အယ္လ္နီညိဳေၾကာင့္ ယခုႏွစ္ ေျခာက္လအတြင္း ေရရွားမႈႏွင့္အတူ အပူဆုံး ျဖစ္လာမည္ဟု မုိးေလဝသ ပညာရွင္ ဦးထြန္းလြင္ခန္႔မွန္း

ရန္ကုန္ ဇန္နဝါရီ ၄

အယ္လ္နီညိဳရာသီဥတုျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ယခုႏွစ္ ပထမ ေျခာက္လ အတြင္း အပူဆုံးျဖစ္လာႏုိင္ေၾကာင္း မုိးေလဝသ ပညာရွင္ ေဒါက္တာထြန္းလြင္က သုံးသပ္ေျပာၾကားလုိက္သည္။

''အယ္လ္နီညိဳနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္မွာ သုေတသနလုပ္ငန္းအတြက္ စာတမ္းေရးခဲ့တယ္။ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ ထိခုိက္မႈက ၂ဝ၁၅ ထက္ ၂ဝ၁၆ က ပိုဆုိးမယ္။ ေရရွားမႈ၊ အပူခ်ိန္လြန္ကဲမႈျဖစ္စဥ္ေတြ ျဖစ္မယ္''ဟု ဦးထြန္းလြင္က ေျပာသည္။

အယ္လ္နီညိဳရာသီဥတုျဖစ္စဥ္သည္ အနည္းဆုံး ၁၂ လမွ အမ်ားဆုံး ၁၈ လထိၾကာျမင့္ေၾကာင္း၊၁၂လၾကာ ျဖစ္စဥ္တြင္ ေရွ႕ႏွစ္ဒုတိယ ေျခာက္လႏွင့္ ေနာက္ႏွစ္ ပထမ ေျခာက္လ ထိခုိက္မႈမ်ားရွိႏုိင္ေၾကာင္း၊ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ဇန္နဝါရီလမွ ဇြန္လအထိ အယ္လ္နီညိဳထိခုိက္မႈ ရွိႏုိင္ေၾကာင္း ၄င္းက ဆက္လက္ေျပာသည္။

ကမၻာေပၚတြင္ ေက်ာက္မီးေသြးသုံးစဲြမႈႏွင့္ သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊင့္မႈမ်ားလာၿပီး ဖန္လုံအိမ္ဓာတ္ေငြ႕တုိးလာကာ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာၿပီး ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈျဖစ္စဥ္မ်ား ျဖစ္ပြား လာေၾကာင္း သိရသည္။

''ရာသီဥတုေတြက ေျပာင္းလဲေနၿပီ။ ေျပာင္းလဲတဲ့အထဲမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံလည္းပါတယ္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ ဒဏ္ခံရတဲ့ ကမၻာ့အဆုိးဆုံး ႏုိင္ငံမ်ား စာရင္းကို ႏွစ္စဥ္ျပဳစုတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂ဝ အတြင္း ရာသီဥတုဒဏ္ အဆုိးရြားဆုံးခံရတဲ့ ႏုိင္ငံေတြထဲမွာ ကမၻာမွာ ျမန္မာက ဒုတိယအဆုိး ဆုံးႏုိင္ငံ ျဖစ္ေနခဲ့တာ။ အဲဒါဘာလဲဆုိရင္ သစ္ေတာျပဳန္းတာပါပဲ။ ကမၻာမွာ ျမန္မာက သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈမွာ တတိယ အဆုိးဆုံးႏုိင္ငံျဖစ္ေန တယ္''ဟု ၄င္းက ေျပာသည္။

ကုလသမဂၢမွ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၂ ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့ေျမေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ကမၻာေပၚတြင္ ေက်ာက္မီးေသြး သုံးစြဲျခင္းကို လုံးဝရပ္တန္႔ ပစ္ရန္ႏွင့္ ေက်ာက္မီးေသြးအစား အျခားေသာ ျပန္လည္ျဖည့္စြမ္း ႏုိင္သည့္ စြမ္းအင္မ်ားကို ပုိမုိသုံးစြဲရန္ႏွင့္ လုိအပ္သည့္ ဘ႑ာေငြ ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ၿပီး အသုံးျပဳရန္ တုိက္တြန္း ထားေၾကာင္း သိရသည္။

''ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာေတာ့ ေက်ာက္မီးေသြးကို အခု မွ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ လုပ္မယ့္သေဘာေတြ ျပေနပါတယ္။ အဲဒါက ျပန္လည္စိစစ္သင့္တဲ့ကိစၥ တစ္ခုပါ။ ကမၻာသြား တဲ့လမ္းနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သြားတဲ့လမ္းက ဆန္႔က်င္ ဘက္ ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီအခ်က္က အေရးႀကီးပါတယ္''ဟု ဦးထြန္းလြင္က ဆုိသည္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံ Notre Dame University မွ ရာသီဥတုေျပာင္း လဲျခင္းေၾကာင့္ ထိခုိက္မႈႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ခြဲၿပီး ကမၻာ့ႏုိင္ငံ ၁၈၄ ႏုိင္ငံကို တစ္ႏုိင္ငံခ်င္း အလုိက္ ေလ့လာကာ အမွတ္ေပးစနစ္ႏွင့္ အဆင့္ခြဲၿပီး တန္းစီဇယားဆြဲခဲ့သည္။

