းတဲ့ တႏွစ္ခြဲ တာ ကာလ အတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲ ေတြ က်င္းပေပး ဖို႔ ေတာင္းဆို ထား ပါတယ္။

BBC Burmese
http://www.bbc.com/burmese