အဆုိပါအခ်က္ႏွစ္ခ်က္တြင္ နံပါတ္(၁) သဘာဝအရ အရွိအတုိင္းျဖစ္ေန သည့္ ရာသီဥတု၏ ထိခုိက္မႈႏွင့္ ဒုတိယအခ်က္တြင္ လူမ်ား၏ေဆာင္ရြက္မႈ ဟု ႏွစ္ပုိင္း ခဲြထားသည္။

သဘာဝအရ ထိခုိက္မႈအလားအလာ တန္းစီဇယား ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၈၄ ႏုိင္ငံတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ၁၃၁ ရွိေနၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံေအာက္ တြင္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၅ဝ ရွိေၾကာင္း လူႏွင့္ ပတ္သက္သည့့္အပုိင္း တြင္ ျမန္မာႏုိုင္ငံက ၁၈၄ ႏုိင္ငံတြင္ ၁၇၉ ေရာက္ရွိသြားၿပီး အဆုိးဆုံး ၁ဝ ႏုိင္ငံ တြင္ ပါဝင္ေၾကာင္း သိရသည္။

''သစ္ေတာျပဳန္းတာအတြက္ သစ္ပင္ေတြ ျပန္စုိက္ ရမယ္။ ခက္တာက သစ္တစ္ပင္ခုတ္ၿပီး ျပန္စုိက္လုိက္လို႔ အရင္တုန္းကအတုိင္း အက်ဳိးေက်းဇူး က ျပန္ရတယ္လုိ႔ ေျပာလို႔မရဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ခုတ္လုိက္တဲ့ သစ္ပင္ထဲမွာ ေဂဟစနစ္က ပါသြားတယ္။ သစ္ပင္ စုိက္ရင္ ခုတ္လုိက္တဲ့ သစ္ပင္ ျပန္ရဖို႔အတြက္ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ေစာင့္ရမွာ။ ခ်က္ခ်င္းလုပ္လုိ႔ အက်ဳိး ကေတာ့ ျပန္မရႏုိင္ဘူး။ မလုပ္မျဖစ္ အခ်ိန္ယူလုပ္ရမယ့္ လုပ္ငန္း ေတြျဖစ္ေနတယ္''။

''ဒီႏုိင္ငံမွာ အလုိအပ္ဆုံး နံပါတ္တစ္ဦးစားေပးက အသိပညာပဲ။ ဒီလို လုိအပ္တဲ့ႏုိင္ငံေတြလည္း ကမၻာမွာ အမ်ားႀကီးရွိတယ္''ဟု ဦးထြန္းလြင္ ကေျပာသည္။

ႏုိင္ငံတကာမွ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း အေရးႀကီးဆုံး မီးေမာင္းထုိးျပရမည့္ အေၾကာင္းအရာကို ေရြးခ်ယ္ၿပီး ေဆာင္ပုဒ္အျဖစ္ ကမၻာ့မုိးေလဝသေန႔ကုိ က်င္းပေလ့ ရွိရာ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ က်ေရာက္ခဲ့ သည့္ ကမၻာ့မုိးေလဝသေန႔တြင္ ''ရာသီဥတုလုပ္ငန္းမ်ား အတြက္ ရာသီဥတုအသိ ပညာ အေရးႀကီးဆုံး'' အေၾကာင္း အရာျဖင့္ က်င္းပခဲ့ၾကေၾကာင္း သိရသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၁၉၉၇-၁၉၉၈ ခုႏွစ္၌ အယ္လ္နီညိဳ က်ေရာက္ခဲ့စဥ္က အပူဆုံးႏွစ္ျဖစ္ခဲ့ကာ အပူဆုံးစံခ်ိန္တင္ခဲ့သည့္ ၿမိဳ႕ေပါင္း ၅ဝ ခန္႔ႏွင့္ မုိးေရခ်ိန္ အနည္းဆုံးစံခ်ိန္ တင္ခဲ့သည့္ ၿမိဳ႕ေပါင္း ၅ဝခန္႔ရွိခဲ့ေၾကာင္း မိုးေလဝသ မွတ္တမ္း မ်ားအရ သိရသည္။

သတင္း-မင္းသစ္၊ ဓာတ္ပံု-ေအးမင္းစိုး
MOI Webportal Myanmar
https://www.facebook.com/MOIWebportalMyanmar/